• Sonuç bulunamadı

10. HAFTA NOKTALAMA İŞARETLERİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "10. HAFTA NOKTALAMA İŞARETLERİ"

Copied!
31
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

10. HAFTA

NOKTALAMA İŞARETLERİ

(2)

1. NOKTALAMA İŞARETLERİ

1.1. Nokta (.)

1.2. Virgül (,)

1.3. Noktalı Virgül (;)

1.4. İki Nokta (:)

1.5. Üç Nokta (...)

1.6. Soru İşareti (?)

1.7. Ünlem (!)

1.8. Kısa Çizgi (-)

1.9. Uzun Çizgi (-)

1.10. Eğik Çizgi ( / )

1.11. Tırnak İşareti (“ ”)

1.12. Tek Tırnak ( ‘ ’ )

1.13. Parantez (Yay Ayraç) ( ( ) )

1.14. Köşeli Ayraç ( [ ] )

1.15. Kesme İşareti ( ’ )

1.16. Düzeltme İşareti ( ˆ )

1.17. Denden İşareti (“)

(3)

1. Nokta (.)

Tamamlanmış cümlelerden sonra kullanılır:

Her şey Marmaris Bozburun’da başladı.

Bazı kısaltmalardan sonra kullanılır:

T.C., Doç., Dr., Cad., Alm., İng., vb.

Sıra gösteren sayılardan sonra “–inci” eki yerine kullanılır:

Tarih birincileri (1.) yazar, ikincileri (2.) değil.

Turnuvada üçüncü (3.) gelerek bronz madalya kazandı.

II. Mehmet, XV. yüzyıl, 20. Sokak, 4. Levent vb.

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için kullanılır:

09.04.1962, 06.09.1983 vb.

UYARI: Tarihlerde ayların isimleri yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay isimlerinden önce ya da sonra nokta kullanılmaz.

29 Mayıs 1453, 29 Ekim 1923 vb.

Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra kullanılır:

I. 1. A. a.

(4)

1. Nokta (.)

Saat ve dakikayı ayırmak için kullanılır:

Tren 19.30’da Haydarpaşa’dan kalktı.

Kitap, dergi vb. künye sonlarına konur:

Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.

Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır:

4.5=20, 12.6=72 vb.

Genel a ğ adreslerinde kullanılır:

http://tdk.org.tr

Sayıların ondalık bölümlerini ayırmak için kullanılır:

1.550.000, 49.750.812, 326.197

(5)

2. Virgül (,)

Art arda gelen eş görevli kelime ve kelime gruplarını ayırmak için kullanılır:

Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum. (Halide Edip Adıvar)

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Umduk, bekledik, düşündük. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

Aklın üç ilkesi, iyi düşünmek, iyi söylemek, iyi yapmaktır. (Demokrit)

Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılır:

Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

Anlam karışıklı ğına meydan vermemek için adlaşmış sıfatlardan sonra kullanılır:

Yaralı, doktora yalvarıyordu.

Genç, görevliye seslendi.

(6)

2. Virgül (,)

Bazı cümlelerde anlam karışıklı ğını önlemek için kullanılır:

Oku; adam ol baban gibi, eşek olma.

Ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başında ve sonunda kullanılır:

Bu büyük komutanı, Atatürk’ü, saygıyla anıyoruz.

Bu yöre, Sibirya ve çevresi, alabildiğine soğuktur.

Bir isimden önce gelen zamirlerden sonra kullanılır:

O, şiiri niçin ezberlememiş?

O, güzel günlerine yeniden dönebilse.

Anlama güç katmak için tekrarlanan sözler arasına konur:

Oğlunu, kadersiz oğlunu bir daha göğsüne bastı.

Resmî yazılarda ve mektuplarda hitaplardan sonra kullanılır:

Sevgili arkadaşım, Tokat Valili ğine, Değerli Dostum...

(7)

2. Virgül (,)

Cümle başında veya içinde kullanılan “evet, hayır, yok, peki, tamam, hayhay, olur, haydi, elbette” gibi ret, kabul ve teşvik bildiren kelimelerden sonra kullanılır:

Hayır, bu işi sevmedim.

