• Saat ve hava durumu hakkında bilgi verir.

Aydınlatma

Ne işe yarar?

• Doğru pozlama için gerekli ışığı sağlar.

• İki boyutlu perdede üç boyutluluk izlenimi yaratılmasına yardımcı olur.

• Saat ve hava durumu hakkında bilgi verir.

• Atmosfer ve dramatik etki yaratır, psikolojik durumu yansıtır.

• İzleyicinin ilgisini çerçeve içinde belirli bir yere

yönlendirir. (Aydınlık yerler daha önce fark edilir.)

Nelere dikkat etmeliyiz?

• Sahnenin aydınlatmasını tasarlamadan önce ışığın o sahnedeki amacını belirlemelisiniz.

• Amacınıza uygun ışık kaynakları ve filtreler kullanmalısınız.

• Objektifinizin ve sensörünüzün ışık duyarlılığını göz önünde bulundurmalısınız.

• Konuya yönelttiğiniz ışığın yanı sıra ışığın

yansımasını ve gölgeleri de yönetebilmelisiniz.

• Sahne boyunca ışık devamlılığına özen göstermelisiniz.

• Işığın, nesnelerin rengini etkilediğini unutmamalısınız.

• Mekânın ışık durumunu göz önünde

bulundurmalısınız: Ana ışık kaynağınız, o mekânda

gerçekte mevcut ana ışık kaynağıyla aynı yönden

gelmelidir. Ve seyircinin gördüğü kaç ışık kaynağı

(lamba, pencerelerden gelen ışık vb.) varsa o kadar

gölge olmalıdır; daha fazla ya da daha az değil.

Sahnenin ışığını tasarlarken…

… şunlara karar vermelisiniz:

• Işığın niteliği (sert/yumuşak)

• Işığın yönü

• Işığın aydınlattığı alan

• Işığın yoğunluğu

• Renk

Işığın niteliği

Sert ışık

Tek bir ışık kaynağından gelen ve etkisi yoğun olan ışıktır. Parlak güneş, güçlü bir spot ışık ya da karanlıkta bir mum ışığı sert ışık yaratır.

• Nesnelerin şeklini ve dokusunu vurgular.

• Sahnede sınırlı bir alanı ön plana çıkartarak izleyicinin ilgisini oraya yönlendirir.

• Güçlü gölgeler yaratır. Kontrast yüksektir.

Işığın niteliği

Yumuşak ışık

Yayılan ışığın oluşturduğu dağınık, gölgesiz aydınlatmadır. Bulutlu bir gün, geniş alana yayılan ve difüzyon filtresi, reflektör vb.

kullanılarak dağıtılmış ışık yumuşak ışık yaratır.

• Mekânı tek ve hafif bir gölge yaratarak aydınlatır.

Kontrast düşüktür.

• Yeni gölgeler yaratmadan gölgede kalan ayrıntıları

aydınlatır.

Aydınlatma Çeşitleri

1. Güçlerine Göre

2. Açılarına Göre

Güçlerine Göre Aydınlatma Çeşitleri

1. Toplu Işık: Belirli bir alanı aydınlatmak üzere kullanılan ışık.

Işık kaynaklarıyla belirli bir alan aydınlatılır. Bu aydınlatmada keskin ışık nedeniyle sert hatlar ortaya çıkar. Gölgeler

yoğun, keskinlik fazladır. Burada kullanılan ışık sert ışıktır.

2. Dağınık Işık: Bir sahnenin aydınlatılmasında sahneye eşit ölçüde yayılan, sahnenin genel aydınlanmasını sağlayan ışık.

Işık-gölge ayrımları keskin değildir, genel bir aydınlatma sağlar. Burada kullanılan ışık yumuşak ışıktır.

Açılarına Göre Aydınlatma Çeşitleri

• Önden Aydınlatma

• Geriden Aydınlatma

• Alttan Aydınlatma

• Üstten Aydınlatma

• Çapraz Aydınlatma

• Yandan Aydınlatma

Işığın yönü

• Nesnelerin iki ya da üç boyutlu görünmesini etkiler.

• Atmosfer yaratılmasına katkıda bulunur.

• İzleyicinin dikkatini yönlendirir.

• Saat ve mevsim hakkında bilgi verir.

