ERGOJENİK BESİNLER
ERGOJENİK YARDIM
Yunancada
Ergon = İŞ
Genon = ÜRETMEK anlamına gelir.
İş üretmeye yada iş yapmaya yardım eden maddeler yada yöntemler
Sportif performansı arttırmak amacıyla yetenek ve antrenmanın dışında madde, yöntem ve
malzemelerin kullanımı
ERGOJENİK YARDIMCILARIN SINIFLANDIRILMASI
Ergojenik maddeler spor dalının gereksinimine göre farklı amaçlar için kullanılır ve bazı maddeler birden fazla grupta olabilir. Ergojenik yardımcılar 5 grupta toplanır.
Fizyolojik Yardımcılar
Psikolojik Yardımcılar
Mekanik ve Biyomekanik Yardımcılar
Besinsel Yardımcılar
Farmakolojik Yardımcılar
Besinsel Yardımcılar
Antrenman, müsabaka ve seyahatler gibi günlük beslenme düzeni ve gereksinimini
zorlayan negatif etkileri ortadan kaldırmak amacıyla performans artırıcı olarak değil
sporcunun gereksinimini karşılamak amacı
ile kullanılan maddelerdir
Besinsel Yardımcılar
Kafein Ginseng
Protein tozları Antioksidanlar Amino asit karışımları Krom Arjinin, lizin, ornitin Bor Glutamin Q enzim Q-10
Kreatin İnozin
L - karnitin Arı poleni
L – triptofan Gliserol
Besinsel Yardımcılar
Kreatin;
Dayanıklılık performansına etkisi yok
Alaktik Anaerobik Sistem’de önemli
Kasta su tutulmasına neden oluyor;
• Kilo artışı
• Kramplar
• Isı intoleransı … vb olumsuz yan etkiler
Kreatin
20 futbolcu (16.6 ± 1.9 yıl)
1.grup kreatin (3 kez 10 g doz)
2.grup plasebo
Madde kullanım protokolünün öncesi ve
sonrasında; dribling, sprint, dayanıklılık, dikey
sıçrama testleri
Kreatin
Dribling testi
(13.0 ± 1.5 sn’den 10.2 ± 1.8 sn’ye) (p<0.05)
Sprint testi
(2.7 ± 0.4 sn’den 2.2 ± 0.5 sn’ye) (p<0.05)
Dikey sıçrama testi
(49.2 ± 5.9 cm’den 55.1 ± 6.3 cm’ye) (p<0.05)
Dayanıklılık testi’nde fark yok (p>0.05) Plasebo grubunda fark yok (p>0.05)
(Ostojic,2004)
Kreatin
36 bayan voleybolcu
20.6 ± 1.73 yıl, 58.0 ± 2.2 kg, 176 ± 8 cm
1.grup n=18 kişi 5 gr kreatin günde 4 defa 2.grup n=18 kişi 5 gr glikoz günde 4 defa
Kuvvet ve plyometrik antrenmanlar uygulanıyor
Antrenmanlar öncesi ve sonrasında;
yağsız vüc kitlesi,
VYY,
bench press 1TM ve dikey sıçrama
Kreatin
Bench press 1TM ve dikey sıçramada anlamlı artış (p<0.05)
VA ve yağsız vüc kitlesinde olumlu değişim var
(p<0.05)
VYY fark yok (p>0.05)
Besinsel Yardımcılar
Kafein;
Kana geçişi çok hızlı
15 dk’da kan seviyesi artmaya başlar, 30 – 120 dk’da maksimum
İzole kaslarda kas kuvvetinde artış
Anaerobik performansa olumlu etkisi yok
Plazma sya’larında artış dolu glikojen depoları
Kafein
Dayanıklılığa etkisi;
1970’li yıllarda; kullanılması tavsiye ediliyor
Adrenalin salgılanmasının artmasını dolayısıyla adipoz doku ve kaslardaki sya ‘ların açığa çıkmasını sağlıyor
Böylece glikojen depoları dolu ve yağlar yakıt olarak kullanılıyor (ACSM)
Kafein
Dayanıklılığa etkisi;
1980’li yıllarda egzersiz metabolizmasını etkilemediği
Ergojenik madde olarak performansa etkisi olmadığı söylenmiştir
Ancak bu düşünceler herhangi bir performans ölçümü yapılmadan ortaya atılmıştır
(ACSM)
Kafein
Dayanıklılığa etkisi;
Güncel birkaç çalışmada; egzersiz öncesi alınan 3-9 mg / VA kafeinin bisiklet ve dayanıklılık koşusuna olumlu etki
Ancak VA kg’ı başına 3 mg yaklaşık 2 kupa,
VA kg’ı başına 9 mg yaklaşık 5-6 kupa, kahve
(elit sporcularda) (ACSM)
Kafein
Kısa süreli performansa etkisi;
5 dk süreli %90-100 VO2max egzersizlerde olumlu etki
Bu şiddette egz. hem aerobik hem anaerobik sistem devrede
Sprint perf.’a olumlu etkisi yok; çünkü 90 sn üzerinde sprint performansı yok ve tümüyle anaerobik
(ACSM)
Besinsel Yardımcılar
Protein tozları;
Özellikle ağırlık sporu ile uğraşanlarda ek besin
Ancak besinlerle alınan protein de yeterli
Besinsel Yardımcılar
Amino asit karışımları;
Besinsel proteinden daha kolay emilir
Protein emiliminde bozukluk olan bireylerde faydalıdır
Ancak zengin bir protein içerikli diyetten daha
fazla amino asit ihtiyacını karşılayamazlar
Besinsel Yardımcılar
Glutamin;
Esansiyel olmayan bir amino asittir
Protein sentezini,sıvı emilimini,vüc. direncini arttırma enfeksiyonları önleyici etkisi var
Glikoneojenesis ile glikoza dönüştürülür
Glutamin
7 haftalık şiddetli kuvvet antrenmanı;
Antrenmanların hemen sonrası ve yatmadan önce
1.grup; basit şeker içeren hap
2.grup; glutamin
Glutamin
7 hafta sonunda;
2 grupta da %16’lık kuvvet artışı
Vücut kompozisyonunda bir farklılık yok
Besinsel Yardımcılar
L – karnitin;
SYA’ları oksidasyon için mitokondriye taşır
Prüvatın mitokondriye girişini kolaylaştırır teorik olarak laktik asit birikimini azaltacağı anaerobik performansa olumlu etkileyeceği düşünülmektedir
Ancak prüvat kullanımının artması glikojenin erken tükenmesine ve aerobik dayanıklılık perf. olumsuz etkileyeceği de düşünülmektedir
Besinsel Yardımcılar
Gliserol;
Sıcak havalarda ve uzun süreli egzersizlerde sızı kaybını önlemesi için müsabaka öncesi hiperhidrasyon durumu yaratır
