Araştırmada, Amasya Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yapılan 4 adet özel ağaçlandırma projesi ele alınmıştır

(1)

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

DÖNEM PROJESİ

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA KAPSAMINDA ARAZİ TAHSİSİ VE YAPILAN DESTEKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ:AMASYA İLİ ÖRNEĞİ

Enes TİGEN

GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI

ANKARA 2014

(2)

i ÖZET Dönem Projesi

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA KAPSAMINDA ARAZİ TAHSİSİ VE YAPILAN DESTEKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ: AMASYA İLİ ÖRNEĞİ

Enes TİGEN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Günay ERPUL

Bu araştırmada özel ağaçlandırma kapsamında devletin sağladığı teşvikler ve bu çerçevede Amasya ilinde yapılan özel ağaçlandırma projeleri incelenerek ülke geneli için değerlendirme yapılmıştır. Araştırmada, Amasya Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yapılan 4 adet özel ağaçlandırma projesi ele alınmıştır.

Öncelikle özel ağaçlandırmanın kavramsal boyutu ele alınarak, Türkiye’de yer alan mevzuat hükümleri, uygulama süreçleri ve sonuçları değerlendirilmiştir. Araştırma konusunun esasını teşkil eden ve yapılan teşviklerin belki de en önemlilerinden biri olan arazi tahsisi ve Devlet tarafından sağlanan diğer teşvikler irdelenmiş ve yeterliliği tartışılmıştır.

Orman ekosistemleri insanlığa ve diğer yaşam sistemlerine birçok fayda sağladığı için orman alanlarının sayısının ve yüzölçümünün artırılması için dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yoğun çalışmalar yürütülmektedir. Türkiye’de özel ağaçlandırma çalışmaları alanında uzun yıllardan beri yürütülen faaliyetler kapsamında özel ağaçlandırma alanlarının sayısının ve yüzölçümünün artırılması hedeflenmektedir. Amasya ili örneği çerçevesinde 2010-2013 yılları arasında toplam 20 adet özel ağaçlandırma çalışmalarından örnek seçilen 4 adet projenin incelenmesi neticesinde; Türkiye’de de ister Hazine arazilerinin tahsisi şeklinde olsun, ister maddi yardımlar şeklinde olsun, çeşitli teşvik politikaları ile özel ağaçlandırma çalışmalarına ağırlık verildiği anlaşılmaktadır. Özel ormancılığın teşvikine yönelik politikaların uygulanmasında mevzuattan ve uygulamadan kaynaklanan çeşitli sorunların olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre özel ağaçlandırma çalışmalarının geliştirilmesine yönelik politikaların etkinliğinin artırılması açısından; bürokratik işlemlerin azaltılması ve teşviklerin parasal değerlerinin günümüz piyasa koşullarına göre güncellenmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Özel ağaçlandırma projelerinin başarısının önceden kestirilmesi ve kaynakların etkin kullanımının sağlanması için önerilen projelerin kapsamlı yapılabilirlik çalışmalarının yapılması, proje finansmanı ve proje yönetim modelinin oluşturulması ve bu süreçlerde gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının etkin görevlendirilmelerinin sağlanması, projelerin verimliliği ve kârlılığı açısından zorunlu görülmektedir.

Haziran 2014, 67 sayfa

Anahtar Kelimeler : Özel ağaçlandırma projeleri, arazi tahsisi, teşvikler ve Amasya ili projeleri

(3)

ii ABSTRACT

Term Project

ALLOCATION OF SPACE IN THE CONTEXT OF FORESTATION AND EVALUATION OF SUPPORTS : CASE IN AMASYA

Enes TİGEN Ankara University

Graduate School of Natural and Applied Science

The Department Of Real Estate Development and Management Supervisor: Prof. Dr. Günay ERPUL

In this research, within the scope of private afforestation projects, a general evaluation was made for the country, analysing the incentives provided by the government and the private afforestation projects in Amasya province. Four different private afforestation projects carried out by Amasya Forestry Management Directorate were examined for the project. First of all, the legislation of special afforestation, the implementation processes and results in Turkey were evaluated, considering the conceptual dimension of private afforestation. The land allocation and other incentives provided by the state, which are perhaps the most important of the incentives that constitute the basis of the research, have been examined and their adequacy has been discussed.

Since forest ecosystems provide many benefits to humanity and other life systems, intensive work is being carried out in Turkey as it is in the other parts of the world in order to increase the number and squares of forest areas. In the field of private afforestation activities in Turkey, several activities have been carried out for many years and efforts have been made with the aim of increasing the number and acreage of private afforestation areas. Within the Amasya sample, 4 private afforestation projects which were selected among 20 projects implemented between the years 2010-2013 have been analysed and it has been understood that either in the form of land allocation or in the form of financial aid, private afforestation activities are popular now in Turkey. It has been found that these incentive policies have various problems stemming from legislation and implementation of incentive policies applied in private afforestation activities. According to the findings, reducing bureaucratic procedures and updating monetary values of incentives according to today's market conditions are needed to increase the level of success in this area within the scope of private afforestation legislation and implementation of incentive policies. In order to predict the success of private afforestration projects and using the allocations effectively, a comprehensive analysis of the projects presented, forming project finance and management model, an active participation of real estate property experts are compulsory for the effectiveness and profitableness of the projects.

June 2014, 67 pages

Key Words : Special afforestation projects, land harvesting, incentives and Amasya province projects

(4)

iii

ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR

Gayrimenkul geliştirme ve gayrimenkul yönetimi çalışmalarının çok kapsamlı olduğu ve bütün kamu ve özel kurumlarda bu alanda eğitim almış uzmanlara oaln gereksinim hızla artmaktadır. Bu amaçla Türkiye Belediyeler Birliği ile Ankara Üniversitesi Rektörlüğü arasında yapılan lisansüstü eğitim işbilriğinin protokolünün belediye yönetici ve çalışanlarına önemli bir avantaj sağlamakta ve belediye hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesine önemli katkı sağladığı gözlenmektedir. Öncelikle bu alanda çalışma ve lisansüstü eğitim fırsatını sağladığı için Türkiye Belediyeler Birliği Başkanlığı ve Amasya Belediye Başkanına içten teşekkür ederim. Türkiye’de ilk defa Ankara Üniversitesi’nde Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalını kurarak kamu çalışanları ve gayrimenkul sektöründe kariyer planı yapan gençlere eğitim- öğretim ve araştırma yapma olanağı sağlayan Sayın Prof. Dr. Harun TANRIVERMİŞ’e, dönem projesi çalışmalarımı yönlendiren, araştırmalarımın her aşamasında bilgi, öneri ve yardımlarını esirgemeyen öğretim üyesi sayın Prof. Dr. Günay ERPUL’a ve ekonomik imkan sağlayarak bizleri destekleyen Türkiye Belediyeler Birliği’nin tüm yetkililerine teşekkür ederim. Ayrıca bu çalışmada bana bilgi ve belge konusunda yardımlarını esirgemeyen Amasya Orman İşletme Müdür yardımcısı Nedim İPEK’e, Özel Ağaçlandırma Şefi Ali COŞKUN’a ve personeline sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Vaktimin çoğunluğunu dönem projesi çalışmalarında harcadığım zamanlarda şahsımdan her türlü desteği ve hoşgörüyü esirgemeyen sevgili eşim Hanife TİGEN’e minnet ve şükranlarımı sunarım.