Deneme

Nesneyi tek bir ana ışıkla aydınlattıktan sonra kamerayla etrafında dolaşıp ana ışığın cepheden, yandan, tersten (kontur) gelmesi halinde neler olabileceğini görün.

Üç Noktadan Aydınlatma

Temel aydınlatma yöntemidir. Elbette amacınıza göre başka bir yöntem de belirleyebilirsiniz.

Üç ışık kaynağı kullanılarak yapılır.

Üç Noktadan Aydınlatma

1. Ana

Işık

:

Kamera ile konunun birleştiği çizgiden 45°lik açıyla kameranın yakınına yerleştirilir. Genellikle sert ışık kaynağı kullanılır.

• Işığın yönünü belirler.

• Temel gölgeleri oluşturur.

• Şekli, yüzey yapısını ve dokuyu ortaya çıkarır.

• Pozlamayı büyük oranda belirler.

• Kişinin gözlerinde parıltı ve canlılık yaratan göz ışığını oluşturur.

Üç Noktadan Aydınlatma

2. Dolgu Işığı

:

Ana ışığın tam tersi tarafa ve yine 45°lik açıyla ya da kameranın tam yanına yerleştirilir.

Ana ışıkla hemen hemen aynı yüksekliktedir.

Genellikle yumuşak ve ana ışığın yarısı ya da üçte biri oranda ışık yoğunluğuna sahip bir ışık kaynağı kullanılır.

• Gölgeleri hafif aydınlatır.

• Genel ton kontrastını yumuşatır.

Üç Noktadan Aydınlatma

3. Arka Işık

:

Konunun arkasına, genellikle konuya arkadan ve yukarıdan bakacak şekilde yerleştirilen sert ışık kaynağı.

• Konunun üstünü ve kenarlarını bir çizgi halinde

aydınlatarak onun arka fonla karışmasını engeller.

Dört noktadan aydınlatma:

Fon Işığı

Eğer gerek varsa, konunun arkasında kalan fonu aydınlatmak için kullanılır. Bu durumda buna “Dört noktadan aydınlatma” denir.

Çoğu zaman fon, anahtar ışıkla aydınlatır; ayrı

bir ışık kaynağı kullanılmaz.

İnsan yüzü

İnsan yüzünü aydınlatırken burun, çene ve varsa uzun saçların yarattığı gölgelere; göz çukurlarının karanlıkta kalmamasına dikkat

edilmelidir. Elbette dramatik etki yaratmak için farklı tercihler yapılabilir.

Deneme

Karanlık bir odada ayna karşısında bir el fenerini başınızın etrafında gezdirerek yarattığı etkileri izleyin.

Tek Işık Kaynağı ile Aydınlatma

Tek ışık kaynağı kullanılacaksa, o ışığı (ana ışık) kameraya olabildiğince yakın tutmak gerekir.

Böylece gölgeler daha kısa ve hafif olacaktır.

Örnek: Haber çekimlerinde kullanılan kamera

üstü ışık.

Konu Işıkları

• Fon Işığı

• Kostüm Işığı

• Göz Işığı

Aydınlatma Yöntemleri

İki temel aydınlatma yöntemi vardır:

1. Düz (Notan) Aydınlatma

2. Işık-Gölge Aydınlatması (Chiaroscuro)

Düz (Notan) Aydınlatma

Mekân olabildiğince geniş biçimde aydınlatılır.

Hiçbir dramatik etki gözetilmez. Genellikle

yumuşak ışık kaynağı/kaynakları kullanılır.

Işık-Gölge Aydınlatması (Chiaroscuro)

Konunun belirli bölümleri aydınlatılırken bazı bölümleri karanlıkta bırakılır.

• Dramatik etki yaratmak ve izleyicinin ilgisini yönlendirmek amacıyla kullanılır.

• Üç boyutluluğu vurgular.

Işık-Gölge Aydınlatması (Chiaroscuro)

Rönesans döneminden başlayarak Caravaggio, Rembrandt gibi bazı ressamların tercih ettiği bir ışık kullanım biçimidir.

Karanlık ve aydınlığın oluşturduğu zıtlık için kullanılır. İtalyancada “chiaro” aydınlık/ışık,

“oscuro” ise karanlık anlamına gelir.

Gölge

Gölge (Ombra) : Işığın çarptığı yüzeyin

arkasına geçememesi nedeniyle, bu yüzeyin arkasında kalan aydınlanmamış bölgedir.

