B İY O M LA R
cografyahocasi.com
NELER ÖĞRENECEKSİNİZ
Bu bölümde başlıca biyom türlerini, biyomların özelliklerini ve yeryüzüne dağılışını öğreneceksiniz.
Kazanım: 11.1.1. Biyoçeşitliliğin
oluşumu ve azalmasında etkili olan
faktörleri açıklar.
Biyom
Benzer yetişme şartlarına sahip bitki ve hayvan topluluklarını içinde
barındıran bölgelere biyom denir. Her biyomun kendine özgü bitki
örtüsü ve hayvan türü olmakla beraber biyomlar daha çok bitki
örtüsüne göre adlandırılmaktadır.
Coğrafya Öğretmeni Murat Bey, öğrencileri Meltem, Ahmet ve Zehra’ya birer araştırma konusu vermiş, bu konularla ilgili hazırladıkları ödevleri bir sonraki derste arkadaşlarına sunmalarını istemiştir. Murat Bey araştırma ödevi olarak;
Meltem’e, bir türün bireylerinin yaşamsal faaliyetlerini en iyi şekilde devam ettirebildiği ve türün arandığında en kolay bulunabildiği yaşam yeri konusunu,
Ahmet’e, belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle daima etkileşim içinde olan canlılarla bunların herhangi bir şekilde cansız çevreyle ilişkilerinin meydana getirdiği yapı konusunu,
Zehra’ya, belirli bitki ve hayvan türlerinin bölgesel düzeyde oluşturdukları ve kendine özgü özellikleri olan büyük topluluklar konusunu vermiştir.
Buna göre öğrencilerin araştıracakları konular aşağıdaki kavramlardan hangileri ile doğru olarak ilişkilendirilir?
Meltem Ahmet Zehra A) Habitat Ekosistem Biyom
B) Biyom Besin zinciri Biyolojik çeşitlilik C) Popülasyon Biyolojik çeşitlilik Besin zinciri
D) Habitat Ekosistem Popülasyon
E) Besin zinciri Biyom Biyolojik çeşitlilik
2012 – LYS3
Biyomların Yeryüzüne Dağılışı
(Strahler A., 2011 ve Atalay İ., 2013)
TROPİKAL YAĞMUR ORMANLARI BİYOMU
Her mevsimin sıcak ve yağışlı geçtiği, biyoçeşitliliğin fazla olduğu Ekvator ve çevresinde
görülür.
TROPİKAL YAĞMUR ORMANLARI BİYOMU
Bitki Türleri
Geniş yapraklı yüksek boylu ve
yıl boyunca yeşil kalan ağaç
toplulukları, bu biyomun başlıca
bitki örtüsüdür. Bu ormandaki
ağaçlar, yüksekliklerine göre 5-
10 metre ile 50-60 metre
arasında değişen kuşaklar
oluşturur. Ağaçların altında ise
gür bir ot topluluğu vardır.
TROPİKAL YAĞMUR ORMANLARI BİYOMU
Hayvan Türleri
Orangutan
Puma
Şempanze
Kaplan
Maymun
Yılan
Yarasa
Jaguar
Timsah
Bu iklimin etkili olduğu alanlardaki doğal bitki örtüsü için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tür sayısı fazladır.
B) Bitkilerin büyümesi hızlıdır.
C) Yetişme dönemi kesintisizdir.
D) İğne yapraklı ağaçlar yaygındır.
E) Yıl boyunca yeşil kalırlar.
2015-LYS3
Aşağıdaki haritada tropikal iklimin etkili olduğu bazı alanlar yeşil renkle gösterilmiştir.
Tropikal Yağmur Ormanları, bitki ve hayvan türleri bakımından Dünya’nın en zengin alanlarıdır.
Bu alanların tür bakımından zengin olmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
A) Mutlak konumları
B) Sürekli yağış almaları
C) Su kaynaklarının bolluğu D) Tarımın yaygın olması
E) Yıllık sıcaklık farklarının düşük olması
2019 – AYT
SAVAN BİYOMU
Her iki yarım kürede yaklaşık 10- 20° enlemleri arasında özellikle Güney Amerika ve Afrika'nın orta
kesimleriyle Hindistan'ın iç kesimlerinde tropikal (savan)
iklim bölgelerinde görülür.
Bitki Türleri
Savan biyomu, uzun boylu ot toplulukları ile kuraklığa dayanıklı
çalı ve küçük gruplar hâlinde bulunan
ağaçlardan oluşur.
SAVAN BİYOMU
Hayvan Türleri
Aslan
Zebra
Zürafa
Fil
Leopar
Çita
Timsah
Antilop
Sırtlan
Deve Kuşu
SAVAN BİYOMU
Buna göre, yukarıdaki haritada numaralandırılarak koyu renkle gösterilen alanlardan hangileri benzer biyomlardır?
