İşyeri devri kavramı ve işyeri de- vrinden söz edebilmenin koşulları,
işyeri devriyle ilgili yasal düzen-
lemelerin ele alınması
4857 sayılı İş Kanunu Tanımlar
Madde 2 – (…) İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.
İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır.
İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.
İşyeri devrinin yasal düzenlemeye kavuşturulması bir ihtiyaçtan kaynaklanmıştır. Bu temel ihtiyaç işçilere iş güvencesi sağlayabilmek ve iş sözleşmesinin kırılgan yapısını azaltmaktır.
İşyeri devri;
• 4857 sayılı İş Kanunu,
• eski 1475 sayılı İş Kanununun halen yürürlükte olan 14.
maddesi,
• 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu,
• Türk Borçlar Kanunu,
• Türk Ticaret Kanunu,
gibi çeşitli kanunlarda düzenle konusunu oluşturmaktadır.
İş Kanununda işyeri devri 6. maddede düzenlenmiş olup, hukuki bir işleme dayalı olarak yapılan devirler halinde madde uygulama alanı bulacaktır.
Hukuki işleme bağlı devir sayılabilecek haller;
Satım,
Kira,
Özelleştirme,
Kamulaştırma
!! İşverenin iflası nedeniyle işyerinin devredildiği hallerde İş Kanunu md.6 uygulama alanı bulmaz.
!! Ölüme bağlı devirlerde İş Kanunu md.6 uygulanmaz.
Külli halefiyet yoluyla devirlerde başka bir işleme gerek kalmaksızın mirasçılara işyeri intikal ettiğinden, İş Kanunu md.6’nın uygulanmasına ihtiyaç doğmamaktadır.
İşyeri Devrinin Koşulu
!! İşyerini karakterize eden ekonomik birliğin devri…
YARGITAY KARARI;
«4857 sayılı İş Kanunu'nun 6. maddesinin 1. fıkrasında göre
“işyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer”. Aynı maddenin 2. fıkrası uyarınca, “yukarıdaki hükümlere göre devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken
borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte
sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır” ve 4. fıkrasına göre de “Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf işyerinin veya işyerinin bir
bölümünün devrinden dolayı feshedemez ve devir işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz.
(KARARIN DEVAMI) Devreden veya devralan işverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları veya işçi ve
işverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır”.
Bu madde emredici bir hükümdür ve madde gerekçesi
dikkate alındığında, işyeri veya işyerinin bir bölümünün devri kavramının yorumunda 1977/187 sayılı yönerge, 19.06.1998 tarih ve 98/50 sayılı yönerge değişikliği ve Avrupa Adalet Divanının 11.03.1993 tarihli “Ayşe Süzen” davasına ilişkin kararında belirtilen kıstasların dikkate alınması gerekir.
Yönerge ve karar esas alındığında devir, bir ekonomik bütünlüğü olan işletme veya işyeri ya da işyerinin bir kısmının kendi kimliğini koruyarak devrini ifade eder.
Bütünlük ise, ekonomik bir faaliyetin icrası ve her birisi için ayrı ayrı belirlenmiş amaçlar doğrultusunda organize edilmiş insan ve eşyalardan oluşan bir bütünlük olarak algılanmalıdır.
Kimliğini muhafaza edecek şekilde bir ekonomik bütünlüğün devredilip devredilmediği, her somut devir olayında ayrı ayrı incelenmelidir. (Y9HD, 6.4.2009, 13501/9655)»
Yukarıda yer verilen Yargıtay kararı da dikkate
alındığında nelerin işyerinin kimliğini oluşturduğunu daha önceden belirlemek mümkün olmadığından, mal imal eden işyerlerinde maddi unsurlar, hizmet üreten işyerlerinde ise patent, lisans ve işgücü gibi unsurlar önplana çıkmaktadır.
Önemli olan devredilen üretim faktörleri arasında işlevsel bir bağlılığın korunması, devralanın bu yolla
aynı veya aynı tür ekonomik faaliyeti devam ettirmesidir.
!! Sadece işgücünün devri de işyerinin devrini oluşturabilir.
Sadece işgücünün devredildiği ve işyerinin devri olabilecek haller;
• Reklam ajansı,
• Modaevi,
• Danışmanlık,
• Bilgisayar yazılımı,
İşlerinin yerine getirildiği işyerleri.
