NAKDİ SERMAYE ARTIRIMI TEŞVİKİ
Fehmi EGE30* ÖZ
Nakdi sermaye artırımının vergisel anlamda teşviki, 6637 sayılı Kanunun 07.04.2015 tarihli ve 29319 sayılı Resmi Gazetede yayımlanması ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesi birinci fıkrasına (ı) bendinin eklenmesi sureti ile vergi mevzuatımıza girmiştir. Yapılan düzenleme neticesinde, nakden yapılan sermaye artış tutarı ayrıca yeni kurulan işletmelerin sermayelerinin nakden karşılanan kısımları üzerinden hesaplanan tutarın kurumlar vergisi matrahı hesabında beyanname üzerinde indirimine imkan sağlanmıştır. Makalemizde, 5520 sayılı Kanunun 10/1-ı düzenlenmesini tüm yönleri ile detaylı şekilde açıklamaya çalışıp anlatımı somutlaştırmak adına konuyu örnekler vererek işlemeye çalışacağız.
Anahtar Sözcükler: Sermaye Artırımında İndirim, Nakdi Sermaye Artırımı, Sermaye
GİRİŞ
Makalemizde, nakdi sermaye artırımına verilen vergisel teşviki açıklarken sermayenin neyi ifade ettiği, farklı bilim dallarında ne anlam taşıdığı ve bu hususta Ticaret Kanununda yer alan hükümleri işlemek yerine, düzenlemeyi 5520 sayılı Kanunun 10/1-ı hükmü ve ayrıca alt düzenlemeler çerçevesinde işlemeyi tercih ettik.
6637 sayılı Kanun uyarınca 1 Temmuz 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe giren düzenleme ile sermaye şirketleri kurumlar vergisi matrahlarının hesabında, mevcut şirketler açısından nakdi sermaye artış tutarının veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden hesaplanan faiz tutarının %50’lik kısmını31 indirim olarak dikkate alabileceklerdir.
Peki bu tür bir düzenlemeye neden ihtiyaç duyulmuştur? Şirketlerin sermayeleri özkaynak veya borç ile finanse edilebilir. Özkaynak finansmanı ortaklar tarafından sağlanmakta olup ortaklar şirkete koydukları sermaye
30 * Vergi Müfettiş Yardımcısı
31 Durumun özelliğine göre farklı bir oran belirlenmemişse
*
1
*
1
karşılığında herhangi bir getiri elde edememekte ve hatta fırsat maliyeti hesaba katıldığında elde edebilecekleri potansiyel faiz gelirinden de olmaktadırlar.
Bunun yanı sıra, işletmeler de sermayeleri üzerinden hesaplanan/ödenen faizleri kurum kazancının tespiti noktasında indirim olarak dikkate alamamaktadırlar32. Buna karşın işletmeler sermayelerini borç ile finanse ettiklerinde, bu finansmana karşılık ödedikleri faiz ve benzeri giderleri kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alabilmektedir. Özetle, sermaye finansmanı noktasında vergisel açıdan borçla yapılan finansman daha avantajlı görülmektedir.
Durum bu şekilde olmakla birlikte, borç yoğunluklu finansmanın finansal açıdan ne derece tehlikeli sonuçlar doğurabileceği özellikle ekonomik daralma dönemlerinde açıkça görülmektedir. Örneğin, sermayenin yoğunlukla banka kredileri yolu ile finanse edilmesi halinde bankaların verdikleri kredileri geri çağırmaları, kredi faiz oranlarının artması veya teminat yapısının değiştirilmek istenmesi gibi haller işletmeleri zor durumda bırakabilmektedir. Reel sektörün finansal açıdan sağlıklı kalabilmesinin sağlanması adına sermayenin özkaynak yoğunluklu finanse edilmesinin teşviki bu sebeple önem arz etmektedir.
Elbette idarenin bu hususta attığı ilk adım 5520 sayılı Kanunun 10/1-ı düzenlemesi değildir. 03.02.2021 tarihli ve 3940 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 41. maddesi birinci fıkrası 9. bendi ayrıca 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 11. maddesi birinci fıkrası (i) bendi ile yapılan düzenlemeler ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin işletmelerini yabancı kaynakla finanse etmeleri neticesinde katlanacakları finansman giderlerinin %10 luk bölümünün matrah tespitinde gider olarak kabul edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır (Ege, 2021). Sermayenin özkaynak yoğunluklu finansmanının teşviki yolunda yapılan 5520 sayılı Kanunun 10/1-ı düzenlemesi ile nakdi sermaye artırımının teşvikinin de önceki cümlemizde ifade ettiğimiz düzenlemenin bir nevi devamı niteliğinde olduğunu düşünmekteyiz. Bu düzenlemeler ile sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının ekonomik daralma dönemlerine daha dayanıklı hale getirilmek istendiği değerlendirmekteyiz.