A) III ve IV B) II ve IV C) I ve II D) IV ve V E) II ve III
2017-LYS3
Yeryüzünde, aynı iklim koşulları altında benzer bitki ve hayvan topluluklarının bulunduğu alanlara biyom veya büyük yaşam kuşakları adı verilmektedir.
ÇÖL BİYOMU
Dönenceler çevresinde ve orta kuşağın denizden uzak iç
kesimlerinde yıllık yağış
miktarının 200 mm’nin altında
olduğu alanlarda görülür.
Bitki Türleri
Seyrek olarak kurakçıl otlar, çalılar ve kaktüslerden oluşan çöl bitkileri, bünyelerinde su depolayan ve gelişmiş kök sistemine sahip küçük yapraklı veya dikenli bir özelliğe sahiptir.
ÇÖL BİYOMU
Hayvan Türleri
Deve
Yılan
Kertenkele
Karınca
Çöl faresi
Çöl tilkisi
Akrep
Örümcek
Böcekler
ÇÖL BİYOMU
Bu yerlerin coğrafi özellikleri göz önüne alındığında hangi biyomlardaki bitki ve hayvan türlerinin birbiriyle daha çok benzerlik göstermesi beklenir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve V E) IV ve V
2016-LYS3
Aşağıdaki haritada bazı biyomların yerleri numaralandırılarak gösterilmiştir.
YAPRAKLARINI DÖKEN ORMAN BİYOMU
Yıl boyunca nem ve yağışın fazla olduğu orta kuşağın kışların ılık, yazların serin
geçtiği ılıman iklim
bölgelerinde görülür.
Bitki Türleri
Bu biyom, orman altı florası bakımından
zengin olup sonbaharda yapraklarını döken
ağaçlardan oluşan ormanlara sahiptir.
YAPRAKLARINI DÖKEN ORMAN BİYOMU
Hayvan Türleri
Boz ayı
Geyik
Sansar
Sincap
Çakal
Tilki
Karaca
Köstebek
Tavşan
YAPRAKLARINI DÖKEN ORMAN BİYOMU
ÇAYIR BİYOMU
Orta kuşakta yıllık yağış miktarının az olduğu, yağışın belirli mevsimlerde
toplandığı yarı kurak iklim
bölgelerinde görülür.
Bitki Türleri
Yağışlara bağlı olarak yeşeren bozkır, çayır ve preri gibi kısa boylu ot topluluklarından oluşur.
ÇAYIR BİYOMU
Hayvan Türleri
Bizon
Lama
Geyik
Kanguru
Ceylan
Bufalo
Tavşan
Çakal
ÇAYIR BİYOMU
ÇALI BİYOMU
Orta kuşağın 30-40° enlemleri çevresinde yer alan deniz
kenarlarında yazları sıcak ve
kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen
Akdeniz iklim bölgelerinde görülür.
Bitki Türleri
Ilık ve yağışlı geçen kışlarla sıcak ve kurak geçen yazlara uyum sağlamış, boyu 1-3 metre arasında değişen bodur ağaç ve çalılardan oluşur.
ÇALI BİYOMU
Hayvan Türleri
Puma
Çakal
Yabani Koyun
Yabani Keçi
Tavşan
Karaca
Kokarca
ÇALI BİYOMU
Bu alanların hangilerinde iklime bağlı olarak benzer bitki topluluklarına rastlanır?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
2019-TYT
Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak gösterilmiştir.
İĞNE YAPRAKLI ORMAN BİYOMU
Kışların uzun ve soğuk, yazların kısa ve serin
geçtiği sert karasal iklim
bölgelerinde görülür.
Bitki Türleri
Çam, göknar ve ladin gibi soğuğa dayanıklı iğne yapraklı ağaçlardan oluşan tayga (boreal) ormanları bu biyom içerisinde yer almaktadır.
İĞNE YAPRAKLI ORMAN BİYOMU
Hayvan Türleri
Kurt
Samur
Vizon
Geyik
Vaşak
Kunduz
Ayı
Karibu
Kar Tavşanı
İĞNE YAPRAKLI ORMAN BİYOMU
TUNDRA BİYOMU
Sıcaklığın sadece birkaç ay 0 °C'nin üstüne çıktığı ve kışın donan toprağın yazın çözüldüğü
tundra ikliminde görülür.
Bitki Türleri
Yazın toprağın üst kısmındaki buzların çözülmesiyle ortaya çıkan ot, yosun, liken ve yer yer çalılardan oluşur.
TUNDRA BİYOMU
Hayvan Türleri
Misk öküzü
Ren geyiği
Kutup Tilkisi
Kutup Ayısı
Kurt
Karibu
Palyaço Ördeği
Kar Kuşları
TUNDRA BİYOMU
KUTUP BİYOMU
Sıcaklığın yıl boyunca 0
oC'nin altında olduğu,
buzul örtüleriyle kaplı Antarktika ile Grönland
Adası’nda görülür.
Bitki Türleri
Bitki örtüsü yoktur.