Gündelik hayatta gölgeler vardır. Demek ki sinema ve televizyonda da gölge görmeliyiz.

Ancak ışıklı ve gölgeli alanların kontrollü

biçimde belirlenmesi gerekir.

Gölge

Gölge Türleri

• Karanlık Bölüm (Penombra)

• Yarı Gölge (Mezombra)

Gölge

Leonardo da Vinci iki tür gölgeden söz eder:

• Bağlı Gölge

• Atılan Gölge

Gölge

Bağlı Gölge:

Atılan Gölge:

Işık-Gölge Aydınlatması (Chiaroscuro)

Işık-gölge aydınlatmasında kontrast çok belirgindir.

Işık-gölge aydınlanması, kontrastlığın derecesine göre üç ana türe ayrılır:

1. Rembrandt aydınlatması.

2. Cameo aydınlatması.

3. Siluet aydınlatması.

Rembrandt Aydınlatması

Konunun bazı yerleri aydınlık, bazı yerleri

karanlıktır.

Cameo Aydınlatması

Konunun bir bölümü bir tek ışık kaynağı ile aydınlatılır.

Konunun arkasındaki ya da aydınlatılmayan bölümündeki detaylar önemli değildir.

İzleyicinin ilgisi aydınlatılan yöne yoğun olarak

çekilir.

Siluet Aydınlatma

Arka fon aydınlıktır, konu ise karanlıkta kalır ve siluet olarak görülür.

Siluet aydınlatmayla gizem ve merak yaratılabilir.

Sözgelimi bir kişinin kim olduğunu göstermek istemediğinizde, izleyicide merak uyandırmak amacıyla onu siluet olarak gösterebilirsiniz.

Dilerseniz konunun önüne de gücü çok düşük bir ışık kaynağı koyarak ön tarafını tam seçilemeyecek ama tahmin

yürütülebilecek kadar belli belirsiz aydınlatabilirsiniz.

Renk Isısı

Beyaz, bütün renklerin karışımıdır.

Ancak beyaz ışık kaynaklarının renk kompozisyonu farklılıklar

gösterir. İnsan beyni bu farklılıkları telafi etmek için kendi ayarlama mekanizmasına sahiptir; ancak kamera, bu konuda insan kadar iyi değildir.

Işığın Kaynaklarına Göre Renk Oranları

Işık Kaynağı Mavi% Yeşil% Kırmızı%

Gün Işığı %33 %33 %33

Flaş Işığı %26 %34 %40

Foto-Floot Ampül %21 %34 %45 Elektrik Ampül%11 %34 %50

Renk Isısı

Lord Kelvin, bu farklılıkları ölçen bir skala geliştirmiştir.

Onun skalasına göre

3200 Kelvinlik renk ısı derecesi, standart beyaz ışık

olarak iç mekan ışığının renk sıcaklığı olarak kabul edilir.

Gün ışığı ise yapay ışıktan daha mavidir. Onun Kelvin derecesi 5600 olarak kabul edilir.

Ancak, bu standart değerler her iç mekân ışığı ve her gün ışığı için tam olarak geçerli değildir. Bu nedenle beyaz ayarını elle yapmak daha doğrudur.

Işık Kaynakları ve Renk Dereceleri

• Kızgın Demir800-1200 K

• Mum Işığı 1300-1900 K

• 60 W Ampül 2700 K

• 100 W Ampül 2800 K

• 200 W Ampül 2900 K

• 300 W Projeksiyon Ampülü 3000 K

• 500 W Projeksiyon Ampülü 3100 K

• Florasan Ampül 3700 K

• Florasan Ampül (Daylight) 4800 K

• Elektronik Flaş 6000-7000 K

• Gün Işığı (Öğleden Sonra)5000-6000 K

• Bulutlu Hava6000-7000 K

Işık Kaynakları

İki temel ışık kaynağı vardır:

1. Sinema/Tv için özel olarak üretilen projektörler

2. Gündelik hayatta kullandığımız ışık kaynakları.

Projektör Türleri

Farklı projektörler farklı renk ısısındadırlar.

Günışığı projektörler (daylight):

5600-5700 Kelvin ışık veren lambalar kullanırlar. Farklı

güçlerde üretilirler: 200w - 575w - 1200w - 2500w - 4000w - 6000w - 12000w - 18000w - 20000w.

