PİYASALAR
Haftanın üçüncü gününde makro veri açısından zayıflık ön plana çıkarken; FOMC toplantı tutanaklarından çıkacak detaylar beklendi. Tarım dışı istihdam verisi sonrası EUR/USD paritesi sert gerilemişti. Dün ise paritenin FOMC öncesi bir düzeltme hareketine maruz kaldığı görüldü. 2015'de FOMC'de oy hakkı bulunacak olan Chicago FED Başkanı Evans'ın, faiz artırımından önce sürdürülebilir büyüme için daha fazla kanıt görmeleri gerektiğinin altını çizmesi, para politikasını erken sıkılaştırmaktan kaçınmaları gerektiğini belirtmesi nispeten parite tarafına olumlu yansıdı. FOMC tutanaklarında güçlenen Dolar’ın ABD ihracatına engel teşkil edebileceğinin dile getirilmesiyle parite 1,2653 seviyesinden 1,2755 seviyesine kadar yükseldi. Bugün FED üyelerinden Tarullo, Lacker, Fisher ve Williams'ın konuşmaları izlenecektir.
Tarım dışı istihdam verisi sonrası önemli değer kayıplarına uğrayan para birimlerinin FOMC öncesi bir miktar toparlandığı görüldü. Gece saatlerinde Dolar endeksindeki değer kaybına paralel kazanımlarını genişleten para birimlerinde günün en çok değer kazananı Güney Afrika Randı oldu. Tutanaklarda üyelerin değerli kurdan rahatsız olduğu ve yüksek kurun ABD büyümesine, enflasyonuna ve ihracatına engel olabileceği ifade edilmesiyle CBOE Volatilite endeksi (VIX) jeopolitik risklere rağmen geriledi.
1
Döviz Piyasası
Bayram tatili sonrası Kobani nedeniyle çeşitli illerde düzenlenen protestoların iç piyasada tedirginlik yaratmasıyla yükselerek başlayan USD/TL kuru gün içinde maksimum 2,2942 seviyesini gördü. Yurtiçinde ayrıca Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın basın toplantısı ile sunumunu yaptığı Orta Vadeli Plan'ın (OVP) detayları izlendi. Kur, FOMC tutanakları sonrası 2,2879 seviyesinden kademeli olarak 2,2607 seviyesine kadar geriledi.
Emtia Piyasası
Düşük seviyelerden gelen alımlarla toparlanmaya çalışan altın jeopolitik risklerin önemini koruduğu bugünlerde güvenli liman amacıyla alımlara maruz kaldı ve günü %1 artıda sonlandırdı. FOMC tutanakları sonrası altın ons başına USD 1.224 seviyesine kadar yükseldi.
Dün ABD’de açıklanan stok verilerinin beklentilerin üstünde gelmesinin ardından WTI petrol aşağı yönlü hareket etti. Brent petrol ise IMF'nin global bazda ekonomik büyüme tahminini düşürmesinin ardından USD 90,6 seviyesinden bir miktar toparlansa da günü ekside sonlandırdı. Dolar’ın, FED'in faiz oranlarını artırmayı erteleyebileceği olasılığıyla düşüş kaydetmesi petrol fiyatlarına destek sağlayabilir.
