Nijerya’da askeri cunta ile işbirliği yaparak çevreci yazar Ken Saro-Wiwa ve sekiz arkadaşının öldürülmesini sağlayan petrol monopolü Shell, davacılarla uzlaşarak 15,5 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul etti. Karar Shell’e karşı
açılacak davalarda emsal oluşturabilecek.
Nijerya’da çevre ve insan hakları savunucusu 9 kişinin öldürülmesinde hükümetle işbirliği yapmakla suçlanan Shell şirketine karşı açılan ve 3 yıldır devam eden dava tarafların uzlaşmaya vararak anlaşmasıyla sonuçlandı. New York’ta görülen davada, Nijerya’da eski askeri rejimin kurbanlarından oluşan davacıların ABD’li avukatları, müvekkillerinin Shell şirketiyle anlaşmaya vardıklarını belirterek, İngiliz-Holladalı pertrol monopolünün 15,5 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul ettiğini kaydetti.
Nijerya’nın Shell karşıtı çevre ve insan hakları savunucusu Ken Saro Wiva ve 8 arkadaşı, 1995 yılında askeri hükümet tarafından Shell karşıtı eylemlerinden dolayı yargılanarak idam edildi. Wiva, Shell şirketinin ülkenin
güneydoğusunda, Nijer Deltası’ndaki faaliyetlerinin yöredeki Ogoni halkına büyük zarar verdiğini söyleyerek, şirkete karşı şiddet içermeyen eylemler düzenliyordu. Wiva, şirketin, ülkedeki askeri rejimin artan baskılarına da ortak olduğunu söylüyordu.
Shell, Nijerya’da 1995’te, yazar ve çevreci militan Ken Saro-Wiwa’nın "uydurma" bir mahkemenin ardından asılmasında, iktidarda bulunan Devlet Başkanı Sani Abacha’nın askeri rejimiyle işbirliği yapmakla suçlanıyor. Wiva ve arkadaşlarının yakınları, ABD dışında yaşanan insan haklarına karşı dava açarak mahkeme gündemine getirmeyi kabul eden 1789 yılına ait yasaya dayanarak şirket hakkında 1996 yılında dava açtı.
MECBUREN UZLAŞMA YOLUNU SEÇTİ
Dava uzun yıllar alan hukuki sürtüşmeler ardından geçen çarşamba günü Manhattan mahkemesinde görülmeye başlandı. Amerikan Anayasal Haklar Merkezi, bireyler tarafından açılan davanın Ogoni halkının Shell şirketine karşı açacağı davalarla emsal olacağını söyledi.
Shell şirketi, şirkete karşı kampanya yürüten eylemcilerin idamla cezalandırılması Nijerya hükümeti ile işbirliği yapma gibi suçlamalardan kurtulmak için “uzlaşma” yolunu seçti. Shell, öldürülenlerin yakınlarına toplam 15,5 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul etti.
Shell şirketi yetkilisi Malcolm Brinded, yaşanan olaylarla hiçbir bağlantılarının olmadığını ileri sürerek, bunun suçu itiraf etme anlamına gelmediğini söyledi. Brinded, tazminat ödemeyi kabul etmelerinin “uzlaşma sürecinin” bir parçası olduğunu, yaptıkları jestle davacı ve yakınlarının acısını paylaştıklarını savundu.
Ken Saro Wiwa’nın 40 yaşındaki oğlu, "babasının sonucu duysaydı memnun olacağını" söylerken, Ogoni halkının haklarını savunan çevreler, Shell’e karşı büyük bir dava açmaya hazırlandıklarını aktardı.
