Hybrid Capture Yöntemi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin Alt›nda, HBsAg’si Pozitif Hastalardaki Total HDV Antikorlar›n›n Aranmas›

G‹R‹fi

Kan transfüzyonu, organ transplantasyonu vb.

durumlarda donörlerden bak›lan önemli labora- tuvar testlerinden biri hepatit markerleridir (1).

Özellikle son dönemlerde laboratuvar teknikle- rindeki moleküler incelemeler, baz› klinisyenlerin rutin olarak yap›lan ucuz ve kolay testler yerine direkt olarak nükleik asit düzeyinde sonuç veren testleri tercih etmelerine ve baz› sonuçlar›n göz-

Viral Hepatit Dergisi 2005; 10(1): 34-36

34

Hybrid Capture Yöntemi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin Alt›nda,

HBsAg’si Pozitif Hastalardaki Total HDV Antikorlar›n›n Aranmas› ^#

Tuncer ÖZEK‹NC‹¹, Nezahat AKPOLAT¹, Selahattin ATMACA¹, Saffet ELÇ‹², Mahmut METE¹

1Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›,

2Dicle Üniversitesi E¤itim Fakültesi, D‹YARBAKIR

ÖZET

Çal›flmada, Hybrid Capture yöntemi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda hastalardan yüzey antijeni (HBsAg) pozi- tif olanlar›n 21’inin serumunda total delta antikoru pozitif olarak tespit edildi. Bu 21 delta antikoru pozitif serum- dan, birinde HBV-DNA düzeyi 3 pg/mL, ikisinde 1 pg/mL, di¤erlerinde ise HBV-DNA tespit edilemedi. HBV-DNA’s›

5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg pozitifli¤i gözard› edilen serumlar›n HDV bulaflt›r›c›l›¤› yönünden incelenmesinin önemli oldu¤u sonucuna var›ld›.

Anahtar Kelimeler: HDV, HBV-DNA, Hybrid Capture.

SUMMARY

Testing for Total HDV Antibodies in HBsAg Positive Patients with HBV-DNA Less Than 5 pg/mL by Hybrid Capture

The sera of 21 patients with HBV-DNA less than 5 pg/mL by Hybrid Capture that were positive for the surface anti- gen (HBsAg) tested positive for total HDV antibodies. These 21 delta antibodies that obtained from positive serum, in the one of them HBV-DNA level 3 pg/mL, the other two 1 pg/mL and HBV-DNA was not observed from the rest of the serum. It has been observed that if the HBV-DNA amount is under 5 pg/mL in the HBsAg positivity neglected serum, it is important to investigate this serum for the HDV infectious direction.

Key Words: HDV, HBV-DNA, Hybrid Capture.

# Bu çal›flma, XXX. Türk Mikrobiyoloji Kongresi (30 Eylül- 5 Ekim 2002)’nde sunulmufltur.

den kaçmas›na neden olmaktad›r. HBsAg sonucu gözard› edilerek Hybrid Capture yöntemi ile HBV- DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, hepatit B yönünden negatif olarak de¤erlendirilen bir hastan›n seru- mu delta virüs yönünden potansiyel bir tehlike- dir. Bu amaçla çal›flmada, Hybrid Capture yönte- mi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›ndaki hastalar- dan önce yüzey antijeni (HBsAg) pozitif olanlar tespit edildikten sonra bu serumlarda total delta virüs antikoru araflt›r›ld›.

MATERYAL ve METOD

De¤iflik kliniklerden laboratuvar›m›za gönderilen kan örneklerinin serumlar› ayr›larak –20°C’de sakland›. Rutin haftal›k çal›flma program›na göre bu serumlarda Hybrid Capture yöntemi (Digene Corporation, Gaithersburg, Md20878 USA) ile HBV-DNA düzeyi “pg/mL” cinsinden tespit edildi (2). Daha sonra tüm serumlar mikro-ELISA (Orga- non Technika, The Netherlands) yöntemi ile yü- zey antijeni (HBsAg) yönünden incelendi. Hybrid Capture yöntemi ile HBV-DNA düzeyleri tespit edilen serumlar, HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda ve 5 pg/mL’ye eflit veya üstünde olmak üzere iki gruba ayr›ld›. Daha sonra HBsAg’si pozitif ve HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›ndaki serumlardan mikroELISA yöntemi ile total HDV antikorlar›

arand›. HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg’si pozitif hastalardan total HDV antikor varl›¤›n›

do¤rulamak amac›yla test tekrar edildi. Ayr›ca, total HDV antikorlar› pozitif bulunan hastalar›n anti-HCV düzeyleri (Cobas Core II Immunoche- mistry system, Roche) araflt›r›ld›. Çal›flma süre- since serumlar›n alanin aminotransferaz (ALT) düzeyleri (Aeroset, Abbott) ayn› gün araflt›r›ld›.

