Ş e h i r c i l i k :
F r a n s a ' d a
bölge
çalışmaları
ve
şehirleşme
CÖTE D'AZUR İKİ Y E N İ E Ğ L E N C E LİMANI İLE ZENGİNLEŞECEK :Bu yazı Fransa Sefarethanesinin «Bull-etin Français d'informations economiques» adlı yayınından alınmıştır.
Saint-Raphael ve Beaulieu-sur-Mer ta-mamen eğlenceye ayrılmış iki yeni liman te-sislerini açmışlardır. Bir tanesinde 600 diğe-rinde 700 yer olarak, 1300 güvertesiz deniz teknesini barındıracak limana kavuşmuş bu-lunmaktadır. Bu rakam St-Raphael limanı tamamen bittiği zaman 2100 çıkmış olacak-tır.
Bu sonuncusu 1500 m. uzunluğunda olacak, 14 hektarlık iki bent ve iki su plânını içine alacak bunlar bir toprak merkezi tara-fından ayrılacak ve bunun üzerine bir otel, ticaret ve yönetim servis binaları inşa edile-cektir.
Rıhtımın tam uzunluğu 2500 m dir. Su plânı 18 noktada kesilecek, 6 metre uzunlu-ğunda 1500 geminin barınmasına imkân sağ-layacaktır.
Bu senenin yazından itibaren su çanak-ları 580 özel 120 geçici olmak üzere toplam 70 yere sahip olacaktır.
14 ayda inşa edilen Beaulieu-sur-mer limanına gelince, 600 gemiyi içine alabile-cektir. Ve daha şimdiden skandinav memle-ketleri Hollanda, İtalya bayraklarını taşıyan gemilerin burada görüldüğünü söylemek icap eder. Çok iyi sığınma imkânlarına sahip olan Beaulieu-sur-Mer limanı 150 imtiyazlı yere maliktir. 1500 m uzunluğunda bir rıhtımı, dolaşma yolları, 850 arabayı barındıracak bir parkı vardır. Işıklandırma sistemi olarak, toprağı traşlayan bir aydınlatma imkânına sahiptir.
Bu iki tesisin özel girişim sayesinde ya-pıldığını burada hatırlatmak lâzımdır.
BÖLGE ÇALIŞMALARI VE ŞEHİRLEŞME 17 sene içinde Fransa'da 100.000 den fazla nüfuslu şehirlerin sayısı 32 den 60'a çıkacak:
Daha evvel bir tarım memleketi olan Fransa sanayi devrine girdikten sonra şehir-leşme alanında bir ihtilâl beklenmektedir.
Gelecek seneler içinde memleketin çeh-resi tamamen değişecektir. Bu insan yaşama türünü değiştireceği gibi, ekonominin işle-mesini etkileyecektir.
Brasilia şehrinin plânları bilimsel bir şe-kilde çizilmiştir. Fakat gece karanlığı
bastı-ğında şehirden el ayak çekilmekte ismi bi-linmeyen bir şehre insan kütleleri taşınmak-tadır. Bu şehrin kapılarında X X I ci asrın gerçek hayatı yaşanmaktadır. Öyle ki bugün ticaret sahipleri akla uygun bir şekilde ken-dilerine inşa edilmiş olan geniş mağazalarda çalışmayı kabul etmemekte bugün içinde ça-lıştıkları barakaları tercih etmektedir.
Brasilia bir semboldür. Bu yaşayan bir varlık olan diğer şehirler için aynıdır. Yap-ma bir kadro içine oturtulmuş sönmekte bo-şalmakta olan biraz ileride anarşik olarak kendiliğinden doğan şehirleri hatırlamak icap eder.
Fransa daha evvel bir tarım memleke-ti idi. 20 seneden beri diğer batı memleket-leri gibi şehirleşme ihtilâli içine girmiştir. Bu alanda rakamlar bizzat konuşmaktadır:
— 1790 yılında şehirlerde ancak % 21 nüfus yaşamakta idi. Halbuki 1968 yılında bu oran % 60'a yükselmiştir.
—1831 yılında Paris bölgesinde 900.000 kişi bulunmakta idi. 1968 yılında bu 8,5 mil-yondur. 137 sene içinde nüfus % 500 art-mıştır. Bu oran Marsilya'da % 800 dür.
—Asrın başlangıcında büyük bucak ma-hiyetinde olan la Scarpe, Caen Cholet Ales, bugün 100.000 aşan bir nüfusa sahiptirler. —Büyük şehirlerin yakınlarında geniş oturma bütünleri doğmaktadır. Sarcelles
Pa-risin 15 km. uzağında bulunmaktadır. 1954 yılında 8000 nüfuslu olan bu şehir bugün 40.000 nüfusa sahiptir.
Bu hareket ileride daha da genişlemek istidadındadır. Bir yandan nüfusun doğal hareketi diğer yandan Fransız ekonomisinin değişmesi buna yardımcı olmaktadır.