Evet, yarın sınavsınız.

Yazıda tırnak içine alınmamış aktarma cümlelerin sonunda tırnak işareti yerine kullanılır:

Minareyi çalan kılıfını hazırlar, diyordu.

Konuşma çizgisinden önce konur:

Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey'e,

- Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin)

Kendinden sonraki cümleye bağlı olan ünlemlerden sonra kullanılır:

Ay, sana ne oldu böyle?

Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra kullanılır:

Mustafa, Özkan, Tarih İçinde Türk Dili, Filiz Kitabevi, İstanbul 2002.

(8)

3. Noktalı Virgül (;)

Birbirine bağlı fakat her biri kendi içinde bağımsız cümlelerin arasında kullanılır:

Bu tip cümleler birbirini açıklayan, güçlendiren, biri diğerine örnek olan cümlelerdir. Aynı zamanda aralarındaki duraklama kısa olan cümleler arasına konulur. Bu kullanım, genellikle atasözlerinde görülür.

Horoz ölür; gözü çöplükte kalır.

Yalancının evi yanmış; kimse inanmamış.

Yer üst üste iki kez sarsıldı; halk korkuyla sokaklara fırladı.

Virgülle ayrılmış sözleri ya da kelime gruplarını farklı sözlerden ya da kelime gruplarından ayırmak için kullanılır:

Sayısal derslerden matematiği, fiziği; sözel derslerden Türkçeyi, coğrafyayı çok seviyorum.

Ahmet Haşim, Cenap Şehabettin sembolist; Tevfik Fikret, Yahya Kemal parnasyen şairlerdendir.

. Ögeler arasında anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

Murat; Hasan, Ali ve Osman’dan daha çalışkanmış.

Ögeleri arasına virgül konmuş sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.

At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.

(9)

Noktalı Virgül

. Özneden sonra virgüllerle ayrılan eş görevli sözcükler varsa, özne noktalı virgülle ayrılır:

Birinci yeni grubunun en ünlü temsilcilerinden olan Orhan Veli; dili çok iyi kullanan, okuyucuyu değişik bir romantizme sürükleyen, güçlü bir şairdir.

. Önceki cümleye “ama, fakat, oysa, lakin, çünkü, ancak, yalnız, ne var ki, ne yazık ki, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte”

gibi ba ğlaçlar la ba ğlanan cümlelerde bağlaçlardan önce kullanılır:

Bu romanı inceledim; fakat pek beğendiğimi söyleyemem.

Aptallar, akıllılardan pek az şey ö ğrenirler; ama akıllılar aptallardan çok şey ö ğrenirler. (CATO)

Köye sen git; ancak orada çok fazla kalma.

Kazanaca ğım; çünkü çok çalışıyorum.

(10)

4. İki Nokta (:)

Açıklama yapılaca ğı veya örnek verileceği zaman iki nokta kullanılır:

Türk dilinin lehçeleri şunlardır: Yakutça, Çuvaşça, Özbekçe...

Alıntı cümlelerden önce kullanılır:

Hacı Bektaş-ı Veli: “Eline, beline, diline sahip ol.” demiş.

Atatürk diyor ki: “Dil ile millî his arasındaki ba ğ çok kuvvetlidir.”

Katalog ve sıralamalarda yazar ile eser arasına konulur:

Faruk Nafiz Çamlıbel: Han Duvarları

Öykü ve romanlarda karşılıklı konuşmalarda kimin konuşaca ğı belirtildikten sonra konuşma çizgisinden önce kullanılır:

Süleyman Çavuş:

— Bırak açma o bahsi, dedi.

(11)

İki Nokta (:)

Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

60:12= 5, 100:5= 20, 6:3= 2

Bir konunun maddelerini ve çeşitlerini sıralamadan önce kullanılır:

Namık Kemal’in eserleri: İntibah, Gülnihal, Vatan Yahut Silistre.

