TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2004 TARİHİ İTİBARİYLE ABD DE GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE MALİ TABLOLAR

(1)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI

31 ARALIK 2004 TARİHİ İTİBARİYLE ABD’DE GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE MALİ TABLOLAR

(2)

BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU

Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulu Başkanlığı’na

1. Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı’nın (“Şirket”) 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle bilançosu ile aynı tarihte sona eren yıla ait gelir, özsermaye değişim ve nakit akım tablolarını denetlemiş bulunuyoruz. Bu mali tablolardan Şirket yönetimi sorumludur.

Bizim sorumluluğumuz, yaptığımız denetime dayanarak bu mali tablolar üzerinde görüş bildirmektir.

2. Denetimimizi, Amerika Birleşik Devletleri’nde Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları’na göre gerçekleştirdik. Bu standartlar, denetimin mali tablolarda önemli bir yanlışlığın olup olmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanmasını ve yapılmasını gerektirmektedir. Denetim, mali tablolardaki tutarlara ve açıklamalara baz olan kanıtların incelenmesini içerir. Denetim, aynı zamanda, uygulanan muhasebe ilkelerinin ve yönetim tarafından yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve genel olarak, mali tabloların sunumunun değerlendirilmesini de içerir. Denetimlerimizin, beyan ettiğimiz görüşümüze makul bir baz teşkil ettiği kanısındayız.

3. Görüşümüze göre, yukarıda bahsedilen mali tablolar Şirket’in 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle mali durumunu ve bu tarihte sona eren yıla ait faaliyet sonuçlarını, ve nakit akımlarını bütün önemli taraflarıyla Amerika Birleşik Devletleri’nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları’na uygun olarak arzetmektedir.

4. 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle hazırlanan mali tablolarda finansal kiralama ile elde edilen sabit kıymetler için ayrılmış değer düşüş karşılığı, ertelenmiş vergi yükümlülüğü hesaplamasında dikkate alınmamıştır. Dolayısıyla, 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle olan mali tablolar hazırlanırken, Şirket, 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle ertelenmiş vergi yükümlülüğünü ve birikmiş zararlarını 43,346 bin ABD Doları azaltarak 2004 yılı açılış bilançosunu yeniden düzenlemiştir.

DENETİM SERBEST MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU İstanbul, 13 Mayıs 2005

(3)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI

31 ARALIK 2004 VE 31 ARALIK 2003 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR

Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 1

VARLIKLAR Not

31 Aralık 2004 ABD $ 000

31 Aralık 2003 ABD $ 000 (Yeniden Düzenlenmiş)

Nakit ve Nakit Benzeri Kalemler 5 272,437 472,700

Ticari Alacaklar (net) 6 118,162 84,638

İlişkili Kuruluşlardan Kısa Vadeli Alacaklar 7 606 85

Stoklar 8 42,718 30,529

Peşin Ödenen Vergi 38,228 -

Kısa Vadeli Ertelenmiş Vergi Alacakları 21 37,745 34,754 Diğer Alacaklar ve Kısa Vadeli Varlıklar 9 26,355 37,169

DÖNEN VARLIKLAR 536,251 659,875

İlişkili Kuruluşlardan Uzun Vadeli Alacaklar 7 - 37,507 Özkaynaktan Pay Alma Metoduna Göre

Değerlenen İştirak 10 12,448 5,092

Satılmaya Hazır Finansal Duran Varlıklar (net) 10 18,766 10,615 Maddi Duran Varlıklar (net) 11 1,281,130 1,357,815 Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar 12 295,739 5,783 Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklar 13 9,945 11,072

DURAN VARLIKLAR 1,618,028 1,427,884

TOPLAM VARLIKLAR 2,154,279 2,087,759

(4)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI

31 ARALIK 2004 VE 31 ARALIK 2003 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR

Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 2 YÜKÜMLÜLÜKLER Not

31 Aralık 2004 ABD $ 000

31 Aralık 2003 ABD $ 000 (Yeniden Düzenlenmiş)

Bankaya Borçlar 14 210 -

Kısa Vadeli Finansal Kiralama Borçları 15 151,041 174,602

Ticari Borçlar 147,520 128,930

İlişkili Kuruluşlara Borçlar 16 4,849 3,847

Diğer Kısa Vadeli Borçlar 17 27,492 35,102

Alınan Depozito ve Teminatlar 18 28,963 40,007

Yolcu Uçuş Yükümlülükleri 19 122,742 71,455

Diğer Gider Tahakkukları 20 43,592 47,349

Ödenecek Kurumlar Vergisi 21 - 13,800

KISA VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER 526,409 515,092

Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borçları 15 713,605 860,729

Hibe Krediler (Net) 22 1,785 3,045

Uzun Vadeli Ertelenmiş Vergi Borçları 21 76,399 65,004

Kıdem Tazminatı Karşılığı 23 74,344 56,342

Diğer Uzun Vadeli Borçlar 17 1,866 2,732

UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER 867,999 987,852

ÖZSERMAYE

Sermaye 24 775,381 775,381

Yedekler 24 55,327 55,327

Birikmiş Zarar (70,837) (245,893)

TOPLAM ÖZSERMAYE 759,871 584,815

TOPLAM ÖZSERMAYE VE YÜKÜMLÜLÜKLER 2,154,279 2,087,759

(5)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2004 VE 2003 TARİHLERİNDE

SONA EREN YILLARA AİT GELİR TABLOLARI

Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 3 2004

2003 ABD $ 000 (Yeniden Not ABD $ 000 Düzenlenmiş)

Faaliyet Gelirleri 28 1,872,665 1,655,206

Faaliyet Giderleri 29 (1,725,553) (1,384,526)

FAALİYET KARI 147,112 270,680

Diğer Faaliyetlerden Gelirler 31 26,484 24,242 Diğer Faaliyetlerden Giderler 32 (10,941) (7,348)

FİNANSMAN GİDERLERİ

VE VERGİ ÖNCESİ KAR 162,655 287,574

Finansman Gelirleri (Net) (Çevirim Farkı Sonrası) 30 19,594 9,246

VERGİ ÖNCESİ KAR 182,249 296,820

Vergi 21 (7,193) (84,370)

NET DÖNEM KARI 175,056 212,450

Hisse Başına Kar (ABD Doları, Tam Tutar) 4.16 0.0010 0.0012

(6)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2004 VE 2003 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT ÖZSERMAYE DEĞİŞİM TABLOLARI

Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 4

Yasal Birikmiş

Sermaye Yedekler Zarar Toplam

ABD $ 000 ABD $ 000 ABD $ 000 ABD $ 000

31 Aralık 2002 Bakiyesi 775,381 55,327 (458,343) 372,365

Dönem Karı (önceden raporlandığı haliyle) - - 169,104 169,104

31 Aralık 2003 Bakiyesi

(önceden raporlandığı haliyle) 775,381 55,327 (289,239) 541,469

31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle Ertelenmiş Vergi Hesabında Yapılan

Değişiklik (Not 2) - - 43,346 43,346

31 Aralık 2003 Bakiyesi

(Yeniden Düzenlenmiş) 775,381 55,327 (245,893) 584,815

Dönem Karı - - 175,056 175,056

31 Aralık 2004 Bakiyesi 775,381 55,327 (70,837) 759,871

(7)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2004 VE 2003 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT NAKİT AKIM TABLOLARI

5

2004 ABD $ 000

2003 ABD $ 000 (Yeniden Düzenlenmiş) FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI

Vergi Öncesi Net Dönem Karı 182,249 296,820 Faaliyetlerden Elde Edilen Nakit Akımına Ulaşmak

İçin Yapılan Düzeltmeler:

Amortisman 137,899 137,975

Kıdem Tazminatı Karşılığı 22,724 21,701

Faiz Geliri (28,207) (26,346)

Sabit Kıymet Satış Karı (606) (568)

Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğünden Doğan Çevirim Farkı 1,211 361

Değer Düşüklüğü Karşılığı 12,241 5,789

Özkaynaktan Pay Alma Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen İştirak