Projektör Türleri

Camlı projektörler (fresnel):

Lambaları 3200 Kelvin ışık verir.

Güçleri: 200w - 300w - 650w - 800w - 1000w - 2000w - 5000w - 10000w - 20000w.

Günlerce hiç kapanmadan çalışabilecek şekilde dizayn

edilmişlerdir. Bir çok lamba tipi, kullanım süreleri uzadıkça radyoaktif yarılanma problemini yaşarlar ve renk ısıları

değişir. Oysa fresnel projektörlerin kullandığı tungsten

lamba tipinde akkor flaman kullanılır ve renk ısıları kullanım süreleri sonunda bile değişmez. Fakat dimmer’e bağlanarak, lambaya uygulanan gerilim düşürüldüğünde, renk ısısının da düşeceği unutulmamalıdır.

Camsız projektörler (quartz):

Halojen lambaları 3200 Kelvin ışık verir. Güçleri: 200w - 650w - 800w - 1000w - 2000w.

Par Projektörler:

3200ºK ve 5200ºK modelleri vardır.

Güçleri: 15v / 50w - 24v / 250w - 110v / 650w - 110v / 1000w - 220v / 1000w.

Araba farına benzerler. Bu lambaların flamanları enerjinin değişimine rağmen çok dayanıklı oldukları için saatlerce yakıp söndürerek

kullanabiliriz. Bu nedenden müzik, eğlence programlarında ve konser ışığı hazırlanırken en çok bu tip projektörler kullanılır. Gövdeleri ve lambaları çok hafiftir. Bir kaç Par 36 tipi lambanın bir gövde üzerinde toplanması ile değişik bir projektör türü ortaya çıkarılmıştır.

Kanal Projektörler:

Ülkemizde kanal projektör olarak bilinirler. Bu ismin

verilmesinin nedeni projektör gövdesinde bulunan kanala monte edilen lamba veya lambalar doğrudan değil,

reflektörden yansıyarak ışık vermeleridir. Doğal olarak bu

yansıma sonucunda dağılan ışık yumuşar. Yumuşak ışık sınıfına girerler.

Led ışıklar :

Evlerde kullanılan led ışıkların yanı sıra sinema/tv için de led ışık üretilmektedir. Kelvin dereceleri ve güçleri çok çeşitlidir.

Floresan:

Evlerde ya da işyerlerinde kullanılırlar. 20w - 40w güçleri vardır. Renk ısısı 4400 - 4800°K civarındadır ancak 3800°K floresan lambalar da üretilmiştir.

Mavi ve yeşil rengin hâkim olması nedeniyle sıcak renkleri iyi yansıtmazlar ve soğuk bir etki verirler. Lambaların camları genelde buzlu cam seklindedir ve ışığı dağıtarak yayarlar.

Floresan ışık içinde yeşil renk oranı çok olduğu için filmlerde yeşil olarak pozlanır. Bu durumu düzeltmek amacıyla mutlaka floresan filtreleri kullanılmalıdır.

Film çekimlerinde kullanılmak üzere özel olarak floresan lambalar üretilmiştir. Bu lambalarda yeşil renk problemi çözülmüştür.

Gündelik hayatta kullandığımız ışık kaynakları

Güneş, Ay, Mum (2300 Kelvin), Gaz Lambası, Şömine (2800 Kelvin), Kamp Ateşi, Akkor

Lambalar, Floresan Lambalar, Sokak Lambaları, El Feneri, Kask Feneri, Şimşek, Akvaryum,

Araba Farı, Sinema Perdesi, Projeksiyon,

Monitör, TV…

Akkor Flamanlı Lambalar: Evlerde kullanılan lamba türüdür.

5w - 20000w arası değişik amaçlar ile ve değişik modellerde akkor flamanlı lambalar üretilmektedir.

Flamanın harcadığı enerji gücüne göre ışık şiddetleri değişir. Evlerde genelde 40w - 60w - 75w - 100w lambalar kullanılmaktadır.

Akkor flamanlı lambaların camlarını boyayarak renklerini

değiştirebiliriz. Bu camlar şeffaf veya buzlu üretilir. Şeffaf cam ışığı direk olarak yayarken buzlu cam ışığı dağıtır ve gölgelere neden olmaz.

Tasarruflu lambalar (CFL lamba):

Şu sıralar evlerde tasarruflu CFL lambalar ve Led lambalar da kullanılabilmektedir.