Genel a ğ adreslerinde kullanılır:

http://tdk.org.tr

http://osym.gov.tr

Ses biliminde uzun okunması gereken ünlüden sonra kullanılır:

a:ile, ceva:hir, di:nen, ka:til, i:cat...

(12)

5. Üç Nokta (...)

Henüz bitmemiş ya da okuyucunun anlayışına bırakmak için bitirilmemiş cümlelerden sonra kullanılır:

Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...

Karşılıklı konuşmalarda yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

-Yabancı yok!

-Kimsin!

-Ali...

-Hangi Ali?

Açıklanmak istenmeyen kişi ve yer adları ile kaba sayılan bazı kelimelerin yerine kullanılır:

Olaya ... Bey'in oğlunun da adı karışmış.

Haberi ...'dan dinledim.

Alıntılarda atlanılan yerleri göstermek için kullanılır:

“... Türk dilinin tarihî gelişimini izleyebilmek için eskilere bakmalıyız.”

Birtakım örnekler sayıldıktan sonra “vb.” anlamında kullanılır:

Binanın tepesinden neler görünmüyordu ki: caddeler, sokaklar, evler, insanlar…

(13)

Soru İşareti (?)

Soru bildiren cümle ya da sözcüklerin sonunda kullanılır, cümle sözde soru cümlesi de olsa yani karşıdan bir cevap beklenmese de cümlenin sonuna soru işareti konur.

Türk edebiyatının ilk yazılı belgesi nedir? (cevap bekliyor, gerçek soru cümlesi)

Bu havada dışarı mı çıkılır? (cevap beklemiyor, sözde soru cümlesi)

Böyle bir adama nasıl güvenirsin?

Söylenilen söze inanmama, şaşma ya da alay etme durumlarını bildirmek amacıyla kullanılır:

Yaşayan en büyük yazarlardan sayılan (?) bu kişi hakkında...

Şüpheli ya da bilinmeyen ifadelerin yerine (?) konur:

Karacaoğlan (15. yy ?)

Kayıkçı Kul Mustafa (?-1658?) halk edebiyatımızın destan şairlerinden

biridir

(14)

Soru İşareti (?)

Cevabı zaten içinde olan soru cümlelerinde de soru işareti kullanılır:

Haksız mıyım? Liderler içinde Atatürk gibisi var mı

Soru eki soru anlamı de ğil de zaman

anlamı katıyorsa soru işareti kullanılmaz?

Akşam oldu mu sıla özlemi depreşir gurbetçilerde.

Hele bir de karların eriyip sularının akması yok mu...

Bazı cümleler de soru kelimesi

barındırmadı ğı hâlde soru cümlesidir.

Bunlar soru işareti ile biter. Bu cümlelerin soru anlamı vurgu ve tonlama ile belirtilir:

Yaşınız?

(15)

Soru İşareti (?)

UYARI : mı / mi soru eki -ınca / -ince anlamında zarf-fiil işleviyle kullanıldı ğında soru işareti konulmaz:

Akşam oldu mu sürüler döner.

Hava karardı mı eve gideriz.

Bahar gelip de nehir ça ğıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzlu ğu kaplardı. (Haldun Taner)

UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?

Üsküdar'dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklar’dan mı? (Yahya Kemal

Beyatlı)

(16)

Ünlem (!)

Sevinç, korku, acı, haykırış, hayret, ürperti, heyecan, nefret, yalvarma ve buna benzer duyguları dile getiren cümlelerin sonunda kullanılır:

“Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!”

Dur, bir yanlışlık yapmayalım!

Git başımdan seni görmek istemiyorum!

Eh, hayırlısı neyse o olsun!

Ünlem işareti, ünlem ifadesinden hemen sonra kullanılabileceği gibi cümlenin sonunda da kullanılabilir:

Eyvah, geç kaldım!

Eyvah! Geç kaldım!

Söz sırasında inanmama, hafife alma, küçümseme, kinaye, şaşırma veya alay etme gibi durumları belirtmek için

parantez içinde kullanılır:

İsteseymiş bu kitabı bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş.

Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

(17)

Kısa Çizgi (-)

Satır sonunda heceleri bölmek için kullanılır:

O zaman gördü ki küçük çocuk, memleketlisi, minimini yavru ağlıyor. Ses- sizce, titreye titreye ağlıyor.

Ekleri ve heceleri ayırmak için kullanılır:

koş-tur-mak, bil-dir-ge, bil-dir-i, göster-i-ler; ge-le-bil-mek,

Mastar hâlindeki fiilleri belirtmek için kullanılır:

koş-, dur-, al-, git-, ver- vb.

Cümle içindeki ara söz ve ara cümlelerin başına ve sonuna konur:

Bütün bebekler -Zeynep hariç- çoktan uykuya dalmışlardı

Yer, şahıs adları ve tarihler yazılırken iki ayrı unsur arasına (ila) anlamı vermek için kullanılır:

Ankara-İstanbul karayolu kaç kilometredir?

1914-1918 yılları çok zor yıllardı.

Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır:

60-20= 40,

. Bazı terimlerle kuruluş adlarında kullanılır:

İsim-fiil, Zarf-fiil, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi.

Bilimsel yazılarda, Arapça ve Farsça tamlamalarda ve bazı ibarelerde kullanılır:

Servet-i Fünun, Divanı, Lûgati't-türk, Aşk-ı Memnu, bülbül-i şeydâ, âteş-perest, vatan-perver,

bilâ-ücret, bî-çâre, hokka-bâz, nâ-mağûb...

(18)

Uzun Çizgi (—)

 Konuşma çizgisi de denir.

Karşılıklı konuşmalarda konuşmanın ve konuşmacının de ğiştiğini

belirtmek için cümlelerin başında kullanılır:

Şinasi Halil Bey'e baktı ve:

—Bu mektup sana, dedi.

—Bana mı, kimden?

—Evden olacak!

—Evden? Ne münasebet?

(19)

E ğik Çizgi ( / )

Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konulur:

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır parlayacak / O benimdir o benim

milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy)

Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Altay Sokağı, No: 21/6 Kızılay / ANKARA

Namık Kemal Mah., Ülkü Sok., No:21/3 İstanbul

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/1969, 15/10/1994.

Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

-a/-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden.

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

http://www.turkceciler.com

http://www.osym.gov.tr

Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

70/2=35, 100/5= 20, 7/1= 7 vb.

(20)

Tırnak İşareti (“ ”)

Bir yazıda veya metinde başkasından alınıp hiç de ğiştirmeden aktarılan ifadeleri belirtmek için kullanılır:

Şair diyor ki: “Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır.”

Yaşlı kadın, “Yetişin!” diye ba ğırdı.

Cümle içinde özel olarak vurgulanmak istenen kelimeler tırnak içinde verilir:

Şiirin en önemli özelliklerinden birisi “millî” bir hava taşımasıdır.

Kitapların, bilimsel yayınların ve yazıların başlıkları cümle içinde tırnak işareti ile verilir:

M. Âkif bütün şiirlerini “Safahat” adlı eserinde toplamıştır.

UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz:

Ahmet Şerif İzgören’in “Şu Hortumlu Dünyada Fil Yalnızca Bir

Hayvandır”ını okudunuz mu?

(21)

Tek Tırnak ( ‘ ’ )

Tek tırnak bir de dil yazılarında örnek olarak verilen kelimelerin anlamlarını göstermek için kullanılır:

Göktürk Anıtları'nda geçen bodun 'millet, kavim', sab 'söz', tüketi 'tamamen' gibi kelimeler artık kullanılmamaktadır.

Do ğrudan yapılan ve tırnak işareti ( “ “ ) içinde gösterilen sözlerin içinde başka bir alıntı söz daha varsa bu da tek tırnak işareti ( ‘ ’ ) içinde verilir:

Edebiyat ö ğretmeni “Şiirler içinde 'Han Duvarları' gibisi var mı?”

dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.

“Atatürk henüz 'Gazi Mustafa Kemal Paşa' idi. Benden ona dair

bir kitap için ön söz istemişlerdi.” (Falih Rıfkı Atay)

(22)

Parantez (Yay Ayraç) ( ( ) )

Cümle içinde verilen açıklayıcı bilgiler parantez işareti içerisinde gösterilir:

Türk toplumunda monogami (tek eşlilik) yaygındır.

