Dünyada 242 ülke bulunmakta olup, bunlardan 35 i gelişmiş. Gelişmiş Ekonomiler

(1)

TÜRKİYE

VE

(2)

Dünyada 242 ülke bulunmakta olup, bunlardan 35’i gelişmiş

Gelişmiş Ekonomiler

(3)

126’sı gelişmekte olan

Gelişmekte Olan Ekonomiler

(4)

ve 81’i gelişmemiş ülke konumundadır.

Gelişmemiş Ekonomiler

(5)

GSYH (2013-Milyar $)

Dünya 74 600

Gelişmiş Ülkeler (35 Ülke)

44 179 (%59) Gelişmekte Olan Ülkeler

(126 Ülke)

27 497 (%37) Gelişmemiş Ülkeler

(81 Ülke)

2 924 (%4)

AB 28 17 355

(6)

GSYH (Milyar $)

Büyüme Oranı (%)

Nüfus (Milyon)

KBGSYH (Bin $)

ABD 16 911 1.8 316 53

Çin 9 318 7.6 1 357 6,8

Japonya 4 932 1.5 127 38

Almanya 3 629 0.4 80 45

Fransa 2 740 0.2 66 41

İngiltere 2 533 1.7 64 39

Brezilya 2 250 2.5 200 11

Rusya 2 144 1.3 143 14,6

İtalya 2 070 -1.8 59 34,6

Hindistan 1 924 5 1 252 1,4

Türkiye 820 4 76 10,708

GSYH 2013-İlk 10 Ülke

(7)

Dış Denge-İlk 10 Ülke

İhracat (Milyar $)

İthalat (Milyar $)

CA/GDP (%)

ABD 2 195 2 329 -2.3

Çin 2 439 1 949 1.9

Japonya 715 833 0.6

Almanya 1 452 1 188 7

Fransa 579 681 -1.3

İngiltere 541 655 -4.5

Brezilya 242 250 -3.6

Rusya 523 342 1.5

İtalya 517 477 0.9

Hindistan 313 466 -1.7

Türkiye 152 252 -7.9

(8)

Enflasyon-İşsizlik (%)

Enflasyon İşsizlik Hoşnutsuzluk Endeksi

ABD 1.4 7.3 8.7

Çin 2.6 4.1 6.7

Japonya 0.3 4 4.3

Almanya 1.6 5.3 6.9

Fransa 0.9 10.2 11.1

İngiltere 2.5 7.6 10.1

Brezilya 6.2 5.3 11.5

Rusya 6.7 5.5 12.2

İtalya 1.2 12.2 13.4

Hindistan 9.4 NA

Türkiye 7.5 9 16.5

(9)

Bütçe Dengesi

Bütçe Açığı/GDP (%)

Kamu Dış Borç Stoku/GDP (%)

ABD -5.7 -104.1

Çin -0.8 -39.3

Japonya -8.1 -243.2

Almanya 0.19 -78.4

Fransa -4.2 -91.7

İngiltere -5.8 -90.5

Brezilya -3.2 -66.2

Rusya -1.2 -13.9

İtalya -3.0 -132.5

Hindistan -7.2 -61.5

Türkiye -1.5 -36.2

Maastriht (1993) kriterleri: %3 %60

(10)

Döviz Kuru

Nominal Döviz Kuru (2014)

Reel Efektif Döviz Kuru

2012 2013

ABD (Dolar) 2.19 97.9 99.1

Çin (Yuan) 0.35 108.4 115.2

Japonya (Yen) 0.0207 100.5 80.3

Almanya (Euro)

2.91 95.6 98.1

Fransa (Euro) 96.3 97.6

İngiltere (Sterlin) 3.61 106.7 105.7

Brezilya (Real) 0.86 100.1 103.3

Rusya (Ruble) 0.058 106.4 108.2

İtalya (Euro) 2.91 98.1 99.8

Hindistan (Rupi) 0.036 81.4 72.7

Türkiye - 116.4 114.6

(11)

Son Günlerin Sorunlu Ülkesi: Rusya

 Bütçesinin yarıdan fazlası petrol ve doğalgaz gelirlerine bağlı olan

Rusya’da, petrolün 60 doların

altına düşmesi, ekonomiyi önemli ölçüde etkiledi.