Enes TİGEN

Ankara, Haziran 2014

(5)

iv

İÇİNDEKİLER

ÖZET ... i

ABSTRACT ... ii

ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR ... iii

İÇİNDEKİLER ... iv

SİMGELER DİZİNİ ... vi

Kısaltmalar ... vi

ŞEKİLLER DİZİNİ ... vii

ÇİZELGELER DİZİNİ ... viii

1. GİRİŞ ... 1

2. KAYNAK ÖZETLERİ ... 3

3. MATERYAL VE YÖNTEM ... 6

3.1 Materyal ... 6

3.1.1 Araştırma alanlarının genel özellikleri ... 6

3.1.1.1 Coğrafi konumu ... 6

3.1.1.2 İklim ... 12

3.1.1.3 Jeolojik yapı ve toprak özellikleri ... 18

3.1.1.4 Sulama Sistemleri ... 22

3.1.1.5 Alanların ağaçlandırma yapılmadan önceki durumu ... 25

3.1.1.6 Araştırma alanlarının mülkiyet durumu ... 25

3.2 Yöntem ... 27

3.2.1 Araştırmada kullanılan yöntem ... 27

3.2.2 Örnek alanlarının seçimi ve verilerin değerlendirilmesi ... 28

4. ÖZEL AĞAÇLANDIRMA ÇALIŞMALARI VE TEŞVİKLER ... 29

4.1 Özel Ağaçlandırma Kavramı ve Amaçları ... 29

4.2 Özel Ağaçlandırmaya Yönelik Düzenlemeler ... 30

4.3 Özel Ağaçlandırma Yapılabilecek ve Yapılamayacak Sahalar ... 31

4.3.1 Özel ağaçlandırma yapılabilecek sahalar ... 31

4.3.2 Özel ağaçlandırma yapılamayacak sahalar ... 32

4.4. Özel Ağaçlandırma Kapsamında Sağlanan Teşviklerin Değerlendirilmesi ... 34

4.4.1 Arazi Tahsisi veya Kiralaması ... 34

4.4.1.1 Orman alanlarında yapılan özel ağaçlandırma çalışmaları ... 35

4.4.1.2 Hazine arazilerinde yapılan özel ağaçlandırma çalışmaları ... 35

4.4.1.3 Özel ağaçlandırma amaçlı arazi tahsisi veya kiralaması işlem basamakları ... 37

4.4.2 Özel Ağaçlandırma Kapsamında Yapılan Diğer Teşvikler ... 39

4.4.2.1 Proje desteği ... 39

4.4.2.2 Vergisel destekler ... 39

4.4.2.3 Hibe ve kredi desteği ... 39

5. BULGULAR VE TARTIŞMA ... 42

5.1 Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü ağaçlandırma alanına ilişkin bulgular ... 42

5.1.1 Ağaçlandırmanın amacı ... 42

5.1.2 Arazi hazırlığı ... 42

5.1.3 Dikim ... 43

5.1.4 Ağaçlandırmada kullanılan türler ve aralık mesafeleri ... 44

5.1.5 Fidan miktarları ve temin yerleri ... 44

5.1.6 Bakım ... 45

5.1.7 Koruma ... 47

5.1.8 Proje yatırım giderleri ... 47

5.2 Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesi ağaçlandırma alanına ilişkin bulgular ... 48

(6)

v

5.2.3 Dikim ... 49

5.2.6 Bakım ... 51

5.2.7 Koruma ... 51

5.3 Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi ağaçlandırma alanına ait ... 52

bulgular ... 52

5.3.3 Dikim ... 54

5.3.6 Bakım ... 55

5.3.7 Koruma ... 55

5.4 Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyü ağaçlandırma alanına ait bulgular ... 56

5.4.3 Dikim ... 57

5.4.6 Bakım ... 59

5.4.7 Koruma ... 60

5.5 Araştırma Sonuçlarının Değerlendirilmesi... 61

5.5.1 Ağaçlandırma çalışmalarında karşılaşılan ekonomik sorunların analizi ... 61

5.5.2 Ağaçlandırma çalışmalarında karşılaşılan teknik sorunların analizi ... 63

5.5.3 Ağaçlandırma çalışmalarında karşılaşılan idari sorunların değerlendirilmesi ... 63

5.5.4 Ağaçlandırma çalışmalarında verilen desteklerin değerlendirilmesi ... 64

6. SONUÇ VE ÖNERİLER ... 65

KAYNAKLAR ... 68

EKLER ... 70

EK 1 Amasya İli Merkez İlçesi Duruca Köyü Proje Sahası Koordinatları (Anonim 2014d) ... 71

EK 2 Amasya İli Merkez İlçesi Göllü Bağları Mahallesi Proje Sahası Koordinatları (Anonim 2014d) ... 72

EK 3 Amasya İli Göynücek İlçesi Kışlabeyi Köyü Proje Sahası Koordinatları ... 73

EK 4 Amasya İli Merkez İlçesi Duruca Köyü Proje Sahasına Ait Toprak Tahlil Raporu (Anonim 2014d) ... 74

EK 5 Amasya İli Suluova İlçesi Bayezid Mahallesi Proje Sahasına Ait Toprak Analiz Raporu (Anonim 2014d)... 75

EK 6 Amasya İli Merkez İlçesi Göllü Bağları Mahallesi Proje Sahasına Ait Toprak ... 76

EK 7 Amasya İli Göynücek İlçesi Kışlabeyi Köyü Proje Sahasına Ait Toprak ... 77

EK 8 Amasya İli Merkez İlçesi Duruca Köyü Proje Sahasına Ait Su Tahlil ... 78

EK 9 Amasya İli Suluova İlçesi Beyazıt Mahallesi Proje Sahasına Ait Su Tahlil Raporu (Anonim 2014d) ... 79

EK 10 Amasya İli Göynücek İlçesi Kışlabeyi Köyü Proje Sahasına Ait Su Tahlil ... 80

EK 11 Amasya İli Göynücek İlçesi Kışlabeyi Köyü Proje Sahasına Ait Saha Tahsis ... 81

EK 12 Türkiye’de Yıllara Göre ağaçlandırma Faaliyetleri (Anonim 2014c) ... 82

EK 13 Türkiye’de Yıllara Göre ağaçlandırma Faaliyetleri (Anonim 2014c) ... 83

ÖZGEÇMİŞ... 84

(7)

vi

SİMGELER DİZİNİ

cm Santimetre

EC Electrik Conductivity (Elektriksel İletkenlik)

gr Gram

Ha Hektar Alan

HP Horse Power (Beygir Gücü)

Im Yağış Etkinliği

km. Kilometre

m. Metre

m² Metrekare

mm Milimetre

Mmhos/cm Elektriksel İletkenlik Birimi

°C Santigrat

P Yıllık Ortalama Yağış Miktarı p İstatistiksel Anlamlılık Düzeyi pH Potansiyel Hidrojen

TL Türk Lirası

Tom Yıllık Ortalama Sıcaklık

% Yüzde

Kısaltmalar

AB Avrupa Birliği

AGM Ağaçlandırma Genel Müdürlüğü

Cv. Ceviz

ÇN Çok Nemli

DMİ Devlet Meteoroloji İşleri DSİ Devlet Su İşleri

I. İndis

K. Kurak

Mak Makilik

MTA Maden Tetkik ve Arama

N. Nemli

OGM Orman Genel Müdürlüğü

Ort. Ortalama

OSB Organize Sanayi Bölgesi

OT Orman Toprağı

TK Tam Kurak

YK Yari Kurak

YN Yarı Nemli

Z. Ziraat

(8)

vii

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 3.1 Proje sahasının 1/25000 ölçekli Türkiye haritasındaki konumu ... 7