Tiyatro eserlerinde sahne düzeni ve oyuncunun yapması gereken hareketler parantez içerisinde verilir:

(Ali koşarak sahneye girer.)

Cem (yaklaşıp):

Sonra?

Helen (sokularak)

Madde başlarında yarım parantez kullanılır:

1) 2)

a) b)

Yabancı kökenli kelimelerin Türkçe okunuşları parantez içinde gösterilir:

architect (arkitek), John (Con), Michael (Maykıl / Mişhel) vb

Bir cümleye alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti parantez içinde gösterilir:

İsteseymiş bu kitabı bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş.

Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti parantez içinde gösterilir:

Karacaoğlan (15. yy ?)

Alıntıların yapıldığı eser ve yazar adı parantez içinde verilir:

Şinasi, Halil Bey'e biraz rahatlık vermiş gibiydi. “Yatsam, acaba uyuyabilir miyim?” diye düşündü, yatıp da uyuyamamaktan korktu;

ama korktuğu başına gelmedi. Sabaha kadar yattı, hem de uyudu. (Memduh Şevket Esendal, Saide)

(23)

Köşeli Ayraç ( [ ] )

Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken

durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:

Mongolın Ertniy Tüüh (Arheologiyn Nayruulal) [Mogolistan'ın Eski Tarihi (Arkeolojik Araştırmalar)], BNMAU-ın şinjleh Ulaanı Akademii Tuu0ıynureelen, Ulaanbaatar 1977.

Bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır:

Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet 1922.

Bilimsel çalışmalarda, metinde bulunmayan veya silinmiş olan, fakat araştırıcı tarafından tamamlanan bölümler köşeli ayraç içine alınır:

Babam kağan öldüğünde küçük kardeşim Kül-tegin ye[di

yaşında kaldı...].

(24)

Kesme İşareti ( ’ )

Özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır:

Ahmet'in, Ankara'dan, Fatih Sultan Mehmet'e, Atatürk'üm, Türkiye'm,

Ancak aşağıda belirtilen özel isimlerden sonra kesme işareti kullanılmaz:

a. Kurum ve kuruluş isimleri:

Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan

b. Deyimlerde geçen özel isimler:

Allahtan hayırlısı, Allaha emanet; Alinin külâhını Veliye, Velinin külâhını Aliye.

c. Akım, çağ ve dönem isimleri:

Eski Ça ğın, Yükselme Döneminin, Klasik Türk Edebiyatına

(25)

Kesme İşareti ( ’ )

Yabancı özel isimlerden sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

Nice'ler, Lille'li, Bordeaux'lu, Honolulu'lu.

 Yabancı özel isimler dışındaki özel isimlere getirilen yapım ekleri ve çokluk eki kesmeyle ayrılmaz:

Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı;

Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Ere ğliler.

UYARI: Bu eklerden sonra da kesme işareti kullanılmaz:

Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta,

Hristiyanlıktan, Aydınlıdan.

(26)

Kesme İşareti ( ’ )

Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmaya uygun olarak kesme işareti ile ayrılır:

TDK'nin, THY'den, TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye vb.

UYARI: Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapılan kısaltmalara

getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır:

kg'dan, cm'yi, mm'den; BDT'ye, THY'de, TRT'den.

◦ Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde şu okunuş esas alınır:

ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya.

UYARI: Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek

noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır:

vb.leri, mad.si, Alm.dan, İng.yi, Nu.dan; cm³e (santimetre küpe), m²ye

(metre kareye), 6

4

ten (altı üssü dörtten) vb.

(27)

Kesme İşareti ( ’ )

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır:

1998'de, Mayısın 19’unda, 1915’te “1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.”

1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik vb.

UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiği zaman rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konulmaz:

8.'inci değil 8'inci, 2.'nci değil 2'nci.

UYARI: Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla gösterilir:

6'şar değil altışar, 10'ar değil onar, 5’er değil beşer vb.

