Yerbilimleri Dergisi (2006, Say› 27 (2) 63-85)’nde yay›nlanm›fl olan
“Çatmakaya (Seydiflehir-Türkiye) boksit yata¤›n›n kökenine jeoistatistiksel ve jeokimyasal bir yaklafl›m” bafll›kl› (M. M.
Karada¤, F. Ar›k ve A. Öztürk) yaz›ya iliflkin tart›flmaya yan›t.
Reply to “Discussion” on “A geostatistical and geochemical approach to genesis of the Çatmakaya (Seydiflehir-Turkey) bauxite deposit” (M.M.
Karada¤, F.Ar›k and A. Öztürk) published in Yerbilimleri (2006, Say› 27 (2) 63-85)
M. Muzaffer KARADA⁄, Fetullah ARIK, Alican ÖZTÜRK
Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarl›k Fakültesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 42003, KONYA
Gelifl (received) : 03 fiubat (February) 2007 Kabul (accepted) : 26 fiubat (February) 2007
Bu çal›flmada, Çatmakaya (Seydiflehir-Konya) boksit yata¤› ve çevresinde daha önce yap›lan çal›flmalardan da yararlan›larak (Orhon ve Te- pebafl›, 1976; Orhon vd., 1977; Karada¤, 1987;
Karada¤ vd., 2002; Karada¤ vd., 2003) yeniden derlenen örnekler üzerinde yap›lan jeokimyasal ve jeoistatistiksel çal›flmalardan elde edilen ve- rilere göre yata¤›n kökeni ile ilgili bir yaklafl›m sa¤lanmaya çal›fl›lm›flt›r.
Araflt›rmac› tart›flma yaz›s›nda, Karada¤ vd.
(2006) taraf›ndan yöredeki ofiyolitik kayaçlar›n boksitlere köken olabilece¤i ihtimalinden yola ç›- k›larak jeokimyasal ve jeoistatistiksel olarak in- celendi¤ini, ancak ofiyolitik kayaçlar›n boksitlere köken olamayaca¤›n› ifade etmektedir. Bu çal›fl- mada, boksit ve yak›n çevresinin jeolojisi çal›fl›l- m›fl ve boksitlerin komflu kayaçlar› ile kökensel iliflkileri yorumlanm›flt›r. Makalede bu kayaçlar›n boksitlere köken oldu¤u fleklinde bir sonuç bu- lunmamakta olup, inceleme alan›ndaki ofiyolitik
kayaçlar›n boksitlerle komflu olmas› ve daha ön- ceki baz› araflt›rmac›lar›n (Baysal ve Engin, 1976; Peyronnet, 1971; Ça¤atay ve Arman, 1982) boksitlerin köken kayaçlar› içinde ofiyolitik kayaçlar› da tart›flmalar› nedeniyle bu durumu kesinlefltirmek amac›yla ad› geçen kayaçlardan da örnek derlenerek analize tabi tutulmufltur.
Kald› ki, makaledeki ofiyolitik kayaçlar bölümün- de yap›lan istatistiksel de¤erlendirmelerden sonra bu kayaçlar›n boksitlere köken olamaya- ca¤› aç›k bir flekilde ifade edilmifltir.
Elefltiri yaz›s›nda ofiyolitik kayaçlarla kökensel iliflki kurulmaya çal›fl›ld›¤› halde, harita alan›n›n d›fl›nda kalan ve boksitlerden daha yafll› olan Çaltepe, Seydiflehir, P›narbafl›, Sarpyardere ve
‹çerik›flla adlar› ile verilen baz› formasyonlarla il- gili herhangi bir çal›flma ve aç›klama yap›lmad›-
¤› belirtilmektedir. Bu çal›flmada verilen harita- dan da aç›k bir flekilde görülebilece¤i gibi, sade- ce Çatmakaya boksit yata¤› ve yak›n çevresin-
Yerbilimleri, 28 (1), 71-73
Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araflt›rma Merkezi Dergisi
Journal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University
M. M. Karada¤
E-posta: mkaradag@selcuk.edu.tr
Yerbilimleri
de yap›ld›¤› sözü edilen Çaltepe, Seydiflehir, P›- narbafl›, Taraflç›, Sarpyardere ve ‹çerik›flla for- masyonlar› inceleme alan› içinde de¤ildir. Dola- y›s›yla bu çal›flmada ad› geçen formasyonlar jeokimyasal incelemeye tabi tutulmam›fl ve bok- sitlerle kökensel iliflkileri tart›fl›lmam›flt›r.