Şekil 3.2 Proje sahasından genel görünümü ... 7

Şekil 3.4 Proje sahasından seçilmiş bir görünüm... 9

Şekil 3.6 Proje sahasından genel görünümü ... 10

Şekil 3.8 Proje sahasından genel görünüm ... 12

Şekil 3.9 Kapalı sulama sisteminden bir fotoğraf ... 22

Şekil 3.10 Damla sulama sisteminden bir fotoğraf ... 23

Şekil 3.11 Sulama havuzundan bir fotoğraf ... 23

Şekil 3.12 Damla sulama sisteminden bir fotoğraf ... 24

Şekil 5.1 Açık köklü fidan uygulaması ... 43

Şekil 5.2 Direk boyları ve tel çit çekilme şekli ... 47

Şekil 5.3 Arazi hazırlığı çalışmalarını gösterir fotoğraf... 49

Şekil 5.4 Arazi hazırlığı haritası... 53

Şekil 5.5 Göz budaması, herek dikilmesi, tepe vurma ... 60

Şekil 5.6 Özel ağaçlandırma kredi - hibe desteği, girişimci katkısı grafiği ... 61

(9)

viii

ÇİZELGELER DİZİNİ

Çizelge 3.1 Proje sahasının konumu (Anonim 2014d) ... 6

Çizelge 3.4 Proje Sahasının Konumu (Anonim 2014d) ... 11

Çizelge 3.5 Aylık indis değerleri ... 13

Çizelge 3.6 Yağış müessiriyeti indisi değerlerine göre iklim ve vejetasyon tipleri ... 14

Çizelge 3.13 Jeolojik yapı ve toprak özellikleri ... 19

Çizelge 3.17 Proje alanının mülkiyet durumu... 26

Çizelge 3.18 Saha sahiplik durumu ... 26

Çizelge 4.1 Özel ağaçlandırma için kiraya verilecek Hazine arazilerinde kira bedelleri (2014 Yılı, TL/da)(Anonim 2014d) ... 36

Çizelge 5.1 Döllenme ... 44

Çizelge 5.2 Kullanılan tohum ve fidan miktarları ... 45

Çizelge 5.3 Bakım ... 46

Çizelge 5.4 Krediye esas yatırım giderleri özet cetveli... 48

(10)

ix

Çizelge 5.5 Arazi hazırlığı ... 49

Çizelge 5.6 Fidan miktarları ... 50

Çizelge 5.8 Yatırım giderleri özet cetveli ... 52

Çizelge 5.10 Tohum ve fidan miktarları ... 54

Çizelge 5.12 Yatırım giderleri cetveli ... 56

Çizelge 5.14 Döllenme ... 58

Çizelge 5.15 Fidan miktarları ve temin yerleri ... 58

Çizelge 5.16 Yatırım giderleri cetveli ... 61

(11)

1 1. GİRİŞ

Orman ekosistemleri insanlığa ve diğer yaşam sistemlerine birçok ürün ve hizmet sunmaktadır. Orman ekosistemleri, uzun yıllardan beri sadece ahşap ürünleri üretim kaynağı veya ağaç ve ağaççıklar topluluğu olarak ele alınmıştır. Oysa ki, orman ekosistemleri bir taraftan, toplumun asli ve tali orman ürünleri ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra aynı zamanda, erozyon kontrolü, su üretimi, akarsu rejimini düzenleme, bitkisel ve hayvansal gıda temini, küresel ısınmanın önüne geçilmesi ve biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapması gibi küresel düzeyde insanlığa ve hatta bütün canlılara önemli katkılar yapmaktadır (Anonim 2012).

Dünyada ve Türkiye’de ormanlar ve ağaçlandırmaya konu alanlar incelendiğinde;

devletlerin ve özel şahısların mülkiyetinde olan orman ve ağaçlandırma alanları ile karşılaşılmaktadır. Ormanlar ve ağaçlandırmaya konu alanlar, tarihsel süreç içerisinde farklı düzenlemelerle ancak her dönemde kamusal ve özel mülkiyete konu olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle ormanların işletilmeleri ve ağaçlandırma faaliyetleri konusunda, gerek kamu mülkiyetinde (devletin hüküm ve tasarrufu altında), gerek özel mülkiyette olan orman alanlarının önemi ve insanlık için taşıdıkları değer her geçen gün artmaktadır (Özdeğirmenci 2009). Özellikle iklim değişikliği ve çevre koruma çalışmalarının özel önem kazandığı günümüzde ormanların sağladığı ekosistem servisleri ve orman arazilerinin ekonomik ve çevresel değerleme çalışmaları da özel önem kazanmıştır.

Orman arazilerinin insan kaynaklı riskler ve afetlere bağlı olarak hızla azalması (ormansızlaşma) yanında yeni ağaçlandırma çalışmalarına yönelik politikaların tespiti ve uygulamasına ağırlık verilmektedir. İlke olarak birçok ülkede ve Türkiye’de orman arazisi varlığının mülkiyeti devlete ait olmasına karşın, özel ağaçlandırma alanlarının mülkiyeti gerçek ve özel hukuk tüzlekişilerine ait olabilmektedir. Türkiye’de orman ekosisteminin sağladığı faydalardan yararlanılması, bozuk orman alanlarının iyileştirilerek orman vasfının tekrardan kazandırılması ve endüstriyel orman ürünlerinin üretimi artırılarak ülke ekonomisine katkı sağlaması gibi bazı amaçlara yönelik Hazine mülkiyetinde bulunan araziler ile gerçek ve tüzel kişiliklerin mülkiyetindeki araziler

(12)

2

üzerinde özel ağaçlandırma alanlarının artırılmasına yönelik çeşitli teşvik politikaları uygulamaya konulmuştur.

Literatürde devlet orman işetmeciliği ve politikasına yöneklik birçok çalışmanın olduğu görülmesine karşın, özel ormancılık faaliyetlerine yönelik çalışma sayısının oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Türkiye’deki özel ağaçlandırma çalışmalarının sosyo- ekonomik sonuçları, teknik ve ekonomik yönlerine ilişkin sınırlı sayıda araştırma sonucuna rastlanmaktadır (Sönmez 2000, İmal 2007, Özkurt ve Yeşilkaynak 2009, Özdeğirmenci 2009, Akça 2010, Koçaş 2011, Narin 2012). Bu çalışmalarda genel olarak özel ormacılık çalışmalarının uygulama sonuçları ya genel olarak ya da seçilmiş proje alanları düzeylerinde irdelenmiştir. Belirtilen çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada öncelikle mevzuat ve ikincil veriler kullanılarak özel ağaçlandırma çalışmaları genel olarak değerlendirilmiş ve daha sonra Amasya ilinden uygulanan 4 adet özel ağaçlandırma projsi ele alınarak özel ağaçlandırma çalışmalarının temel özellikleri, özel ağaçlandırmanın teşvik edilmesine yönelik politikaların etkinliği ve temel sorunları analiz edilmiştir. Buna ilave olarak özel ağaçlandırma alanlarına ilişkin bulgulara yer verilmiş ve araştırma sonucunda özel ağaçlandırmalar kapsamında uygulanan teşvik politikaları irdelenmiş ve Amasya ili ölçeğinden yola çıkılarak ülke düzeyinde ağaçlandırma politikalarının genel değerlendirmesi yapılmıştır.

