Enformetrik Modeller ve Yasalar
PROF. DR. ÖZLEM
GÖKKURT DEMİRTEL
Enformetrik Modeller
Bilgi kaynakları ile ürettikleri bilgi varlıkları arasındaki ilişki ölçülebilir.
Veriler üzerinde ölçülen ilişkide bulunan düzen (düzenlilik) bütün veri gruplarında temsil edilebilir. Böylece matematiksel ve istatistiksel
ölçümler seçilen veri topluluğu üzerinde uygulanıp elde edilen sonuç
genele uyarlanabilir.
Enformetrik Modeller
Ölçme: Veri grupları arasındaki ilişkinin üzerinde gözlem ve deney yolu ile nicelik olarak ortaya konulması.
Ölçek
Oranlı Sınıflandırıcı Sıralayıcı
Aralıklı
Bradford Yasası
Belirli bir kaynak grubunun azalan verimlilik kanunu uyarınca üç bölgede
sınıflandırır. Her bölgede birbirine eşit(yaklaşık) makale sayısı içeren
kaynak toplulukları yer alır.
Bradford Yasası : Uygulama K (Dergi)
1. Journal of System Engineering 2. Journal of Information Science
3. Unesco Journal of Library/Information Science 4. International Library Review
5. International Journal of Information Management 6. Library Trends
7. Journal of Documentation
8. Bulletin of the American Society for Information Science
9. ….
Bradford Yasası
K(Dergi) V(Makale) K n(v) Σn(fv)
1 15 15
1 9 9
2 7 14
1 6 6
3 5 15
3 4 12
6 2 12
22 1 22 Σn(fv)=105
ΣK=39
Bradford Yasası
105/3= 35 makale her grup
~35
~35
Bradford Yasası
K(t)= kº + kºn+kºn²
J(p)= 15 (en verimli bölgedeki makale sayısı)
n= ³√1.781x15 n(Bradford çarpanı) = 27.715
~3.02
Sabit değer: 1.781 kº = ΣK(n-1)/n³-1 kº = 39(3-1) /3³-1
kº =3
(n-1)K(t) = kº + kºn+ kºn²+...+ kºn
Bradford Yasası
Bradford dizisi (n-1)
K(t) = kº + kºn+ kºn²+...+ kºn K(t) = 3+ 3x3 + 3x3 ²
K(t) = 3+9+27=39 makale her küme
Bradford Yasası
K(Dergi)
1 1 2 1 3 3 6 22
Bradford Yasası
Her bir bölgede kaç makale yer alır ? Bkz. Slide 6 K ve Σn(fv) değerlerine
?
?
?
Bradford Yasası
4 Dergi 38 makale
9 Dergi 33 makale
27 Dergi 34 makale
Enformetik Eskime
Her bilimsel yayın aktivitesini zamanla kaybedecektir.
Bilimsel yayın yok olmayacak, etkisi kendisini kullanan yeni yayınlara
geçecek; kullanımı zamanla azalıp sıfıra yaklaşacaktır.
Enformetik Eskime
Bilimsel yayının aldığı atıf sayısı zamanla azalacaktır.
Tº zamanından t
nzamanına kadar yapılan analizde, yayının bu dönem boyunca aldığı toplam atıf
sayısının yarısının kaç t biriminde (örneğin kaç
yılda) aldığı bulunduğunda yayının yarı-ömrü
bulunmuş olacaktır.
Enformetik Eskime
Lotka Yasası
Literatüre n sayıda eserle katkıda bulunan yazar sayısı, o alandaki
toplam yazar sayısının 1 /n² si kadardır. Bir eserle katkıda bulunan yazar
sayısı, toplam yazar sayısı sayısının %60 ı kadardır.
Zipf Yasası
R.f(r)=C
R: sıra
F(r): kullanım sıklığı C: sabit değer (çarpan)
V=1/K(r) x C