Geliri (10,244) (2,744)

Faiz Giderleri 34,175 39,112

Satılmaya Hazır Finansal Duran Varlık Değer Düşüş Karşılığındaki

Değişim (7,176) (5,188)

Hibe Kredilerdeki Değişim (1,260) (1,264) USAŞ Hisse Transferi Ertelenmiş Gelir İtfası (1,866) (1,366)

Maddi Duran Varlık Açılış Düzeltmesi - 397

Şüpheli Alacak Karşılığındaki Değişim (1,386) 659 İşletme Sermayesindeki Değişikliklerden Önceki Faaliyet Karı 339,754 465,338

Ticari Alacaklardaki Değişim (32,138) (10,614) İlişkili Kuruluşlardan Alacaklardaki Değişim 36,986 (13,901)

Stoklardaki Değişim (12,189) (543)

Diğer Alacaklar ve Kısa Vadeli Varlıklardaki Değişim 10,814 (4,786) Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklardaki Değişim 1,127 (69)

Ticari Borçlardaki Değişim 18,590 34,764 İlişkili Kuruluşlara Borçlardaki Değişim 1,002 561

Diğer Kısa Vadeli Borçlar ve Diğer Gider Tahakkuklarındaki Değişim (11,337) 12,721

Alınan Depozito ve Teminatlardaki Değişim (11,044) 7,498 Yolcu Uçuş Yükümlülüklerindeki Değişim 51,287 20,454 Diğer Uzun Vadeli Borçlardaki Değişim - (74) Faaliyetlerden elde edilen nakit 392,852 511,349

Ödenen Kıdem Tazminatları (4,722) (12,298) Ödenen Faizler (34,175) (39,112)

Ödenen Gelir Vergisi (52,028) (37,569) Faaliyetlerden Elde Edilen Net Nakit 301,927 422,370 YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI

Ticari Amaçla Elde Tutulan Finansal Varlıklardaki Değişim - 2,355 Finansal Duran Varlık Satışından Elde Edilen Nakit - 3,853 Finansal Duran Varlık Alımında Kullanılan Nakit (5) - Özkaynaktan Pay Alma Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen İştirakten

Alınan Temettü 2,888 -

Maddi Duran Varlık Satışından Elde Edilen Nakit 5,922 11,371

Alınan Faiz 28,207 26,346

Maddi Duran Varlık Alımı (78,771) (41,849) Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar (289,956) 7,877

Yatırım Faaliyetlerinde (Kullanılan) / Elde Edilen Net Nakit (331,715) 9,953 FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI

Finansal Kiralama Borcu Geri Ödemeleri (170,685) (176,360)

Bankaya Borçlardaki Değişim 210 (455)

Finansman Faaliyetlerde Kullanılan Net Nakit (170,475) (176,815) NAKİT DEĞERLERDEKİ NET (AZALIŞ) / ARTIŞ (200,263) 255,508 DÖNEM BAŞINDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 472,700 217,192 DÖNEM SONUNDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 272,437 472,700

Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır.

(8)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI İNANSAL TABLO DİPNOTLARI

6 F

1. ŞİRKET’İN FAALİYET ALANI

Türk Hava Yolları A.O. (“Şirket” veya “THY”) 1933 yılında Türkiye’de kurulmuştur.

Şirket’in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt dışında yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır.

31 Aralık 2004 tarihi itibariyle Şirket’in hissedarları ve hisse dağılımı aşağıdaki gibidir:

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Özelleştirme

İdaresi Başkanlığı 75.17 %

Diğer 24.83 %

Toplam 100.00%

31 Aralık 2004 tarihi itibariyle Şirket’te çalışan toplam personel sayısı 10,956’dır (31 Aralık 2003: 10,239). 2004 ve 2003 yılı içinde çalışan ortalama personel sayısı sırasıyla 10,341 ve 10,683’tür.

2. MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR

Şirket yasal kayıtlarını ve mali tablolarını Türk Ticaret Kanunu (T.T.K.), vergi mevzuatı ve Sermaye Piyasası Kurulu esaslarına uygun olarak düzenlemektedir. Ekte sunulan mali tablolar, Şirket’in baz alınan yasal kayıtları üzerine Amerika Birleşik Devletleri’nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları’na (“US GAAP”) göre gerçek durumunu göstermek amacıyla yapılan sınıflama ve düzeltmeleri içermektedir

Mali Tabloların ABD Dolarına Çevirim İlkeleri :

Türk Lirası finansal tabloların ABD Doları’na çevirimi, enflasyonist ülkeleri kapsadığı için Finansal Muhasebe Standartları Komitesi’nin kurallarını belirlediği 52 numaralı Finansal Muhasebe Standardı olan “Yabancı Para Çevirimi” (“SFAS 52”)’ne göre yapılmıştır. Bu çevirimin amacı yasal kayıtların ABD Doları cinsinden tutulması durumunda ortaya çıkacak sonuçlara ulaşmaktır.

Finansal Muhasebe Standartları (SFAS 52), hiperenflasyonist ekonomiyi, üç yıllık kümülatif enflasyon oranının yaklaşık %100 veya üzerinde olduğu ekonomi olarak tanımlamaktadır. Türkiye’de, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan toptan eşya fiyat endeksi baz alındığında söz konusu kümülatif oran, 31 Aralık 2004 tarihinde sona eren üç yıllık dönem için % 69.7 olmuştur.

Fiyat endekslerinde yukarıda belirtilen düzeyde artış olmamakla beraber, halkın tasarruflarını yabancı para cinsinden tutması, mal ve hizmet fiyatlarının yabancı para birimi üzerinden belirlenmesi, faiz oranlarının, ücret ve fiyatların genel fiyat endekslerine bağlanması, kısa vadeli işlemler de dahil satın alma gücündeki kayıpları karşılamak için fiyatların vade farkı konularak belirlenmesi gibi yüksek enflasyon emarelerinin mevcut bulunması nedeniyle ekteki mali tablolarda SFAS 52 uygulanmıştır.

Parasal olmayan aktif ve pasifler ve parasal olmayan aktif ve pasiflerle ilgili gelir ve giderler işlem tarihindeki kurlar kullanılarak ABD Dolarına çevrilmiştir. Parasal olan aktif ve pasifler ise bilanço tarihindeki kurlar kullanılarak çevrilmiştir. ABD Doları cinsinden olmayan parasal aktif ve pasiflerin çeviriminden doğan kayıp ve kazançlar

“çevirim geliri veya gideri” olarak gelir tablosuna kaydedilmiştir.

(9)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI FİNANSAL TABLO DİPNOTLARI

7

2. MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR (devamı)

Türk Lirası’nın Amerikan Doları karşısındaki dönemsel değişiminin, Türkiye’deki toptan eşya fiyat endeksiyle (“TEFE”)’yle karşılaştırılması aşağıdaki gibidir:

Yıllar: 2004 2003 2002 2001 2000

ABD Doları devalüasyon oranı %(3.8) %(14.6) %13.5 %114.3 %24.4 TEFE enflasyon oranı %13.8 %13.9 %30.8 %88.6 %32.7 Geçmiş yıl düzeltmeleri

31 Aralık 2003 tarihi itibariyle hazırlanan mali tablolarda finansal kiralama ile elde edilen sabit kıymetler için ayrılmış değer düşüş karşılığı, ertelenmiş vergi yükümlülüğü hesaplamasında dikkate alınmamıştır. Dolayısıyla, 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle olan mali tablolar hazırlanırken, Şirket 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle ertelenmiş vergi yükümlülüğünü ve birikmiş zararları 43,346 bin ABD Doları azaltarak 2004 yılı açılış bilançosunu yeniden düzenlemiştir.

3. BÖLGESEL RAPORLAMA 3.1 Faaliyet Alanları

Şirket ağırlıklı olarak tek bir endüstride faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alanı yurt içinde ve dışında Türkiye bağlantılı yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır.

3.2 Coğrafi Alanlar

Gelir analizi, THY’nin hizmet verdiği uçuş hatları baz alınarak yapılmaktadır. Türkiye’de yapılan yolcu ve kargo taşıma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir.

Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtdışı uçuş gelirleri uçuşun yapıldığı coğrafi bölgelere göre kaydedilmektedir.

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ

İlişikteki mali tabloların hazırlanması sırasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıdaki gibi açıklanmıştır:

4.1 Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri

Yolcu ve kargo taşıma gelirleri, taşıma hizmeti tamamlandığında faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Satılan ancak henüz kullanılmayan (uçulmayan) biletler, yolcu uçuş yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir.

Şirket tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerliliğini yitirmiş biletler hakkında tahmini hesaplamalar yapabilmektedir. 31 Aralık 2004 tarihinde sona eren dönemde kullanılmayacağı tahmin edilen bilet tutarı, faaliyet geliri içerisinde kaydedilmiştir.

Yolcu gelirlerine ilişkin olarak acentelere verilecek komisyonlar taşımacılık hizmeti gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. Taşımacılık hizmeti öncesi satılan biletlerin komisyon giderleri, dönen varlıklara peşin ödenmiş gider olarak kaydedilmektedir.

(10)

8

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.2 Stok Değerlemesi

Stoklar maliyet ya da net gerçekleşebilir değerinin düşük olanı ile hareketli ağırlıklı ortalama maliyet metodu kullanılarak değerlenmektedir.

4.3 Finansal Yatırımlar

Şirket, SFAS 115’e (“Hisse ve Borçlanma Senetlerine Yapılan Yatırımların Muhasebeletirilmesi”) uygun olarak finansal yatırımlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır:

Alım satım amaçlı menkul kıymetler:

Alım satım amaçlı menkul kıymetler, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar etmek amacıyla portföye alınan kıymetlerdir. Kayıtlara alındıktan sonra ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetler güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla rayiç değerleriyle değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul kıymetlere ilişkin kar veya zararlar, ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir.

Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar:

Vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler, belirli bir vade yapısı ve belirli tutardaki ödemeleri içeren ve Şirket’in vadesine kadar elde tutma niyeti ve gücü olan kıymetlerdir.

Satılmaya hazır yatırımlar:

Satılmaya hazır yatırımlar, iştirak oranı %20’den az olan ve alım satım amaçlı elde tutulmayan yatırımlardan oluşmaktadır. Kayıtlara alındıktan sonra satılmaya hazır amaçla elde tutulan yatırımlardan borsada işlem görenler, bilanço tarihindeki piyasa değerleriyle değerlenmektedir. Satılmaya hazır yatırımlara ilişkin kar veya zararlar ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir.

Özkaynaktan pay alma yöntemine göre değerlenen yatırımlar:

İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir.

4.4 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar

Şirket, SFAS 144’ün (“Uzun Vadeli Aktiflerin ve Elden Çıkarılacak Uzun Vadeli Aktiflerin Değer Düşüklüğü”) gereklerini uygulamaktadır. Maddi Duran Varlıklar ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar makul değerlerine göre düzeltilmiş tutarlar üzerinden gösterilmiştir. Bir varlığın makul değeri kayıtlı değerinin altına düştüğünde, kayıtlı değeri değer düşüklüğünü yansıtacak şekilde düzeltilir. Makul değer tespitinde, varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeriyle net satış fiyatının büyük olanı kullanılmıştır. Net satış fiyatı şirket yönetiminin uluslararası uçak fiyat kataloğuna göre geliştirdiği tahminlere dayanmaktadır. Kayıtlı değerdeki düşüş faaliyet giderlerine değer düşüş gideri olarak kaydedilmektedir.

(11)

9

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.4 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar (devamı)

Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar, tamir edilebilir yedek parçalar hariç, tüm kategoriler için normal amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır.

Tamir edilebilir yedek parçalar grup olarak amortismana tabi tutulmaktadır.

Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda değerleri aşağıda belirtilmiştir:

Ekonomik Ömür Hurda değeri

- Arsa - -

- Bina 25-50 -

- Uçak 15 %30

- Motorlar 15 %30

- Komponentler 5-8-10 -

- Tamir Edilebilen Yedek Parçalar 2-3 -

- Simülatör 10 -

- Makina ve Ekipman 3-5-7-10 -

- Döşeme ve Demirbaşlar 3-4-5 -

- Taşıtlar 4-5-7 -

- Diğer Maddi Duran Varlıklar 5 -

4.5 Hibe Krediler

Hibe krediler, uçak ve motorların satın alımlarında veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde alınmaktadır. Şirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düşmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince itfa etmektedir. Faaliyet kiralamasına ilişkin hibe krediler, ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve kiralama süresince itfa edilmektedir.

4.6 Bakım ve Onarım Giderleri

Maddi duran varlıkların ve kiralanan varlıkların düzenli bakımı ve onarımı için yapılan harcamalar, ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Sahip olunan veya finansal kiralama ile alınan uçakların büyük bakımları yapıldıkça gider olarak kaydedilmekte; operasyonel kiralanan uçakların teslim bakımları ise periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir.

4.7 Sık Uçuş Programı

THY, üyelerine “Miles and Miles” adında bir Sık Uçuş Programı (Frequent Flyer Program) dahilinde birikmiş mesafe üzerinden ücretsiz uçuş ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti yükümlülük olarak kaydedilmektedir.

THY, aynı zamanda “Shop & Miles” Programı dahilinde katılımcılara mil kredisi satmaktadır. Bu gelirin bir kısmı ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sağlandıkça gelir olarak kaydedilmektedir.

(12)

10

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.8 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler

Şirket’in dönem faaliyeti sonucuna ilişkin kurumlar vergisi yükümlülüğü için mali tablolarında karşılık ayrılmıştır. Cari dönem vergi gideri cari dönem faaliyet sonuçlarının kanunen kabul edilmeyen giderlere ve istisnalara göre düzeltilmesine göre hesaplanmaktadır.

Ertelenmiş vergi, ilişikteki finansal tablolarda kayıtlı olan varlık ve borçların vergi hesaplamasına baz olan benzer kalemler ile arasındaki zamanlama farklarının ve devreden zararların yükümlülük metoduna göre muhasebeleştirilmesinden oluşmuştur.

Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi, ilgili geçici farklar ortadan kalktığında geçerli olacak olan vergi oranları kullanılarak hesaplanmıştır. Vergi oranlarındaki değişmelerin ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi üzerindeki etkisi, vergi oranının değiştiği tarihte kayıtlara alınmaktadır.

Finansal Muhasebe Standartları No: 109’a (“Kurumlar Vergisi Muhasebesi”) (“SFAS 109”) göre, mali tabloların diğer para birimine işlem tarihindeki kurlar kullanılarak SFAS 52’ye göre çeviriminden ve kurlardaki değişimden veya vergi amaçlı endekslemeden kaynaklanan varlık ve yükümlülüklerle ilgili farklılıklar, ertelenmiş vergi hesaplamasında dikkate alınmaz.

Ayrıca, Şirket’in ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri SFAS 109’a göre Amerikan Doları’na çevrilerek yeniden değerlenmiştir ve bu çevirimden doğan kayıp ve kazançlar finansal tablolardaki vergi gideri hesaplamasında dikkate alınmıştır.

Ertelenmiş vergi gelir tablosunda gelir veya gider olarak muhasebeleştirilmektedir.

Peşin ödenmiş kurumlar vergisi ve kurumlar vergisi borçları aynı vergi dairesi tarafından tarh edildiği için netleştirilmiştir. Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları da tahmini gerçekleşme tarihlerine göre netleştirilmiştir.

4.9 Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Provizyonu

Türkiye’deki iş kanunları gereği emeklilik ve kıdem tazminatı provizyonları ilişikteki finansal tablolarda gerçekleştikçe provizyon olarak ayrılmaktadır. SFAS 106’ya (“İşverenlerin Emeklilik Fonları Dışındaki Emeklilik Sonrası Yükümlülüklerinin Muhasebeleştirilmesi”) uygun olarak gelecek yıllarda ödenecek emeklilik tazminatının bilanço tarihindeki değerinin hesaplanması için enflasyon oranından arındırılmış uygun faiz oranı ile iskonto edilmiştir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlarında faiz gideri olarak gösterilmektedir.