$/TL 2,1482 2,2750 2,2618 -0,6% 5,3%
€/TL 2,9529 2,8829 2,8804 -0,1% -2,5%
Sepet* 2,5515 2,5782 2,5710 -0,3% 0,8%
€/$ 1,3743 1,2669 1,2734 0,5% -7,3%
$/Yen 105,31 108,03 108,08 0,0% 2,6%
$ Endeks 80,04 85,67 85,30 -0,4% 6,6%
Ka yna k: Reuters , Bl oomberg * (0,5$+0,5€)
31 Ara 13 7 Eki 14 Yıl Sonuna
Göre Değişim 8 Eki 14 Günlük
Değişim
2,2618
1,2734 2,5710
1 1,2 1,4 1,6 1,8 2 2,2 2,4 2,6
Oca 13 May 13 Eyl 13 Oca 14 May 14 Eyl 14
--- FED Çıkış Stratejisinin Açıklanması
$/TL €/$ Sepet
Kaynak: Bloomberg
Altın($/Ons) 1.202 1.209 1.221 1,0% 1,6%
Petrol(Brent) 110,8 92,1 91,4 -0,8% -17,5%
Gümüş($/Ons) 19,5 17,2 17,4 1,1% -10,8%
Ka yna k: Reuters , Bl oomberg
31 Ara 13 8 Eki 14 Günlük Değişim
7 Eki 14 Yıl Sonuna
Göre Değişim
1.693
1.221 118,72
91,4
85 90 95 100 105 110 115 120 125 130
1.100 1.200 1.300 1.400 1.500 1.600 1.700 1.800 1.900 2.000
Oca 13 May 13 Eyl 13 Oca 14 May 14 Eyl 14
Altın ($/Ons) Brent Petrol ( $/Varil, sağ eksen)
Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg
2
Borsalar
Borsa İstanbul jeopolitik endişelerle %2'ye yakın kayıpla 72.944 puandan kapandı. Türkiye piyasalarının tatil olduğu dönemde Avrupa'dan gelen zayıf veriler ve IMF'nin küresel büyüme tahminlerini aşağı çekmesi de hisse senetleri üzerinde baskı yarattı.
ABD'de New York borsasında endeksler FOMC tutanaklarının ardından günü artışla tamamladı. Asya borsaları ABD Merkez Bankası tutanaklarının küresel ekonomiye dair aşağı yönlü risklere ve Dolar’ın gücüne dair endişelere işaret etmesinin ardından bugün yükseldi.
Kurban Bayramı tatili sonrasındaki ilk işlem gününe %9,72 seviyesinden açılan 2 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi, TL’deki değer kayıplarının öğle saatlerinde artmasıyla birlikte %9,89 seviyesine kadar yükselse de öğleden sonra piyasalara hakim olan görece sakin havanın etkisiyle günü %9,86 seviyesinden sonlandırdı. Bono piyasası bugüne TL’deki kazançlara paralel pozitif başlayabilir.
TCMB’nin yaptığı toplam fonlama miktarı 45,7 milyar TL düzeyine gerilerken; bu rakamın 44,5 milyar TL’lik kısmı
%8,25’ten haftalık repo fonlamasından, 0,1 milyar TL’lik kısmı
%11,25’ten kotasyondan, 1,1 milyar TL’lik kısmı %10,75’ten piyasa yapıcılığı imkanından oluştu ve ortalama fonlama maliyeti
%8,32 düzeyine geriledi.
Faiz Piyasası
Türkiye'nin 5 yıl vadeli CDS-kredi temerrüt faizi (Türkiye’nin borçlarını iflasa karşı sigortalamanın maliyeti) 201 seviyesine yükselirken; 2030 vadeli USD cinsi gösterge Eurobond faizi ise %5,23 seviyesine geriledi.
%8,32
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
May 12 Eyl 12 Oca 13 May 13 Eyl 13 Oca 14 May 14 Eyl 14 TCMB Ağırlıklı Fonlama Faizi ve Faiz Koridoru
Ağırlıklı Fonlama Faizi Gecelik Borç Alma-Verme Faizi
Kaynak: TCMB
%9,86
113 1.280
0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 4.500 5.000
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Kaynak: BIST,*bileşik faiz (Ağırlıklı Ort) Top. Piyasa Hacmi
Göst. Tahvilin Hacmi Göst. Faizi (Sol Eks,*)