Araştırma sonuçları altı bölümde özetlenmiştir. Konunun önemi ve amaçları ile sınırlılıklarını kapsayan giriş bölümünden sonra önceki çalışmaların kısa özeti verilmiş ve üçüncü bölümde araştırma materyali ve yöntemleri kısaca açıklanmıştır. Dördüncü bölümde özel ağaçlandırma çalışmaları ve telşvik önlemlerinin genel değerlendirilmesi yapılmış, beşinci bölümde Amasya ilinden seçilmiş örneklerin genel bulguları, temel özellikleri ve başlıca sorunları ile çözümlerine ilişkin araştırma sonuçları verilmiş ve altıncı bölümde ise aarştırmanın genel bulguları ve çözüm öneleri sıralanmıştır.

Araştırma sonuçları bu alanda gayrimenkul geliştirme ve yönetimi alanı ile ormacılık ekonomisi ve politikası alanları başta olmak üzere ilgili disiplilerde yapılacak ileri araştırmalar için bir ön çalışma niteliğini taşımakta olduğu vurgulanmalıdır.

(13)

3 2. KAYNAK ÖZETLERİ

Sönmez (2000) tarafından yapılan “Türkiye’deki Özel Ağaçlandırmaların Sosyo- Ekonomik Sonuçları Konusunda Araştırmalar” adlı çalışmada; Türkiye’deki bilgi açığını kapatmak ve yanlış anlamaları önlemek ve konuyu tartışılabilir ve değerlendirilebilir bir boyuta taşımak için özel ağaçlandırma konusu ele alınmış ve araştırma sonuçlarına göre özel ağaçlandırma çalışmalarının ağaçlandırma faaliyetleri içindeki yerinin ve öneminin gittikçe artış gösterdiği ortaya konulmuştur. Özel ağaçlandırma çalışmalarının göz ardı edilemeyecek bir boyuta ulaştığı ve yapılan sosyal, hukuki, ekonomik inceleme sonucu elde edilen veriler doğrultusunda, hukuki düzenlemelerin yetersiz olduğu, finansal sıkıntıların devam ettiği, sosyal beklentilerin tam olarak karşılanamadığı ve çalışmaların çoğunda maddi kazanç düşüncesinin ön planda olduğu vurgulanmıştır.

İmal’ın (2007) çalışmasında 1983-2003 döneminde Ilgaz Orman İşletme Müdürlüğünce yürütülen Ömerli - Çaltıpınar, Kızılibrik - Söğütcük - Yenice, Devrez, Saraycık, İndağ, Pazarçayı ve Melen ağaçlandırma sahalarının kritiği yapılmıştır. Araştıma sonuçlarına göre inceleme sahasında Toros sediri fidanlarının boy değerleri ile bakı etkisi birlikte ele alındığında güneydoğu ve güneybatı yönlerindeki fidanların boyları arasında önemli bir farklılığın bulunmadığı, buna karşın çap-boy değerleri ile eğim etkisi birlikte ele alındığında, eğimin Toros sediri fidanlarının boy ve çap gelişimi üzerinde önemli bir etkisinin bulunduğu, eğimin azalması halinde fidanların boy ve çap bakımından daha iyi gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Anadolu karaçamının en iyi boy ve dip çap gelişimini güneydoğu, kuzeybatı ve kuzeydoğu yönlerinde, % 5-10 ile % 40-50 eğimlerde ve 1.000-1.100 ile 1300-1400 m yükseltilerde yaptığı saptanmıştır. Sarıçamın en iyi boy ve dip çap gelişimini batı, güneydoğu, kuzeybatı yönlerinde, % 0-10 eğimlerde ve 1.600-1.650 m yükseltilerde yaptığı tespit edilmiştir. Yalancı akasyanın en iyi boy ve dip çap gelişimini güneydoğu yönünde yaptığı, eğim ve yükselti bakımından herhangi bir farklılık bulunmadığı saptanmıştır. Mahlebin deneme alanlarındaki dip çap ve boy gelişimleri arasındaki farklılığın eğim, yükselti ve/veya bu iki faktörün birlikteliğinden doğan etkisinden kaynaklanıp kaynaklanmadığı tespit edilememiştir.

(14)

4

Özkurt ve Yeşilkaynak (2009) tarafından Mersin ilinde özel ağaçlandırma çalışmalarının sosyal ve ekonomik boyutu anket verilerine dayalı olarak irdelenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre özel ağaçlandırmadan yararlanan kişi ve kurumların sayısı, özel ağaçlandırmada harcama kalemleri, talep edilen ortalama saha büyüklükleri, beklentiler, devlet desteğinin boyutu ile uygulama sırasında karşılaşılan ekonomik, teknik ve idari sorunlar ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre Mersin ilinde özel ağaçlandırma çalışmalarında, ormancılık ve uygulayıcılar açısından hedeflere daha iyi ulaşılabilmesi için dikkate alınması gereken hususlar tespit edilmiştir.

Özdeğirmenci (2009) tarafından Türkiye’de orman alanları ve ağaçlandırma faaliyetlerinin gelişimi ve kanuni düzenlemeler incelenmiştir. Gelişme dönemlerine göre devletin uyguladığı vergisel ve diğer teşvikler ele alınmış olup, çalışma sonuçlarına göre özel ormanların gelişimi ve işletilmelerinde devlet tarafından verilmiş teşvikin olmaıdğı ve özel ağaçlandırma konusunda ise uygulanan teşvik politikalarının yetersiz olduğu vurgulanmıştır.

Akça (2010) tarafından yapılan çalışmada, Keşan ve Meriç ilçelerindeki ceviz bahçeleri yerinde incelenmiş, kurulan bahçe ve proje desteklerinin tarımsal anlayış içinde analizi ve sentezi yapılmıştır. Sonuç olarak; ağaçlandırma çalışmalarında, ağaç dikme uygulaması ile tarımsal olarak kapama bahçe tesis edilmesinin aynı olmadığı, kurulan kapama bahçelerinin ise ağaçlandırma yönüyle değerlendirilmesinin yanlış bir yaklaşım olduğu ve bu haliyle mevcut projelerin başarısız olması halinde ilgili alanlarda erozyon sorunu ile karşı karşıya kalınacağı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Koçaş’ın (2011) yaptığı tez çalışmasında Toros sedirinin dikim ve ekim yoluyla yapılan ağaçlandırma çalışmaları, alınan deneme alanları yardımı ile değerlendirilmiş ve karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre gerek ağaçlandırma yöntemi, gerek deneme alanları arasındaki konu özellikleri bakımından büyük ölçüde farklılığın olduğu belirlenmiştir. Ortalama fidan boyu, dip çap ve son yılın boy gelişimi değerleri dikim sahasında sırasıyla; 146,7 cm, 38,3 mm ve 34,9 cm olarak tespit edilmiştir. Belirtilen değerler ekim sahalarında sırasıyla 78,8 cm, 26,2 mm ve 18,3 cm

(15)

5

olmuştur. Bununla birlikte dikim sahaları ekim sahalarına oranla daha fazla sağlıklı fidan sayısına sahiptir. Uygulanan varyasyon analizi sonucunda gerek ağaçlandırma yöntemi ve gerek deneme alanları arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p < 0,05) farklılığın olduğu bulunmuştur. Çalışmaya konu özellikleri arasındaki ilişkileri belirlemek için uygulanan korelasyon analizi sonucuna göre genel olarak özellikler arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p < 0,05) pozitif ilişkiler belirlenmiştir.