4.10 İlişkili Kuruluşlar

İlişikteki mali tablolarda, THY’nin ortakları, üst düzey yöneticileri, yönetim kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortalıklar ilişkili kuruluş olarak adlandırılmışlardır.

(13)

11

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.11 Yabancı Para İşlemleri

Dönem içerisinde gerçekleşen döviz işlemleri işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Türk Lirası’na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı varlık ve borçlar bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Türk Lirası’na çevrilmişlerdir. Bu çevirimden ve dövizli işlemlerin tahsil/ tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karları / zararları gelir tablosunda yer almaktadır.

4.12 Finansal Kiralama

Şirket, finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipmanı ve taşıt araçları kiralamaktadır. Şirket finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü değerine eşit olarak kaydetmektedir.

Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayrılmaktadır. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir.

4.13 Finansal Enstrümanlar

Gerçeğe uygun değer, istekli alıcı ve satıcıların bir araya geldiği piyasalarda, bir aktifin başka bir varlıkla değiştirilebileceği veya bir taahhütün yerine getirilebileceği değerdir.

Bir finansal enstrümanın piyasa değeri, aktif bir pazarın mevcudiyeti durumunda, satıştan elde edilebilecek tutara veya satın almadan doğabilecek borca eşittir.

Finansal enstrümanların gerçeğe uygun tahmini değeri, Şirket tarafından piyasalara ilişkin bilgiler ve gerekli değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değerin belirlenmesinde kullanılan piyasa verilerinin yorumlanmasına gerek duyulmaktadır. Bu nedenle, bu raporda sunulan tahminler, Şirket’in varlıklarını elden çıkarması durumunda cari piyasa koşullarında elde edebileceği değerler olmayabilir.

Banka mevduatları, alacaklar, teminat mektupları ve akreditifler gibi şarta bağlı taahhütler karşı tarafın anlaşmanın şartlarını yerine getirememesi durumunda, Şirket’in finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilecek önemli finansal enstrümanlardır.

Bazı finansal varlıkların maliyet değerine eşit olan kayıtlı değerlerinin, kısa vadeli nitelikleri nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine eşit olduğu varsayılmaktadır.

Şirket’in temel finansal varlıkları nakit ve nakit benzeri kalemler, ticari alacaklar, ilişkili kuruluşlardan alacaklar ve satılmaya hazır varlıklardır.

Ticari alacaklar ve ilişkili şirketlerden alacakların defter değerlerinin, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karşılıklar ayrıldıktan sonra, uzun vadeli alacakların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir.

Şirket, Sun Express üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu için bu iştiraki özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Uçak Servisi A.Ş. ve France Telekom gibi finansal duran varlıklar satılmaya hazır yatırım olarak sınıflandırılmakta ve makul değerdeki değişim gelir tablosuna yansıtılmaktadır.

Sun Express, Uçak Servisi A.Ş. ve France Telekom dışındaki Şirket’in önemli bir etkisinin olmadığı veya kontrol etmediği satılmaya hazır yatırımlar makul değerleri güvenilir bir biçimde ölçülemediklerinden maliyet değerinden gösterilmişlerdir.

(14)

12

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.13 Finansal Enstrümanlar (devamı)

Mali Borçlar

Mali Borçlar ilgili anlaşmaların özüne göre sınıflandırılmıştır. Faize tabi banka borçları, ticari ve diğer borçlar, bağlı şirketlere borçlar ve finansal kiralama borçları önemli mali borçları oluşturmaktadır.

Finansal giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmekte olup, ilgili dönemde ödenmedikleri takdirde diğer gider tahakkukları hesabında izlenmektedir. Ticari ve diğer borçlar ile bağlı şirketlere borçlar pazar değerine yaklaşık olan nominal değerlerinden gösterilmektedir.

Kredi Riski

Şirket’in kredi riski temel olarak ticari alacaklarına ilişkindir. Bilançoda gösterilen tutar Şirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik şartlara bağlı olarak tahmin ettiği şüpheli alacaklar düşüldükten sonraki net tutardan oluşmaktadır. Şirket’in kredi riski çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı dağılmış durumdadır ve önemli bir kredi risk yoğunlaşması yoktur.

Fiyat Riski

• Döviz Kuru Riski

Şirket, işinin özelliğinden dolayı yabancı paralar ile Yeni Türk Lirası arasındaki kur değişiminden etkilenmektedir. Şirket’in bilet gelirinin çoğu Euro ve Amerikan Doları’ndan, giderlerin çoğunluğu ise Amerikan Doları ve Yeni Türk Lirası’ndan oluşmaktadır.

• Faiz Riski

Leasing işlemlerine bağlı faiz oranlarının bir kısmı LIBOR’a bağlıdır, dolayısıyla Şirket uluslararası pazardaki faiz oranlarındaki değişimden etkilenmektedir. Şirket faiz oranlarına ve kur değişimine karşı risklerini sınırlandırmaya yönelik hedging anlaşmaları yapmamıştır.

• Piyasa Riski

Şirket, kısa vadeli repo sözleşmelerine dayalı hazine bonosu işlemleri ve günlük banka mevduatı plasmanı yapmak suretiyle yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Bu yatırımlar, piyasa koşullarından dolayı meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle değişiklik göstermektedir.

(15)

13

4. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı)

• Nakit Riski

Genel olarak biletler önceden satılmakta ve taşımacılık sonradan gerçekleştirilmektedir.

Dolayısıyla Şirket, gelirlerini önceden tahsil edip taşımacılık maliyetine sonradan katlandığından dolayı avantaj elde etmektedir. Şirket, alacaklarının tahsil süresinin, borçlarının geri ödeme süresinden daha kısa olmasından dolayı da avantaj elde etmektedir.

4.14 Netleştirme

Finansal varlık ve yükümlülükler, tanımlanan tutarların netleştirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varlık yükümlülük ile denkleşiyorsa, netleştirilmiş ve bilançoda net olarak gösterilmiştir.

4.15 Tahmin Uygulaması

Finansal tabloların US GAAP’a uygun olarak hazırlanabilmesi, yönetimin raporlanan varlık ve yükümlülükleri, koşullu borçları, gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmasını gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farklı olabilir.

4.16 Hisse Başına Kar

SFAS 128 (“Hisse Başına Kar”) standardı halka açık veya açılmakta olan şirketler için hisse başına karın veya karı azaltıcı etkisi bulunan kalemlerden sonraki hisse başına karın (dilutive profit veya sulandırılmış kar) dipnotlarda belirtilmesini öngörmektedir.

Hisse başına karı azaltıcı etkisi bulunan (dilutive equity instruments) özkaynak kalemi bulunmamaktadır.

Toplam hisse adedinin 31 Aralık 2004 ve 2003 tarihindeki ağırlıklı ortalaması ve hisse başına karın hesaplaması aşağıda gösterildiği gibidir:

2004 2003 1 Ocak tarihi itibariyle toplam hisse adedi (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000

Çıkarılan yeni hisseler (nakit artışı) (tam adet) - - 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle hisse adedi (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000 Toplam hisse adedinin dönem içerisindeki ağırlıklı

ortalaması (tam adet) 175,000,000,000 175,000,000,000

Dönem net karı (Bin ABD Doları) 175,056 212,450

Hisse başına kar (ABD Doları tam tutar) 0.0010 0.0012

(16)

14 5. NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER

Nakit ve nakit benzeri değerlerin dökümü aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2004 31 Aralık 2003 ABD $ 000 ABD $ 000

Kasa 121 125

Alınan Çekler 87 39

Bankalar 271,096 467,135

Diğer Hazır Değerler 1,133 5,401

272,437 472,700

31 Aralık 2004 tarihi itibariyle yabancı para banka bakiyeleri 184,453,682 ABD Doları’dır (2003: 464,872,331 ABD Doları).