Milyon TL
Gösterge Tahvil* 10,10 9,69 9,86 0,17 -0,24
USD Libor( 3 aylık) 0,25 0,23 0,23 0,00 -0,02
EUR Libor( 3 aylık) 0,27 0,05 0,05 0,00 -0,22
O/N İMKB Repo 7,60 10,46 10,36 -0,10 2,76
Eurobond 2030* 6,91 5,32 5,23 -0,09 -1,68
Ka yna k: Reuters , BIST, Bl oomberg * bi l eşi k fa i z 8 Eki 14 Yıl Sonuna Göre Değişim 31 Ara 13 7 Eki 14 Günlük
Değişim
BIST-100 67.802 74.384 72.944 -1,9% 7,6%
BIST-30 82.448 90.708 89.029 -1,9% 8,0%
Sanayi 62.349 71.080 69.568 -2,1% 11,6%
Hizmetler 50.656 52.716 51.276 -2,7% 1,2%
Mali 90.498 99.487 97.939 -1,6% 8,2%
Bankalar Endeksi 122.226 134.714 133.016 -1,3% 8,8%
Dow Jones 16.577 16.719 16.994 1,6% 2,5%
S&P 500 1.848 1.935 1.969 1,7% 6,5%
DAX 9.552 9.086 8.995 -1,0% -5,8%
Nikkei 225 16.291 15.784 15.596 -1,2% -4,3%
Günlük Değişim
31 Ara 13 7 Eki 14 8 Eki 14 Yıl Sonuna Göre Değişim
72.944
48.000 53.000 58.000 63.000 68.000 73.000 78.000 83.000 88.000 93.000 98.000
0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000
Oca.13 May.13 Eyl.13 Oca.14 May.14 Eyl.14
İşlem Hacmi (milyon TL) BIST 100 Endeks (sağ eksen)
Kaynak: Reuters
3
PİYASALARDAKİ GELİŞMELER
Yeni OVP'de temel öncelik enflasyonla mücadele olurken, enflasyon ve büyüme tahminlerinde revizyonlar yapıldı.
Merkez Bankası Türkiye'de dengeli büyümenin ve sermaye akımlarının sürekliliğini desteklemek amacıyla, döviz depo piyasasında bir hafta vadeli borçlanma faizlerini aşağı çekti.
Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası verilerine göre, eylül ayında altın ithalatı bir önceki aya göre 5 kattan fazla yükselerek 12,6 ton seviyesinde gerçekleşti. Türkiye'nin ağustos ayında gerçekleştirdiği altın ithalatı 2,02 ton düzeyindeydi.
Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK) eylül ayında 109,41'e yükseldi.
Dünya Bankası ile Türkiye arasındaki ülke işbirliği stratejisi (CPS) programının geçerliliği bir yıl uzatılırken, finansman paketinin büyüklüğü de USD 2 milyara kadar artırılarak USD 6,45 milyara yükseltildi.
ECB Başkan Yardımcısı Vitor Constancio, son destek önlemleriyle bankanın yeni bir politika evresini benimsediğini söyledi ve ECB'nin bilançosunu "önemli ölçüde daha yüksek seviyelere" doğru yönelteceklerini vaat etti.
Polonya Merkez Bankası politika faizini 50 baz puan ile beklentilerin (25 bp) üzerinde indirerek %2,5'ten %2'ye düşürdü.
Çin Merkez Bankası'nın mortgage kurallarını gevşetmesine karşın Çin'de konut satışları %14 geriledi.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Haruhiko Kuroda, BoJ’un ek bir parasal genişlemeye gitmek için “oldukça fazla seçeneğinin” olduğunu söyleyerek bankanın %2’lik enflasyon hedefini yakalamak için politikasında gerekirse düzenlemeler yapacağını belirtti.
Avustralya’da işsizlik eylül ayında %6,1 olarak açıklandı.
Chicago FED Başkanı Evans, faiz artırımı çağrılarından oldukça rahatsız olduğunu söyledi.
ABD Merkez Bankası FED 16-17 Eylül tarihinde gerçekleşen toplantının tutanaklarını yayımladı.
