İSVEÇ ÜLKE PROFİLİ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2015
HANDE TÜRKER
GENEL BİLGİLER Resmi Adı: İsveç Krallığı
Yönetim Şekli: Anayasal monarşi
Coğrafi Konumu: İskandinav Yarımadası’ndadır.
Batı ve kuzeybatıda Norveç, kuzeydoğuda Finlandiya, doğuda Botni Körfezi, güneydoğuda Baltık Denizi ve güneybatıda Kuzey Denizi ile çevrilidir.
Başkent: Stockholm
Önemli Şehirleri: Göteborg, Malmö, Uppsala, Linköping Yüzölçümü: 449.964 km2
Nüfus: 9.801.616 (2015)
Nüfus Artış Oranı: % 0.8 (2015) Resmi Dil: İsveççe
Din: Hristiyanlık
Para Birimi: İsveç Kronu (1 USD = 8.2789 SEK /Ağustos 2015 itibariyle) Devlet Başkanı: Kral CARL XVI GUSTAF (1973- )
Başbakan: Stefan LOFVEN (2014- ) DİPLOMATİK TEMSİLCİLER
İsveç Ankara Büyükelçisi: Lars WAHLUND T.C. Stockholm Büyükelçisi: Kaya TÜRKMEN İsveç İzmir Fahri Konsolosu: Yiğit TATIŞ
TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ (2014)
GSYH : 448.2 milyar Dolar
GSYH sektörel dağılımı : Tarım % 1.8; Sanayi % 33.4; Hizmetler % 64.8 Reel Ekonomik Büyüme : % 2,1
Kişi başı Milli Gelir : 46.000 Dolar Enflasyon Oranı : % -0,2
İşgücü : 5.124 milyon
İşsizlik Oranı : % 7,9
İhracat : 184.1 milyar Dolar
İthalat : 163.8 milyar Dolar
Başlıca İhracat Ortakları : Norveç %10.6, Almanya %10.5, Finlandiya %7.4, Danimarka %7.1, İngiltere %6.9, Hollanda %5.6, ABD %5.5, Belçika %5.3, Fransa %4.8 (2013)
Başlıca İthalat Ortakları : Almanya %17.6, Norveç %8.2, Danimarka %8.1, Hollanda %7.6, İngiltere %6, Finlandiya %5.6, Çin %5.1, Rusya %4.6, Fransa %4.1 (2013)
Başlıca İhraç Ürünleri : makina %35, motorlu taşıtlar, kağıt, posa ve ahşap, demir-çelik kimyasallar (2013)
Başlıca İthal Ürünleri : makine, petrol ve ürünleri, kimyasallar, motorlu taşıtlar, demir- çelik; gıda ürünleri, giyim (2013)
Kaynak: CIA World Factbook
Yüksek oranda dışa açıklık, oldukça gelişmiş bir iş dünyası ile özellikle hizmet sektörlerinde kamu kesiminin payının güçlü varlığı, günümüzde İsveç ekonomisinin öne çıkan niteliklerini oluşturmaktadır.
Demir cevheri ve orman ürünleri, tarihsel olarak ülkenin başlıca doğal kaynaklarını oluşturmaktadır. 19. y.y. sonlarından itibaren bu kaynakların gittikçe artan bir şekilde gelişmiş ürünlere dönüştürülmesi, ülkenin bugünkü ekonomik faaliyetlerinin de büyük ölçüde temelini teşkil eden sanayi sektörünün hızla gelişmesine imkân vermiştir.
İsveç imalat sanayi çok erken bir aşamada dışa açılmıştır. Dışa açılma mal ihracatı ile başlamış, daha sonra iç pazarın küçüklüğü nedeniyle sanayi şirketleri faaliyetlerini büyük ölçüde yurt dışına taşımışlardır. Başta finans olmak üzere hizmet sektörünün dışa açılmasıyla günümüzde İsveç dünyanın en dışa açık ülkelerinden biri konumundadır.
Uzun yıllar net sermaye ihracatçısı konumunda olan İsveç’te 1990’ların ortasından itibaren doğrudan yabancı sermaye yatırımları hızla artmaya başlamıştır. Ülkenin sağlam teknolojik altyapısı, kalifiye işgücü, AR-GE’ye atfedilen önem, güvenilir sermaye piyasası ve özellikle son 20 yılda gerçekleştirilen yapısal ekonomik reformlar bahse konu gelişmenin ardındaki temel faktörlerdir.