Vadeli Mevduat:

31 Aralık 2004 Tutar Para Birimi AçılışTarihi Faiz % Vade ABD $ 000 115,431,254 YTL 25.10.2004-

31.12.2004

%15.79-19.43 03.01.2005 24.01.2005

86,008 22,500,000 ABD Doları 31.12.2004 %1.67 03.01.2005 22,500 89,790,000 Euro 31.12.2004 %1.14-%1.52 03.01.2005 122,218

230,726

Tutar Para Birimi AçılışTarihi Faiz % Vade

31 Aralık 2003 ABD $ 000 2,400,000 YTL 31.12.2003 %19.78 02.01.2004 1,719 205,300,000 ABD Doları 18.08.2003-

31.12.2003

%2.41-3.83 02.01.2004- 23.02.2004

205,300 181,500,000 EURO 25.08.2003-

31.12.2003

%2.81-3.69 02.01.2004- 23.02.2004

226,911

433,930

6. TİCARİ ALACAKLAR (NET)

Ticari alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2004 31 Aralık 2003

ABD $ 000 ABD $ 000

Ticari Alacaklar 130,834 98,683

Alacak Reeskontu (254) (241)

Şüpheli Alacaklar Karşılığı (12,418) (13,804)

118,162 84,638

(17)

15 7. İLİŞKİLİ KURULUŞLARDAN ALACAKLAR

İlişkili kuruluşlardan kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000 Güneş Ekpress Havacılık A.Ş. (Sun Express) 606 75

Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) - 10

İlişkili Kuruluşlardan Kısa Vadeli Alacaklar 606 85 İlişkili kuruluşlardan uzun vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2004

ABD $ 000

31 Aralık 2003 ABD $ 000 Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) (*)

-

10,214

Turban Turizm A.Ş. (*) - 27,293

İlişkili Kuruluşlardan Uzun Vadeli Alacaklar - 37,507 (*) ÖİB’nin 17 Şubat 2003 tarihinde Şirket’e göndermiş olduğu yazıya istinaden ÖİB ve Turban’dan olan alacaklara Aralık 2002’ den itibaren 1 yıl için geçerli olmak üzere

%40.16 faiz uygulanmıştır. 31 Mayıs 2004’te gönderilen yazıya istinaden Aralık 2003’ten itibaren bu alacaklar için %23.35 faiz işletilmiştir. ÖİB ve Turban’dan olan alacaklar, sırasıyla 16 Temmuz ve 27 Temmuz 2004 tarihlerinde faizleriyle birlikte Şirket’e ödenmiştir.

8. STOKLAR

ABD $ 000 ABD $ 000 Yedek Parça, Uçuş Ekipmanı 35,241 24,045

Diğer Stoklar 7,477 6,484

42,718 30,529

(18)

16

9. DİĞER ALACAKLAR VE KISA VADELİ VARLIKLAR

Diğer Alacaklar ve Kısa Vadeli Varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000

İndirilecek KDV 114 79

Geri Alınacak Vergi 1,999 1,968

Teknik Bakım Gelir Tahakkuku 4,599 8,881 Peşin Ödenmiş Faaliyet Tipi Kiralama Giderleri 2,967 2,194 Peşin Ödenmiş Satış Komisyonları 6,946 5,779 Devam Eden Davalara İlişkin Depozito - 1,363

Peşin Ödenmiş Kira Giderleri 328 282

Peşin Ödenmiş Diğer Giderler 6,542 2,710

Personelden Alacaklar 428 386

İş Avansları 258 96

Fon Transferi Kısıtlanan Banka Hesapları(*) 630 11,944 Sita Depozito Sertifikalarından Alacaklar 112 109

Interline Yolcu Geliri Tahakkukları 136 197

Diğer Alacaklar 1,296 1,181

26,355 37,169 (*) 31 Aralık 2004 itibariyle bu tutar, Mısır’daki bir bankada tutulan fonla ilgilidir. 31 Aralık 2003 itibariyle gözüken bu tutar ise Libya, Mısır, Suriye, Cezayir ve Hindistan bankalarında tutulan fonlarla ilgilidir. Bu tutarların, ilgili satış bürolarınca Türkiye’ye transferi veya gider ödemesi 3 aydan kısa bir zaman içinde gerçekleşebilir olduğu için bu tutarlar 31 Aralık 2004 itibariyle Nakit ve Nakit Benzeri Kalemler içerisinde gösterilmeye başlanmıştır.

(19)

TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI İNANSAL TABLO DİPNOTLARI

17 F

10. FİNANSAL DURAN VARLIKLAR

Özkaynaktan pay alma metoduna göre değerlenen iştirakler aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000 Güneş Ekspress Havacılık A.Ş. (Sun Express) 12,448 5,092 Satılmaya hazır finansal duran varlıklar aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000

Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. 12 7

Sita Inc. 785 785

France Telekom Hisseleri 8,723 8,723

France Telekom Değer Düşüklüğü (2,001) (2,982)

Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 5,053 4,082

USAŞ Değer Kazancı 6,194 -

18,766 10,615

Şirket’in açmış olduğu 5 yıllık ikram ihalesi Uçak Servis A.Ş. (USAŞ) tarafından kazanılmış ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaşması imzalanmıştır. Yapılan anlaşma çerçevesinde, USAŞ’ın ana ortağı Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Şirket arasında yapılan hisse devir sözleşmesine istinaden GGH USAŞ’ın toplam sermayesinin %15’ine tekabül eden B grup hisseleri bedelsiz olarak Şirket’e devredilecektir. Yine sözleşme gereği, 21 Haziran 2002 tarihinde ilk %10 hissenin, 2 Ocak 2003 tarihinde % 1.25’lik hissenin ve 2 Ocak 2004 tarihinde de %1.25’lik hissenin mülkiyeti alınmış olup; 2005 ve 2006 yıllarında %1.25 oranlarında hissenin mülkiyeti devralınarak %15’e tamamlanacaktır. Bu çerçevede USAŞ sermayesinin ilk %12.5 kısmına tekabül eden ve teslim alınan 712.5 milyon adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 7,680,921 ABD Doları, karşılıklı olarak bağlı menkul kıymetler ve sonraki yıllara ait gelirler hesaplarına alınmıştır. Sonraki yıllara ait gelir tutarı beş yıllık ikram anlaşması süresince gelir olarak kaydedilmektedir. Şirket sahip olduğu USAŞ hisselerinden 342 Milyon adetini 2003 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda satmıştır.

USAŞ, 8 Aralık 2004 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu’nda almış olduğu sermayenin endekslenmesinden kaynaklanan enflasyon farkının sermayeye ilavesi kararına istinaden Şirket’e 1,852,500,000 adet bedelsiz hisse vermiştir.

Şirket’in finansal duran varlıklarının 31 Aralık 2004 itibariyle detayları aşağıdaki gibidir:

Şirket’in Ünvanı

Şirketin ve

Faaliyetin Yeri Sahiplik Oranı

Sahip Olunan

Oy Hakkı Ana Faaliyet Alanı Güneş Ekspress

Havacılık A.Ş.

(Sun Express) Türkiye %50 %50 Hava Taşımacılığı

Emek İnşaat ve

İşletme A.Ş. Türkiye %0,3 %0,3 İnşaat

Sita Inc. Hollanda %0,1’den az %0,1’den az Bilgi ve

Telekomünikasyon Hizm.