Yazımızın ilerleyen bölümlerinde 5520 sayılı Kanunun 10/1-ı hükmünü, kanun lafzı ve alt düzenlemeler ışığında açıklayacak, yazımızın sonunda konu ile ilgili örneklere yer vereceğiz.
32 5520 sayılı Kanunun 11/1-a hükmü gereği
2
2
1. İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
Öncelikle belirtmek gerekir ki, 10/1-ı hükmünün birinci fıkrası ile yapılan düzenleme gereği, nakdi sermaye artışı teşvikinden finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri faydalanamamaktadır. Ayrıca söz konusu yasal düzenlemeden sermaye şirketlerinin faydalanması mümkün olup gelir vergisi mükelleflerinin yararlanması söz konusu değildir.
Matrah tayininde indirime konu edilecek tutarın, sermaye şirketlerince verecekleri kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde kazancın bulunması (yani indirime esas tutarın bulunması) halinde indirime konu edilebileceğini ve indirimden faydalanılacak hesap döneminde indirime konu edilemeyen tutarın herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın izleyen hesap dönemine devredeceğini ilaveten ifade etmek gerekir.
Nakdi sermaye artırımı yapılan dönemler sonrasında sermaye azaltımı yapılması durumunda azaltılan sermaye tutarı, sermaye azaltımına ilişkin kararın tescil ettirildiği ayı izleyen aydan itibaren indirim tutarının hesabında dikkate alınmayacaktır.
1.1. İndirime Konu Edilecek Tutarın Hesabı
İndirime konu edilebilecek tutar, sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısım üzerinden, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan
“Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınarak bulunan tutarın %50 sinin alınması şeklinde hesaplanacaktır. %50 lik oran her hal ve şartta uygulanacak sabit bir oran olmayıp 26/6/2015 tarihli ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiştir.
Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararında farklı durumlarda indirime konu tutarın belirlenmesinde kullanılacak indirim oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir;
• Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinde indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.
nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı;
-%50 den fazla olan şirketler için ilave 50 puan uygulanır ve neticede indirim oranı %100
-%50 ve daha az olan şirketler için ilave 25 puan uygulanır ve neticede indirim oranı %75 olur.
• Nakdi olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/
veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere ilave 25 puan uygulanır ve indirim oranı %75 olarak uygulanır.
Yukarıda ifade ettiğimiz Bakanlar Kurulu Kararına göre aşağıda belirtilen durum ve koşullarda ise indirim oranı %0 olarak uygulama alanı bulacaktır;
• Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için
• Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri için
• Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere
• Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere
• 9/3/2015 tarihinden Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yürürlüğe girdiği 1/7/2015 tarihine kadar olan dönemde, sermaye azaltışına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden miktarla sınırlı olmak üzere
İndirim tutarının hesabında kullanılacak süre ise aşağıdaki şekilde belirlenecektir;
-Artırılan sermaye tutarının, sermaye artırımına ilişkin alınan kararın ticaret siciline tescil edilmeden önce şirket banka hesabına yatırılması halinde tescil tarihinin içinde bulunulan aydan,
-Artırılan sermaye tutarının, sermaye artırımına dair kararın ticaret siciline tescilden sonra şirketin banka hesaplarına yatırılması halinde paranın bankaya yatırılma tarihini ihtiva eden aydan,
-Yeni kurulan şirketlerde ise kuruluş aşamasında ödenmiş olan sermayenin nakit olarak karşılanan kısmının şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihi içine alan aydan,
başlanarak33 ilgili hesap döneminin sonuna kadar olan dönem dikkate alınarak hesaplama yapılır.
İndirim tutarının hesabında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise hesaplamada kullanılacak faiz oranının tespitidir. Söz konusu faiz oranı olarak, TCMB tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan
“Bankalarca Açılan Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları”
ndan “Ticari Krediler (TL Üzerinden Açılan) (Tüzel Kişi KMH ve Kurumsal Kredi Kartları Hariç)” faiz oranı dikkate alınacaktır. Özel hesap dönemi kullanan mükelleflerin ise, kendilerine tanınan özel hesap döneminin sonu itibarı ile önceki cümlemizde ifade ettiğimiz faiz oranına yönelik olarak TCMB’ nin açıklamış olduğu son oranı dikkate alarak hesaplama yapmaları gerekmektedir.