KUTUP BİYOMU
Hayvan Türleri
Penguen
Kutup Tilkisi
Kutup Ayısı
Fok
KUTUP BİYOMU
DAĞ BİYOMU
Himalaya, And, Alp, Kayalık vb.
dağların yüksek kesimleriyle
düşük sıcaklık şartlarının hâkim
olduğu alanlarda görülür.
Bitki Türleri
İğne yapraklı ormanlar, alpin çayırları ve bitki örtüsünden yoksun alanlardan oluşur.
DAĞ BİYOMU
Hayvan Türleri
Dağ Keçisi
Tibet Öküzü
Kartal
Kar Tavşanı
Kurt
Kar Parsı
DAĞ BİYOMU
TATLI SU BİYOMU
Tatlı su biyomları, akarsu ve durgun
sulardan oluşur.
Bitki Türleri
Saz, kamış, nilüfer, bitkisel plankton vb. bitki türlerine sahiptir.
TATLI SU BİYOMU
Hayvan Türleri
Kurbağa
Balık
Solucan
Yengeç
Yılan
Böcek
TATLI SU BİYOMU
TUZLU SU BİYOMU
Deniz ve okyanus gibi
tuzlu sularda yaşayan
canlıların oluşturduğu bu
biyomdur.
Bitki Türleri
Yosun, plankton vb. bitki türlerine sahiptir.
TUZLU SU BİYOMU
Hayvan Türleri
Yunus
Balina
Köpek Balığı
Midye
Denizanası
Ahtapot
Denizyıldızı
Balık
TUZLU SU BİYOMU
Aşağıdaki dünya haritasında biyomların bulunduğu alanlar numaralarla gösterilmiştir. İsimleri verilen biyomlarla ilgili numaraları eşleştiriniz.
9 5 6 4
10
8 1
12
2 3
11
7
Aşağıda, bazı biyomlara ait yağış ve sıcaklık grafikleri ile bu ortamlara ait fotoğraflar verilmiştir. İklim grafikleri ile fotoğrafların, haritada numaralarla gösterilen yerlerin hangilerine ait olabileceğini belirleyerek eşleştiriniz.
1. I numaralı yere ait olan grafik ... fotoğraf ...
2. II numaralı yere ait olan grafik ... fotoğraf ...
3. III numaralı yere ait olan grafik ... fotoğraf ...
4. IV numaralı yere ait olan grafik ... fotoğraf ...
K L
M N
A B
C Ç
A L
Ç M
C K
B N
Bu alanların hâkim doğal bitki örtüleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Ot toplulukları B) Tundra
C) İğne yapraklı ormanlar D) Geniş yapraklı ormanlar
E) Ekvatoral yağmur ormanları
2014-LYS3
Aşağıdaki haritada bazı alanlar koyu renkle gösterilmiştir.
ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
Kutup biyomu buzul örtüleriyle kaplı ……… ile Grönland Adası’nda görülür.
……… biyomunun bitki örtüsü yoktur.
……….……. biyomu, her mevsimin sıcak ve yağışlı geçtiği, biyoçeşitliliğin fazla olduğu Ekvator ve çevresinde görülür.
Yunus, köpek balığı, balina gibi canlılar ………….……… biyomunda yer alır.
Benzer bitki ve hayvan topluluklarından oluşan ekosistemlere ……… adı verilir.
biyom
Tuzlu Su
Tropikal Yağmur Ormanları
Kutup
Antarktika
BOŞLUK DOLDURMA
Yapraklarını döken orman biyomunda kışlar uzun ve soğuk, yazlar kısa ve serin geçer.
Puma, yabani keçi, tavşan gibi canlılar çalı biyomunda yer alır.
Dağ biyomunda bitki örtüsü yoktur.
Tundra biyomunda sıcaklık sadece birkaç ay 0 °C'nin üstüne çıkar ve kışın donan toprak yazın çözülür.
Biyoçeşitliliğin en zengin olduğu biyom türü tropikal yağmur ormanları biyomudur.
DOĞRU-YANLIŞ
1) Coğrafya öğretmeni, 11. sınıf öğrencilerinden Ece, Zeynep ve Furkan’a karasal biyomlar ve özellikleri konusunu ödev olarak vermiştir. Öğrenciler ödevlerini sunarken;
Ece: Araştırma alanında düşük sıcaklıktan dolayı canlı yaşamın çok az olduğunu,
Zeynep: Araştırma alanında uzun boylu otlar yaygın olduğunu, bu bitki örtüsü içinde küme küme ağaçların da bulunduğunu,
Furkan: Araştırma alanında daha çok tibet öküzü, kar tavşanı ve kartal türlerinin yaşadığını ifade etmiştir.
Bu ifadelere bakılarak Ece, Zeynep ve Furkan hangi biyomları araştırmışlardır?
Ece Zeynep Furkan A) Tundra Çöl Kutup
B) Çalı Savan Dağ C) Kutup Savan Dağ
D) Çöl Savan Kutup E) Kutup Çalı Tundra