Uçak Servis A.Ş (USAŞ) Türkiye %6,5 %6,5 Yemek Servisi France Telekom Fransa %0,1’den az %0,1’den az Telekomünikasyon

(20)

18 11. MADDİ DURAN VARLIKLAR (NET)

Arsa,Yer üstü

Düzenlemeleri

& Binalar

Teknik Ekipman, Simülatör ve Taşıtlar

Diğer Ekipmanlar, Demirbaşlar ve Yazılımlar

Uçaklar ve Yedek Motorlar

Komponent ve Tamir Edilebilir Yedek Parçalar

Yapılmakta Olan Yatırımlar

Sahip Olunan Toplam Varlıklar

Finansal Kiralama ile Alınan Uçaklar

Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Diğer Sabit Kıymetler ve Simülatörler

Toplam Finansal Kiralama Yolu ile Alınan

Varlıklar Toplam Maliyet

Açılış Bakiyesi

1 Ocak 2004 66,859 109,190 129,580 214,783 123,351 30 643,793 1,781,661 26,551 1,808,212 2,452,005 Finansal

Kiralamadan

Transfer(*) - 21,002 3,281 290,869 - - 315,152 (296,189) (18,963) (315,152) -

İlaveler 106 3,708 5,665 7,367 61,700 26,221 104,767 - - - 104,767 Çıkışlar (131) (6,735) (2,454) (697) (30,207) (25,996) (66,220) - - - (66,220)

31 Aralık 2004

Kapanış Bakiyesi 66,834 127,165 136,072 512,322 154,844 255 997,492 1,485,472 7,588 1,493,060 2,490,552 Birikmiş

Amortisman Açılış Bakiyesi

1 Ocak 2004 17,545 87,042 113,465 130,633 58,643 - 407,328 507,269 19,756 527,025 934,353 Finansal

Kiralamadan

Transfer(*) - 15,987 3,281 162,232 - - 181,500 (163,329) (18,171) (181,500) - Cari Dönem

Amortismanı 1,100 6,464 5,496 12,911 42,033 - 68,004 69,318 577 69,895 137,899 Çıkışlar (47) (1,711) (2,325) (618) (30,207) - (34,908) - - (34,908) 31 Aralık 2004

Kapanış Bakiyes 18,598 107,782 119,917 305,158 70,469 - 621,924 413,258 2,162 415,420 1,037,344 Birikmiş Değer

Düşüklüğü - - - 56,228 - - 56,228 115,850 - 115,850 172,078

31 Aralık 2004

Net Defter Değeri 48,236 19,383 16,155 150,936 84,375 255 319,340 956,364 5,426 961,790 1,281,130

31 Aralık 2003 Net Defter

Değeri 49,314 22,148 16,115 68,929 64,708 30 221,244 1,129,776 6,795 1,136,571 1,357,815

(*) Finansal kiralama borçları ödenip Şirket mülkiyetine geçen finansal kiralama yolu ile alınmış maddi duran varlıklar sahip olunan maddi duran varlıklara sınıflanmıştır.

12. UÇAKLARA İLİŞKİN VERİLEN AVANSLAR

31 Aralık 2004 31 Aralık 2003 ABD $ 000 ABD $ 000 Uçak Alımları İçin Yapılan Ön Ödemeler 294,814 4.753 Faaliyet Tipi Kiralamalar için Verilen Avanslar 925 1,030

295,739 5,783

13. DİĞER UZUN VADELİ ALACAKLAR VE VARLIKLAR

Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000 Peşin Ödenen Uçak Finansman Giderleri 2,003 2,276 Peşin Ödenen Eximbank ABD Garanti Ücreti 5,217 5,801

Personelden Alacaklar 840 932

Sita Depozito Sertifikasından Alacaklar 524 463

Verilen Depozitolar 1,291 1,536

Diğer Alacaklar 70 64

9,945 11,072

(21)

19 14. BANKAYA BORÇLAR

Ay sonu vergi ve SSK ödemeleri için banka tarafından faizsiz olarak kullandırılan gecelik borçların tutarı 210 Bin ABD Doları’dır (31 Aralık 2003: - ABD Doları).

15. FİNANSAL KİRALAMA BORÇLARI

Gelecek yıllara ait finansal kiralama ödemeleri aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000

1 yıldan az 183,048 204,351

1 – 2 yıl arası 171,240 171,024

2 – 5 yıl arası 408,826 307,614

5 yıldan fazla 209,318 457,173

972,432 1,140,162

Eksi: Gelecek yıllara ait faiz gideri (107,786) (104,831) Mali tablolarda gösterilen finansal

kiralama borçlarının bugünkü değeri 864,646 1,035,331

Gösterimi:

Kısa Vadeli Borçlar 151,041 174,602

Uzun Vadeli Borçlar 713,605 860,729

864,646 1,035,331

Faiz Aralığı:

Değişken oranlı borçlar 650,417 767,597

Sabit oranlı borçlar 214,229 267,734

864,646 1,035,331 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle, ABD Doları cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlarının faiz oranları, sabit oranlı borçlar için %5.96 ile %7.68; değişken oranlı borçlar için ise LIBOR ile LIBOR artı %3.00 arasındadır.

16. İLİŞKİLİ KURULUŞLARA BORÇLAR İlişkili kuruluşlara borçlar aşağıdaki gibidir:

Sun Express 157 173

Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 4,692 3,674

4,849 3,847

(22)

20 17. DİĞER KISA VE UZUN VADELİ BORÇLAR Diğer kısa vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir:

Ödenecek Vergi ve Fonlar 14,411 12,940

Ödenecek SSK Primleri 9,082 7,471

Personele Borçlar 189 1,438

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)

Protokol Borcu 1,358

11,448 DHMI Protokol Borcu Reeskontu (27) (930) USAŞ Hisse Edinimiyle İlgili

Kazanılmamış Gelir (Not 10) 1,866 1,366

Diğer Ertelenmiş Gelirler 24 141

Diğer Borçlar 589 1,228

27,492 35,102 Diğer uzun vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir:

USAŞ Hisse Edinimiyle İlgili

Kazanılmamış Gelir (Not 10) 1,866 2,732 1,866 2,732 18. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

Alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir:

Alınan Depozito ve Teminatlar 8,727 11,258

Mil Kredi Satışları için Alınan Avanslar 17,213 18,245 T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Alınan Depozito 1,751 9,056

Diğer Alınan Avanslar 1,272 1,448

28,963 40,007 19. YOLCU UÇUŞ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

ABD $ 000 ABD $ 000 Bilet Satışından Doğan Yolcu Uçuş Yükümlülükleri 93,796 57,762 Mil Satışından Doğan Yolcu Uçuş Yükümlülükleri 28,946 13,693

122,742 71,455

(23)

21 20. DİĞER GİDER TAHAKKUKLARI

Diğer gider tahakkuklarının dökümü aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000

Teşvik Primi Tahakkuku 5,763 3,062

Akaryakıt İmtiyaz Ücretlerine İlişkin

Gider Tahakkukları 544 6,876

Deporte Yolculara İlişkin Gider Tahakkukları - 520

DHMİ Gider Tahakkuku 1,199 26

Maaş Tahakkukları 11,638 15,121

Bakım Onarım Gider Tahakkukları 11,880 8,307 Sık Uçuş Programı Gider Tahakkukları 5,211 8,200

Yasal Yükümlülük Karşılığı 6,889 3,657

İade Edilecek RJ Uçaklarının Kira Tahakkuku - 718

Diğer Yükümlülükler 468 862

43,592 47,349

21. VERGİ

Ödenecek Kurumlar Vergisi aşağıdaki gibidir:

ABD $ 000 ABD $ 000

Ödenecek Kurumlar Vergisi Karşılığı - 56,590

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar (38,228) (42,790)

(38,228) 13,800

Vergi gideri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır:

2004

2003 ABD $ 000

(Yeniden ABD $ 000 Düzenlenmiş)

Kurumlar Vergisi Gideri - 56,590

Ertelenmiş Vergi Gideri 7,193 27,780

Vergi Gideri 7,193 84,370

Kurumlar Vergisi:

Şirket,Türkiye’de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Şirket’in cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi yükümlülükleri için ekli mali tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır.

Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi, ticari kazancın tespitinde gider yazılan ve vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve ticari kazançtan yurtiçinde yerleşik şirketlerden alınan temettüler, vergiye tabi olmayan gelirler ve kullanılan yatırım indirimleri düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır.