CFL lambalar farklı renk ısılarında üretilebilmektedir:

Sokak Lambaları: Sokaklarda kullanılan lambaların renk sıcaklıkları çok farklıdır ve bu lambalar altında geçen çekimlerde mutlaka Kelvin metre ile ölçüm yapılmalıdır. Genelde köylerde ve sokaklarda 2500w, caddelerde 5000w, meydanlarda ise 10000w

gücünde sokak lambaları vardır.

Bu ışık gücünün yüksekte oluşu ve tozlu - kirli olması şiddetini ciddi ölçülerde etkiler.

Mümkünse sokak lambası yerine profesyonel

projektörler kullanılmalıdır.

Araba Farı: Araba farı Kelvin derecesi düşük bir ışık kaynağıdır. Mercek yapısına göre değişse de 2500 - 2800°K civarındadır.

Genellikle çekimlerde aydınlatma kaynağı olarak kullanılmaz; onun yerine sinemaya/televizyona özel projektörler tercih edilir.

Ancak gece çekimlerinde arabayı göreceksek araba farının yanık olması gerekir ve onun etkilerini göz ardı edemeyiz. Sadece arabayı

göreceksek objektife ışık girebilir ve filmi yakabilir, istenmeyen etkilere neden olabilir. Bu durumda araba farının önüne bir filtre koyarak ya da lamba gücünü düşürerek diyaframa etkisini azaltabiliriz.

Araba yaklaşırken far ışığından aydınlanan bölgeleri de çekeceksek, genel ışığın şiddeti zaten araba farının şiddetinden yüksek olacağından sorun olmaz.

Araba farı bir çok yönetmen tarafından sis ile birlikte kullanılmıştır ve normalden daha etkili bir efekt verir. Araba içinden yapılan çekimlerde araba farı yerine bir projektör kullanılarak ışık şiddetini ayarlayabiliriz.

Renk Isısı

Farklı renk ısısına sahip ışık kaynakları

kullanılıyorsa, ışık kaynaklarının renk ısısını birbirine yaklaştırmak gerekir.

Bu amaçla, ışığın önüne renk düzeltme

filtreleri konmalıdır.

Işık Kaynağı Önüne Konan Filtreler

Işığa etkisine göre:

• Renk Düzeltme Filtreleri

• Nötr Yoğunluk (Neutral Density – ND) Filtreler

• Dağıtıcı Filtreler (Difüzyon Filtresi)

• Kombine Filtreler

• UV filtreler

• Renk filtreleri

Renk Düzeltme Filtreleri

Işık kaynaklarının Kelvin derecesini birbirine uydurmak için kullanılır.

Türleri:

1. Mavi renk düzeltme filtreleri (daylight filtre)

2. Turuncu renk düzeltme filtreleri (tungsten filtre)

3. Floresan renk düzeltme filtreleri

Mavi renk düzeltme filtreleri:

Tungsten ışık projektörleri 3200 Kelvin ışık verirler. Bu

filtreler ışığın ısısını 5600 Kelvin’e çıkarırlar. Böylece

tungsten ışık kaynağını, gündüz vakti perdeler açıkken

içeri giren ışığa uydururlar.

Mavi renk düzeltme filtreleri türleri:

Filtre cinsi Uluslararası

karşılığı Işık geçirme

oranı 3200’ü neye

dönüştürür

Tam mavi CTB % 36 5500 K°

3/4 mavi 3/4 CTB % 41 4700 K°

1/2 mavi 1/2 CTB % 52 4100 K°

1/3 mavi 1/3 CTB % 64 3800 K°

1/4 mavi 1/4 CTB % 74 3500 K°

1/8 mavi 1/8 CTB % 81 3300 K°

2 mavi 2 x CTB % 10 10000 K°

NOT: ışık geçirme oranları ve 3200’ü dönüştürdüğü ışık ısısı üretici firmaya göre küçük değişiklikler gösterebilir.

Turuncu renk düzeltme filtreleri:

5600 Kelvin ışık veren gün ışığı projektörleri

kullanıyorsanız bu filtreleri taktığınızda projektörden

gelen ışığın ısısı 3200 Kelvin’e düşer.

