GELENEKSEL OYUN VE ZEKÂ OYUNLARI ALANI

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü

GELENEKSEL OYUN VE ZEKÂ OYUNLARI ALANI

MANGALA OYUNU KURS PROGRAMI

Ankara, 2017

İÇİNDEKİLER

PROGRAMIN ADI ... 1

PROGRAMIN DAYANAĞI ... 1

PROGRAMA GİRİŞ KOŞULLARI ... 1

EĞİTİMCİLERİN NİTELİĞİ ... 1

PROGRAMIN AMAÇLARI ... 1

PROGRAMIN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR ... 2

PROGRAMIN KREDİSİ ... 3

PROGRAM SÜRESİ VE İÇERİĞİ ... 3

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ ESASLAR ... 4

PROGRAMIN UYGULANMASINDA KULLANILACAK ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİ ... 5

BELGELENDİRME………....5

1 PROGRAMIN ADI

Mangala Oyunu

PROGRAMIN DAYANAĞI

1. 24.06.1973 tarihli ve 14574 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu,

2. Talim ve Terbiye Kurulunun 20.04.2016 tarih ve 19 sayılı kararı ile Kabul edilen, Yaygın Eğitim Kurumları Çerçeve Kurs Programı,

3. Talim Terbiye Kurulu’nun 05.09.2013 tarih ve 118 sayılı “Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zeka Oyunları Dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programında Değişiklik Yapılması” konulu kararı.

PROGRAMA GİRİŞ KOŞULLARI 1. Okuryazar olmak,

2. 5 yaşını tamamlamış olmak.

EĞİTİMCİLERİN NİTELİĞİ

Kurs programının uygulanmasında eğiticiler aşağıdaki öncelik sırasına göre görevlendirilirler;

1. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelgeye göre atanan tüm öğretmenler,

2. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelgede yer alan tüm yükseköğretim program/fakülte mezunları.

PROGRAMIN AMAÇLARI

Mangala Oyunu Kurs Programını tamamlayan bireyin;

1. Mangala oyununun tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinmesi, 2. Türk ve dünyada oyun kültürü hakkında bilgi sahibi olması, 3. Zekâ ve strateji oyunları hakkında bilgi sahibi olması, 4. Türk dünyasında kuyu esaslı zekâ oyunlarını tanıması,

5. Türkiye’de ve dünyada oynanan oyun türlerine göre mangala oyununun kurallarını öğrenmesi,

6. Mangala oyununu benzerlerinden ayırt etmesi, 7. Mangala oyunu turnuvaları organize etmesi

amaçlanmaktadır.

2 PROGRAMIN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR

1. Mangala, bir Türk Zekâ ve Strateji oyunudur. Türk mangalasında taşlar asker olarak görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında mangalanın çiftçilikten esinlenerek üretilen bir oyun değil de Türklerin yaptıkları savaşlardan esinlenerek oynadıkları bir oyun olduğu görülmektedir. Mangalada kendi kuyusuna bir taş bırakma kuralı vardır. Bu kural Türk sosyal hayatındaki baba ocağına sahip çıkma geleneğinin tezahürüdür. Taş kazanmak için rakibin taşlarını çift yapma kuralı ise Türk inanç ve devlet sistemi tarihindeki ikili anlayışı sembolize etmektedir. Eski Türklerin göğü baba, yeri ana olarak kabul etmesini; Türk devlet sistemindeki töles-sol ve tardus-sağ ile idare yapıdaki yabgu ve şad sistemi gibi çiftler bu duruma örnek gösterebilir. Bu programla, mangala oyununun genç kuşaklara tanıtılması, yaygınlaştırılması ve kültürel ve turistik anlamda Türkiye’nin tanıtımı için kullanılması amaçlanmıştır.

2. Kurs Programı, Millî Eğitim Bakanlığında görevli uzmanlar, alan öğretmenleri ve alan uzmanları ile iş birliği içinde hazırlanmıştır.