(24)

22 21. VERGİ (devamı)

Kurumlar Vergisi (devam):

Geçerli olan kurumlar vergisi oranları:

• 2002 ve önceki yıllar: %30 kurumlar vergisi ve ilave %10 fon payı olmak üzere

%33,

• 2003 yılı: %30 (%10 oranındaki fon payı kaldırılmıştır),

• 2004 yılı: %33 (Resmi Gazete’nin 2 Ocak 2004 tarihli sayısında yayınlanan 5035 sayılı kanun ile kurumlar vergisi oranı %30 dan %33’e yükseltilmiştir).

• 2005 yılı: %30

Türkiye’de geçiçi vergi, üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. Geçici kurumlar vergisi oranı, 24 Nisan 2003 tarihinden geçerli olmak üzere %25’ten %30’a yükseltilmiştir. Bu oran, 2004 yılında ise %33 olarak uygulanmıştır. 2005 yılı kurum kazançlarının geçici vergi dönemleri itibariyle vergilendirilmesi aşamasında kurum kazançları üzerinden %30 oranında geçici vergi hesaplanacaktır.

Zararlar, gelecek yıllarda oluşacak vergilendirilebilir kardan düşülmek üzere, maksimum 5 yıl taşınabilir. Ancak oluşan zararlar geriye dönük olarak, önceki yıllarda oluşan karlardan düşülemez.

Türkiye’de vergi değerlendirmesiyle ilgili kesin ve kati bir mutabakatlaşma prosedürü bulunmamaktadır. Şirketler ilgili yılın hesap kapama dönemini takip eden yılın 15 Nisan tarihine kadar vergi beyannamelerini hazırlamaktadır. Vergi Dairesi tarafından bu beyannameler ve buna baz olan muhasebe kayıtları 5 yıl içerisinde incelenerek değiştirilebilirler.

Gelir Vergisi Stopajı:

Kurumlar vergisine ek olarak, dağıtılması durumunda kar payı elde eden ve bu kar paylarını kurum kazancına dahil ederek beyan eden tam mükellef kurumlara ve yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine dağıtılanlar hariç olmak üzere kar payları üzerinden ayrıca gelir vergisi stopajı ve fon payı hesaplanması gerekmektedir. Gelir vergisi stopajı 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren tüm şirketlerde %10 olarak ilan edilmiştir.

Dağıtılmayıp sermayeye ilave edilen kar payları gelir vergisi stopajına tabi değildir.

2002 ve öncesinde kurumlar vergisinden istisna edilen bazı kazançlar üzerinden dağıtıma bağlı olmaksızın yapılan istisna kazanç stopajı genel olarak kaldırılmıştır. Ancak, 24 Nisan 2003 tarihinden önce alınmış yatırım teşvik belgelerine istinaden yararlanılan yatırım indirimi tutarı üzerinden hala %19.8 vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

Şirket karları indirim istisnasına konu olabilecek tutara ulaşıncaya dek, bu indirimden yararlanılabilir. Şirketlerin kar etmemesi ya da zararda olması durumunda bu indirim hakkı sonraki yıllarda elde edilecek karlar üzerinden hesaplanacak vergiden düşülmek üzere sonraki yıllara taşınabilir. Bu durumda sonraki yıla taşınan yatırım indirimi tutarı önceki yılın TEFE artış oranında artırılır.

(25)

Enflasyona Göre Düzeltilmiş Yasal Vergi Hesaplaması:

31 Aralık 2003 ve önceki dönemlerde, sabit kıymetler ve buna bağlı olarak amortismanlar yeniden değerlemeye tabi tutulmakta ve değerleme farkları özsermaye altında yeniden değerleme değer artış fonu altında sınıflanmaktaydı. 30 Aralık 2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5024 sayılı Kanunla Türkiye’de vergisel anlamda enflasyon muhasebesi uygulamasına geçilmiştir. Buna göre, 31 Aralık 2003 tarihli bilanço her halükarda düzeltilmek ve açılış bilançosu olarak kullanılmak üzere, 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle hesaplanan düzeltme farkları geçmiş yıl zararları altında sınıflandırılmış ve vergiden muaf tutulmuştur. Sonraki yıllarda, yıllık enflasyonun %10’u ve son üç yıla ait kümülatif enflasyonun %100’ü aşması durumunda bilanço düzeltilecek ve vergi matrahı düzeltilmiş tutarlara göre tesbit edilecektir. Ayrıca, geçici vergi dönemlerinden herhangi birinde enflasyon muhasebesine geçme zorunluluğunun doğması durumunda, tüm yıl için enflasyon muhasebesi uygulanacaktır. 30 Haziran 2004 tarihi itibariyle enflasyon oranları yasada belirtilen sınırları geçtiği için bu tarihten itibaren 2004 yılına ilişkin vergi hesaplaması, düzeltilmiş yasal kayıtlar üzerinden yapılmıştır.

Ertelenmiş Vergi:

Şirket vergiye esas yasal mali tabloları ile US GAAP’a göre hazırlanmış mali tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi aktifi ve yükümlülüğünü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar, genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile US GAAP’a göre hesaplanan tutarların mali tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup sabit kıymet, kıdem tazminatı, şüpheli alacak karşılığı gibi kalemler üzerinden hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi oranı % 30’dur.

(26)

Geçici Zamanlama Farkları: Ertelenmiş Vergi Aktifi / (Yükümlülüğü)

31 Aralık 2004

31 Aralık 2003 ABD $ 000 (Yeniden ABD $ 000 Düzenlenmiş)

Şüpheli Banka Alacağı Karşılığı - 870

Peşin Ödenen Giderler 216 -

Şüpheli Alacaklar Karşılığı 310 268

Diğer Kısa Vadeli Varlıklarda Yapılan Değişiklik 45 Kısa Vadeli Finansal Kiralama Borcu 35,666 39,194

Bilet Satış Avans Karşılığı (13,630) (12,818)

Gider Tahakkukları 9,780 7,322

Alacak Reeskontu 76 72

Borç Reeskontu (15) (279)

Finansal Duran Varlıklar Değer (Kazancı) /

Düşüklüğü (1,106) 798

Banka Hesapları Faiz Tahakkuku - (673)

Kullanılmamış Yatırım İndirimi 2,760 -

Devreden Mali Zarar 3,643 -

Kısa Vadeli Ertelenmiş Vergi Aktifi 37,745 34,754

Sabit Kıymetlerde Faydalı Ömür ve Finansal

Kiralama Düzeltmesi (313,977) (340,971)

Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borcu 214,081 258,219

Uzun Vadeli Varlıklara Yapılan Düzeltme Kaydı (462) (1,426)

Kıdem Tazminatı Karşılığı 22,303 16,902

Hibe Kredilere Yapılan Değişiklik 536 914

Ertelenmiş Gelir 1,120 1,358

Uzun Vadeli Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü (76,399) (65,004)

Toplam Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü (38,654) (30,250) Bilançodaki ertelenmiş vergi yükümlülüğü hareketinin gelir tablosundaki net ertelenmiş

vergi kazancı ile mutabakatı aşağıdaki gibidir:

2004 ABD $ 000

2003 ABD $ 000 (Yeniden Düzenlenmiş) Geçici Zamanlama Farklarından Kaynaklanan Net

Ertelenmiş Vergi Gideri 7,193 28,004

Efektif Vergi Oranındaki Değişimden Kaynaklanan

Net Ertelenmiş Vergi Gideri - (224)

Net Ertelenmiş Vergi Gideri 7,193 27,780

Ertelenmiş Vergi Pasifinden Doğan Çevirim Kaybı 1,211 361 Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğündeki Net Artış 8,404 28,141

(27)

Tahmin edilen Vergi Kazancı ile mali tablolarda belirtilen Vergi Kazancının mutabakatı aşağıdaki gibidir:

2004 ABD $ 000

2003 ABD $ 000 (Yeniden Düzenlenmiş)

Vergi Öncesi Kar 182,249 296,820

Beklenen Vergi Gideri (2004: %33 ve 2003: % 30)

60,142 89,046

Mutabakat Kalemleri:

Vergiye Tabi Olmayan Kazançlar (22,114) (671) Yatırım İndiriminin Vergi Etkisi (2,760) (747) Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 516 3,740 Vergilendirilemeyen Çevirim Kazançları (21,083) (6,774)

Devreden Mali Zarar (3,643) -

Ertelenmiş Vergi Hesaplama Oranın %30

Alınmasından Kaynaklanan Vergi Kazancı (3,865)

- Efektif Vergi Oranındaki Değişimden

Kaynaklanan Net Ertelenmiş Vergi Kazancı - (224)

Gerçekleşen Vergi Gideri 7,193 84,370

22. HİBE KREDİLER (NET)

Hibe kredilerin dökümü aşağıdaki gibidir :

Hibe Krediler 12,634 12,634

Birikmiş İtfa Payı (10,849) (9,589)

1,785 3,045

(28)

26 23. KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

Türkiye’de mevcut iş kanunları çerçevesinde, Şirket çalışanları iş akitleri sebebsiz yere sona erdiğinde veya 25 yıllık hizmetlerini tamamlayarak (kadınlar için 20 yıl) emekli olduklarında veya askerlik görevi için çağrıldıklarında toplu para almaya hak kazanırlar.