7. Bir kelime içinde düşen ünlüleri göstermek için kullanılır:

K'oldu, N'oldu? N'etsin? N'eylesin? N'apalım? N'oldu? Karac'oğlan

Bir ok attım karlı dağın ardına

Düştü m'ola sevdiğimin yurduna

İl yanmazken ben yanarım derdine

Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan) vb.

(28)

Kesme İşareti ( ’ )

Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır:

A'dan Z'ye kadar

b'nin m'ye dönüşmesi

Türkçede -daş'la yapılmış birçok söz vardır.

Özel isimler için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldı ğında kesme işareti yay ayraçtan sonra konulur:

Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.

Ancak, cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işareti kullanılmaz:

i- fiili(ek fiil)nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.

Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için kullanılır:

Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; Türk Dil Kurumu Başkanı’na vb.

(29)

Düzeltme İşareti ( ˆ )

1. Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur:

adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); hala, hâlâ (henüz); hal

(pazar yeri), hâl (durum); alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin); aşık (eklem kemiği), âşık

(vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç) vb.

2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel isimlerde bulunan ince “g,k” ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur:

Dergâh, ordugâh, dükkân, mahkûm, sükûn vb.

3. Nispet i’si kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti aynen kalır:

millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek vb.

4. Nispet i’sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır:

Böylece (Türk) askeri ve askerî okul; (İslam) dini ve dinî (bilgiler),

(30)

Denden İşareti (“)

Bir yazıdaki maddelerin

sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz

gruplarının ve sayıların tekrar

yazılmasını önlemek için kullanılır:

a. Etken fiil

b. Edilgen “

c. Dönüşlü “

ç. İşteş “

(31)

1. NOKTALAMA İŞARETLERİ

1.1. Nokta (.)

1.2. Virgül (,)

1.3. Noktalı Virgül (;)

1.4. İki Nokta (:)

1.5. Üç Nokta (...)

1.6. Soru İşareti (?)

1.7. Ünlem (!)

1.8. Kısa Çizgi (-)

1.9. Uzun Çizgi (-)

1.10. Eğik Çizgi ( / )

1.11. Tırnak İşareti (“ ”)

1.12. Tek Tırnak ( ‘ ’ )

1.13. Parantez (Yay Ayraç) ( ( ) )

1.14. Köşeli Ayraç ( [ ] )

1.15. Kesme İşareti ( ’ )

1.16. Düzeltme İşareti ( ˆ )

1.17. Denden İşareti (“)

Referanslar

Benzer Belgeler

Holştayn ineklerde işletmenin, doğum-ilk tohumlama aralığı, ilk tohumlama-gebelik aralığı, servis periyodu, buzağılama aralığı ve laktasyon süresine etkisi (P<0.05)

Akşam gökyüzünde gözlem için iyi konumda olan Satürn, ayın başlarında geceyarısına kadar gökyüzünde. İlerleyen günlerde gezegen giderek

Ayın başında Güneş’e yaklaşık 16 derece kadar uzak olacak.. Yani, Güneş doğmadan önce kısa bir süre için

Bu çalışmada, genel anestezi altında sol taraf endoskopik sinüs cerrahisi yapılırken, hastanın sağ gözünde pro- pitozis gelişen ve anesteziden uyandırılma sonrası göz

Yahya Kemal gibi bir türlü kitap haline getiremediği şiir­ lerini sonunda bu yakınlarda Yeditepe yayınları arasında bas­ tırmıştı.. Huzur adlı romanından

Konunun yanındaki rakamlar, makalenin ilk sayfa numarasını göstermektedir.. Türkçe / Turkish English

Meksika Körfezi’nde geçen salı meydana gelen patlama ve yangının ardından perşembe batan petrol platformundan çevreye yayılan kirlilik, ham petrol sızıntısı bir an

Derelerin Kardeşliği Platformu olarak ülkemizin her bir köşesinde mücadele eden yerel direniş örgütleriyle birlikte, sermaye sahiplerine karşı doğayı ve ya şamı