1.1.1. İndirim Hesabında Dikkate Alınmayacak Durumlar Nakdi sermaye artırımına verilen desteğin esas amacının sermayenin özkaynaklar ile finansmanının teşviki yoluyla sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının güçlendirilmesi olduğunu yazımızın önceki bölümlerinde ifade etmiştik. Aşağıda yer alan durumlarda ise söz konusu indirimden yararlanılamayacaktır;
-Sermayenin, ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırılmayan kısmı,
-Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,
-Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,
-Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,
33 Nakdi sermayenin ödendiği ay da hesaplamada kullanılacak sürenin hesabına dahildir.
3
3
-Ortaklarca veya Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesi34 kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
-Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
-Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları
1.1.2. Sermaye Avanslarının Durumu
Sermaye avanslarının durumu, 10 Seri No’ lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 1. maddesi ile 1 Seri No’ lu Kurumlar Vergi Genel Tebliğine eklenen bölümle açıklığa kavuşturulmuştur. Bu hususta tebliğin ilgili bölümünde yer alan düzenleme aynen aşağıdaki gibidir;
“İleride gerçekleştirilecek sermaye artırımından kaynaklanan sermaye taahhüdünün yerine getirilmesinde kullanılmak amacıyla, sermaye artırımına ilişkin karardan önce ortaklar tarafından sermaye avansı olarak şirketin banka hesabına yatırılan tutarların;
a) Banka hesabına yatırıldığı tarihten itibaren şirketin bilançosunda öz sermaye kalemleri arasında yer alan “Diğer Sermaye Yedekleri” hesabında izlenmesi ve
b) Banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin sonuna kadar bu tutarlarla ilgili sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil ettirilmesi
şartıyla, söz konusu kararın ticaret siciline tescil ettirildiği tarih esas alınarak indirim uygulamasında dikkate alınması mümkündür.”
Anlaşıldığı üzere, bankaya yatırılma tarihinin içinde bulunduğu hesap döneminde sermaye artırımına konu edilmeyen sermaye avansı niteliğindeki tutarların, indirim uygulamasında dikkate alınması mümkün değildir.
İlaveten, söz konusu tutar banka hesabına yatırıldığı tarihten itibaren bilançoda öz sermaye kalemleri arasındaki “Diğer Sermaye Yedekleri”
hesabında izlenmelidir, aksi takdir de nakdi sermaye artırımı indirimden faydalanılamayacaktır.
34 Örtülü Sermaye başlıklı madde4
4
1.1.3. Diğer Hususlar
Sermaye artırımında indirim uygulaması ile ilgili olarak Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde hüküm altına alınan diğer hususlar aşağıdaki gibidir;
- İndirim tutarının hesaplanmasında TCMB tarafından indirimden yararlanılan hesap dönemi için en son ilan edilen faiz oranı dikkate alınacağından, indirim müessesesi geçici vergi dönemlerinden sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi itibarıyla uygulama alanı bulabilecektir. Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemine ilişkin geçici vergilendirme dönemlerine ait geçici vergi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir35.
- Özel hesap dönemine tabi sermaye şirketleri, hesap dönemlerinin sona erdiği ay itibarıyla TCMB tarafından en son açıklanan ticari krediler faiz oranını dikkate alarak indirimden yararlanabileceklerdir36.
- İndirimden faydalanmak isteyen sermaye şirketlerinin, taahhüt edilen sermaye artırımı tutarının nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına ilişkin olarak bu işlemleri içeren ve ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetini kağıt ortamında veya elektronik ortamda ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz etmeleri gerekmektedir.
Ayrıca, Tebliğin bu bölümünde yer alan açıklamalar çerçevesinde indirimden faydalanmak isteyen sermaye şirketlerinin, nakdi olarak artırdıkları sermaye ile indirime konu edecekleri tutara ilişkin bilgileri, kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bildirmeleri gerekmektedir.
1.1.4. Ortaklara Kâr Dağıtımı Sonrası Nakdi Sermaye Artışı Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü 09.05.2017 tarihli ve 93767041-125[10-2016/1]-15256 sayılı özelgesinde
“Kar dağıtımından sonra yapılan sermaye artırımının indirimden yararlanıp yararlanamayacağı” hususuna dair görüşüne yer vermiş olup söz konusu özelgenin ilgili bölümleri aşağıdaki gibidir;
35 Burada şu hususu ayrıca belirtmek gerekir. İndirim tutarının hesabında TCMB tarafından indirimden yararlanılacak olan yıl en son açıklanan ilgili faiz oranı dikkate alınacağından nakdi sermaye artırımının yapıldığı dönem sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi itibarı ile söz konusu indirimden yararla- nılabilecektir.