Turuncu renk düzeltme filtreleri türleri:

Filtre cinsi Uluslararası

karşılığı Işık geçirme

oranı 5600’ü neye

dönüştürür

Tam turuncu CTO % 36 3200 K°

3/4 turuncu 3/4 CTO % 47 3300 K°

1/2 turuncu 1/2 CTO % 58 3500 K°

1/3 turuncu 1/3 CTO % 73 4100 K°

1/4 turuncu 1/4 CTO % 81 4700 K°

1/8 turuncu 1/8 CTO % 92 5000 K°

2 turuncu 2 x CTO % 23 1250 K°

NOT: ışık geçirme oranları ve 5600’ü dönüştürdüğü ışık ısısı üretici firmaya göre küçük değişiklikler gösterebilir.

Nötr Yoğunluk

(Neutral Density – ND) Filtreler

Işığın şiddetini (lüks değerini), renk ısısını değiştirmeden azaltmak için kullanılır.

ND filtre çeşitleri:

Yukarıda yazılı değerler dışında da ND filtreler bulunabilir.

Filtre cinsi Işık geçirme oranı Diyaframa etkisi

ND 1,5 %70 ½ stop

ND 3 %50 1 stop

ND 6 %25 2 stop

ND 9 %12 3 stop

Dağıtıcı Filtreler (Difüzyon Filtresi)

Yine renk ısısını değiştirmeden mevcut ışığı

yumuşatmak, dağılarak yayılmasını sağlamak

amacıyla kullanılır.

Kombine Filtreler

Işık kurma süresini azaltmak amacıyla renk düzeltme, nötr yoğunluk ya da difüzyon

filtrelerinden ikisinin ya da üçünün özelliğini

taşıyan filtrelerdir. Çok çeşitlidirler.

UV Filtreleri

Uzun süre projektör ışığı altında çalışan insanları zararlı UV ışınlarından korumak amacıyla

üretilmişlerdir.

Renk Filtreleri

Dramatik etki yaratmak amacıyla mekâna belirli bir rengin hakim olmasını sağlamak amacıyla

kullanılırlar.

Çok çeşitli renklerde üretilirler.

Sözgelimi tüm mekânın kırmızı görünmesini

istiyorsak, ışıkların önüne kırmızı filtreler koyarız.

Üretildikleri hammaddelere göre filtre çeşitleri:

• Cam filtre (Kepenk ile projeksiyon arasına takılırlar)

• Jelatin filtre (Polykarbondan üretilirler; rulo olarak satıldıkları için hem projeksiyonda hem de pencerelere kaplanarak kullanılabilirler)

• Akrilik filtreler (Islanmaya, rüzgara jelatin filtreden daha dayanıklı oldukları için dış ortamlarda tercih edilebilirler.)

• Tel filtreler (Sadece difüzyon filtresi olarak kullanılırlar. Isınmaya dayanıklıdırlar.)

• Tül filtreler (Ucuzdurlar ve çok büyük olarak kullanılabilirler. Bu nedenle dış mekânlarda güneş ışığının şiddetini azaltmak,

yumuşatmak amacıyla geniş bir çerçeveye çekilerek kullanılabilirler.)

GÖLGE YARATAN AKSESUARLAR

Kepenk, Gobolar, Efekt Goboları, Karton, Maket, Flicker, Doğal Malzemeler

gibi aksesuarlar ışığın önüne konarak farklı

şekillerde gölgeler yaratılabilir.

GÖLGE YARATAN AKSESUARLAR

Kepenk; Projektörün en önemli parçalarından biridir.

Işığın istenilen bölgelere verilerek istenilmeyen bölgelere

verilmemesi için genelde iki uzun iki kısa olmak üzere dört adet kanattan oluşan hafif metallerden üretilen parçadır.

Taşıma sırasında birbiri üzerine kapanarak az yer kaplayan kepenk, projektör çalışırken istenilen ölçülerde açılarak ışığı kontrol

etmemize olanak sağlar.

Kepenk özel karbon boya ile siyah renge boyanır. Böylece kepenk ışığı yutar, yansıtmaz ve istenilmeyen gölgelere yol açmaz.

Kepenk gövde kapağı üzerindeki kepenk kızağına yerleştirilir ve kilitlenir. Böylece kızak içerisinde dönebilir ve kanatların çeşitli açılarda hareket etmesini sağlar.

