• Sonuç bulunamadı

Yay Takımyıldızı

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Yay Takımyıldızı"

Copied!
2
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Yay Takımyıldızı, mitolojide elinde yayıyla duran bir sentauru (at başlı adam) canlandırır gökyüzünde. Takım-yıldız, amatör gökbilimciler arasında, çaydanlık olarak da bilinir. Çünkü, bi-çimi bir çaydanlığı andırır. Yay, hem yıldız bakımından, hem de derin gök-yüzü cisimleri bakımından gökgök-yüzü- gökyüzü-nün en zengin takımyıldızıdır. Çünkü, Samanyolu gökadamızın merkezi bu takımyıldızın sınırları içerisindedir. Bu ayki Gökyüzü köşemizde bu gökcisim-lerinin bir dürbünle gözleyebileceği-miz kadar parlak olanlarını ele alacağız. M23, Charles Messier’in 1764 yı-lında keşfettiği ve katoloğuna aldığı bu gökcismi yaklaşık 120 yıldızdan oluşan bir açık yıldız kümesidir. Dürbünle ba-kıldığında, buluta benzer bir görünü-mü vardır ve gökyüzünde yaklaşık do-lunayın kapladığı kadar bir alan kaplar.

M21, dürbünle yapılan gözlemler için çok uygun başka bir açık yıldız kü-mesidir. 8. ve 12. kadirler arasındaki parlaklıkta, yaklaşık 50 yıldızdan

olu-şan küme, gökyüzünde yaklaşık dolu-nayın kapladığı alanı kaplar.

M8, ya da öteki adıyla, Lagün Bu-lutsusu, yaz gökyüzündeki en önemli bulutsulardan biridir. Karanlık, Ay’sız gecelerde çıplak gözle bakıldığında, Samanyolu kuşağı üzerinde silik bir bulut olarak görünür. Dürbünle bakıl-dığındaysa, karanlık bir hatla bölün-müş, parlayan bir buluttur. Charles Messier, kataloğunda bu gökcismini şu sözlerle tanımlamış: "Sıradan bir teles-kopla bakıldığında, bir bulutsuyu andı-ran bir yıldız kümesi. Ancak, daha güç-lü bir teleskopla bakıldığında, çok sayı-da sönük yıldız içeriyor." Messier’in ta-nımlaması pek doğru olmasa da, bulut-suya baktığınızda göreceğiniz şey, bu tanıma uyacaktır. Çünkü, Lagün Bu-lutsusu’nun ortasında NGC 6530 nu-maralı açık yıldız kümesi yer alır. Bu küme, 7. ve 9. kadirler arasında yakla-şık iki düzine yıldızdan oluşur.

M24, Samanyolu kuşağındaki "yıl-dız bulutu" üzerinde yer alan bir açık

yıldız kümesi. Samanyolunu gökyü-zünde seçebiliyorsak, bu kümeyi de çıplak gözle görebiliriz; ancak, bir bu-lut gibi görünür. Kümenin içindeki yıl-dızları görebilmek için bir dürbün ye-terli olur.

M17, Samanyolu kuşağının kuze-yinde yer alan bir bulutsu. Messier, bu cismi, "yıldızlardan yoksun bir ışık tre-ni" olarak tanımlayıp nitelendirmiş. Daha sonra ünlü gökbilimci William Herschel, bulutsuyu Yunan harfi Ome-ga’nın (ω) biçimine benzetmiş. Bu ne-denle, bulutsu daha çok Omega Bulut-susu olarak anılır. Omega BulutBulut-susu’nu görmek için, basit bir dürbün yeterlidir.

M18, Messier kataloğundaki en az ilgi çeken kümelerden biridir. M17’nin biraz güneyinde yer alır ve sadece 18 birbirine yakın yıldızdan meydana gel-miştir. Kümedeki dört parlak yıldız be-lirgindir ve duruş biçimleri bir üçgeni andırır.