Narin (2012) tarafından Mardin yöresinde 2004 – 2010 döneminde yapılan ağaçlandırma çalışmalarının sonuçları değerlendirilmiştir. Çalışmada Mardin yöresinde yapılan 25 adet ağaçlandırma çalışmasının % 11,43’ü genel (endüstriyel) ağaçlandırma,

% 54,81’i erozyon kontrol ağaçlandırması, % 24,4’ü rehabilitasyon ağaçlandırması ve

% 9,36’sı ise yeşil kuşak ağaçlandırması niteliğini taşımaktadır. Yörede ağaçlandırma çalışmalarında Toros sediri, kızılçam, eldarçamı, halepçamı, fıstıkçamı, Akdeniz servisi, antepfıstığı, badem, mazı meşesi, İran palamut meşesi, mahlep ve yalancı akasya türlerinin kullanılmış olduğu ve ağaçlandırma çalışmalarında en yüksek başarının badem ve antepfıstığında tesisi ile sağlandığı, yörede yapılacak ağaçlandırma çalışmalarında doğal olarak bulunan alıç, çitlenbik, iğde, kapari, karaçalı, katırtırnağı ve katran ardıcı gibi türlerin kullanılmasının uygun olacağı değerlendirmesi yapılmıştır.

Türkiye’de özel ağaçlandırma çalışmalarına ilişkin araştırma sonuçlarının daha çok konuyu teknik yönleri ile ele aldığı, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanlar başta olmak üzere hali arazilerin ekonomiye kazandırılması ile özel mülkiyete konu boş arazilerin değerlendirilmesi açısından konunun yeterince inceleme konusu yapılmadığı ve özel ağaçlandırma çalışmalarında proje geliştirme, proje değerlemesi, proje yönetimi ile teşvik politikalarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmaların çok yetersiz olduğu ortaya konulmuştur.

(16)

6 3. MATERYAL VE YÖNTEM

3.1 Materyal

3.1.1 Araştırma alanlarının genel özellikleri

Araştırmada hem ikincil veriler, hem de seçilmiş proje alanlarından toplanan orijinal veriler birlikte kullanılmıştır. Seçilmiş örnek olay analizlerinde kullanılan esas materyali; Amasya Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı 2013 yılında gerçekleştirilen Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyünde bulunan özel mülkiyete ait özel ağaçlandırma sahası, 2011 yılında gerçekleştirilen Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesinde bulunan özel mülkiyete ait özel ağaçlandırma sahası, 2013 yılında gerçekleştirilen Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesinde bulunan orman arazisinde yapılan özel ağaçlandırma sahası ve 2010 yılında gerçekleştirilen Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyünde bulunan orman arazisinde yapılan özel ağaçlandırma sahası oluşturmaktadır. Seçilmiş ağaçlandırma alanlarının genel özellikleri ve mülkiyet durumları hakkındaki bilgiler aşağıda alt başlıklar halinde verilmiştir.

3.1.1.1 Coğrafi konumu

a) Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü proje sahası; Orta Karadeniz Bölgesi, Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü hudutları içinde kalmaktadır. Proje alanı, il merkezine yaklaşık 13 km mesafede bulunmaktadır (Çizelge 3.1). Proje sahası tek parselden oluşmakta ve 15 nolu parselin toplam alanı 2.25 hektardır. Bu alanın 1.50 hektar alanlık kısmı proje alanı olarak belirlenmiştir. Proje sahasının Türkiye’deki ve Amasya İlindeki yerini gösteren harita ve sahanın genel görünüşü aşağıda verilmiş (Şekil 3.1, Şekil 3.2) ve proje sahasının koordinatları Ek 1’de verilmiştir.

Çizelge 3.1 Proje sahasının konumu (Anonim 2014d)

KURULUŞU KODU ADI

Orman Bölge Müdürlüğü 3 Amasya

Orman İşletme Müdürlüğü 3 Amasya

(17)

7 Çizelge 3.1 Proje sahasının konumu (devam)

Şekil 3.1 Proje sahasının 1/25000 ölçekli Türkiye haritasındaki konumu

Şekil 3.2 Proje sahasından genel görünümü

Orman İşletme Şefliği 1 Amasya

Amenajman Planı - Amasya

İli 5 Amasya

İlçesi - Merkez

Köyü - Duruca

Pafta-ada-parsel no - G34-C-01-B-2 / 126/15

(18)

8

b) Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesi proje sahası; Orta Karadeniz Bölgesi, Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesi hudutları içinde kalmaktadır. Suluova ilçesi şehir içi yerleşim yerinin kuzeyinde bulunmaktadır. Proje alanı ilçe merkezine yaklaşık 3 km mesafededir (Çizelge 3.2). Proje sahası dört parselden oluşmakta olup, sırasıyla 53, 54, 55 ve 56 nolu parsellerde 0,47 hektar alan, 12,70 hektar alan, 10,97 hektar alan ve 16,57 hektar alan toplamda 40,73 hektar alanı kapsamaktadır. Proje sahasının Türkiye’deki ve Amasya ilindeki yerini gösteren ile sahanın genel görünüşü aşağıda (Şekil 3.3, Şekil 3.4) sunulmuştur:

KURULUŞU KODU ADI

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Ankara

Orman İşletme Şefliği 1 Amasya

Amenajman Planı - Amasya

İli 5 Amasya

İlçesi - Suluova

Beldesi/Mahallesi - Bayezid Mah.

Pafta-ada-parsel no - 26.33.III---617---53,54,55,56

(19)

9 Şekil 3.4 Proje sahasından seçilmiş bir görünüm

c) Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi proje sahası; Orta Karadeniz Bölgesi, Amasya ili, merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi hudutları içinde kalmaktadır.

Amasya Merkez şehir içi yerleşim yerinin kuzeyinde bulunmaktadır. İl merkezine yaklaşık 8 km mesafede yer almaktadır (Çizelge 3.3). Proje sahası tek parselden oluşmakta olup, 394 nolu parselin 1,98 hektar alanında ağaçlandırma çalışmaları yapılmıştır. Proje sahasının ülke ve il içindeki yeri ile görünümü aşağıda gösterilmiş (Şekil 3.5, Şekil 3.6) olup, proje sahanın koordinatları Ek 2’de sunulmuştur.

KURULUŞU KODU ADI

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Ankara

Orman Bölge Müdürlüğü 03 Amasya

Orman İşletme Müdürlüğü 01 Amasya

Orman İşletme şefliği 06 Amasya

Amenajman Planı(serisi)

İli 05 Amasya

İlçesi Merkez

Köyü/Mahallesi - Göllü Bağları Mah.