36 Sermaye artırımında indirim müessesesine dair diğer şartları da ayrıca sağlamak kaydı ile.
5
6
5
6
“…130.000.000 TL’lik kar dağıtımının 2016 yılı sonuna kadar yapılması kararı alındığı, kar dağıtımının yapıldığı ve sermaye ödemelerinin gerçekleştirildiği belirtilmiş ve ortaklara kar dağıtımı yapıldıktan sonra bu karların kullanılması suretiyle yapılan nakit sermaye artırımlarının, Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-ı maddesinde belirtilen indirim hakkından yararlanıp yararlanamayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmiştir.
….
Bu hüküm ve açıklamalara göre, bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi suretiyle gerçekleştirilen nakdi sermaye artırımları dolayısıyla Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde düzenlenen indirim uygulamasından faydalanılması mümkün olmadığından, şirket karının önce ortaklara dağıtılıp daha sonra da tekrar şirkete sermaye olarak konulması işlemi dolayısıyla ve dağıtılan bu kar payı tutarıyla sınırlı olmak üzere bu indirim uygulamasından yararlanmanız mümkün değildir.”
Yukarıda yer verilen özelgedeki hükümler her ne kadar bazı görüşlere göre yerinde bulunmuyor ise de biz özelgede yer alan kanaatin doğru olduğunu değerlendirmekteyiz. Özelge talebini yapan mükellef, önce kar dağıtımı yapmakta sonrasında birebir dağıttığı tutarlar üzerinden nakdi sermaye artırımının yapıldığı ifade etmektedir. Mükellefin açık kabulünden hareketle, kar dağıtımı işleminin fiktif olarak değerlendirmenin mümkün olduğunu düşünmekteyiz. İlaveten, ilgili özelgede de atıf yapıldığı üzere, kar dağıtımı yapılması yerine karın sermayeye eklenmesi yoluna gidilerek nakdi sermaye artırımı yapılmış olsaydı sermaye artırımda indirim müessesesinden yararlanılamayacağı açıktı. Son olarak, sermaye artırımının kar dağıtımı kaynaklı olduğu göz önüne alındığında, şirketin sermaye yapısının güçlendirilmesi adına şirket dışı kaynaklardan bir nakdi ilavenin olmadığı açıktır. Özetle, olayın gerçek mahiyeti düzenlemenin gerekçesi ile birlikte değerlendirildiğinde özelge hükmünün yerinde olduğu kanaatindeyiz.
Ancak burada şu hususa da ayrıca değinmek gerekir. Yukarıda yer verdiğimiz özelge hükmünü yerinde bulmayanların öne sürdüğü üzere, kar dağıtımı yapan şirketler nakdi sermaye artırımında indirim müessesesinden yararlanamayacaklar mıdır? Söz konusu sermaye artırımının kaynağı sürekli olarak ortaklara yapılan kar dağıtımından mı aranacaktır? Kar dağıtımı ile nakdi sermaye artırımı sürekli ilişki içerisinde görülecek ve yukarıda ifade
edilen özelge hükmünden hareket edilecek ise uygulamanın amacına aykırı bir durumun da ortaya çıkıyor olacağı söylenebilecektir. Bu itibarla, kar dağıtımı ile sermaye artırımı arasındaki ilişkinin yapılacak bir alt düzenleme ile açıklığa kavuşturulmasının yerinde olacağı kanaatindeyiz.
2. ÖRNEKLER
Örnek-1: Zeynep Tekstil A.Ş. 10.000.000,00 TL nakdi sermaye artırımına dair genel kurul kararını 15.10.2020 tarihinde almış olup söz konusu karar 15.11.2020 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiştir. Nakden artırılacak sermayenin 4.000.000,00 TL tutarındaki bölümü 15.10.2020 tarihinde, kalan kısmı ise 02.12.2020 tarihinde işletmenin banka hesabına yatırılmıştır.
Şirketin yararlanabileceği indirim oranı %50 olup 2020 yılı sonu itibarı ile TCMB tarafından açıklanan ticari kredi faiz oranı %19,62 dir. Buna göre şirketin yararlanabileceği sermaye artırım indirimini hesaplayalım.