On yedi sene içinde Fransadaki 100.000 aşan şehirler 32'den 60'a çıkacaktır.
Fransa 2000 senesinde 70-75 milyon in-sana sahip olacaktır. Bunur, % 80 şehirlerde oturacağına göre şimdiden inşaat ve mesken hususunda yapılması icap eden gayretin tak-dir edilmesi gerekir.
Yarının sanayi coğrafyası bugünkünden çok farklı olacaktır. Sahiller daha fazla in-san çekecektir. Aynı şekilde tabiatın imtiyaz-lı yerleri insanı daha çok toplayacaktır. Aşa-ğı Siinî, Rhöne-Alpes, Nord ve Lorraine bölgelerini geride bırakacaklardır. Le Rhin La Loire Garonne ırmaklarının bulunduk-ları yerle gelişme merkezlerini teşkil edecek-tir. 2000 senesinde Paris 8,4 milyondan 14 milyona yükselecektir. Rhöne-Alpes bölgesi 4 milyondan 7,8 milyona çıkacaktır. Pro-vence Cöte-d'Azur, Corse 3,1 milyondan 6,3 la Lcire 2,4 den 3,5 milyona yüksele-cektir.
Şehirleşme hareketi Fransada fevkalâde büyük meseleler ortaya atmaktadır. Şehir-lerin eski olması orta çağdan 19 cu asra ge-linceye kadar şehirlere dokunulmaması do-layısıyla bu şehirlerde dar sokaklar ,alçak evler, çok geri bir durumda lâğım teşkilât-ları bulunmaktadır. Yeni tekniğin icapteşkilât-larına uymalarına imkân yoktur. Corbusier'nin
de-diği gibi, «binlerce seneden bu yana öküz, at ve insan adımlarının teşkil etmiş olduğu sa-atte bir kilometre» formülüne uymuşlardır. Şimdi onları karada 50-100 km. havada 300 -500 km. hıza alıştırmak icap etmektedir. «Diğer yandan ölçüsüz hızlardan olan tel-graf telefon ve radyoyu bir kenara bırakmak lözımdır.»
Gelişmenin hızı ve çözülmesi icap eden meseleler o kadar çoktur ki kamu yönetim-leri ve belediye şimdilik çok acele olanlara el atmaktadır. Para ve zaman olmaması do-layısıyle şehircilik fikir seviyesinde kalmak-tadır.
Şehirciliğin uygulanmasından evvel ida-re bakımından bir devrin yapılması icap et-mektedir. Fransa tarihinden kuvvetli bir mer-keziyetçilik almıştır. Bu bölgelerde yapılan girişimleri doldurmaktadır. Paris bölgesinin nazım bir plânın yapılması için 1964 yılını beklemek icap etmiştir. Ayni şekilde 1970 yahut 1975 yılını beklemek suretiyle Lyon. Bordeaux, Toulouse, Marseille şehirlerinin gelişme yönleri belli olacaktır.
Yeni çıkan bir eserde, developpement urbaine recherche d'un principe (Ed Maza-rin) Jacques Riboud «her sene bir milyon fazla arabayı, kaldırımdan bir parça almak suretiyle dolaşdırmaya imkân yoktur.» de-mektedir.
Şehircilik alanında fikirler vardır. Yal-nız idare zorunlulukları, inşaat müsaadeleri, toprak düzenlemeleri bunların uygulanma-sını önlemektir.
Bir an hukukî ve idarî güçlüklerin kay-bolduğunu kabul edelim. Geriye meselenin malî ve yönetim kısmı kalmaktadır.
MALÎ YÖNÜ :
Bucakların paraya olan ihtiyaçları git-gide artmaktadır. Bunu temin etmek için ya otofinasman yoluna gitmek yahut, istikraza başvurmak icap eder. Fransada otofinans-man yönü zayıftır. Biraz büyük yerler do-natım ihtiyaçlarının % 5-12 ni kendileri te-min etmektedirler. Geriye kalanlar ya yar-dım yahut istikrazlarla karşılanmaktadır. Yardım % 19-24 ve istikraz % 69-71 ka-dar bir yüzde tutmaktadır. Credit Foncier Caisse Nationale de Credit Agricole, La Ca-isse de Depot et de Ccnsignation 4,2 mil-yarlık bir krediyi 20-30 sene için % 5,5-7 den belediyelere vermiştir. Bu borçlar git-gide artmakta borç vereni sıkıntılı bir duru-ma düşürmektedir. Mahalli idarelere bir kre-di politikası tayin etmek hasıl olmaktadır.
YÖNETİM :
Şehirlerin ayni zamanda yönetimlerini akla uygun bir duruma sokmak icap etmek-tedir. Almanya'da, Amerika'da şehirler yö-netimin en modern metodları ile idare edil-diği halde, Fransa'da modern bir muhasebe-ye sahip yönetimler pek azdır. İkinci Dünya