Projektör çalışırken kepenk kapalı kalırsa veya çok kapalı olduğu durumlarda aşırı ısıdan boyası yanabilir, eriyebilir. Bu durumda kötü bir koku çıkarır. Cam ve lamba iç ısının artmasından

patlayabilir.

Kepenk, gerek olmadığı durumlarda tamamen sökülerek projektör kullanılabilir.

Kepenk aynı zamanda taşımalar sırasında camı korur.

Kanatlar vida veya perçinle tutturulmuştur. Bu vida veya

perçinlerin gevşediği durumlarda sıkıştırılmalıdır aksi takdirde kepenk ayarladığımız açıda durmaz düşer.

Dış mekânlarda çalışırken rüzgarlı havalarda kepenk, rüzgara karşı direnç oluşturacağından projektörün devrilmesine neden olabilir. Bu durumda küçük kanatlı kepenkler kullanılmalı veya kepenk çıkarılmalıdır.

GÖLGE YARATAN AKSESUARLAR

Gobolar: Işığı kontrol etmek amacıyla üretilen malzemelerdir.

Projektörden görüntüye giren ancak loş veya tam karanlık kalmasını

istediğimiz veya ışığın o bölgeye gitmesini istemediğimiz yerlere giden ışığı kesmek amacıyla kullanılır.

Genelde hafif metallerden, plastik malzemeden, kartondan, kumaş kaplı çelik çerçeveden ve straforlardan üretilir veya bizim tarafımızdan yapılabilir.

Bu malzemeler üzerine reflektör yapıştırarak veya hazır üretimlerden faydalanarak yansıtma işlemi de yapılan aksesuarlardır.

Çeşitli şekillerde yarı geçirgen şekilde üretilmiş veya bizim mesela pencere şeklinde kestiğimiz goboları ışık kaynağının önüne koyarak efektler elde etmek için kullanılır.

Cam veya jelatin filtreleri gobolar ile kullanarak zaman kazanırız. Genelde bir akrobat yardımıyla kullanıldıkları gibi ağır ve büyük yüzeyli gobolar tripod ile kullanılır. Kelepçelere takılabilir.

Işığı yansıtarak kullanmak

Reflektör, ayna, metal düz bir plaka, strafor, açık renk duvar, beyaz tahta, deniz vb. güneş ışığını ya da projektör vb. kaynaklardan gelen ışığı yansıtarak kullanabiliriz. Bu ışık, dağınık ve yumuşak bir ışık olacaktır.

Işık ışını bir cisme çarptığında aynı açıda yansır.

Eğer ışığın çarptığı cisim renkli ise ışın, cismin

renginde yansır. Işığın çarptığı cisim yüzeyi düz

değilse bu yansıma açısı değişir.

Işığı yansıtarak kullanmak

Reflektör

Projektörden veya diğer ışık kaynaklarından yayılan ışığı

yansıtmak için profesyonel reflektör malzemeleri üretilmiştir.

Bu malzemeler alüminyum folyo veya rulo filtre gibi tabakalar şeklindedir. Bu tabakaları bir tahta çerçeve üzerine yapıştırarak veya üretici firmalar tarafından bu amaçla hazırlanan portatif metal çerçeveleri kullanarak büyük yüzeyler elde edilmektedir.

Işığı yansıtarak kullanmak

Reflektörün bir başka kullanım alanı da projektörlerdir. Gövde içindeki ısının yüksek olması nedeniyle projektörlerde, reflektör olarak nikelaj kaplı parlak bir metal kullanılmıştır. Alüminyum gibi hafif metallerin üzerinin nikelaj kaplanması ile sert reflektör

tabakaları elde edilmiştir. Tabaka yüzeyinin düz olması veya pürüzleştirilmesi ışığın yansımasını değiştirmekte ve bu şekilde yansıyan ışığın şiddeti kontrol edilmektedir.

Strafor

Işığı yumuşatarak yansıtmak amacıyla kullanılmaktadır.

Çok ucuz bir malzemedir. Hafif malzeme olduğu için her

yere taşınabilir ve monte edilebilir. Straforları birbirine

ekleyerek çok büyük yansıtıcı alanlar yaratılabilir.

Fazla/Gereksiz ışığı engellemek

Doğal Engel Yoluyla

Güneşin ışığı ile bulunduğumuz alan arasına giren sis,

yağmur, kar, bulut gibi engeller doğal engellerdir ve güneş ışığı üzerinde değişik etkilerde bulunurlar. Yine doğal olarak ağaçlar ve yüksek nesneler örneğin binalar da doğal engel olarak kullanılabilir.