Çözüm-1: 4.000.000,00 TL tutarın kararın tescilinden önce işletmenin banka hesaplarına yatırıldığından söz konusu tutara ilişkin hesapta tescil tarihi olan 15.11.2020 tarihi, 6.000.000,00 TL ise tescil tarihi sonrasında yatırıldığı için bankaya yatırma tarihi olan 02.12.2020 tarihi hesaplamada dikkate alınacaktır. Buna göre;
4.000.000,00 * 2/12 * 0,1962 * 0,5 = 65.400,00 TL 6.000.000,00 * 1/12 * 0,1962 * 0,5 = 49.050,00 TL
İşletmenin toplamda yararlanabileceği indirim tutarı ise 114.450,00 TL tutarıdır.
Örnek-2: Yavuz Hazır Giyim Ltd. Şti. 10.09.2020 tarihinde 6.000.000,00 TL tutarında nakdi sermaye artırma yönünde karar almış ve söz konusu kararı 02.10.2020 tarihinde ticaret siciline tescil ettirmiştir. Şirket nakdi sermaye artırımına dair tutar şirketin banka hesabına 02.11.2020 tarihinde yatırılmıştır.
Şirketin yararlanabileceği indirim oranı %50 olup 2020 yılı sonu itibarı ile TCMB tarafından açıklanan ticari kredi faiz oranı %19,62 dir. İşletmenin ilgili hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesindeki indirime esas tutar 50.000,00 TL tutarındadır. Buna göre şirketin yararlanabileceği sermaye artırım indirimini hesaplayalım.
Çözüm-2: Şirketin nakdi sermaye artırımında indirimden yararlanabileceği tutar;
6.000.000,00 * 0,1962 * 2/12 * 0,50 = 98.100,00 TL dir.
İşletmenin 2020 hesap döneminde beyannamesi üzerinde “indirime esas tutar” 50.000,00 TL olduğundan ve 10/1-ı düzenlemesi neticesindeki indirim ancak kazanç olması halinde indirime konu edilebileceğinden, nakdi sermaye artırımında indirim kapsamında 50.000,00 TL indirime konu edilebilecek olup kalan 48.100,00 TL tutarı herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın 2021 hesap döneminde şartların varlığı halinde indirime konu edilebilecektir.
Örnek-3: Cihan Paslanmaz A.Ş. ortakları gelecekte nakdi sermaye artırımına konu edilmek üzere 8.000.000,00 TL tutarını işletmenin banka hesabına 05.06.2020 tarihinde yatırmışlardır. İşletme, banka hesabına yatan söz konusu tutarı muhasebe kayıtlarında 102-Bankalar borçlu ve 529-Diğer Sermaye Yedekleri hesabı alacaklı olarak izlemiştir. Şirket 05.08.2020 tarihinde nakdi sermaye artırımına dair karar almış ve aynı tarih itibarı ile söz konusu kararı ticaret sicilinde tescil ettirmiştir. Şirketin yararlanabileceği indirim oranı %50 olup 2020 yılı sonu itibarı ile TCMB tarafından açıklanan ticari kredi faiz oranı %19,62 dir. Buna göre şirketin yararlanabileceği sermaye artırım indirimini hesaplayalım.
Çözüm-3: İleride yapılacak olan nakdi sermaye artırımına yönelik olarak önden banka hesabına yatırılan tutarın yapılacak nakdi sermaye artırımı sonrasında 10/1-ı indiriminden yararlanabilmesi için özetle sağlanması gereken iki koşul olan, yatırılan tutarın diğer sermaye yedekleri hesabında izlenmesinin ve bankaya para yatırılan tarihi ihtiva eden hesap döneminin sonuna kadar sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil ettirilmesinin sağlandığı görülmektedir. Buradan hareketle, işletmenin 2020 hesap döneminde 10/1-ı hükmü kapsamında yararlanabileceği indirim tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
8.000.000,00 * 0,1962 * 5/12 * 0,50 = 327.000,00 TL
Örnek-4: Mert Gıda Ltd. Şti. 02.04.2020 tarihinde 4.000.000,00 TL tutarında nakdi sermaye artırımında bulunma kararı almış ve aynı gün söz konusu kararı ticaret siciline tescil ettirmiştir. Nakdi sermaye artırımına konu tutar işletmenin banka hesabına 10.05.2020 tarihinde yatırılmıştır. İşletme
01.10.2020 tarihinde 2.000.000, TL tutarında sermaye azaltım kararı almış ve söz konusu kararı 10.10.2020 tarihinde ticaret siciline tescil ettirmiştir.