Pafta / parsel no - G35c1

Proje no - 5

(20)

10

Şekil 3.6 Proje sahasından genel görünümü

(21)

11

d) Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyü proje sahası; Orta Karadeniz Bölgesi, Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabey köyü hudutları içinde yer almaktadır. Proje alanı Göynücek ilçe merkezine yaklaşık 3 km mesafede yer almaktadır (Çizelge 3.4). Proje sahası Göynücek Orman İşletme Şefliği’nin 131 nolu bölmesi içinde kalmakta toplam alanı 6,5 hektar alanı kapsamaktadır. Proje sahasının ülke içinde ve Amasya ilindeki yerini gösteren harita ile sahanda seçilmiş görünüş aşağıda verilmiş (Şekil 3.7, Şekil 3.8) ve proje sahasının koordinatları ise Ek 12’de verilmiştir.

Çizelge 3.4 Proje Sahasının Konumu (Anonim 2014d)

KURULUŞU KODU ADI

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Ankara

Orman İşletme Şefliği - Göynücek

Amenajman Planı - Göynücek

İli 5 Amasya

İlçesi - Göynücek

Köyü - Kışlabeyi

Pafta-ada-parsel no - 131 nolu bölme

(22)

12 Şekil 3.8 Proje sahasından genel görünüm

3.1.1.2 İklim

İklim özelliklerine ilişkin veriler; Suluova ilçesi Bayezid mahallesi proje sahasına en yakın meteoroloji istasyonu olan 755 metre rakımlı Merzifon Meteoroloji İstasyonu olması nedeni ile söz konusu istasyonun verilerinden alınmıştır. Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü proje sahası, Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi proje sahası ve Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyü proje sahası verileri ise 412 metre rakımlı Amasya Meteoroloji İstasyonu’dur. Meteoroloji istasyonu verilerine göre alınan değerler, Prof. Dr. Sırrı ERİNÇ tarafından geliştirilen “Yağış Etkenliği” formülü uygulanarak elde edilmiştir. Yağış etkenliği; bir alana belirli bir devrede düşen yağışın, o zaman sürecindeki sıcaklık ve yağış rejimi gibi özel koşullara bağımlı olarak toprağın ne kadar nemli ya da kurak oluşudur.

a) Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü proje sahası; proje sahasının iklim verileri, Amasya Meteoroloji İstasyonu’ndan alınan değerler olup (Çizelge 3.5), bir yerdeki yağış miktarı ile tutulan su miktarı arasındaki ilişkiyi belirleyen Prof. Dr. Erinç’in aşağıda verilen “Yağış Müessiriyeti Formülü” esas alınarak yorumlanmıştır (Çizelge3.6):

(23)

13

Im = P / Tom (3.1)

Burada; Im: yağış etkinliği, P : yıllık ortalama yağış miktarı, Tom: yıllık ortalama yüksek sıcaklık (°C) olup, araştırma sonuçlarına göre Im = P/ Tom eşitlğine göre; 427.2 / 13.6 = 31.4 olduğu tespit edilmiştir. İlde seçilmiş proje alanlarına en yakın istasyon olan Amasya Meteoroloji İstasyonu’nun rakım (m) 412 m ve proje alanına uzaklığı ise 8 km olarak ölçülmüştür. Karadeniz Bölgesinde değişen topoğrafik koşullara bağlı olarak birçok alt iklim bölgesi ve mikroklima özelliğine sahip olan alanlara rastlanması nedeni ile 8 km mesafede bulunan istasyonun verilerinin proje alanını yansıtma derecesinin zayıf olduğu değerlendirmesi yapılabilir. Ancak proje alanı ve yakın çevresinin topografik olarak oldukça düz ve hafif eğimli bir yapıya sahip olması (Şekil 3.1, Şekil 3.8) nedeni ile belirtilen mesafede iklim özelliklerinin büyük ölçüde değişkenlik göstermesi mümkün görülmemektedir.

Çizelge 3.5 Aylık indis değerleri

Aylar Ort. Yağış (mm)

Ort. Yük.

Sıcaklık (ºC)

Aylık İndis

Değerleri İklim Tipi Vejetasyon Tipi (Ortalama)

Ocak 49.3 2.6 164.3 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Şubat 38.0 4.4 97.0 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Mart 45.1 8.3 51.4 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Nisan 49.5 13.5 31.6 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

Mayıs 51.2 17.7 24.1 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

Haziran 36.0 21.4 19.9 Yarı Kurak Step

Temmuz 12.9 24.0 17.8 Yarı Kurak Step

Ağustos 8.8 23.7 18.0 Yarı Kurak Step

Eylül 18.0 19.8 21.5 Yarı Kurak Step

Ekim 29.9 14.5 29.4 Yarı Kurak Step

Kasım 40.3 8.6 49.6 Nemli Nemli Mıntıka Ormanı

Aralık 48.2 4.6 92.8 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Ortalama 427.2 13.6 31.4 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

(24)

14

Çizelge 3.6 Yağış müessiriyeti indisi değerlerine göre iklim ve vejetasyon tipleri

Belirtilen Meteoroloji İstasyonu verilerine göre proje sahasında yıllık ortalama yağış miktarı 427,2 mm ve yıllık ortalama sıcaklık ise 13.6 ⁰C olarak tespit edilmiştir. Bu değerlere göre proje sahasının iklim tipi yarı nemli, vejetasyon şekli ise park görünümlü kurak mıntıka ormanları olarak tanımlanmaktadır.

b) Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesi proje sahasının iklim verileri, Merzifon Meteoroloji İstasyonundan alınan değerlere göre incelenmiştir (Çizelge 3.7). Daha önce de vurgulandığı üzere bir yerdeki yağış miktarı ile tutulan su miktarı arasındaki ilişkiyi belirleyen Erinç’in ”Yağış Müessiriyeti Formülü” esas alınarak yorumlanmıştır (Çizelge 3.8). Proje alanına en yakın olan Merzifon Meteoroloji İstasyonu’nun rakımı 755 m ve sahaya uzaklığı ise 25 km olarak tespit edilmiştir. Yukarıda verilen Im = P/Tom eşitliğine göre; 380.4 / 17.3 = 21.9 elde edilmiş (Eşitlik 3.1) olup, söz konusu sonuç kullanılarak proje sahasının değerlendirmesi yapılmıştır.

Çalışma alanına ilişkin Meteoroloji İstasyonu verilerine göre yıllık ortalama yağış miktarı 380.4 mm ve yıllık ortalama sıcaklık ise 17.3 derece olarak tespit edilmiştir. Bu değerlere göre proje sahasının iklim tipi yarı kurak ve vejetasyon şekli ise step olarak tanımlanmıştır. Daha önce de vurgulandığı üzere ağaçlandırma çalışmalarının başarısı ile ortalama sıcaklık yanında mevsimlere göre minimum ve maksimum sıcaklık değerleri, yağış ve nispi neme ilişkin verilerin de önemli olduğu vurgulanmalıdır.

Özellikle birçok kurak iklim bölgesinde yapılan ağaçlandırma çalışmalarının başarısının sınırlı açıkça dikkati çekmektedir.