BULGULAR

Çal›flmada, 275 hasta serumu HBV-DNA yönünden incelendi. Bu serumlar›n 189 (%68.7)’unda HBV- DNA düzeyi 5 pg/mL’nin alt›nda, 86 (%31.3)’s›nda ise 5 pg/mL’ye eflit veya üstünde olarak belirlen- di. Çal›flmada, 219 (%79.6) serumda HBsAg pozi- tif, 56 (%20.4) serumda HBsAg negatif bulundu.

HBsAg pozitif, HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda 136 sonuç elde edilirken, 83 serumda HBsAg’si pozitif, HBV-DNA’s› 5 pg/mL’ye eflit veya üstünde sonuçlar elde edildi. Çal›flman›n özel k›sm›n›

oluflturan HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg’si pozitif 136 hastan›n 21 (%15.4; 14’ü er- kek, 7’si kad›n)’inde total delta antikoru pozitif bulundu. Bu 21 serumun birinde HBV-DNA düze- yi 3 pg/mL, ikisinde 1 pg/mL, di¤erlerinde ise 1 pg/mL’den az veya belirlenemeyecek miktarda öl-

çüldü. Yüzonbefl hasta serumunda ise total delta antikoru negatif olarak bulundu.

HBV-DNA’s› 5 pg/mL’ye eflit veya üstündeki 86 hastan›n HBV-DNA düzeyine göre da¤›l›m›na ba- k›ld›¤›nda, 21 hastada 5-99 pg/mL, 14 hastada 100- 1999 pg/mL aras›nda, 51 hastada ise 2000 pg/mL’ye eflit veya daha yüksek düzeyde oldu¤u belirlendi. HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg’si pozitif, total delta antikoru pozitif 21 hastan›n ALT düzeylerine bak›ld›¤›nda, yedisinin 35 U/mL veya alt›nda, sekizinin 35-99 U/mL ara- s›nda, alt›s›n›n 100 U/mL veya daha yüksek oldu-

¤u tespit edildi. Total delta antikoru pozitif 21 hastan›n anti-HCV’si negatif olarak bulundu.

TARTIfiMA

Hepatit yüzey antijeni (HBsAg) tafl›y›c›l›¤›n›n teh- likeli yönlerinden biri delta virüs infeksiyonu ris- kinin yüksek olmas›d›r (3). HDV; hepatit B virüsü (HBV)’nün varl›¤›na ba¤›ml› defektif bir RNA virü- südür. HDV’nin genomik yap›s›, HBsAg ile paket- lenmifltir. Bulaflmas›nda parenteral yol önemlidir (4). HBV flüpheli hastalarda laboratuvar testleri olarak baflta HBsAg ve di¤er HBV parametreleri ilk düflünülen tetkiklerdir. Özellikle kan transfüz- yonunda HBsAg bak›lmas› zorunlu bir testtir (1).

Moleküler laboratuvar tetkiklerin geliflmesi HBV aç›s›ndan da çok yeni tekniklerin ve yeni para- metrelerin ortaya ç›kmas›na neden olmufltur.

Bunlardan en önemlisi serumda HBV-DNA mikta- r›n›n Hybrid Capture yöntemi ile “pg/mL” cinsin- den ölçülmesidir. Genel olarak bizim ülkemizde de kabul gören ve kendi laboratuvar›m›z taraf›n- dan da verilen sonuçlarda 5 pg/mL’ye eflit ve üs- tündeki de¤erler pozitif olarak de¤erlendirilirken, 5 pg/mL’nin alt›ndaki de¤erler negatif olarak ta- n›mlan›r (2). Fakat bu negatiflik kiflinin serumun- da HBsAg’nin hiç olmad›¤› anlam›na gelmese de yanl›fl yorumlara neden olabilir. Kiflinin HBV- DNA’s›n›n 5 pg/mL’nin alt›nda olmas› ile baflta HBsAg ve di¤er HBV parametrelerine bak›lmaks›- z›n negatif olarak de¤erlendirilmesi ciddi bir ha- tad›r. Özellikle bir kan transfüzyonunda veya or- gan transplantasyonunda al›c› için en ciddi tehli- kelerden biri HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda ol- mas›na ra¤men, HBsAg’sinin pozitif olmas› ile bir- likte bu yüzey antijeninin içindeki genomun HDV’ye ait olmas›d›r. Yani vericinin HDV antijen tafl›y›c›s› olmas›d›r. Çal›flmam›zda Hybrid Captu- re yöntemi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg’si pozitif 136 hastan›n 21 (%15.4; 14’ü er- kek, 7’si kad›n)’inde total delta antikorunu pozitif Hybrid Capture Yöntemi ile HBV-DNA’s› 5 pg/mL’nin Alt›nda,

HBsAg’si Pozitif Hastalardaki Total HDV Antikorlar›n›n Aranmas›

Viral Hepatit Dergisi 2005; 10(1): 34-36 35

Özekinci T ve ark.