M22, gökyüzündeki en etkileyici küresel yıldız kümelerinden biridir. Uygun gözlem koşullarında, çıplak gözle, silik bir ışık kümesi olarak seçi-lir. Dürbünle bakıldığında, merkezi parlak, kenarlara doğru sönükleşen bir bulutsu gibi görünür. Buna karşılık, te-leskopla bakıldığında, kümenin nokta-cıklı (daha doğrusu yıldızlı) yapısını ayırt etmek mümkün olur. Bizden 10 000 ışık yılı ötede yer alan bulutsunun çapı 50 ışık yılı.

M28, Lambda Yay yıldızının kuzey batısına düşen bir küresel yıldız küme-sidir. En parlak yıldızlarının yaklaşık 12. kadir olması nedeniyle, küçük te-leskoplarla yıldızları ayırt edilemese de, yaklaşık 100 000 yıldızdan oluşur. Bize 20 000 ışık yılı uzaklıkta bulunan küme, dürbün için güzel bir hedef.

M69 ve M70, birbirine çok yakın duran iki küresel küme. Bu iki küme pek çok yönden birbirinin ikizi gibi. Üstelik, gerçekte de birbirlerine pek uzak değiller. M69’un bize uzaklığı 33 500 ışıkyılı. M70’se bizden 35 000 ışık yılı ötede yer alıyor. Yakınlıkları sa-yesinde, bu iki kümeyi dürbünle aynı görüş alanında görebilirsiniz. 32 Bilim ve Teknik Vega M 5 4 M 7 0 M 2 2 M 7 5 M 2 8 M 8 M 2 1 M 2 0 M 2 3 M 2 4 M 1 7 M 1 M 6 9 χ λ φ τ π ο σ µ ζ ε η γ δ

Yay Takımyıldızı

(2)

Ayın Gök

Olayları

Kuşkusuz, Ağus-tos 1999’un en önemli gök olayı, ayın 11’inde ola-cak tam Güneş tutulmasıdır. Üstelik, tutul-ma öyle bir ta-rihe rastladı ki, aynı günün gecesi, en önemli göktaşı y a ğ m u r l a r ı n-dan biri, Perse-idler var. Bulun-duğumuz yerde saat gece yarısını geçince artık, bulun-duğumuz yer, Dün-ya’nın yörüngesinde git-tiği yönde dönmeye başlar. Böylece gözlemci, göktaşları-nın bulunduğu kuşağa dönmüş olur. Bu nedenle göktaşı yağmurları en iyi geceyarısından sonra, sabaha karşı izlenir. Perseid göktaşları, 12 Ağus-tos’un birkaç gün öncesinden birkaç gün sonrasına kadar gözlenebilecek. Ancak, 12’si gece yarısıyla sabahı arası, birim zamana düşen göktaşı sayısı en fazla olacak.

Bu ay en iyi gözleyebileceğimiz ge-zegenler Jüpiter, Satürn ve Mars. Bir süredir sabaha karşı doğdukları için gözlerden uzak kalan Jüpiter ve Satürn,

ayın başında geceyarısı do-ğuyorlar. İki gezegenin de doğuşu, ayın sonu-na geldiğimizde yak-laşık iki saat daha erken olacak. Bir süredir, Dün-ya’ya yakınlığı nedeniyle ol-dukça parlak olan Mars, Jü-piter‘in doğu-şuyla batıyor. Venüs, ayın başında Gü-neş’e iyice ya-kın ama hâlâ gözlenebilir du-rumda. Gezegen, ilerleyen günlerde Güneş’e yakınlığı nedeniyle gözleneme-yecek. Ayın 17’sinde, Ve-nüs, sabah gökyüzüne geçe-cek ve ay sonuna değin gözler-den uzak kalacak. Ancak, 11 Ağus-tos’ta, gün ortasında Venüs’ü görebile-ceğiz. Güneş tutulduğu sırada, Merkür ve Venüs, gökyüzünde parlayacak.

