HAFTAYA FİNANSAL BAKIŞ 18.01.2021
• 2020 bütçe açığı YEP tahmininin altında kaldı Merkezi yönetim bütçesi Aralık 2020'de, geçen yılki 30.8 milyar TL'nin üzerinde, 40.7 milyar TL açık verdi. Faiz dışı açık da 35.8 milyar TL ile bir önceki yılki 26.6 milyar TL'nin üzerinde oldu. Sonuç olarak, bütçe açığının GSYH'ye oranı önceki aya göre 0.2 puan artarak 2020 sonunda %3.5’e ulaştı. 2019'da %2.9 olan bu oran Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) %4.9 olarak öngörülmüştü. Gelir tarafında, vergi gelirleri yıllık bazda %29.4 ile enflasyonun oldukça üzerinde artış kaydetti. Özel tüketim vergisi ödemeleri %54.8 artarken, bu büyük ölçüde otomobilden alınan vergilerin yükselişinden kaynaklandı. KDV gelirleri %74.3 oranında artarken, bunda pandeminin başlarında ertelenen vergilerin ödenmesi de etkili oldu. Sonuç olarak, 12 aylık vergi
gelirlerinin GSYH'ye oranı bir önceki aya göre 0.1 puan ve önceki yıla göre 1.2 puan artarak
%16.8'e yükseldi. (Grafik 2) Aralık ayında faiz dışı harcamalar %33.5 artarken, toplam harcamalar %32.8 arttı. Cari transferler, Hazine'nin sosyal güvenlik kurumlarına yaptığı destek ödemeleri ve belediyelere yapılan transferler nedeniyle bir önceki yıla göre %37.3 arttı. Ayrıca, mal ve hizmet alımı, büyük ölçüde savunma harcamalarındaki artışa bağlı olarak, Aralık ayında bir önceki yıla göre %24.9 arttı. Bunların yanı sıra, sermaye harcamaları %48.2, sermaye transferleri %100.2 arttı. Sonuç olarak, 12 aylık faiz dışı harcamaların GSYH'ye oranı, Kasım'da %21.2 ve Aralık 2019'da %20.8 olan değerinden Aralık 2020’de %21.5'e
yükseldi. (Grafik 2) Bunun yanı sıra faiz harcamalarının GSYH'ye oranı da 2020 yılında 0.4 puan artarak %2.7'ye yükseldi ve bütçe açığındaki genişlemeye katkı yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2021 bütçe açığı hedefini GSYH'nin %4.3'ünden %3.5'ine revize ettiklerini söyledi.
Erdoğan bu hedefe nasıl ulaşılacağının detaylarının önümüzdeki dönemde Hazine ve Maliye Bakanı tarafından sunulacağını ekledi. Bu hedefe ulaşmanın çeşitli nedenlerle zorlayıcı olacağını düşünüyoruz. Bunlardan ilki, yeni kapanma önlemleri ve mali koşullardaki sıkılaşma sebebiyle zayıflayan ekonomik aktivite, vergi gelirlerinin kötüleşmesine yol açabilir. İkinci neden, küçük-orta ölçekli işletmelere yakın zamanda açıklanan pandemi destek tedbirleridir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bu önlemlerin büyüklüğünün 5 milyar TL (GSYH'nin %0.3'ü) olacağını açıklamıştı. Üçüncüsü, bir defaya mahsus gelirler bu yıl çok daha düşük olacaktır.
2020 yılında buradan (TCMB kar transferleri, vergi ve imar affı gelirleri, bedelli askerlik yoluyla) GSYH'nin %3.5'i kadar gelir elde edildiğini hesaplıyoruz. Bu yıl ise bunun %2.1'e gerileyeceğini tahmin ediyoruz. Bunların yanı sıra YEP’te faiz harcamalarının 2021'de 0.4 puan artarak GSYH'nin %3.2'sine çıkacağı tahmin edilmişti. Bu nedenle bütçe açığının
GSYH'ye oranının %3.5'te tutulması için, vergilerde artış veya harcamalarda önemli kesintiler yapılması gerekecektir.
• Enflasyon beklentilerinde iyileşme TCMB beklenti anketinde, 12 ay ve 24 ay sonrası için enflasyon beklentileri sırasıyla 0.3 ve 0.1 yüzde puan azalarak %10.5 ve %9.1 oldu. (Grafik 3) Enflasyonun 2021 sonunda ise %11.1’de olacağı tahmin edildi. Ankette TCMB politika faizi tahminlerinin medyan değeri %17.00 oldu ki, bu da katılımcıların çoğunluğunun bu ay faiz artırımı beklemediğini gösteriyor. Politika faizinin 3 ay sonra da bu seviyede kalması; 6 ay vadede %16’ya, 12 ay vadede %13’e gerilemesi bekleniyor. Ankette ayrıca, USD/TL için 12 ay vadede beklenti 8.16 olurken, 2021 için GSYH büyümesi beklentisi %3.9 olarak tahmin edildi.
