SAĞLIK EĞİTİMİ SAĞLIK EĞİTİMİ

SAĞLIK EĞİTİMİ SAĞLIK EĞİTİMİ

Prof. Dr. Şanda Çalı

Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

AMAÇ

Katılımcıların sağlık eğitimi ile ilgili Katılımcıların sağlık eğitimi ile ilgili temel kavramlar hakkında genel bilgi temel kavramlar hakkında genel bilgi

kazanmasıdır kazanmasıdır

ÖĞRENİM HEDEFLERİ

Oturumun sonunda katılımcılar Oturumun sonunda katılımcılar

Sağlık eğitiminin tanımını yapabilecek Sağlık eğitiminin tanımını yapabilecek

Sağlık eğitiminin planlanması basamaklarını Sağlık eğitiminin planlanması basamaklarını sayabilecek

sayabilecek

Sağlık eğitiminde tutum değiştirmenin önemini Sağlık eğitiminde tutum değiştirmenin önemini açıklayabilecek

açıklayabilecek

Sağlık eğitiminin temel ilkelerini sayabilecekSağlık eğitiminin temel ilkelerini sayabilecek

Yetişkin eğitiminin ilkelerini açıklayabilecekYetişkin eğitiminin ilkelerini açıklayabilecek

SAĞLIK EĞİTİMİNİN TANIMI SAĞLIK EĞİTİMİNİN TANIMI

Sağlık Eğitimi bireylerin veya toplumun sağlığını Sağlık Eğitimi bireylerin veya toplumun sağlığını korumak, geliştirmek bunlar yapılamadığında

korumak, geliştirmek bunlar yapılamadığında tedavi etmek ve rehabilite etmek için istenilen tedavi etmek ve rehabilite etmek için istenilen

yönde davranış değişikliği oluşturmaktır yönde davranış değişikliği oluşturmaktır

Sağlık eğitimi kişiye yönelik koruyucu Sağlık eğitimi kişiye yönelik koruyucu hizmetlerden biridir

hizmetlerden biridir

 Sağlık eğitimi sonunda birey daha önce uyguladığı Sağlık eğitimi sonunda birey daha önce uyguladığı bir dizi davranıştan vazgeçmek ve bir dizi yeni

bir dizi davranıştan vazgeçmek ve bir dizi yeni davranış kazanmak durumundadır

davranış kazanmak durumundadır

Bu zor olgu bireye veya topluma amaca uygun Bu zor olgu bireye veya topluma amaca uygun sağlık eğitimi vermekle mümkündür

sağlık eğitimi vermekle mümkündür

SAĞLIK EĞİTİMİ KİMİN İŞİDİR?

SAĞLIK EĞİTİMİ KİMİN İŞİDİR?

Sağlık eğitiminin amacına ulaşabilmesi tüm sağlık Sağlık eğitiminin amacına ulaşabilmesi tüm sağlık çalışanlarının sağlık eğitimini bilmeleri ve

çalışanlarının sağlık eğitimini bilmeleri ve uygulamalar ile gerçekleşebilir

uygulamalar ile gerçekleşebilir

ÖrneğiÖrneğin n anne sütü ile beslenme bebek sağlığını anne sütü ile beslenme bebek sağlığını geliştirici bir davranış

geliştirici bir davranıştır Bu tır Bu davranışın toplumda davranışın toplumda yaygınlaşması

yaygınlaşması ttüm sağlık personelinin görevidir üm sağlık personelinin görevidir

Sağlık eğitimine tüm sağlık ekibi katılSağlık eğitimine tüm sağlık ekibi katılmalıdırmalıdır

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-1 SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-1

Planlama Basamakları Planlama Basamakları

Kurumsal amaçlar ve kazanılması düşünülenKurumsal amaçlar ve kazanılması düşünülen davranışıdavranışın n belirlenmesi

belirlenmesi

 Programcı, uygulayıcı, bilim adam ve değer1endirmeyi yapacak Programcı, uygulayıcı, bilim adam ve değer1endirmeyi yapacak olanlar katılır

olanlar katılır

 Amacın tespitinde toplumun kültürü ve bilim dalının (disiplin) Amacın tespitinde toplumun kültürü ve bilim dalının (disiplin) fert ve toplum için öngördüğü ihtiyaçlar gözönünde

fert ve toplum için öngördüğü ihtiyaçlar gözönünde bbulundurulur.ulundurulur.

 Tespit edilen amaçlar eğitim felsefesi ve eğitim psikolojisiniTespit edilen amaçlar eğitim felsefesi ve eğitim psikolojisinin n süzgecinden geçirilir. Etik değerlendirmeler yapılır.

süzgecinden geçirilir. Etik değerlendirmeler yapılır.