 Petroldeki düşüş ve yaptırımların ardından rubledeki değer kaybını önlemek için bu sene 80 milyar dolar satan Rusya Merkez Bankası, faizi yüzde 10.5’ten 17’ye yükseltti.

Buna rağmen dolar, 80 rubleyi aşarak rekor kırdı.

 Rus Borsası, yüzde 10 düşerek ülkeyi 1998’deki kriz yıllarına geri götürdü.

 Rusya’nın beş yıllık CDS’leri (Kredi Risk Primi) ise 34 baz puanlık artışla 581 baz puana yükselerek 5,5 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

(12)

Rusya 2015’te % 4.5 Küçülebilir!

 Rusya Merkez Bankası’nın sadece önceki gün rubleyi

tutabilmek için 2,38 milyar dolar harcadığı, yıl başından bu yana da toplam harcanan miktarın 80 milyar doları aştı. Bu rakam gayri safi milli hasılanın yüzde 5’ine denk geliyor.

 Ülkenin rezervleri, Aralık 2014’ün başında 511.6 milyar dolar iken ay sonunda 416,2 milyar dolara geriledi.

 Rusya Merkez Bankası, petrolün varilinin 60 dolar seviyesinde devam etmesi halinde Rusya ekonomisinin 2015’te yüzde 4.5 küçüleceğini açıkladı. 2014 için ise %0.5’in altında bir büyüme bekleniyor.

 Orta vadede yüzde 4 olan enflasyon beklentisi ise Rusya Merkez Bankası tarafından 11.5 olarak açıkladı.

(13)

Dünya Ekonomisine Yön Veren En Önemli Kuruluşlardan: FED

• ABD Merkez Bankası’nın (FED) genişletici para politikası uygulamasının bir sonucu olan tahvil alımlarını durdurarak, ekonomiye para enjekte etmeyi sonlandıracağı bekleniyordu. Ancak,

tahvil alımlarının ne zaman sonlandırılacağı bilinmiyordu. Mayıs 2013’te tahvil alımlarının bir yıl içinde sonlandırılacağının ilan edilmesi, dünya piyasalarını alt üst etti.

(14)

FED

• Başta BRICS ülkeleri olmak üzere gelişmekte olan ülkeler bundan olumsuz etkilendi.

Standart&Poors’un yaptığı analizde Türkiye bu politika değişikliğinden en fazla etkilenecek

(en kırılgan) ülke çıktı.

• Mayıs 2013’ten itibaren Türkiye’de dolar hızla artmaya başladı.

1.7 1.8 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

Nis.13 Haz.13 Ağu.13 Eki.13 Ara.13 Şub.14 Nis.14 Haz.14 Ağu.14 Eki.14 Ara.14 Şub.15

(15)

FED

• FED Ekim 2014 itibariyle tahvil alımlarını tamamen durdurdu ve şimdi de faiz oranlarını yükseltmeye hazırlanmaktadır. Ama bunun için ABD’de işsizlik oranlarının biraz daha düşmesini beklemektedir.

• İlk önce faiz artırımını Haziran 2015’te gerçekleştireceğini duyuran FED, istihdam piyasasındaki iyileşmenin kalıcı olduğundan emin olabilmek için bu kararını yılın ikinci yarısına ertelediğini açıkladı.

(16)

ABD’de Faiz Oranları

0.11

0 1 2 3 4 5 6 7

1997-01 1997-06 1997-11 1998-04 1998-09 1999-02 1999-07 1999-12 2000-05 2000-10 2001-03 2001-08 2002-01 2002-06 2002-11 2003-04 2003-09 2004-02 2004-07 2004-12 2005-05 2005-10 2006-03 2006-08 2007-01 2007-06 2007-11 2008-04 2008-09 2009-02 2009-07 2009-12 2010-05 2010-10 2011-03 2011-08 2012-01 2012-06 2012-11 2013-04 2013-09 2014-02 2014-07 2014-12

(17)

FED

• FED faiz oranlarını artırırsa gelişmekte olan ülkelerde bulunan portföy yatırımları, daha risksiz olan ABD finansal piyasasına kayacak, bu da dünyada doların fiyatını yükselterek, gelişmekte olan ülkeleri döviz kriziyle karşı karşıya getirebilecektir.

