İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü Keşfetmek

(1)

7,7 mm

Ils e S and

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü Keşfetmek

Hassaslık veya içe dönüklük, sanıldığının aksine kötü kişisel özellikler değildir. Yalnızca dışa dönük insanlardan biraz daha farklı olduğunuz anlamına gelir. Hassas veya içe dönük biriyseniz yapabileceğiniz en doğru şey, kendinizi daha iyi tanımak ve hayatınızı kendinize uygun olacak biçimde dönüştürmek için bir adım atmaktır.

İçe dönük ve hassas insanların gücünü keşfetmek kitabında Ilse Sand, sosyal ve dışa dönük biri olmanın, derin düşünen içe dönük biri olmaktan çok daha üstün görüldüğü bir toplumda, hassas ve içe dönük kişilerin nasıl daha anlamlı yaşayabileceklerini ve mutlu olabileceklerini gösteriyor.

Herhangi bir sebeple stres, travma veya tükenmişlik gibi geçici bir hassas durum yaşıyorsanız verilen örnek ve önerilerden siz de faydalanabilirsiniz.

Kitapta yer verilen testler sayesinde içe ve dışa dönüklük ölçeğinde nerede olduğunuzu görebilir ve kendinizi daha iyi tanıyarak kişilik tipinize uygun bir yaşam kurabilirsiniz.

İçe dönüklüğü, tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıkmış gibi düşünmeyin.

Bir şeyi, öyle olması gerektiği için değil, öyle yapmak istediğiniz için yapın.”

–Susan Cain, Quiet: The Power of Introverts in a World That Can’t Stop Talking

İlişkide sınırlar, neşe ve anlam için bir rehber

Çeviren: Özgür Er

9 786257 797948

Ilse Sand

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü

Keşfetmek

(2)

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü

Keşfetmek

(3)

Translated from the English Language edition of On Being an Introvert or Highly Sensitive Person by Ilse Sand, originally published by Kirkevejen 4, Lading 8471, Sabro Danmark. Copyright © 2018 Turkish translation Copyright

Tüm hakları saklıdır. İngilizce orijinali Kirkkevejen 4, Lading 8871 Sabro Danmark, tarafından On Being an Introvert or Highly Sensitive Person adıyla yayımlanmıştır. Bu eserin çeviri sorumluluğu Sola Koç. Eğ. Dan. Hiz. A.Ş.’ye aittir. Bu kitabın hiçbir bölümü yazılı izin alınmadan kopyalanamaz ya da çoğaltılamaz.

SOLA UNITAS - SOLA KIDZ

Şakayık Sok. No: 40/8 Kat: 2 Teşvikiye Şişli/İSTANBUL Telefon: 0212 939 76 52 - E-posta: solaunitas@solaunitas.com www.facebook.com/solayayinlari

www.twitter.com/solaunitas

www.instagram.com/solaunitasyayinlari www.instagram.com/solakidz

https://kitap.solaunitas.com ISBN: 978-625-7797-94-8 Yayıncı Sertifika No: 45798 1. Baskı: İstanbul 2021 İmtiyaz Sahibi: Umut Kısa

Genel Yayın Yönetmeni: Buket Konur Çeviren: Özgür Er

Editör: Alara Ergin, Esingün Doğan Redaksiyon: Ayşegül Yazmacı

Okuyucu Deneyimi: Uğur Zat, Aynur Okan Erdem, Rana Çavdaroğlu Aksoy Mizanpaj: Hilal Yıldız

Kapak Tasarımı: Hilal Yıldız

Orijinal Adı: On Being an Introvert or Highly Sensitive Person BASILDIĞI YER

Kaplan Ofset

Davutpaşa Caddesi, Güven İş Merkezi C Blok No: 279-280 İstanbul Sertifika No: 44367

© Bu kitabın tüm yayın hakları Sola Koç. Eğ. Dan. Hiz. A.Ş.’ye aittir. Yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen hiçbir yolla kopya edilemez, çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