Ödenecek miktar tamamlanan her hizmet yılı için bir brüt maaştır. Brüt maaş iş aktinin bittiği tarihteki brüt maaştır, ancak 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle üst limit 1,574.7 YTL (1,173 ABD Doları)’dir. Emeklilik öncesi gerekli olan çalışma süresi 1999’da yürürlüğe giren yeni yasaya dayanan değişken bir ölçeğe göre artmaktadır. Yukarıda belirtilen bu sistem fonlanmayan tanımlanmış emeklilik ikramiyesi olarak sınıflanabilir. Finansal tablolardaki karşılık, kazanılmış emeklilik ikramiyelerinin tahmini bugünkü değerlerini yansıtmaktadır.

Gelir Tablosunda kayda alınan kıdem tazminatı karşılığı aşağıda belirtildiği gibidir:

2004 ABD $ 000

2003 ABD $ 000

Cari Hizmet Maliyeti 19,085 18,919

Faiz Maliyeti 3,639 2,782

22,724 21,701

Bilançoda kayda alınan kıdem tazminatı yükümlülüğündeki değişim aşağıdaki gibidir:

2004 2003

ABD $ 000 ABD $ 000

Dönem Başı Ayrılmış Karşılık 56,342 46,939

Gelir Tablosundaki Gider 22,724 21,701

Ödemeler (4,722) (12,298)

Dönem Sonu Ayrılan Karşılık 74,344 56,342

Ödenecek yükümlülüğün ve ilgili limitin gelecekteki artış etkileri düşünülerek, tahmini kazanılmış kıdem tazminatı yükümlülüğü (Türk Lirası olarak) yıllık yaklaşık 5.45 % oranında iskonto edilmiştir

(29)

27 24. SERMAYE VE YASAL YEDEKLER

Şirket’in sermaye yapısı aşağıdaki gibidir:

Grup %

31 Aralık 2004

(ABD $ 000) %

31 Aralık 2003 (ABD $ 000) Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (*) A, C 75,17 582,854 98,17 761,192

Diğer A 24,83 192,527 1,83 14,189

775,381 775,381

Nominal Sermaye (YTL) 175,000,000 175,000,000 (*) Özel şahıslara ait 1.644 adet hisse THY 1984 yılında özelleştirme programına alındığı sırada dikkate alınmamıştır. Bilahare, THY’nın Yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Ekim 1990 tarihli kararıyla onaylanan ana sözleşmesi gereği söz konusu hisseler T.C.

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı adına kaydedilmiştir.

Şirket, 17-24 Kasım 2004 tarihleri arasında ön talep, 1, 2 ve 3 Aralık 2004 tarihlerinde de kesin talep toplama yöntemiyle ÖİB’nin elinde bulundurduğu ve Şirket’in toplam sermayesinin %23’üne karşılık gelen hisselerini halka arz etmiştir. Yapılan bu ikinci halka arz sonucu ÖİB’nin Şirket’teki payı %98.17’den %75.17’ye düşmüştür.

31 Aralık 2004 tarihi itibariyle Şirket’in çıkarılmış ve ödenmiş sermayesi her biri 0.1 YKr nominal değerli 174,999,999,999 adet A grubu hisse ve 1 adet C grubu hisseden oluşmaktadır. Bu hisseler nama yazılıdır. C grubu hisse ÖİB’ye ait 0.1 YKr nominal değerli özel hisseler olup aşağıda belirtilen imtiyazlara sahiptir:

Ana Sözleşme Madde 7: Nama yazılı hisselerin devrinde Yönetim Kurulu onayı ile beraber C grubu hisseyi temsilen seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oyunun bulunması şarttır.

Ana Sözleşme Madde 10: Yönetim Kurulu 7 üyeden oluşur, 7 üyeden birinin (C) grubu hissedarın göstereceği adaydan seçilmesi zorunludur.

Ana Sözleşme Madde 14: Aşağıdaki konularda Yönetim Kurulu’nun alacağı kararların geçerliliği C grubu hisseyi temsilen seçilen üyenin olumlu oy kullanmasına bağlıdır:

a) Ana Sözleşmenin 3.1. maddesinde belirtilen Şirket misyonunu açıkça olumsuz etkileyecek kararların alınması,

b) Genel kurula ana sözleşme değişikliği önerilmesi, c) Sermaye artırılması,

d) Nama yazılı hisselerin devrinin onaylanması ve devrin pay defterine işlenmesi,

e) Şirket’in Sermaye Piyasası Kurulu’na sunduğu son yıllık bilançosunda yer alan aktif toplamının beher sözleşme bazında %5’ini geçen ve Şirket’i doğrudan veya dolaylı olarak bağlayan her türlü işlem yapması, taahhüt altına sokacak her türlü kararın alınması (şöyle ki kamu payının Şirket sermayesindeki payı %20’nin altına düştüğünde bu bent hükmü kendiliğinden ortadan kalkacaktır),

(30)

28

24. SERMAYE VE YASAL YEDEKLER (devamı) f) Şirket’in başka şirketlerle birleşmesi, feshi veya tasfiyesi,

g) Münhasıran pazar şartları dahilinde veya diğer kaynaklarla operasyon giderini dahi karşılayamayan hatlar haricinde, herhangi bir uçuş hattının kaldırılması veya sefer sayısının belirgin bir şekilde azaltılmasına ilişkin kararların alınması,

Ana Sözleşme Geçici Madde 1: A Grubu hissedarlar tarafından gösterilecek adaylar arasından yapılacak seçimlerle ilgili Şirket yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyeleri, denetçileri ve genel müdürü Şirket sermayesindeki kamu payı %50’nin altına düşünceye kadar kanunda (4046 sayılı Kanun) öngörülen şartları haiz olmak kaydıyla, ÖİB’nin teklifi ve Başbakanın veya yetkili Bakanın onayı ile atanır. Ancak, kamu dışı üyeliği temsil eden üyeler için Türk Ticaret Kanunu’nun 315. maddesi uygulanır.

25. ŞARTA BAĞLI OLAYLAR a) Verilen Teminatlar:

Verilen Teminat Mektupları 25,367 24,371

Alım Taahütleri:

b)

Şirket, 2005-2008 yılları arasında teslim alınmak üzere 51 adet uçak için anlaşmalar imzalamıştır. Uçak üreticisi firmalarca yapılacak indirimler öncesi liste fiyatlarına göre, uçak alımlarının toplam bedeli yaklaşık olarak 4.1 Milyar ABD Dolarıdır. Şirket, söz konusu alımlarla ilgili olarak bu firmalara 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle 280 Milyon ABD Doları avans ödemesi yapmıştır.

Şirket, ayrıca 2005 yılında teslim alınmak üzere 1 adet VIP uçak alımı için satıcı firmaya 15 Milyon ABD Doları avans ödemesi yapmıştır.

c) Referans Mektubu:

Sun Express’e Verilen 2,900,000 ABD Doları 2,900,000 ABD Doları Referans Mektubu 2,556,459 EURO 2,556,459 EURO