Şirketin yararlanabileceği indirim oranı %50 olup 2020 yılı sonu itibarı ile TCMB tarafından açıklanan ticari kredi faiz oranı %19,62 dir. Buna göre şirketin yararlanabileceği sermaye artırım indirimini hesaplayalım.
Çözüm-4: İşletmenin 4.000.000,00 TL tutarındaki nakdi sermaye artırımına ilişkin indirimin hesabı 6 aylık süre için hesaplanacak olup sermaye azaltım kararının tescilini izleyen aydan itibaren nakdi sermaye artırımına dair indirimin hesaplanmasında 2 aylık süre dikkate alınacaktır. Buna göre işletmenin 2020 hesap döneminde 10/1-ı hükmü kapsamında yararlanabileceği indirim tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
4.000.000,00 * 0,1962 * 6/12 * 0,50 = 196.200,00 TL 2.000.000,00 * 0,1962 * 2/12 * 0,50 = 32.700,00 TL
Toplam yararlanılabilecek indirim tutarı ise 228.900,00 TL dir.
3. DEĞERLENDİRME
Sermaye artırımında indirim düzenlemesinin gerekçesi olan sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının borç yerine özkaynak ile finanse edilmesinin özendirilmesinin netice vermesi halinde şirketlerin sermaye yapıları daha sağlıklı hale gelecektir. İşletme sermayelerinin özkaynak yerine borçla, ki genelde banka kredileri ile, finanse edilmesi durumunda özellikle ekonomik daralma ve durgunluk dönemlerinde işletmeler ciddi finansal/mali zorluklar ile karşı karşıya kalabilmektedir. Sermaye artırımında indirim düzenlemesini bu açıdan değerlendirdiğimizde, yapılan vergisel bir düzenlemenin reel ekonominin sağlıklı işleyişini sağlamak açısından ne derece faydalı olabileceğini de görmekteyiz. Son dönemlerde gündemde olan nakdi sermaye artımına kaynak nakit varlığın yurtdışından getirilmesi halinde indirimden faydalanma oranının artırılarak uygulanması yönünde yapılan çalışmaların, reel sektörün sermaye yapısını güçlendirmesinin yanı sıra ülkeye ek döviz girişi sağlanacağından dolayı yerinde olduğu kanaatindeyiz.
4. SONUÇ
6637 sayılı Kanunun 07.04.2015 tarihli ve 29319 sayılı Resmi Gazetede yayımlanması neticesinde 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen
10/1-ı hükmü ile vergi mevzuatımıza giren ve 2015 hesap dönemi itibarı ile uygulamaya konulan sermaye artımında indirim müessesesi ile sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının borç yerine özkaynaklar kullanılarak nakden artırımının teşvik edildiği görülmektedir. Makalemizde sermaye artırımında indirim müessesesini, söz konusu indirimden yararlanılamayacak durumları ve sermaye artırımında indirim müessesesi ile ilgili özellikli gördüğümüz hususları açıklamaya çalıştık. Ayrıca anlatımı somut hale getirmek için makalemizin ilerleyen bölümlerinde konu hakkında örnek soru ve çözümlere yer verdik. Sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının finansal açıdan daha sağlıklı hale gelmesini teşvik eden söz konusu düzenlemenin, nakdi sermaye artırımına kaynak varlıkların yurtdışından getirilmesi halinde daha yüksek indirim oranı ile uygulanmasının çok daha faydalı sonuçlar vereceği kanaatindeyiz.
KAYNAKÇA
1 Seri No’ lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği. (03 Nisan, 2007). Resmi Gazete (Sayı: 26482)
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (21 Haziran 2006). Resmi Gazete (Sayı: 26205)
Aykın, H.(2014). Ülke Uygulamaları Çerçevesinde Fiktif Faiz İndirimi, Vergi Dünyası Dergisi, 399
Gündüz, N.(2020). Tüm Yönleriyle Kurum Kazancının Vergilendirilmesi.
Ankara : Vergi Müfettişleri Derneği
Kılıç, H. K.(2017). 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Kapsamında Nakdi Sermaye Artışı ve Faiz İndirimine İlişkin Bir Değerlendirm. Vergi Raporu, 211
Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü (09.05.2017) 93767041-125[10-2016/1]-15256 sayılı özelgesi.
Kurt, M. E.(2015). Nakdi Sermaye Artışlarında Teşvik Uygulamasıyla İlgili Özellikli Hususlar. Vergi Dünyası Dergisi, 408