(4)

İlişkide sınırlar, neşe ve anlam için bir rehber

ILSE SAND

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü

Keşfetmek

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü

Keşfetmek

(5)

İÇİNDEKİLER

Önsöz ... 7

Giriş ... 9

1. BÖLÜM Kişilik tipleri ... 13

İçe dönük kişilik tipi ... 13

Aşırı hassas olma özelliği ...23

Yüksek hassasiyet ve içe dönüklük ...26

Mizaç ve terbiye mi?... 29

2. BÖLÜM Çok fazla uyarıcıdan kendinizi korumak ...33

Hoşlanmadığınız aşırı uyarımları önleyemiyorsanız ne yapmalısınız? ... ...43

3. BÖLÜM Yıkıcı düşünceleri sınırlayın ...45

Hoş bir gelecek hayal edin ...47

4. BÖLÜM Neşe ve anlam bulun ...49

Doğru işi seçin ... 49

Önceden hazırlığınızı yaparak kutlamalara gidin ...52

Sosyal iletişime kolay erişmenin avantajları olabilir ...54

İnternet iletişimiyle sınırlanmanız sağlıklı değil ...55

Hem dışa dönük hem de içe dönük olan insanlarla birlikte olmanın keyfini çıkarın...57

5. BÖLÜM İlişkilerde anlaşmazlık ve sınırlarla kendinize özgü biçimde başa çıkmak ... 59

Güç mücadelesinden nasıl haysiyetle geri çekiliriz? ...59

(6)

Kişiyle doğrudan yüzleşmeli misiniz? ...60

Hassas veya içe dönük bir kişiyi seven insanlar için elkitabı ... 62

Bir anlaşmazlık konusunda endişelenmekte hiçbir sakınca yoktur ... 64

Sonuçları önceden hesaplamak iyidir ...65

Açıklama yapmak zorunda kalmadan istediğinizi hisset- mekte özgürsünüz ... 66

Yanıt vermek için kendinize zaman tanıyın ...67

Elinize yüzünüze bulaştırdığınızda başa dönün ...68

6. BÖLÜM Kendi yargılarınızla seçim yapın ...71

Vicdanınız sizi yönlendirmesin...76

Bırakın değerleriniz size rehberlik etsin ...80

Farkınızı gösterin ... ...82

Arzularınızı ağırbaşlılıkla dile getirin ...83

7. BÖLÜM İçe dönük veya aşırı hassas bir kişi olarak sığınabileceğiniz bir yer bulun ... ...87

Neler tedavi edilebilir? ...89

8. BÖLÜM Kendiniz hakkında kesin ve tarafsız bir dil kullanın ...93

Sonsöz ... 99

Kendini test et ... 101

Kaynakça ... 108

Teşekkürler ... 110

(7)

(8)

7

Önsöz

İlk kitabım Sevmeye Kendinden Başla ilk kez 2010 yılında yayımlandı ve birçok ülkede en çok satan kitaplar listesine gir- di.

O zamandan beri psikoterapi çalışmalarımda ve konuyla il- gili verdiğim derslerde birçok hassas ve içe dönük insanı dinle- dim. Bana yaşadıkları zorluklardan bahsettiler, ben de onlara farklı durumlarda kullanılabilecek stratejiler hakkında tavsiye- ler verdim. İçe dönük ve aşırı hassas bir insan olarak ben de onlardan, bu kitapta da paylaştığım yeni bilgiler edindim.

Elinizdeki kitap, aşırı hassas ve içe dönük insanlar için ya- zılmıştır. Bununla birlikte herhangi bir sebeple stres, travma veya tükenmişlik gibi geçici bir hassas durum yaşayan insanlar da kitapta yer verilen tavsiye ve talimatlardan faydalanabilirler.