İndisi İklim Tipi Vejetasyon Tipi

I < 8 Tam Kurak(TK) Çöl

8 < 15 Kurak(K) Çölümsü-Step

15 < I < 23 Yarı Kurak(YK) Step

23 < I< 40 Yarı Nemli (YN) Park Görünümlü (Kurak Mıntıka Ormanları)

40 < I <55 Nemli (N) Nemli Orman (Nemli Mıntıka Ormanları)

I > 55 Çok Nemli (ÇN) Çok Nemli Ormanlar

(25)

15 Çizelge 3.7 Aylık indis değerleri

15 < I < 23 Yarı Kurak(YK) Step

23 < I< 40 Yarı Nemli (YN) Park Görünümlü (Kurak Mıntıka Ormanları)

40 < I <55 Nemli (N) Nemli Orman (Nemli Mıntıka

Ormanları)

c) Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi proje sahasının iklim verileri, 412 metre rakımlı Amasya Meteoroloji İstasyonundan alınan değerler kullanılarak analiz edilmiştir (Çizelge 3.9). Bir yerdeki yağış miktarı ile tutulan su miktarı arasındaki ilişkiyi belirleyen Prof. Dr. Erinç’in ” Yağış Müessiriyeti Formülü” esas alınarak yorumlanmıştır (Çizelge 3.10). Proje alanına en yakın olan Amasya Meteoroloji

Aylar Ort. Yağış (mm)

Ort. Yük.

Sıcaklık (ºC)

Aylık İndis Değerleri

İklim Tipi Vejetasyon Tipi (Ortalama)

Ocak 37.9 5.1 74.5 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Şubat 34.3 6.9 55.1 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Mart 36.0 10.7 35.5 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

Nisan 43.6 17.2 22.1 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

Mayıs 56.4 22.1 17.2 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak

Mıntıka Ormanı

Haziran 40.9 25.5 14.9 Yarı Kurak Step

Temmuz 13.8 28.0 13.5 Kurak Step

Ağustos 9.8 28.4 13.3 Kurak Step

Eylül 19.8 24.4 15.5 Kurak Step

Ekim 24.3 19.1 19.9 Yarı Kurak Step

Kasım 27.5 13.3 28.6 Yarı Nemli Nemli Mıntıka Ormanı

Aralık 36.3 7.2 52.8 Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Ortalama 380.4 17.3 21.9 Yarı Kurak Step

(26)

16

İstasyonu’nun rakım 412 m ve proje sahasına uzaklığı ise 8 km olarak tespit edilmiştir.

Eşitlik 3.1’e göre; 448.5 / 19.8 = 22.65 olarak tespit edilmiştir (Çizelge 3.9).

Aylar Ort. Yağış (m.m.)

Ort. Yük.

Sıc. (ºC)

Aylık İndis Değerleri

İklim

Tipi Vejetasyon Tipi (Ortalama)

Ocak 47.2 7.0 74.5 Çok

Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanı

Şubat 32.8 9.3 55.1 Çok

Mart 41.3 14.1 35.5 Yarı

Nemli

Park Görünümlü Kurak Mıntıka Ormanı

Nisan 61.2 20.2 22.1 Yarı

Nemli

Mayıs 51.5 24.7 17.2 Yarı

Nemli

Haziran 36.0 28.5 14.9 Yarı

Kurak Step

Temmuz 16.5 30.9 13.5 Kurak Step

Ağustos 11.2 31.0 13.3 Kurak Step

Eylül 17.8 27.7 15.5 Kurak Step

Ekim 38.8 21.5 19.9 Yarı

Kurak Step

Kasım 47.1 14.0 28.6 Yarı

Nemli

Aralık 47.1 8.5 52.8 Çok

Ortalama 448.5 19.8 22.65 Yarı

Kurak Step

8 <1 5 Kurak(K) Çölümsü-Step

15 <I< 23 Yarı Kurak(YK) Step

23 <I< 40 Yarı Nemli (YN) Park Görünümlü (Kurak Mıntıka Ormanları) 40 <I < 55 Nemli (N) Nemli Orman (Nemli Mıntıka Ormanları)

(27)

17

Meteoroloji istasyonu verilerine göre yıllık ortalama yağış miktarı 448,5 mm ve yıllık ortalama sıcaklık ise 19.8 ⁰C olarak tespit edilmiştir. Bu değerlere göre proje sahasının iklim tipi yarı kurak ve vejetasyon şekli ise step olarak tanımlanmıştır.

d) Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyü proje alanının iklim verileri, Göynücek Meteoroloji İstasyonundan alınan değerlere göre irdelenmiştir (Çizelge 3.11). Daha önce de vurgulandığı üzere bir yerleşim yerinin yağış miktarı ile tutulan su miktarı arasındaki ilişkiyi belirleyen Prof. Dr. Erinç’in “Yağış Müessiriyeti Formülü” esas alınarak analiz edilmiş (Çizelge 3.12) ve genel değerlendirme yapılmıştır. Göynücek Meteoroloji İstasyonu’nunun rakım 530 m ve proje alanına uzaklığı 5 km olarak tespit edilmiştir. Eşitlik 3.1’e göre; 470.5 / 18.4 = 25.8 olarak elde edilmiştir.

AYLAR Ort. Yağış (mm.)

Ort. Yük.

Sıcaklık (ºC) Aylık İndis

Değerleri İklim

Tipi Vejetasyon Tipi (Ortalama)

Ocak 33.4 7.7 52.05 Nemli Nemli Mıntıka Ormanı

Şubat 31.1 8.6 43.39 Nemli Nemli Mıntıka Ormanı

Mart 25.1 11.0 27.38 Yarı

Nemli

Nisan 36.4 20.0 21.84 Yarı

Kurak Step

Mayıs 99.0 22.3 53.27 Nemli Nemli Mıntıka Ormanı

Haziran 55.3 26.7 24.85 Yarı

Nemli

Temmuz 4.9 29.4 1.9 Tam

Kurak Çöl

Ağustos 5.8 29.9 2.32 Tam

Kurak Çöl

Eylül 3.0 27.5 1.30 Tam

Kurak Çölümsü Step

Ekim 60.0 19.4 37.11 Yarı

Nemli

Kasım 46.5 12.7 43.93 Çok

Aralık 70.0 5.7 147.36 Çok

Ortalama 470.5 18.4 25.8 Yarı

Nemli

(28)

18

Belirtilen meteoroloji istasyonunun verilerine göre yıllık ortalama yağış miktarı 470.5 mm ve yıllık ortalama sıcaklık ise 18.4 ⁰C olarak tespit edilmiştir. Bu değerlere göre proje sahasının iklim tipi yarı nemli ve vejetasyon şekli ise park görünümlü kurak mıntıka ormanları olarak tanımlanmıştır.

3.1.1.3 Jeolojik yapı ve toprak özellikleri

a) Amasya ili merkez ilçesi Duruca köyü proje sahası güneydoğu-kuzeybatı istikametinde bulunmakta ve ortalama rakım 520 metre olarak ölçülmüştür. Topografik yapısı kırıklılık göstermemekte ve ortalama meyil % 10 olarak tespit edilmiştir. Jeolojik yapısı Tersakan Havzası 035 jeoloji ve toprak haritası ile ilgili orman amenajman planı incelemesi ve arazi etütleri sonucu belirlenmiştir. Saha üst kratesea¹ jeolojik devirlerine ait olup, anakaya mikaşist, gnays ve aglomera olduğu saptanmıştır (Çizelge 3.13).

İncelenen proje sahasında 1 adet toprak profili açılmış olup, 0-30 cm, 30-60 cm, 60-90 cm derinliklerden alınan toprak örneklerinin tahlili Merzifon Toprak ve Su Analiz Laboratuvarı’nda yaptırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre proje sahasında pH’nın 7,83–

8,04 arasında olduğu tespit edilmiştir.