 Seçilen amaçlar kültüre uygun, birey ve toplumSeçilen amaçlar kültüre uygun, birey ve toplumunun ihtiyaçlarını ihtiyaçlarını karşılayan, ilgili disiplinlerin ortaya koyduğu, toplumca

karşılayan, ilgili disiplinlerin ortaya koyduğu, toplumca istenilen, ulaşılması mümkün seçkin amaçlardır.

istenilen, ulaşılması mümkün seçkin amaçlardır.

 Bunlar çoğu kez yasalarda da yer alır Bunlar çoğu kez yasalarda da yer alır

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-2 SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-2 Planlama Basamakları

Planlama Basamakları

Programcı,Programcı,uygulayıcıuygulayıcı ve ve bilim adambilim adamları tarafından ları tarafından uulaşlaşılacakılacak hedef kişi ve gruplar hedef kişi ve gruplarının belirlenmesi belirlenmesi

Bireyin, aile ve toplumun yaşayışBireyin, aile ve toplumun yaşayışı ve ı ve çevresi incelenir çevresi incelenir

KKayıt ve kaynaklar araştırılıayıt ve kaynaklar araştırılırr

Birey ve toplumla görüşmeler, sohbetler yapılır Birey ve toplumla görüşmeler, sohbetler yapılır

Toplumu tanıyan kaynak kişilerden yararlanılır Toplumu tanıyan kaynak kişilerden yararlanılır

Yapılmış çalışmalar, araştırmalar gözden geçirilirYapılmış çalışmalar, araştırmalar gözden geçirilir

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-3 SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-3

Planlama Basamakları Planlama Basamakları

 EEğitimin formüle edilmesinde ve kararların alınmasında eğitilecek ğitimin formüle edilmesinde ve kararların alınmasında eğitilecek grupla birlikte

grupla birlikte eğiimin planlanmasına geçilireğiimin planlanmasına geçilir

 EEğitimin hedefleri ve bununla ilgili davranışlarğitimin hedefleri ve bununla ilgili davranışlar belirlenir ve belirlenir ve mevcut mevcut

davranışlar ile karşılaştırılır. istenilen ve istenmeyen davranışlar ayrılır ve davranışlar ile karşılaştırılır. istenilen ve istenmeyen davranışlar ayrılır ve listelenir..

listelenir..

 Eğitim hedeflerine uyan içeriğin seçilmesi ve uygulamanın Eğitim hedeflerine uyan içeriğin seçilmesi ve uygulamanın planlanması:

planlanması:

 Eğitim hedefleri seçilen ve istenilen davranışlara göre tespit edilirEğitim hedefleri seçilen ve istenilen davranışlara göre tespit edilir

 Önemine göre sırasına konurÖnemine göre sırasına konur

 Sonra bunlarıSonra bunları yapabilmek için hangi bilgi, beceri, kavram ve değerlerinin yapabilmek için hangi bilgi, beceri, kavram ve değerlerinin istenilen davranışlar geliştireceği ortaya konur

istenilen davranışlar geliştireceği ortaya konur

 Böylece kimlerin nasıl eğitilecekleri ortaya çıkar Böylece kimlerin nasıl eğitilecekleri ortaya çıkar

 Değerlendirme sisteminin planlanmasıDeğerlendirme sisteminin planlanması

 Sağlık eğitiminin başarısının nasıl değerlendirileceği belirlenirSağlık eğitiminin başarısının nasıl değerlendirileceği belirlenir

 Gereken bilgi ve verilerin kaydedilmesi Gereken bilgi ve verilerin kaydedilmesi ve ve ölçme metotları oluşturulurölçme metotları oluşturulur

SAĞLIK EĞİTİMİNDE TUTUM SAĞLIK EĞİTİMİNDE TUTUM

 Sağlık eğitiminde kültürel özellikler gözardı edilmemelidirSağlık eğitiminde kültürel özellikler gözardı edilmemelidir

 Sağlığı geliştirmek, korumak, ve tedavi etmek veya Sağlığı geliştirmek, korumak, ve tedavi etmek veya

rehabilitasyıon çoğu zaman güncel kültürel değerler i1e rehabilitasyıon çoğu zaman güncel kültürel değerler i1e

uyumlu olmayabilir uyumlu olmayabilir

 Bu durumda sağlık eğitiminde başarılı olmak ve istenilen Bu durumda sağlık eğitiminde başarılı olmak ve istenilen davranış değişikliklerini oluşturmak bir anlamda kültürün davranış değişikliklerini oluşturmak bir anlamda kültürün

değiştirilmesidir değiştirilmesidir

 Eski davranış ve inançlar kaldırılacak yerine yeni görüş ve Eski davranış ve inançlar kaldırılacak yerine yeni görüş ve davranışlar gelecektir

davranışlar gelecektir

 Bu zor durumun aşılabilmesi sağlık eğitiminin yaşamla Bu zor durumun aşılabilmesi sağlık eğitiminin yaşamla uyumlu, deneyci tutumda olması ile mümkündür

uyumlu, deneyci tutumda olması ile mümkündür

 Böyle bir tutum ile bireyin veya toplumun kültür Böyle bir tutum ile bireyin veya toplumun kültür savunması ile eğitime direnmesi de önlenir

savunması ile eğitime direnmesi de önlenir

SAĞLIK EĞİTİMİNİN İLKELERİ SAĞLIK EĞİTİMİNİN İLKELERİ

 Sağlık eğitimi okul eğitiminden farklıdır Sağlık eğitimi okul eğitiminden farklıdır