İlk bölümde içe dönük kişilik tipi, aşırı hassas olma özel- liği ve aşırı tepki gösterme mizacı açıklanmaktadır. Sonraki bölümlerdeyse ilişkilerde sınırları belirlemek, aşırı uyarılmaya karşı kendinizi korumak, fikirlerinizin arkasında durabilmek ve insanlarla kendi tercih ettiğiniz biçimde vakit geçirmek üze- rine tavsiye ve öneriler yer almaktadır. Kitabın sonuç kısmında size ne kadar içe dönük veya hassas olduğunuz hakkında bir fikir vermesi için iki test bulacaksınız.

İnsanlar, birbirlerinden farklıdır ve hiç kimse belirli bir tip tanımına %100 uymaz. Hassas insanları tanımlarken muhte- melen bazı bölümlerde tanımın size uyduğunu görürken diğer bölümlerde anlatılanların size uymadığını göreceksiniz. Ayrıca

(9)

8

ILSE SAND

herhangi bir tanıma uymadığınızı düşünseniz bile kitapta verilen tavsiye ve talimatlardan yararlanabileceğinize inanıyorum.

Kitabı, gereksiz bilgi olmadan basit, kolay ve anlaşılır bir üslupla yazmaya çalıştım. Bazı örnekler, eğitim amaçlı kul- lanım için kısmen kurgulanmıştır. Psikoterapist olarak sür- dürdüğüm çalışmalarım esnasında uzun yıllar boyunca şahit olduğum tipik durumları ve açıklamaları içeriyorlar. Bazı ör- neklerse gerçektir. İlgili kişinin izniyle kullanılmış ve tanınma- ması amacıyla bilgiler değiştirilerek metinleştirilmiştir.

Kitapta kullandığım “dışa dönük” ifadesiyle ilk olarak C.

G. Jung tarafından tanımlanan anlamı kastediyorum. Ameri- kalı psikolog ve araştırmacı Elaine Aron’ın, “aşırı hassas, sosyal yönden dışa dönük” terimindeki anlam, tam olarak Jung’un ifade ettiği şey değildir. Aşırı hassas insanların hepsinde çok fazla içe dönüklük görülür. Bunu birinci bölümde ele alaca- ğım.

Lading, Temmuz 2017 Ilse Sand

(10)

9

Giriş

İçe dönük veya aşırı hassas bir insan olmanın, son yıllarda daha fazla kabul görmesi ve meşrulaşması beni çok mutlu edi- yor çünkü her zaman bu şekilde değildi.

Peyzajla uğraşan dedem Sand, 1946 yılında Danimarka’nın en kuzeyinde yer alan kumul bölgesi Tversted’ye gelmiş.

Tversted göllerinin çevre düzenlemesini yapmış; yollar ve köp- rüler inşa etmiş, banklar koymuş ve bölgeyi popüler bir gezi güzergâhı hâline getirmiş. Dedem dışa dönük biriydi, zaten ne zaman göl kenarına yürümeye gitse yolda tanıdığı biriyle karşılaşıp sohbet eder, onu evine davet ederdi. İnsanların bir fincan kahve almak ya da telefonu kullanmak için göle yakın bekçi evine gelme konusunda hiçbir çekince duymamaları onun için önemliydi. Çok uzakta olmayan Skiveren kasabasın- da yazlık evleri bulunan tanıdıklar da dahil olmak üzere birçok kişi, dedemin misafirperverliğinden yararlanırdı.

Diğer yandan babaannem içe dönük biriydi. İyi tanıma- dığı insanların arasındayken sessiz ve suskundu. Tavuklarıyla çok özel bir ilişkisi olduğunu hatırlıyorum. Tavuk kümesine girerken onlarla tavuk dilinde konuşması, uyumlu ve samimi bir atmosfer yaratması hâlâ dün gibi aklımdadır. Sürpriz ko- nuklar bekçi evine geldiklerinde babaannem yüzüne yapay bir gülümseme kondururdu. Bir keresinde üzerinde kirli bir ön- lükle saçları darmadağınık bir hâlde bulaşıkları yıkarken eski Danimarka başbakanı Jens Otto Krag aniden oturma odasında ortaya çıkmış. Dedem, seçkin ziyaretten tabii ki epey memnun olmuş.