Dünyada Ar-Ge harcamalarının GSYİH’daki oranı en fazla ikinci ülkesi olan İsveç, aynı zamanda teknolojik gelişmeleri üretimde en fazla kullanan ve en yenilikçi ülkedir. Uyguladığı ileri teknoloji ve yenilikler sayesinde dünyanın sanayi üretkenliği en yüksek ülkelerinden biridir, (Invest in Sweden) İlk olarak İsveç’te kurulmak suretiyle dünyanın önde gelen çok uluslu firmaları arasında yer alan birçok firma bulunmakta olup, ABB, Akzo Nobel, AstraZeneca, Atlas Copco, Electrolux, Ericsson, H&M, Ikea, Metro, Saab, Sandvik, Scania, SKF, Skanska, Teliasonera, Tetra Pak ve Volvo bunlar arasında ilk akla gelenlerdir.
İstikrarlı bir kamu maliyesi oluşturmak için kamu gelirlerini arttırarak giderleri azaltma yoluna giden İsveç, bu hedefine ulaşmak için sağlık, emeklilik, konut teşviki, çocuk ödeneği gibi harcamaların düşürülmesine yönelik bir dizi ekonomik tasarruf programları ile başta bankacılık, kamu hizmetleri ve telekomünikasyon olmak üzere, bazı sektörleri özelleştirme yoluna gitmiştir.
İhracat odaklı bir ekonomiye sahip olan İsveç’te hem iç hem de dış talebin artması ile 2010 yılından itibaren İsveç ekonomisinin hızlı bir toparlanma sürecine girmiştir. 2010 yılında % 5.5, 2011 yılında %3.9 oranında gerçekleşen ekonomik büyüme 2012 yılında % 1.2 oranında, 2013 yılında% 1,5 oranında, 2014 yılında ise % 2,1 oranında reel olarak büyümüştür.
İç pazarın küçüklüğü nedeniyle dış ticaret ülke ekonomisinde hayati bir öneme sahiptir. 2013 yılı itibariyle dış ticaret, ithalat ve ihracat GSYİH’nin sırasıyla % 58,7, % 27,5 ve % 31,2’sine karşılık gelmektedir. Bu itibarla İsveç, dışa açıklık oranı yüksek ekonomilerinden birisidir.
TÜRKİYE-İSVEÇ DIŞ TİCARETİ (milyon Dolar)
Yıl İhracat İthalat Denge Hacim
2009 748 1.890 -1.142 2.638
2010 946 1.922 -976 2.868
2011 1.183 2.284 -1.101 3.467
2012 1.185 2.135 -950 3.320
2013 1.149 2.046 -897 3.195
2014 1.319 2.014 -695 3.333
2015/6 594 851 -257 1.445
AB dış politikasına somut katkı sağlayan üyeler arasında ilk sıralarda gelen İsveç, bu çerçevede AB üyelik sürecimize en kuvvetli desteği veren ülkeler arasındadır. 11. Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül’ün 11-13 Mart 2013 tarihlerinde İsveç’e gerçekleştirdiği ziyaret sırasında imzalanan “Stratejik Ortaklık Bildirisi” ile ikili ilişkilerimiz yeni bir seviyeye taşınmıştır.
İsveç’ten Türkiye’ye gelen turist sayısı, 2014 yılında yaklaşık 670 bindir.
İsveç ile Türkiye arasındaki ikili ticaret hacmi, 2014 yılında 3,3 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir
Türkiye’nin İsveç’e yönelik önemli ihraç kalemleri, tekstil ve konfeksiyon ürünleri (ülkemiz tekstil açısından İsveç’in üçüncü tedarikçisi durumundadır), motorlu taşıtlar ile bunların aksam ve parçaları, televizyonlar, buzdolapları, seramik mamuller olup, başlıca ithalat kalemleri ise demir- çelik ürünleri, makine ve aksamları, elektrikli cihazlar, motorlu taşıtlar, ilaçlar ve diğer kimyasallardır.
Türkiye ile İsveç arasında Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komitesi (JETCO) kurulmasına ilişkin Deklarasyon, mektup teatisi yoluyla 10 Ağustos 2014 tarihinde Ekonomi Bakanı Sayın Nihat Zeybekçi ve dönemin İsveç Ticaret Bakanı Ewa Björling tarafından imzalanmıştır.