Viral Hepatit Dergisi 2005; 10(1): 34-36

36

tespit ettik. Bu oran›n oldukça yüksek olmas›n›

kanlar›n ço¤unun hepatoloji klini¤inden gelmesi- ne ba¤lamakla birlikte, bu durum HDV bulaflt›r›c›- l›¤› aç›s›ndan önemlidir. Çal›flmam›z›n iflaret etti-

¤i önemli noktalardan biri, kan transfüzyonu ve organ transplantasyonu vb. durumlarda HBV- DNA miktar› 5 pg/mL’nin alt›nda olsa bile HDV yö- nünden incelenmesinin gözard› edilmemesidir.

Anti-HDV total HBV-HDV koinfeksiyonunun belir- lenmesinde HDV’ye ba¤l› önemli bir markerdir.

HBsAg’si pozitif, HDV antijen virüsü ile koinfeksi- yonlu baz› hastalar›n serumlar›nda Hybrid Captu- re yöntemi ile HBV-DNA’lar› tespit edilemeyecek düzeyde düflük olarak belirlenmifltir (6). Farkl›

bir çal›flmada HDV antijeni pozitif 19 hastan›n 10’unun serumunda HBV-DNA pozitif olarak bildi- rilmifl, dokuz hasta serumunda ise HBV-DNA mik- tar› tespit edilememifltir (7).

Scott ve arkadafllar› ise HBV-DNA sonuçlar› ile HBeAg pozitifli¤i aras›nda korelasyon eksikli¤ini tespit etmifltir (8).

Sakugawa ve arkadafllar›, HBsAg’si ve anti-HDV’si pozitif 34 hasta (hepsinin HBeAg’si negatif) seru- munda HBV-DNA miktarlar›n› “real time” polimer- az zincir reaksiyonu (PCR) yöntemi ile incelemifl, dokuz hasta serumunda HBV-DNA saptamam›fl- lard›r (9). Bu araflt›rma çal›flmam›za paralel bir anlay›flla serumda sadece HBV-DNA’n›n (ister “re- al time” PCR isterse Hybrid Capture yöntemi ile) belirlenmesinin HBV yönünden herhangi bir kan transfüzyonu s›ras›nda riski azaltmad›¤›n› göster- mektedir. Ayn› çal›flmada, serumdaki HBV-DNA miktar› ile ALT düzeyi aras›nda bir korelasyon tespit edilmemifltir. Bizim çal›flmam›zda ise HBV- DNA’s› 5 pg/mL’nin alt›nda, HBsAg’si pozitif, total delta antikoru pozitif 21 hastan›n ALT düzeyleri- ne bak›ld›¤›nda, yedisinin 35 U/mL veya alt›nda, sekizinin 35-99 U/mL aras›nda, alt›s›n›n 100 U/mL veya daha yüksek oldu¤u görülmektedir.

KAYNAKLAR

1. Beltram› EM, Williams IT, Shapira CN, Cham- berland ME. Risk and managament of blood-bor- ne infections in healt care workers. Clin Microbi- ol 2000; 13: 385-407.

2. Hubert GM, Krajden M, Cork L, et al. A multicen- ter study evaluation of the Digene Hybrid Captu- re II signal amplification technique for detection of hepatitis B virus DNA in serum samples and testing of EUROHEP standards. J Clin Microbiol 2000; 38: 2150-5.

3. Pastore G, Monno L, Santantino T, et al. Hepati- tis B virus clearence from and liver after acute hepatitis delta virus superinfection in chronic HBsAg carriers. J Med Virol 1990; 31: 284-90.

4. Sureau C, Guerra B, Lanford RE. Role of the large hepatitis B virus envelope protein in infectivity of the hepatitis delta virion. J Virol 1993 ; 67: 366-72.

5. Salassa B, Daziano E, Bonino F, et al. Serological diagnosis of hepatitis B and delta virus (HBV/HDV) coinfection. J Hepatol 1991; 12: 10-3.

6. Wolters LM, Van Nunen AB, Honkoop P, et al.

Lamivudine high dose interferon combination therapy for chronic hepatitis B patients co-infec- ted with the hepatitis D virus. J Viral Hepatol 2000; 7: 428-34.

7. Ramalho F, Carvalho G, Bonino F, et al. Clinical and epidemiological significance of hepatitis delta virus (HDV) infection in chronic HBV carriers in Portugal. Prog Clin Biol Res 1987; 234: 409-17.

8. Scott JS, Pan PE, Pace RA, Sloots TP, Cooksley WG. The absence of hepatitis B virus DNA in he- patitis B e antigen positive sera from chronic he- patitis B surface antigen carriers in China. J Med Virol 1990; 30: 103-6.

9. Sakugawa H, Nakoasone H, Nakoyoshi T, et al.

Hepatitis B virus concentration in serum determi- ned by sensitive quantitative assays in patients with established chronic hepatitis delta virus in- fection. J Med Virol 2001; 65: 478-84.

YAZIfiMA ADRES‹

Dr. Tuncer ÖZEK‹NC‹

Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve

Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›

21280, D‹YARBAKIR

e-mail: tunozek@dicle.edu.tr