(11)

10

ILSE SAND

Hepimiz dedeme hayrandık. Konuşma yapmaktan mem- nuniyet duyduğu ve herkese söyleyecek güzel bir şeyi olduğu için insanların genellikle fark ettiği biriydi. Yabancı biriyle etkileşime girmeye daima hazırdı ve yabancılarla iletişim ku- rabilme kabiliyeti müthişti. Öte yandan babaannem sık sık üzgün ve olumsuz biri gibi görünüyordu. Yıllar geçtikçe baba- annemin artrit hastalığı tam bir işkenceye dönüştü ve sonun- da kafasını bile çeviremez hâle geldi. İstek ve yeteneklerinden tamamen farklı bir yaşam sürmek zorunda kaldı. Hiçbirimiz onun arzu ettiğinden veya enerjisinden daha fazla sosyalleşme- si gereken bir ortamda yaşamaya zorlandığını fark edememiş- tik.

Dedem ruhani biriydi, uzun yıllar Tversted’deki kilise kon- seyinin başkanlığını yaptı. Bu nedenle ilk vaazımı vermem, onun için önemli bir olaydı. Dedem beni ziyaret etmeye Djursland’e geldiğinde fikirlerini paylaşırdı. Örneğin papaz evinin bahçesine cemaatin keyifle oturabileceği banklar yer- leştirebilirdim, böylece cemaat bahçede yürüyüş yapabilir ve banklara oturup dedikodu yapabilirdi. Bense bunu yapmak yerine bahçe ve kilise avlusu arasına bir çit çektim. İçe dönük biri olduğum için bahçemde huzur içinde olmak istedim.

Djursland’de din görevlisi olarak iş başvurusu yaptığımda içe dönük biri olduğumu bilmiyordum. Bununla birlikte cemaat içindekilerin benden beklediği dışa dönüklük talepleri- nin yeteneklerimin ötesinde olduğunu çabucak fark ettim.

Önemli doğum günü partilerine habersizce giderek “Merhaba, ben kilisede çalışıyorum. Doğum günün kutlu olsun,” diyen bir görevliden işi devralmıştım. Aynı şeyi yapmadığım için şikâyetler hızla gelmeye başlamıştı. Gelgelelim benim için bir yere habersizce gitmek çok zor bir iştir. Kendimi tanımadığım insanlarla çevrili, şenlikli bir ortamda bulursam garip bir şekil- de donakalıyorum ve daha evime bile dönmeden birkaç gün- lük enerji kaynağımı tüketmiş oluyorum. Kilisede geçirdiğim yıllar boyunca papazlık görevlerimin çoğunu yerine getirmeme

(12)

İçe dönük ve hassas insanların gücünü keşfetmek

11

ve yas tutanlara yardımcı olmak için destek grubu toplantıları düzenlememe rağmen yalnızca onun veya bunun doğum günü partisine katılmadığıma dair laflar işittim.

İçe dönüklük kavramını keşfetmek, benim için bir armağan gibiydi. Ne tembel ne de kusurluydum. Yalnızca içe dönük biriydim ve başka türlü yeteneklerim vardı. İçe dönük oldu- ğumu keşfetmem daha özgüvenli olmamı sağladı ve kilisedeki devlet memurluğu işimi bırakıp bağımsız bir psikoterapist olarak yeni ve denenmemiş mecralara adım atma cesareti göster- memde itici bir güç oldu.

Amerikalı Psikolog Elaine Aron’ın aşırı hassas kişiler ta- nımını okuduktan sonra içe dönüklük anlayışım biraz daha desteklendi ve kendimi çok daha iyi tanımaya başladım. Di- ğerlerinden farklı olmaktan doğan utancım azaldı. Benim gibi başkalarının da olduğunu bilmek güzeldi. Beni her şeyden şikâyet eden, benmerkezci, bencil veya tembel biri gibi gören- lerin haklı olmadıklarına da ikna oldum.