Hükümet, makroekonomik öngörülerini içeren Orta Vadeli Program'da (OVP), global piyasalardaki koşulların yanı sıra gıda fiyatları ve TL kurundaki değer kaybı nedeniyle enflasyon beklentilerini yukarı çekerken, büyüme beklentilerini aşağı yönde şekilde revize etti ve bundan sonraki önceliğinin enflasyonla mücadele olduğunu açıkladı. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın yanı sıra, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Çalışma Bakanı Faruk Çelik, Sanayi Bakanı Fikri Işık ve Gümrük Bakanı Nurettin Canikli'nin ortak açıkladığı 2015-2017 dönemi makroekonomik öngörülerini içeren OVP'de, geçen yılki OVP'de 2014 sonu için %5,3 olan enflasyon öngörüsü %9,4'e revize edildi; 2015 için %5 olan tahmin ise %6,3 oldu. TCMB'nin de
%7,6 seviyesinde bulunan 2014 yıl sonu enflasyon öngörüsünü, bu ay sonunda açıklanacak enflasyon raporunda OVP'ye paralel seviyeye revize etmesi bekleniyor. Geçen yıldan farklı olarak, OVP'de temel öncelik sırasında ilk sırayı cari açık yerine enflasyonun aldığını vurgulayan Babacan, "Enflasyonla mücadeleye kararlılıkla devam etmenin ardından, cari açık ikinci, ama önemli bir önceliğimiz; üçüncüsü ise belki zaman alacak olan ama olmazsa olmaz yapısal reformlara hız vererek Türkiye'nin potansiyel büyümesini arttırmak" dedi. OVP'de 2014 ve 2015 için büyüme rakamları da sırasıyla %4'ten %3,3'e ve %5'ten %4'e revize edildi.
Cari açığın GSYH'ye oranında ise aşağı yönlü revizyona gidildi; bu yıl sonu için %6,4 olan tahmini %5,7'ye, 2015 sonu için %5,9 olan tahmini ise %5,4'e çekildi.
Enflasyon ve cari açıkla mücadele ederken temel politikanın sıkı maliye politikasını sürdürmek olacağını kaydeden Babacan,
"Türkiye 2014'te elde ettiği rakamları, büyümeyi, Gezi, 17 Aralık, Rusya-Ukrayna, Irak-Suriye gibi zor bir konjonktürde gerçekleştirdi" diye konuştu. Bölgede yaşanan gelişmelerin ekonomiye etkileri, bütçeye doğuracağı yükler konusunda da değerlendirmeleri sorulan bakanlar, Savunma Sanayi Fonu'nda yüksek miktarda birikmiş nakit bulunduğunu, 2015 bütçesinde güvenlikle ilgili harcamalarda özel bir artış öngörülmediğini belirttiler. Gelecek dönemde, özelleştirme uygulamaları kapsamında, devam eden taşınmaz, liman ve termik santral özelleştirmelerinin yanı sıra, Haydarpaşa projesi, at yarışları, İGDAŞ, Vakıfbank gibi varlıklarla ilgili çalışmaların gündeme gelmesi bekleniyor.
109,41
80 100 120 140
Kaynak: TCMB
TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100)
TL'nin reel olarak değer kazanması
TL'nin reel olarak değer
kaybetmesi
Merkez Bankası Türkiye'de dengeli büyümenin ve sermaye akımlarının sürekliliğini desteklemek amacıyla, döviz depo piyasasında bir hafta vadeli borçlanma faizlerini aşağı çekti. TCMB'den yapılan yazılı açıklamaya göre bir hafta vadeli döviz depo faiz oranı Dolar için %10'dan %7,5'e, Euro için %10'dan %6,5'e indirildi. Açıklamada, "Önümüzdeki aylarda gerçekleşmesi beklenen küresel para politikalarının normalleşme sürecinde Türkiye'de dengeli büyümenin ve sermaye akımlarının sürekliliğini desteklemek amacıyla, döviz depo piyasasında bankalara tanınan borçlanma limitleri çerçevesinde TCMB'den alabilecekleri döviz depolarının faiz oranları gözden geçirilmiştir" denildi. Kararın 9 Ekim'den itibaren geçerli olacağı belirtilen açıklamada, "Bankaların döviz ve efektif piyasalarında toplam USD 10,8 milyar işlem yapma limitleri bulunmaktadır. Bu limitler bankaların bilanço büyüklüklerinde ve TCMB rezervlerinde görülen artış dikkate alınarak, 10 Aralık 2014 tarihinde düzenlenecek '2015 Yılı Para ve Kur Politikası' basın toplantısında güncellenecektir" denildi.