3. Programın uygulanmasında ağırlıklı olarak bireyle öğretimi destekleyici yöntem ve teknikler uygulanır.

4. Mangala kurs programının amaçları ve içeriği yoluyla kursa katılan bireylere aşağıdaki tabloda verilen değerlerin kazandırılması ve bu yolla bireylerin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

5.

Değerler Doğruluk ve Dürüstlük

Sorumluluk Saygı Hoşgörü Adalet ve Adil Olma

Empati Kurma Duyarlılık

6. Program süresince kursiyerlere program içeriğinin öğretilmesi için ihtiyaç duyduğu araç, gereç ve malzemeler temin edilmeli, donanımlar sağlanmalı ve gerektiğinde bilgisayar destekli öğretim faaliyetlerinden (slaytlar, akıllı tahtalar) faydalanılmalıdır.

7. Programın uygulanma sürecinde bireylere oyun kültürü, zekâ oyunları ve mangala oyunu hakkında hazırlanan belgesel filmler izletilmelidir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü kontrolünde hazırlanmış ve Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce gösterilmesi uygun bulunan Mangala oyunu belgesel filmi bu belgesel filmlerin arasında yer almalıdır. Kurs programını tamamlayan bireylere kendi bölge ve okullarında düzenleyecekleri Mangala eğitimlerinde kullanılmak üzere Mangala oyun seti ve belgesel film verilmelidir.

8. Problem çözme becerilerinin geliştirilmesine yönelik oyunların uygulanmasında

3 aşağıdaki amaçların dikkate alınması gerekmektedir:

 Problemleri tam olarak anlamak için problemin doğasına ilişkin sorgulama becerisinin geliştirilmesi,

 Farklı zekâ oyunları kullanılarak çeşitli problem çözme yöntem ve stratejilerinin geliştirilmesi,

 Problem çözmede edinilen deneyimlerle öğrencilerin öz güveninin geliştirilmesi,

 Hızlı ve etkin karar verme becerisinin geliştirilmesi,

 Problemlerin çözümünde sorgulayıcı ve şüpheci bir yaklaşımın geliştirilmesi,

 Kendilerinin bireysel olarak güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarının sağlanması, 9. Ayrıca zekâ oyunları entelektüel bilgi ve birikimin evrensel bir göstergesi olarak

görülür. Bu sayede zekâ oyunları bağlamında dünyanın her yerinden insanlarla iletişim kurma fırsatı olacaktır. İletişim becerilerinin geliştirilmesine yönelik oyunlarda aşağıdaki amaçların dikkate alınması gerekir:

 Problem çözme ve fikir geliştirmede takım çalışması becerilerinin geliştirilmesi,

 Öğrencilerin düşüncelerini etkili bir şekilde ifade edebilme becerilerinin geliştirilmesi,

 Bir problemin çözümü ile ilgili farklı ve karşıt görüşleri ifade etme becerilerinin geliştirilmesi,

 Centilmenlik anlayışı içinde rakiplerine ve takım arkadaşlarına saygılı olma becerisinin geliştirilmesi amaçlanmalıdır

PROGRAMIN KREDİSİ

Genel kurs programlarında kredilendirme yapılmamaktadır.

PROGRAM SÜRESİ VE İÇERİĞİ

Kurs programının süresi; günde en fazla 8 ders saati uygulanacak şekilde toplam 40 ders saati olarak planlanmıştır. Sürelerin konulara göre dağılımı aşağıdaki tabloda

verilmiştir.