Bunun üzerine insanların, kişilik tiplerini öğrenerek kendi- lerine daha fazla inanmalarına yardımcı olmalarını, zayıf yan- larıyla yüzleşmelerini ve güçlü yanlarını tanımalarını sağlamak hayat gayem oldu.

Elinizdeki kitabın, arada sırada sakinleşmek için zamana ihtiyaç duyduklarında bazen huysuz veya kibirli biri gibi gö- rülen içe dönük ve hassas insanlara yardımcı olmasını umuyo- rum.

(13)

(14)

13

1. BÖLÜM

Kişilik tipleri

İnsanları kişilik tiplerine ayırdığımızda, hiç kimsenin belli bir tipe %100 uymadığını aklımızda bulundurmamız önemli- dir. Her insan, kişilik tipinin özelliklerinden çok daha fazlasını içinde barındırır ve yaşam süresi boyunca herkes kendini geliş- tirebilir.

Öte yandan kişilik tipinizi keşfedip öğrenmeniz, kendinizi ve diğer insanları daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir. Siz- den farklı kişilik tiplerini okuduğunuzda, dünyamızda bin bir türlü varoluş biçimi olduğunu fark edersiniz. Diğer insanların sizin normalde vereceğinizden farklı bir tepki vermesi, onlarda veya sizde bir kusur olduğu anlamına gelmez. Aslında hepimiz kendi hâlimizde insanlarız, yalnızca kişilik tiplerimiz birbirin- den farklı. İlerleyen sayfalarda içe dönük insanların kişilik tipi- ni, aşırı hassas olma özelliğini ve aşırı tepki gösterme mizacını inceleyeceğim.

İçe dönük kişilik tipi

İçe dönük ve dışa dönük kişilik tiplerinin kapsamlı tanımı- nı ilk kez, 1921 yılında İsviçreli psikiyatrist C. G. Jung yaptı.

O zamandan beri içe dönük insan tipindeki insanların sayısına dair yapılan çalışmalarda farklı verilere ulaşıldı. Sonuçlar deği- şiklik gösterdi. İçe dönük kişilik tipindekilerin, nüfusun %30 ila %50’sine denk geldiği görüldü.

(15)

7,7 mm

Ils e S and

İçe Dönük ve Hassas İnsanların Gücünü Keşfetmek

Hassaslık veya içe dönüklük, sanıldığının aksine kötü kişisel özellikler değildir. Yalnızca dışa dönük insanlardan biraz daha farklı olduğunuz anlamına gelir. Hassas veya içe dönük biriyseniz yapabileceğiniz en doğru şey, kendinizi daha iyi tanımak ve hayatınızı kendinize uygun olacak biçimde dönüştürmek için bir adım atmaktır.

İçe dönük ve hassas insanların gücünü keşfetmek kitabında Ilse Sand, sosyal ve dışa dönük biri olmanın, derin düşünen içe dönük biri olmaktan çok daha üstün görüldüğü bir toplumda, hassas ve içe dönük kişilerin nasıl daha anlamlı yaşayabileceklerini ve mutlu olabileceklerini gösteriyor.

Herhangi bir sebeple stres, travma veya tükenmişlik gibi geçici bir hassas durum yaşıyorsanız verilen örnek ve önerilerden siz de faydalanabilirsiniz.

Kitapta yer verilen testler sayesinde içe ve dışa dönüklük ölçeğinde nerede olduğunuzu görebilir ve kendinizi daha iyi tanıyarak kişilik tipinize uygun bir yaşam kurabilirsiniz.

İçe dönüklüğü, tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıkmış gibi düşünmeyin.

Bir şeyi, öyle olması gerektiği için değil, öyle yapmak istediğiniz için yapın.”

–Susan Cain, Quiet: The Power of Introverts in a World That Can’t Stop Talking

İlişkide sınırlar, neşe ve anlam için bir rehber

Çeviren: Özgür Er

9 786257 797948