• Çünkü Dolar yükseldiğinde gelişmekte olan ülkelerin ulusal para cinsinden dış borç stoku artmaktadır.

(18)

FED’in Kararlarının Türkiye’nin Dış Borç Stoku

397 951

782

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

2000Q1 2000Q3 2001Q1 2001Q3 2002Q1 2002Q3 2003Q1 2003Q3 2004Q1 2004Q3 2005Q1 2005Q3 2006Q1 2006Q3 2007Q1 2007Q3 2008Q1 2008Q3 2009Q1 2009Q3 2010Q1 2010Q3 2011Q1 2011Q3 2012Q1 2012Q3 2013Q1 2013Q3 2014Q1 2014Q3 2015Q1

DBS TL Borç Cari TL Borç Kur Değişmeseydi

(19)

ECB: European Central Bank

• Dünya ekonomisinin en önemli

aktörlerinden biri de Avrupa Birliği Merkez Bankası’dır.

• Euro alanı içinde bulunan 17 ülkenin para politikasını yönetmekle

yükümlü olan dünyanın en önemli merkez bankalarından biridir.

• 1 Haziran 1998 tarihinde Almanya, Frankfurt genel merkez olmak üzere kurulmuştur.

(20)

ECB: European Central Bank

• Banka'nın temel görevi, avronun alım gücünü korumak ve avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır.

• 1 Kasım 2011 tarihinden itibaren başkanlığını İtalyan ekonomist Mario Draghi yapmaktadır.

(21)

ECB: European Central Bank

• Avrupa Merkez Bankası, Euro Bölgesi’ndeki düşük ekonomik büyüme ve negatif enflasyon riskini göz önüne alarak, ekonomiyi canlandırabilmek için faiz oranlarını düşürmüştür.

• Buna göre %0,15 olan politika faizi %0,05'e düşürülmüş, %0,40 olan marjinal borç verme faizi

%0,30'a düşürürken, %- 0,10 olan mevduat faizi de

%- 0,20'ye indirilmiştir.

(22)

AB Enflasyon Oranının ECB’nin Kararlarına Etkileri

-1 0 1 2 3 4 5

2000-01 2000-06 2000-11 2001-04 2001-09 2002-02 2002-07 2002-12 2003-05 2003-10 2004-03 2004-08 2005-01 2005-06 2005-11 2006-04 2006-09 2007-02 2007-07 2007-12 2008-05 2008-10 2009-03 2009-08 2010-01 2010-06 2010-11 2011-04 2011-09 2012-02 2012-07 2012-12 2013-05 2013-10 2014-03 2014-08 2015-01

(23)

AB Faiz Oranı

(24)

ECB: European Central Bank

• Euro Alanı’nda açıklanan veriler ekonomik görünüme ilişkin endişeleri artırmaktadır. Sanayi üretimi ve PMI verileri ekonomik aktivitedeki zayıf seyri yansıtırken, Ocak ayında enflasyon yıllık bazda %0,6 düşüş kaydederek deflasyona yönelik endişelerin derinleşmesine neden olmuştur.

• Avrupa Merkez Bankası, 22 Ocak 2015’te gerçekleştirdiği para politikası toplantısında, mevcut tahvil alım programı kapsamında Eylül 2016’ya kadar aylık bazda 60 milyar Euro’luk tahvil alımı gerçekleştirilmesi yönünde karar almıştır.

ECB, Mart 2015’ten itibaren ise devlet tahvillerinin de program kapsamına dahil edileceğini duyurmuştur

(25)

TCMB

• 20 Eylül 1931 tarihinde 1715 sayılı kanunla

kurulmuş olan faaliyete başlamış olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın, 1970 yılında çıkartılan 1211 sayılı kanunla yetkileri

artırılmış, 2001 yıllarında bu kanunda yapılan değişiklikle bağımsız hale getirilmiş ve temel amacının; «fiyat istikrarının sağlanması»

olduğu belirtilmiştir.