TCMB anketinde enflasyon nokta tahminlerin yanında, enflasyonun hangi aralıkta
gerçekleşmesinin beklendiğine yönelik bir olasılık dağılımı da sorulmaktadır. Bu beklentilerin ne kadar geniş bir aralığa yayılmış olduğu, enflasyon nokta tahminlerinin yanında, enflasyon bekleyişlerine yönelik ek bir bilgi sunmaktadır. Beklentilerin dağınık olduğu durumda, nokta tahminlerin üzerindeki enflasyon olasılıklarına da yüksek ihtimal verildiği anlaşılmaktadır ki bu da enflasyona yönelik algılamanın bozulduğuna işaret etmektedir. Ocak ayında buradaki görünümde belirgin bir iyileşme vardır. Örneğin 12 ay sonrası enflasyonunu %11’in üzerinde bekleyenlerin oranı önceki anketteki %52’den, Ocak ayında %33’e gerilemiştir. Bu
beklentilerin dağılımını, TCMB’nin 2019 yılında yayınladığı bir çalışmasındaki enflasyon belirsizlik göstergesi ile takip ediyoruz. Bu göstergenin yüksek değerleri, beklentilerin geniş bir aralığa dağıldığını, düşük değerleri ise daha dar bir aralıkta yoğunlaştığını yansıtmaktadır.
Ocak ayında hem 12 aylık hem de 24 aylık belirsizlik gösterge değerleri, 2018 yılının ilk yarısından beri en düşük değerlerine gerileyerek, enflasyon beklentilerindeki iyileşmeye işaret etmiştir. (Grafik 4) Nokta tahminlerle birlikte, buradaki görünümdeki iyileşme de TCMB’nin faizleri kısa vadede daha fazla arttırmaması yönünde elini güçlendirmiştir. Ancak hem nokta tahmin değerleri, hem de belirsizlik göstergesinin 2017 seviyelerinin üzerinde yer alıyor olması,
• Para Politikası Kurulu (PPK) kararları Perşembe açıklanacak. Piyasa beklentisi
doğrultusunda, bu toplantıda %17.0 olan politika faizinde değişiklik beklemiyoruz. Kasım- Aralık aylarında Türk lirasındaki zayıflamanın gecikmeli etkileriyle birlikte yükselen yıllık enflasyon %14.6’ya ulaşmıştı. Kısa vadede enflasyondaki yukarı yönlü riskler sürse de döviz kurlarının son aylarda gerilemesi ve kredi büyümesinin oldukça yavaşlaması riskleri bir ölçüde dengeliyor. Enflasyonun 2021 yılının ilk çeyreğinde %15 seviyesinin altında kalmasını, yılın ikinci yarısında kademeli olarak gerilemesini bekliyoruz. Bu durumda reel politika faizi oranı en az %2 civarında olacaktır ki bu da gelişen ülkeler geneline göre yüksektir. TCMB'nin
bunu enflasyon risklerini sınırlamak için yeterli göreceğini ve bu yüzden politika faizini sabit tutacağını düşünüyoruz. Ancak, enflasyon görünümünün daha da kötüleşmesi ve manşet enflasyonun % 15'in üzerine çıkması durumunda, TCMB'nin önümüzdeki aylarda politika faizini biraz daha yükseltmesi gerekebilir.
• Kredi derecelendirme kurumu S&P Türkiye’nin kredi notunu Cuma gecesi açıklayacak.
S&P’de Türkiye’nin kredi notu yatırım yapılabilir seviyenin dört kademe altında (B+
seviyesinde) bulunuyor ve görünümü de durağan. Kurum en son Ağustos 2018’de (ABD ile Rahip Brunson krizi esnasında) not indirimi yapmıştı. S&P’nin notu Moody’s’den bir kademe yüksek, Fitch'ten ise bir kademe düşük durumda bulunuyor. Kredi notunda bir değişiklik beklemiyoruz.
• Bu hafta yurtiçinde ayrıca Kasım ayı konut fiyat endeksi (Salı), merkezi yönetim borç stoku (Çarşamba) ve Ocak ayı tüketici güven endeksi (Perşembe) yayımlanacak.
• Euro Bölgesinde ECB para politikası kararlarını Perşembe açıklayacak. Bu toplantıda bir değişiklik beklemiyor. Hatırlanacağı gibi, ECB 10 Aralık'ta yapılan toplantıda faizleri
değiştirmemiş, tahvil alımlarının büyüklüğünü 500 milyar euro artırarak 1.85 trilyon euroya yükseltmişti.
• USD/TL Cuma günü 7.36 seviyesinde başladıktan sonra, dolardaki güçlenme ve gelişen ülkelere yönelik zayıflıkla yükselerek 7.50’yi test ettikten sonra, bu sabah 7.46 seviyelerinde haftaya başladı. 5 yıllık Türkiye CDS’i Cuma günü 12 baz puan artarak 332 baz puan oldu. 2 yıllık tahvil faizi ise 11 baz puan arttı ve %14.55 oldu.