İsveç dış ticareti, AB ve DTÖ üyeliğinden kaynaklanan kurallara göre şekillenmiştir. AB 28 üye ülkesi arasında malların ticaretinde gümrük tarifesi bulunmamaktadır. İsveç için önemli bir diğer husus da, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ve AB üye ülkeleri arasında 1 Ocak 1994’te yapılan anlaşma ile Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) kapsamında, AB üyesi olmayan Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn ile de tek pazar oluşturulmuştur. Buna ek olarak AB üye ülkesi olması nedeniyle İsveç’in Türkiye ile gümrük birliği anlaşması da bulunmaktadır.
Türkiye'nin İsveç’e İhracatında Başlıca Ürünler
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme)
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu cihazlar ve ısı pompaları Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları
Türkiye’nin İsveç’ten İthalatında Başlıca Ürünler Demir cevherleri ve konsantreleri
Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları vs.
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
Bir veya iki yüzü kaolin (Çin kili) veya diğer inorganik maddeler ile sıvanmış kağıt ve kartonlar Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
İSVEÇ-TÜRKİYE YATIRIM İLİŞKİLERİ
İsveç’ten 2002-2014 döneminde ülkemize yapılan doğrudan yatırımların toplamı 268 milyon Dolar olarak iken, ülkemizden İsveç’e anılan dönemde yapılan doğrudan yatırımların toplamı ise 36 milyon Dolardır. (Kaynak: www.mfa.gov.tr)
30.06.2015 tarihi itibariyle Türkiye’deki İsveç sermayeli firma sayısı: 341 (Kaynak:
www.ekonomi.gov.tr)
İzmir’de İsveç sermayeli firma sayısı: 17 (Kaynak: www.investinizmir.com)
İSVEÇ PAZARININ FIRSATLARI VE ZORLUKLARI
Zor ve talepkâr bir pazar olarak değerlendirilen İsveç’te, gelir durumu ve eğitim seviyesinin yüksek olmasına bağlı olarak tüketicilerin muhakeme gücü oldukça fazladır. İsveçli tüketiciler bir ürünün kalitesine, tasarımına, ambalajına, çevreye duyarlı olarak üretilip üretilmediğine, en çok da uygun fiyatta satılıp satılmadığına oldukça önem vermektedir.
İsveç’te gıda ile günlük kullanıma konu olan malların dağıtımının % 80 inden fazlası ICA, Axfood, Coop, Sabis, Lidl gibi büyük zincir firma tarafından gerçekleştirilmektedir. Adı geçen firmalar ithalattan tüketiciye kadar tüm dağıtım zincirinde etkin olarak faaliyet göstermekte olup, ülke içinde 7000 kadar perakende satış mağazaları bulunmaktadır.
Özel ürünlerin satışı ise genellikle mağaza zincirleri kanalıyla gerçekleştirilmektedir. IKEA; mobilya ve iç dekorasyon, H&M ise hazır giyim alanındaki en önemli zincirlerdir. Anılan firmalar büyük ölçüde ithalata dayalı olup, Türkiye de dahil olmak üzere bir çok ülkede temsilcilikleri bulunmaktadır.
İsveç’in toplam ithalatının yaklaşık % 70’ini oluşturan sanayi ve yatırım mallarındaki ithalat ise ürün geliştirmeden finansmana kadar birçok hizmeti bir arada sağlayan ihtisaslaşmış aracılar kanalıyla yürütülmektedir.
İSVEÇ’İN TÜRKİYE İLE ARASINDA YÜRÜRLÜKTEKİ ANLAŞMALAR
1. Adli Yardımlaşma Anlaşması (1932) 2. Ticaret Anlaşması (1948)
3. Hava Ulaştırması Anlaşması (1970)
4. Uluslararası karayolu Nakliyatına İlişkin Anlaşma (1977) 5. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi (1978)
6. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesine İlişkin Anlaşma (1988)
7. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma (1997)
8. Ekonomik ve Ticari İşbirliği Karma Komitesi Kurulmasına İlişkin Mektup Teatisi (1999) 9. Ekonomik ve Ticari İşbirliği Karma Komitesi I. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (2000) Kaynak: T.C. Stockholm Büyükelçiliği, Ticaret Müşavirliği Raporu, Haziran 2012
NOTLAR
• Odamız ile İsveçli herhangi bir kurum arasında bir işbirliği anlaşması mevcut değildir.
• İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde İsveç uyruklu öğrenci bulunmamaktadır.
• İstanbul-Stockholm arası aktarmasız uçuşlar mevcuttur.