Araflt›rmac› elefltiri yaz›s›nda Temur vd. (2005a ve 2005b)’nin çal›flmalar›na göre ofiyolitik ka- yaçlar›n Eosen yafll› birimler taraf›ndan örtüldü-
¤ünü ve bunun foto¤raflarla desteklendi¤ini ifa- de etmektedir. Ancak elefltiri konusu çal›flmada- ki jeolojik ve petrografik veriler, elefltiriyi yapan araflt›rmac›n›n da yazar olarak yer ald›¤› Kara- da¤ vd. (2003)’nin çal›flmas›ndan al›nm›fl olup bu temel üzerine jeokimyasal özelliklerin ele al›nd›¤› bir çal›flmad›r. Araflt›rmac› taraf›ndan kaynak olarak gösterilen Temur vd. (2005a ve 2005b) çal›flmalar› ise bu makalenin yay›na gönderildi¤i dönemde henüz yay›nlanmam›flt›.
Araflt›rmac› bu çal›flmada ele al›nan konu, kap- sam ve yöntemlerin baflka bir alanda Temur vd.
(2002)’nin çal›flmas›ndan al›nd›¤› halde kaynak gösterilmedi¤ini iddia etmektedir. Temur vd.
(2002)’nin projesi, elefltiride bulunan araflt›rma- c›n›n tek bafl›na üretti¤i bir çal›flma olmay›p, bu makalenin yazarlar›n›n da içinde yer ald›klar› bir çal›flmad›r. Ayn› dönemde inceleme alan›nda yi- ne araflt›rmac›n›n yer ald›¤› benzer bir proje (Karada¤ vd., 2002) yürütülmüfl ve makalede de bu proje kaynak gösterilmifltir. Her iki proje de benzer yöntemlerle haz›rlanm›fl olup, araflt›rma- c›n›n iddia etti¤i gibi herhangi bir kaynak göster- meme durumu söz konusu de¤ildir. Araflt›rmac›- n›n ifade etti¤i dendogram veya koefitik kelime- lerinin istatistik terminolojisinde bulunmamas›
ve baflka hiçbir kaynakta geçmemesi ise, ken- disinin bu konuda haz›rlam›fl oldu¤u kitapta ge- çen terimler olup (Temur, 1995; s. 279-282) araflt›rmac› taraf›ndan daha sonra herhangi bir düzeltme yap›lmam›flt›r. Kald› ki bu terimler ista- tistik konusunda yap›lan birçok çal›flmada ve bu konuda haz›rlanan bilgisayar programlar›nda s›kça kullan›lan bir yöntem olarak yer almakta- d›r. ‹nternette baz› arama motorlar›nda yap›lan basit taramalarda bile her iki kelimenin de on binlerce kez tarand›¤› görülebilecektir (koefitik:
coefficient: katsay›, ortak katsay›; dendogram:
cluster analizi sonucu, soy a¤ac›, yak›nl›k s›ra- lamas›). Temur vd. (2002) taraf›ndan yap›lan dünya boksitleri ile ilgili derleme, Karada¤ vd.
(2002) ve Temur vd. (2003) taraf›ndan da kulla-
n›lm›fl, bu çal›flmada ise yeni çal›flmalarla des- teklenmifltir. Üstelik Temur vd. (2002) taraf›ndan sözü edilen çal›flmalar›n tamam›na yak›n› söz konusu proje ekibinde araflt›r›c› olarak çal›flan M. Muzafer Karada¤’›n arflivlerinden al›nm›flt›r (Karada¤, 1987). Dolay›s›yla bu konuda mutla- ka Temur vd. (2002) çal›flmas›n›n kaynak göste- rilmesi gerekmemektedir.
Araflt›rmac› ayn› bölgede yap›lan Karada¤ vd.