Profillerde yapılan incelemelerde ve arazide yapılan etütlerde; mutlak derinlik 120 cm’nin ve fizyolojik derinlik 120 cm’nin üzerinde bulunmuştur. Toprakta tuz oranı 0,40 olup, toprak tuzsuz olarak ifade edilmiştir. Organik madde % 1,13-1,45 arasında değişmektedir. Kireç % 5,35-8,42 arasında ve fosfor ise 18,32-19,69 arasında bulunmuştur. Profil taşlılığı sahanın tamamında % 30 olduğu tespit edilmiştir. Toprak hafif bünyeli olup, toprak türü kumlu-tın olarak tespit edilmiştir. Profillerde 0 cm – 30

1 Katman çeşidi.

15 < I < 23 Yarı Kurak(YK) Step

23 < I < 40 Yarı Nemli (YN) Park Görünümlü (Kurak Mıntıka Ormanları) 40 < I < 55 Nemli (N) Nemli Orman (Nemli Mıntıka Ormanları)

(29)

19

cm derinliklerde kum % 64,45, silt % 13,66 ve kil % 21,89 olarak tespit edilmiştir. 30 cm - 60 cm derinliklerde ise kum % 70,66, silt % 15,65 ve kil % 13,60’dır. 60 cm – 90 cm derinliklerde ise kum % 74,98, silt % 13,53, kil % 11,49 olmuştur. Proje alanına ilişkin toprak tahlil raporları Ek 4’de verilmiştir.

Çizelge 3.13 Jeolojik yapı ve toprak özellikleri

b) Amasya ili Suluova ilçesi Bayezid mahallesi proje sahası güney ve batı istikametinde yer almakta olup, ortalama rakımı 575 metre olarak ölçülmektedir. Arazinin topoğrafik yapısı kırıklılık göstermemektedir. Proje alanının ortalama meyili % 0-40 arasında değişmekte olup, arazinin jeolojik yapısı Maden Tetkik ve Arama (MTA) Enstitüsü Genel Müdürlüğünün 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası ile Ağaçlandırma Genel Müdürlüğü’nün (AGM) Tersakan Havzası avan projesi ile ilgili orman amenajman planı incelemesi ve arazi etütleri sonucu belirlenmiştir. Saha Eosen-Jeolojik devirlerine ait olup, anakaya alüvyon depo özelliğine sahiptir (Çizelge 3.14).

BÖLME VE BÖLMECİĞİN

Parsel

No Anakayası Toprak Türü

Ortalama Yükseklik

(m)

Toprak Derinliği

(cm.) Eğim Grupları (%) Genel 0-30 31-60 60< 0-20 21-40 41-60 60< Bakış

15

Mikaşist, gnays, aglomera

Kumlu Tın 520 x x x x B

Parsel

No’su Anakayası Toprak Türü

Ortalama Yükseklik

(m)

Toprak Derinliği

(cm) Eğim Grupları (%) Genel

Bakısı 0-30

(Ha.) 31-60

(Ha.) 60<

(Ha.) 0-20 (Ha.)

21-40 (Ha.)

41-60 (Ha.)

60<

(Ha.)

53,54,55, 56

Allüvyal Depo

Killi Balçık, Kumlu killi Balçık

575 - - 40.73 37.73 3.0 -

Güney Güney doğu,

Batı

GENEL TOPLAM 40.73 37.73 3.0 -

(30)

20

Proje sahasında 4 adet toprak profil açılmış ve alınan toprak örneklerinin tahlili Amasya Ziraat Odası Tahlil Laboratuvarında tahlil edilmiştir. Tahlil sonuçlarına göre özel ağaçlandırma çalışmalarını olumsuz yönde etkileyen bir durum söz konusu değildir.

Toprağın pH değeri 7,6-7,9 civarında olup, ağaçlandırma için uygun bulunmakatdır.

Arazide açılan profillerde yapılan incelemelerde ve arazide yapılan etütlerde mutlak ve fizyolojik derinliğin 100 cm’nin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Sahada profil ve yüzeysel taşlılık az derecededir. Toprak orta bünyeli olup toprak türü balçık, killi balçık ve kumlu killi balçık olarak tespit edilmiştir. Sahanın 1 nolu profil alanında az miktarda tuz tespit edilmiş ve bu alana badem dikilmesi yapılmıştır. Saha alüvyon depo arazi konumundadır. Toprak tahlil raporları Ek 5’da verilmiştir.

c) Amasya ili merkez ilçesi Göllü Bağları mahallesi proje sahası batı - doğu istikametinde bulunmaktadır. Proje alanının ortalama rakımı 520 m olup, arazinin topografık yapısı kırıklılık göstermemektedir. Sahanın ortalama meyli % 15 olarak tespit edilmiştir. Jeolojik yapısı MTA’nın 1/50 0000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası ile ilgili Orman Amenajman Planı incelemesi ve arazi etütleri sonucu belirlenmiştir. Saha Eosen-Volkanik Fasies jeolojik devirlerine ait ve anakaya alüvyon depolardan oluşmakatdır (Çizelge 3.15).

Ortalama Yükseklik

(m)

Toprak Derinliği (cm)

Eğim Grupları (%)

Genel Bakısı Parsel

0-30 (Ha.)

31-60 (Ha.)

60<

(Ha.) 0-20 (Ha.)

21-40 (Ha.)

41-60 (Ha.)

60<

(Ha.)

394 Allüvyal Depo

Kumlu

Tınlı 520 - - 19.8

82 19.8

82 - Batı

GENEL TOPLAM 19.8

82 19.8

82 -

(31)

21

Proje sahasında 1 adet toprak profili açılmış ve alınan toprak örnekleri Amasya Toprak ve Su Analiz Laboratuvarı’nda tahlil yaptırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre proje sahasında pH’nın 7,41–7,53 arasında olduğu tespit edilmiştir. Arazide açılan profillerde yapılan incelemelerde ve arazide yapılan etütlerde mutlak ve fizyolojik derinliğin 100 cm’nin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Sahada profil ve yüzeysel taşlılık yoktur.

Toprak orta bünyeli olup toprak türü kumlu tınlı olarak tespit edilmiştir. Sahada tuzluluk problemi yoktur. Toprak profilinin 0–60 cm arasındaki derinlik kademesinde

“kumlu balçık” bünye tespit edilmiştir. Toprak tahlil raporları Ek 6’de verilmiştir.

d) Amasya ili Göynücek ilçesi Kışlabeyi köyü proje sahasında yapılan etütler sonunda ana kayının andezit olduğu tespit edilmiştir. Toprak tipi esmer orman toprağıdır. Toprak özelliklerinin ve toprak yapısının incelenmesi amacıyla 1 adet toprak profili açılmıştır.

Analiz sonuçlarına göre horizonlar A-B-C katmanlarında oluşmaktadır. Toprak drenajı² bütün profillerde iyi olup herhangi bir taban suyu problemi tespit edilmemiştir (Çizelge 3.16).

2 Bir yerde birikmiş suları dışarıya atmaya, yeraltı sularını bir yere toplamaya yarayan döşem.

Parsel

Toprak Derinliği (cm.) Eğim Grupları (%)

Genel Ortalama

Yükseklik 0-30 31-60 60< 0-20 21-40 41-60 60< Bakısı (m) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.) (Ha.)

131 Andezit Balçık 535 6,50 6,50 GB

GENEL TOPLAM 6,50 6,50 -