ABD Merkez Bankası FED 16-17 Eylül tarihinde gerçekleşen toplantının tutanaklarını yayımladı. Tutanakta FED yetkilileri küresel ekonomideki yavaşlama ve güçlenen Dolar’ın ABD ekonomisine potansiyel risk oluşturduğunu belirtti. Yetkililerden bazıları,
“yabancı ekonomilerdeki büyümenin tahminlerden zayıf kalması ile ABD büyümesinin beklentilerden ağır ilerleyeceği” görüşünde fikir birliği sağladılar. Tutanakta Avrupa ekonomisindeki durağanlık ve düşük enflasyonun doların daha da yükselmesine neden olabileceği ifade edilirken, bu durumun ABD ihracatına engel teşkil edebileceği ve fiyat artışlarının sınırlanmasına yol açabileceği vurgulandı.
Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) geçtiğimiz ay varlık alım programının ekim ayında sona ermesinin ardından faiz oranlarının
“kayda değer bir süre” daha sıfıra yakın seviyede tutulacağı açıklamasını yinelemişti. Tutanakta bazı yetkililerin mevcut sözlü yönlendirmeyi risk yönetim değerlendirmeleri ışığında uygun bulduğu belirtilirken, bu durum komitenin hedeflere ulaşılması yönünde istikrarlı bir ilerleme sürecinin oluşmasını bekleyerek hata yapılmasını engellemeye çalıştığına işaret ediyor. Diğer yandan FED’in 16-17 Eylül toplantı tutanağında mevcut sözlü yönlendirmedeki ‘kayda değer süre’ ifadesinin veriye odaklı bir durum olmasından ziyade bir taahhüt olarak yanlış anlaşılabileceği endişelerinin artığı vurgulandı. Bazı FED yetkilileri ise 'kayda değer süre' ifadesinin kullanılmaktan vazgeçilmesinin yeni ekonomik verilere tepki verebilmek için daha fazla esneklik sağlayacağını belirtti. Dallas FED Başkanı Richard Fisher ile Philadelphia FED Başkanı Charles Plosser FOMC’nin eylül ayındaki toplantısında alınan karara karşı oy kullanmıştı. FED bir sonraki toplantısını 28-29 Ekim'de gerçekleştirecek.
Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK) eylül ayında 109,41'e yükseldi. TCMB tarafından endeksin ağustos ayı için revize değeri 109,34 olarak açıklandı. REK ocak ayında 101,74 ile Haziran 2006'dan bu yana en düşük değerini aldıktan sonra mayısta ise 110,15 ile Kasım 2013'ten bu yana en yüksek değeri aldı. Reel efektif döviz kuru endeksleri Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanıyor. Denklemde reel efektif kurun artışı TL'nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının arttığını gösteriyor.
5
VERİ GÜNDEMİ
Yurtiçinde Hazine nakit dengesi açıklanırken; Almanya cari işlemler dengesi, İngiltere BOE faiz kararı, Fransa dış ticaret dengesi, ABD işsizlik maaş başvuruları ile toptan eşya stokları izlenecektir.
Chicago FED Başkanı Evans, faiz artırımı çağrılarından oldukça rahatsız olduğunu belirtti. FED'in faiz artırımından önce sürdürülebilir büyüme konusunda daha fazla kanıt görmeye ihtiyacı olduğunu kaydeden Evans, ''Para politikasını erken sıkılaştırmaktan kaçınmalıyız'' dedi. İstihdam piyasası kaynaklarının kapasitenin altında kullanımının hala ciddi seviye olduğunu bildiren Evans, istihdam piyasasının toparlandığını ancak daha fazla kazanıma ihtiyaç olduğunu belirtti. Evans, ''Gelecek 18 ayda GSYH büyük olasılıkla %3'ün üzerinde büyüyecek. Enflasyon gelecek 3 yılda %2'ye geri dönecek'' değerlendirmesinde bulundu.
UYARI: Bu bülten T.C. Ziraat Bankası A.Ş. tarafından, kamuya ilan edilen veriler kullanılarak hazırlanmış olup; sadece Bankamız müşterilerini bilgilendirme amacını taşımaktadır. Bültende yer alan veriler ve değerlendirmeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Bülten sayfalarında yer alan yazı, tablo ve grafikler Bankamızın izni olmaksızın kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz ya da yayınlanamaz.