Merkür, ay boyunca sabah gökyü-zünde yer alıyor. Ayın başında Güneş’e yaklaşık 16 derece kadar uzak olacak. Yani, Güneş doğmadan önce kısa bir süre için gözlenebilecek. Ayın sonuna doğru, Güneş’e iyice yakınlaşacağın-dan gözlenemeyecek.

Ay, 4 Ağustos’ta sondördün, 11 Ağustos’ta yeniay, 18 Ağustos’ta ilkdör-dün, 25 Ağustos’ta dolunay evrelerinde bulunacak.

Alp Akoğlu

Ağustos 1999 33

15 Ağustos 1999 Saat 2200’de gökyüzünün genel görünüşü

Kraliçe Kral Kuğu Çalgı Yunus Andromeda Balıklar Kova Kanatlı At Kertenkele Kalkan Kartal Yılancı Yılan Terazi Akrep Yay Kuzey Tacı Arcturus Spica Vega Deneb Altair Çoban Başak Oğlak Büyük Ayı Küçük Ayı KUZEY GÜNEY BA TI DOĞU Ejderha Herkül Zürafa Perseus Kutup Yıldızı Mars

Ağustos ayında Jüpiter’in uyduları: Jüpi-ter’in “Galileo Uyduları” olarak adlandırı-lan dört büyük uydusu, bir dürbün yardı-mıyla bile gözlenebilmektedir. Yandaki çizim, ay boyunca, bu uyduların konum-larını göstermektedir. Bu çizelgenin üzeri-ne, (gözleminizi yapacağınız günün ve yaklaşık olarak saatin üzerine) boydan boya bir çizgi çizerek, uyduların o andaki konumlarını bulabilirsiniz.

16 Temmuz akşamı Ay Başak Takımyıldızı’nda 5 Ağustos sabaha karşı Ay, Jüpiter ve Satürn

Gökbilim tartışma listemize üye olmak için: majordomo@biltek.tubitak.gov.tr adresine, “subscribe gokbilim” yazan bir ileti gönderebilirsiniz.

Io Europa Ganymede Callisto

1 3 5 7 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 30 9 Ay Satürn Ülker Jüpiter Ay Spica

Referanslar

Benzer Belgeler

Perovskit güneş gözelerinde kullanılan spiro-OMeTAD adlı iletken polimerin yerini alabilecek ucuz malzemeler geliştirmek için daha önce de çalışmalar yapılmıştı..

Mars: Ayın başında gün batımından yaklaşık bir saat sonra doğacak gezegen tüm gece oldukça parlak bir şekilde gökyüzünde kalacak.. Ayın 29’unda neredeyse

Gezegen, ayın başında Güneş doğmadan yaklaşık bir saat önce, hava aydınlanmaya başladığında doğacak.. Bu süre ay

Uygarlığın doğuşu, mağara adamının yaktığı ilk ateşle belirlenebilir ve gelişimi de enerjinin kullanımındaki artış ile bağdaştırılabilirse, insanlığın gelişimi ile

Eski endüstri bölgelerin- de, barajlarda, pek kul- lanılmayan göl ve durgun denizlerde kurulan yüzer güneş santralları, doğa- yı bozmuyor, karada yer kaplamıyor, paneller suda

Ancak değil sade vatandaş, bu dalda çalışan uzmanlar dahi - güneş panelleri ileride kullanım sürelerini doldurduğunda (ki bugün bile ülkemizde hurdaya çıkan çok sayıda

Dünyadaki en hızlı büyüyen enerji teknolojisi 2006 ve 2007 yıllarında toplam kurulu güçte yıllık % 50’den fazla artarak tahmini 7,7 GW’a ulaşan şebekeye bağlı

Güneş Sistemimiz: Gezegenler, Uyduları, Küçük Gezegenler, Kuyrukluyıldızlar, Meteorlar, Kuiper Kuşağı, Oort Bulutu.. Güneş’ten olan