 Amaç davranış değişikliğidirAmaç davranış değişikliğidir

 Yetişkin eğitimi ilkelerine uygun olmalıdır Yetişkin eğitimi ilkelerine uygun olmalıdır

 Kişiler rahatça soru sormalı, düşüncesini belirtmelidir Kişiler rahatça soru sormalı, düşüncesini belirtmelidir

 Kullanılan dil bireyin anlayabileceği gibi olmalıdır Kullanılan dil bireyin anlayabileceği gibi olmalıdır

 Çok basit veya karmaşık olmamalıdır Çok basit veya karmaşık olmamalıdır

 Cümleler kısa ve açık olmalıdırCümleler kısa ve açık olmalıdır

 Konuşma şema, resim vb. ile desteklenmelidirKonuşma şema, resim vb. ile desteklenmelidir

 Mutlaka uygulamalı olmalıdırMutlaka uygulamalı olmalıdır

 Gereğinde tekrarlar yapılmalıdırGereğinde tekrarlar yapılmalıdır

 Soru sormaya açık ortam yaratılmalıdır Soru sormaya açık ortam yaratılmalıdır

 Olumlu iletişim kurallarına uyulmalıdır Olumlu iletişim kurallarına uyulmalıdır

YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-1 YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-1

 Konuya ilgi sağlanmalıdır Yetişkinler motive değilse Konuya ilgi sağlanmalıdır Yetişkinler motive değilse eğitimi

eğitimi kkabul etmez Eğitimci motivasyon abul etmez Eğitimci motivasyon yaratmalıdır

yaratmalıdır

 Konu işine yaramalıdır Konu işine yaramalıdır

 Eğitim konusu mutlaka davranış değişikliğini Eğitim konusu mutlaka davranış değişikliğini gerektirmeli

gerektirmeli, d, değiştirilecek davranışlar iyi eğiştirilecek davranışlar iyi

tanımlanmalı ve kültürde bulunan davranışlar ile tanımlanmalı ve kültürde bulunan davranışlar ile

karşılaştırılarak belirlenmeli karşılaştırılarak belirlenmelidirdir

 Terk edilmesi gereken davranışlar Terk edilmesi gereken davranışlar

 Desteklenmesi gereken davranışlar Desteklenmesi gereken davranışlar

 Yeniden kazanılması gereken davranışlar Yeniden kazanılması gereken davranışlar

 KişKişiiyi etkileyebilecek tüm kişilere ulaşılmalıdır yi etkileyebilecek tüm kişilere ulaşılmalıdır

 Sağlık eğitiminde hedefler uygulanabilir olmalıdır Sağlık eğitiminde hedefler uygulanabilir olmalıdır

YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-2 YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-2

İlgili konular bir bütünlük içinde sunulmalıdır İlgili konular bir bütünlük içinde sunulmalıdır

Eğitim sağlık ekibi tarafından verilir Eğitim sağlık ekibi tarafından verilir

Eğitim sonunda davranış değişikliği amaçlandığı Eğitim sonunda davranış değişikliği amaçlandığı için eğitim süreci yaparak öğrenme biçiminde

için eğitim süreci yaparak öğrenme biçiminde planlanmalıdır Yaptırmanın mümkün olmadı planlanmalıdır Yaptırmanın mümkün olmadığığı

durumlarda

durumlarda da da olayın demonstrasyonu, rol-play olayın demonstrasyonu, rol-play biçiminde canlandırılması

biçiminde canlandırılması kullanılmalıdırkullanılmalıdır

Eğitime direnenlere karşı tutumEğitime direnenlere karşı tutum- - Bu bireyler çetin Bu bireyler çetin ceviz olarak adlandırılır. Eğitimi almak

ceviz olarak adlandırılır. Eğitimi almak istemeyenler zorla

istemeyenler zorlanmamalıdır. Eğitim sırasında bu nmamalıdır. Eğitim sırasında bu bireyler

bireyler dışladışlanmamakla beraber nmamakla beraber eğitim sürecini eğitim sürecini bozmalarına da izin verilmemelidir

bozmalarına da izin verilmemelidir

TEŞEKKÜR EDERİM