(26)

TCMB

• TCMB günümüzde fiyat istikrarının sağlanması için «enflasyon hedeflemesine dayanan para politikası» uygulamaktadır.

• Faiz oranın belirlenmesi (Poole Analiz) nedeniyle para arzı tam olarak

denetlenmemektedir.

• 2001 krizi sonrasında benimsenen kontrollü

serbest döviz kuru rejimine paralel olarak, aşırı oynaklıklar dışında döviz piyasasına müdahale etmemektedir.

(27)

• TCMB, ülkenin karşılaşabileceği finansal krizlerin önlenmesinde, makroekonomik politika hedeflerine ulaşmada ve döviz kuru rejimi ve para politikalarını sürdürmede önemli bir manevra gücü elde edebilmek için uluslararası döviz rezervleri bulundurmaktadır.

• Döviz rezervi bulundurmak, merkez bankalarının “son borç verme merci” olma rolü ile de yakından ilişkili görülmektedir.

• Özellikle, gelişmekte olan ülkeler, ekonomilerini iç ve dış şoklara karşı korumak, dış borç ödemelerini gerçekleştirebilmek, uluslararası finans çevreleri ve piyasalarda ülkeye duyulan güvenin artırılması amaçları ile artan miktarda döviz rezervi tutma eğiliminde olmuşlardır.

TCMB Rezervleri

(28)

TCMB Rezervleri

20 107 136

128

0 20 40 60 80 100 120 140 160

Altın Döviz Toplam

(29)

Döviz Kuru ile TCMB Rezervleri Arasındaki Etkileşim

1.80 1.90 2.00 2.10 2.20 2.30 2.40 2.50

122 124 126 128 130 132 134 136 138

Oca.13 Şub.13 Mar.13 Nis.13 May.13 Haz.13 Tem.13 Ağu.13 Eyl.13 Eki.13 Kas.13 Ara.13 Oca.14 Şub.14 Mar.14 Nis.14 May.14 Haz.14 Tem.14 Ağu.14 Eyl.14 Eki.14 Kas.14 Ara.14 Oca.15 Şub.15

Toplam Kur

(30)

Kriz Dönemlerinde TCMB Rezervlerindeki Değişim

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

03.12.1993 03.01.1994 03.02.1994 03.03.1994 03.04.1994 03.05.1994 03.06.1994 03.07.1994 03.08.1994 03.09.1994 03.10.1994 03.11.1994

1994 Krizinde

Mayıs 2001'de yenilenmiş Stand-By anlaşması çerçevesinde 8 milyar Dolar kredi alındı.

20

29

16 17 18 20 22 24 26 28 30

01.09.2000 01.10.2000 01.11.2000 01.12.2000 01.01.2001 01.02.2001 01.03.2001 01.04.2001 01.05.2001 01.06.2001 01.07.2001 01.08.2001 01.09.2001 01.10.2001 01.11.2001 01.12.2001

2001 Krizinde

1994 yılında yaşanan finansal kriz sonrası 5 Nisan kararlarının yürürlüğe konduğu dönemde IMF ile iki kez masaya oturuldu. 8 Temmuzda yapılan 14 aylık anlaşmanın süresi yeniden düzenlenerek 1995 yılında 20 aya çıkarıldı.

(31)

Okuma Listesi

1. Finansal Krizler ve Türkiye (Prof. Dr. Fatih Özatay) 2. Piyasaları Okumak (Dr. Hakan Özerol)

Takip Edilebilecek Siteler

1. evds.tcmb.gov.tr 2. Ekonomi.gov.tr 3. Bloomber.com

4. ekonomi.isbank.com.tr

(32)

Takip Edilebilecek Yazarlar

1. Prof. Dr. Mahfi Eğilmez (Kendime Yazılar-Üye olunabiliyor)

2. Prof. Dr. Fatih Özatay (Radikal Gazetesi) 3. Prof. Dr. İbrahim Öztürk (Millet Gazetesi)