Konular Süre

(Ders Saati)

MANGALA TÜRK ZEKÂ VE STRATEJİ OYUNU 16

TÜRK DÜNYASINDA KUYU ESASLI ZEKÂ OYUNLARI 4

MANGALA TURNUVALARI 20

TOPLAM 40

4 İÇERİK

1. MANGALA TÜRK ZEKÂ VE STRATEJİ OYUNU 1.1. Mangala Oyunun Tarihçesi,

1.2. Türkiye’de Oyun Çeşitleri 1.2.1. Meneli Taş

1.2.2. Hane 1.2.3. Pıç 1.2.4. Fodik Taş 1.2.5. Minkale 1.2.6. Göç 1.2.7. Kuyu

1.3. Dünyada Oyun çeşitleri 1.3.1. Wari

1.3.2. Oware 1.3.3. Kalaha 1.3.4. Mancala 1.3.5. Bao

1.4. Mangala Oyununun Yeniden Türk Kültürüne Kazandırılması Çalışmaları (2007- 2017) 2. TÜRK DÜNYASINDA KUYU ESASLI ZEKÂ OYUNLARI

2.1. Dokuz Kumalak 2.2. Toguz Korgool

2.3. Kuyu Esaslı Oyunlar Üzerine Türkiye’de Yapılan Akademik Çalışmalar

3. MANGALA TURNUVALARI 3.1. Mangala Oyununun Kuralları

3.2. Mangala Oyun Seti Teknik Özellikleri 3.3. Oyun Süresi ve Set Sayıları

3.4. Turnuva Salonunun Fiziki Koşulları 3.5. Mangala Oyunu Taktik ve Stratejileri 3.6. Kuvvet Derecesi Hesaplama

3.7. Teknik Şartnameler ve Talimatnameler 3.8. Eşleştirme Sistemi

3.9. Eşitlik Bozma Sistemi

3.10. Bilgisayarda Yapılan Eşleştirme Programı 3.11. Unvanlar

3.12. Puanlama 3.13. Hakemlik 3.14. Antrenörlük

3.15. Sporcu Lisanslama

3.16. Engelli Sporcu Şartnamesi

3.17. Türk Dünyası Turnuva Şartnameleri

3.18. Mangala Oyununun Zekâ Gelişimine Katkıları 3.19. Üstün Zekâlılar ve Mangala

3.20. Oyun Tahtasını Doğru Okuma ve Yorumlama - Notasyon 3.21. Türkiye’de Yapılan Mangala Turnuvaları

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ ESASLAR

1. Değerlendirme, Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği esaslarına göre belirlenmelidir.

 Kursiyerin kendi kendine yaptığı tüm öğrenim faaliyetler,

 Kursiyerin performansına dayalı olarak gerçekleştirilecek sınavlar,

5

 Kursiyere kurs sonunda yapılan uygulamalı sınavlar, 100 puan üzerinden değerlendirilir.

2. Değerlendirme; ders öğretmeni tarafından yazılı, sözlü, uygulamalı sınavlar veya varsa ödev ya da projelere göre yapılır. Birden fazla sınav şekli ile sınavı yapılan dersin puanı veya notu, bu sınavların aritmetik ortalaması ile belirlenir. Bu puan veya not, kursun başarı puan ya da notu olarak değerlendirilir.

3. Kursiyerlerin sağlık durumları veya bedensel engelleri nedeniyle bazı derslerdeki sınavlar, durumlarına uygun sınav yöntemiyle yapılır.

PROGRAMIN UYGULANMASINDA KULLANILACAK ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİ

1. Ders kitabı olarak, Millî Eğitim Bakanlığının yayımlamış olduğu materyaller kullanılmalıdır.

2. Programın uygulama sürecinde; kaynak ders kitapları, bireysel öğrenme materyalleri ve kaynak ders kitaplarının bulunmaması durumunda öğretmen/eğitici tarafından hazırlanan ders notlarından yararlanılabilir.

3. Programın uygulanabilmesi için geleneksel oyun ve zekâ oyunları alanı standart donanımları ve programın gerektirdiği diğer donanımlar kullanılacaktır.

4. Yararlanılacak araç ve gereçlerden bazıları mangala oyun seti, belgesel film, bilgisayar olarak sayılabilir.

BELGELENDİRME

Kursu başarı ile tamamlayanlara, kurs bitirme belgesi düzenlenir.