Yapay ışık kaynakları kullanırken de önlerine bir nesneyi alarak ışığın belirli bir alana gitmesini engelleyebiliriz. Işık kaynağını bir ağacın arkasından uygulayarak ışığın

parçalanarak yayılmasını sağlayabiliriz. Işık kaynağını bir pencereden uygulayarak pencere siluetinin konu üzerine düşmesini sağlayarak bir doğal engel oluşturabiliriz.

Yapay Engel Yoluyla

Balkonlara, teraslara konulan şemsiyeler güneş ışığını

yumuşatırlar, hatta rengini değiştirirler. Camların renkli ve doğal yoğunluk filtreli olması da ışığın şiddetini

azaltmaktadır. En basit örneği ise evdeki perdelerdir. Bir filtre görevi gören perdelerin yoğunluğu değiştirilerek güneş ışığı parçalanır ve yumuşatılır.

Bu profesyonel malzemelerle de yapılabilir. Kelebek (Butterfly ) bu amaçla üretilen ışık filtresidir. Güneşin önüne konularak ışığı yumuşatılır. Çeşitli yoğunlukta olanları vardır.

Siyah tül perdeler çok geniş alanlarda ışığın

yumuşatılmasını sağlar. İki apartman arasına gerilebilir.

IŞIK KULLANIMINDA

DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Doğal Işık Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar

1- Güneşten doğrudan gelen ışıklar sert gölge ve patlamalara neden olur.

2- Günün saatleri ve mevsime göre renk ısısı farklılık gösterir.

3- Atmosferik etkiler ışığın niteliğini etkiler. Sis, pus, hava kirliliği, yağmur, vb.

4- Güneşli havalarda ters ışık istenmeyen etkiler yaratabilir ya da tam tersi olabilir.

IŞIK KULLANIMINDA

DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Yapay Işık Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar

1- Işığın yeri önceden iyi saptanmalı. Bunun için senaryo çalışması yapılmalı.

2- Işığın aydınlattığı yerde seyircinin gördüğü ışık kaynağı sayısından fazla gölge olmamasına dikkat etmeli.

3- Kablo ve diğer ışık aksesuarları iyi gizlenmeli.

4- Çekime uzun süre ara veriliyorsa ışıklar kapatılmalı.

5- Çıplak elle kablolara ve lambalara dokunulmamalı.

6- Işıklar açıkken veya kapatıldıktan hemen sonra taşınmamalı, soğuması beklenmeli.

7- Işığın şiddeti çerçeve (kadraj) içinde kalacak yerde ölçülmeli.

Güvenlik

• Prize bağlamadan önce kabloların, bağlantı yerlerinin sağlamlığını kontrol edin.

• Mümkünse ışık kaynaklarını farklı odalardaki prizlere bağlayın. Mutfak ve banyonun

sigortaları daha güçlüdür.

• Yan daireden, başka evden elektrik çekmeyin (fazlar karışabilir).

• Topraklama olmasına dikkat edin.

Güvenlik

• Uzun kabloları sarılı bırakmayın, yayın. Geniş bir 8 şeklinde toplayabilirsiniz.

• Lamba ayaklarını en geniş biçimde açın. Geniş

açamıyorsanız, başında mutlaka biri dursun ve ayağı tutsun.

• Lamba kafasını ayaklardan birinin üzerine denk gelecek biçimde takın.

• Ampullere asla çıplak elle dokunmayın. Eldeki yağ, ampulün patlamasına neden olabilir.

• Sıcakken projeksiyona ya da kepenklere dokunmanız

gerekiyorsa mutlaka çantadaki işçi eldivenini kullanın.

Güvenlik

• Ampullerin balon yapıp yapmadığına, içindeki tellerin sarkmış olup olmadığına bakın.

• Işıkları gereksiz yere açık bırakmayın.

• Işıklar soğumadan asla başka yere taşımayın ya da çantaya kaldırmayın. İçlerindeki tel sıcakken taşıma sırasında kopabilir.

• Kabloları ayak altından olabildiğince uzakta tutun ve maskeleme bandı ile yere sabitleyin.

• Tüm elektrikli aletlerde olması gerektiği gibi su ve

nemden uzak tutun.