(2002)’ne ait çal›flmada kullan›lan kimyasal ana- liz sonuçlar›n›n bu çal›flmada kullan›lmas›n›n nedenini ve daha önceki verilerin hatal› veya ge- çersiz olup olmad›klar›n› sorgulamaktad›r. Kara- da¤ vd. (2002)’nin çal›flmas›nda kullan›lan kim- yasal analiz sonuçlar›; daha önce farkl› dönem- lerde, farkl› laboratuvarlarda ve farkl› yöntemler- le yap›lan kimyasal analizlere aittir. Bu çal›flma- y› önceki çal›flmalardan farkl› k›lan as›l neden, inceleme alan›ndan derlenen örneklerin tama- m›n›n ayn› laboratuarda ve ayn› yöntemle analiz edilmesidir. Dolay›s›yla örneklerin analize haz›r- lanmas›ndan bafllayarak, kullan›lan analitik ci- haz, analiz yöntemi ve okuma hatalar›ndan do-
¤abilecek hatalar›n en az düzeye indirilebilmesi için önceki analizler kullan›lmam›flt›r.
KAYNAKLAR
Baysal, O. ve Engin, N. A., 1976. De¤irmenlik- K›z›ltafl boksit yata¤›. Yerbilimleri, 2, 140-160.
Ça¤atay, A. ve Arman, B., 1982. Boksit ve Tür- kiye’deki boksit yataklar›. Jeoloji Mü- hendisli¤i, 14, 23-34.
Karada¤, M. M., 1987. Seydiflehir bölgesi bok- sitlerinin jeolojik, petrografik ve jenetik incelemesi. Doktora Tezi, Selçuk Üni- versitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 265 s. (yay›mlanmam›fl).
Karada¤, M. M., Temur, S., Öztürk. A., Ar›k, F., 2002. Çatmakaya (Seydiflehir) Boksit- lerinin Jeolojik ve Jeokimyasal ‹ncele- mesi. Selçuk Üniversitesi Araflt›rma Fonu (Seydiflehir MYO) Projesi, Proje No. 2000/076, 139 s. (yay›mlanmam›fl).
Karada¤, M. M., Temur. S., Ar›k. F. ve Öztürk.
A., 2003. Çatmakaya (Seydiflehir- Konya) boksit yata¤›n›n jeolojik ve pet- 72
Karada¤ vd. 73
rografik özellikleri. Yerbilimleri, 28, 109-122.
Karada¤, M. M., Ar›k, F., Öztürk, A., 2006. Çat- makaya (Seydiflehir – Türkiye) boksit yata¤›n›n kökenine jeoistatistiksel ve jeokimyasal bir yaklafl›m. Yerbilimleri, 27 (2), 63-85.
Orhon, fi. ve Tepebafl›, E., 1976. Seydiflehir Çatmakaya köyü çevresinin jeolojisi ve boksit olanaklar›. Etibank ATGB Rapor No. 019 (yay›mlanmam›fl).
Orhon, fi., Altan, N. ve Vuran, A., 1977. Çatma- kaya boksit yata¤› arama raporu. Eti- bank ATGB. Rapor No. ARE-048 (ya- y›mlanmam›fl).
Peyronnet, P., 1971. Alanya bölgesinin petrog- rafi ve mineralojisi ile Alanya masifin- deki boksitlere bitiflik kloritoidli flistlerin kökeni. MTA Enstitisü Dergisi, 76, 154-160.
Temur, S., 1995, Jeolojide veri analizleri, Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarl›k Fa- kültesi Jeoloji Yay›n No. 21, Konya, 376 s.
Temur, S., Karada¤, M. M., Ar›k, F., Öztürk, A., 2002. Maflatda¤› (Alanya - Antalya) boksit yata¤›n›n jeolojik ve jeokimya- sal incelemesi. Selçuk Üniversitesi Araflt›rma Fonu Projesi, No - 2000/075 (yay›mlanmam›fl).
Temur, S., Kansun, G., Karada¤ , M.M., Ar›k, F., Öztürk, A., 2003. Maflatda¤› (Alanya- Antalya) diyasporitik boksitlerinin stra- tigrafik konumu. Geosound, 42. 109- 122.
Temur, S., Orhan, H., Deli, A., Karada¤, M.M., 2005a. Seydiflehir (Konya) Boksitleri- nin stratigrafik konumu. Geoso- und/Yerbilimleri 46, 171-190.
Temur, S., Orhan, H., Karada¤, M. M., Deli, A., 2005b. T›naztepe (Seydiflehir-Konya) ma¤aralar› ve çevresindeki topraklar›n kimyas› ve benzer topraklar›n boksit oluflumu ile iliflkisi. Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araflt›rma Proje No. 2002/114 (yay›mlanmam›fl).
