Kendini Anlatmaya Dayalı Teknikler I

Kendini Anlatmaya Dayalı Teknikler I

DR. GÖKHAN ATİK

Kendini Anlatmaya Dayalı Teknikler

 Otobiyograf

 Problem Tarama Listesi

 Anket

 Kime Göre Ben Neyim?

 Zaman Çizelgesi

 Arzu Listesi

 Cümle Tamamlama

Otobiyografi - I

Otobiyograf,

Bireyin kendisini anlaması ve yaşadığı çelişkili durumları

değerlendirebilmesi için kendisiyle ilgili geri bildirime, bir bağlantıya ihtiyaçları vardır. Otobiyograf de amaç bireyin davranışlarının gerisinde bulunan ihtiyaçları ve tutumları tespit etmektir, bir öz yansıtma

sağlamaktır.

Kişi yaşam öyküsünü anlatırken kendince önemli gördüğü özellikleri ve bu özelliklere karşı tutumunu, bunların oluşmasında rol oynayan geçmiş olaylara ve kişilere verdiği önemi yansıtır. Bu da bireyi inceleyen kişiye onun değerleri, beklentileri, ihtiyaçları ve problemleri yani kişilik

dinamiği hakkında ipuçları verir.

Otobiyografi - II

Otobiyograf Yazdırma Yolları

1- Plansız, serbest veya sınır otobiyograf: Bireyin kendisi hakkında her konuda istediğini serbestçe yazabilmesidir.

Örnek: “Kendinizi tanıtan bir kompozisyon yazınız.”

2- Planlı, kontrollü veya sınırlı otobiyograf: Bireyin belli bir konu etrafında söz gelimi aile özgeçmişi ve ilgileri hakkında serbestçe yazabilmesidir.

Örnek: “Çocukluğunuza ilişkin önemli yaşantılar nelerdir?”,

“Geleceğe yönelik plan ve beklentileriniz nelerdir?”

Otobiyografi - III

Otobiyografn ile toplanan bilgilerin geçerliğini ve güvenirliğini artırmak için;

◦ Öğrencilere toplanan bilgilerin gizli kalacağını söylemek,

◦ Öğrencileri otobiyograf yazdırmaya heveslendirmek,

◦ Öğrenciye istediğinde, otobiyografde belirtilen herhangi bir problemi için serbestçe görüşme imkanı ve fırsatı hazırlamak,

◦ Öğrenciye yeteri kadar zaman vermek,

◦ Öğrenci okula alışana kadar otobiyograf yazdırmamak.

Otobiyografi - IV

Otobiyografnin Olumlu Yönleri

◦ Öğretmen, öğrencinin önemli duygularını, tutumlarını ve yaşantılarını öğrenebilir.

◦ Öğrencinin benlik algısı hakkında bilgi edinmek mümkün olur.

◦ Uygulama ve değerlendirme süreci görüşmeden daha az zaman alır.

◦ Öğrenci, kendini ve yaşantılarını anlatırken duygusal boşalım

sağlamış olur.

Otobiyografi -V

Otobiyografnin uygulanması kolay olsa da, değerlendirilmesi o denli güçtür. Onun içi başka tekniklerden elde edilen

bilgilerle karşılaştırılması gerekmektedir.

Otobiyografnin değerlendirilmesinde dikkat edilen hususlar:

◦ Yazıdaki genel izlenim: Mutluluk, karamsarlık, öfke …

◦ Öyküde yer verilmeyen önemli olaylar ve kişiler

◦ Otobiyografnin uzunluğu

◦ Anlatımdaki özen ve tutum

◦ Yazının tutarlılığı

Otobiyografi - VI

Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Genel bir kural olarak, PDR hizmetlerinde otobiyograf tekniği ile sık sık bilgi toplamak doğru değildir. Çünkü otobiyograf tekniği «sosyal istenirlik» denilen kişinin kendisini olduğu gibi değil de, görünmek istediği şekilde göstermek istemesinden çok etkilenen bir teknik olduğu için geçerliği ve güvenirliği diğer tekniklere nazaran düşüktür.

Arada geçen zaman süresinde öğrencinin benlik kavramında, duygu, düşünce ve tavırlarında meydana gelen gelişmeleri tespit etmek için, öğrencinin okula başladığı ilk yıl ile son yıl uygulanması uygun olur.

Problem Tarama Listesi - I

 Bir okulda öğrencileri en çok rahatsız eden, üzen problemlerin saptanması için kullanılan bir tekniktir.

 Problem taramada amaç, okulda öğrencileri kaygılandıran, dengeli ve sağlıklı uyum sağlamalarını engelleyen problemleri ortaya çıkararak, onlara yardımcı olmaktır.

 Problem tarama listesi, okul türlerine ve kademelerine göre düzenlenebilir. Bu listelerin zaman zaman gözden geçirilerek yeniden düzenlenmesi gerekir. Problem tarama listesi genellikle okul yaşamı, ev ve aile yaşamı, başkaları ile ilişki kurma,

arkadaşlıklar, bireyin kendi içi dünyası ve benlik tasarımı gibi alanlardaki problemleri kapsar.

Problem Tarama Listesi - II

Örnek

Bu problem tarama listesi siz öğrencilerimizin belli başlı üzüntülerini, ihtiyaçlarını ve her türlü problemlerini öğrenip, sizlere yardımcı olabilmemiz için hazırlanmıştır. Size ilgilendiren sorunun başındaki paratez içine «X» işareti koyunuz. Cevaplarını gizli tutulacaktır.

 I. Sağlık ve Bedenle İlgili Olanlar

 Sık sık başım ağrıyor. ( )

 Gözlerimden rahatsızım. ( )

 II. Okul ve Derslerle İlgili Olanlar

 Okulda düşük notlar alıyorum. ( )

 Ders çalışmaktan hoşlanmıyorum. ( )

 III. Ev ve Aile Yaşamı İle İlgili Olanlar

 Annem beni sevmiyor. ( )

 Ailemin fazla baskısı beni sıkıyor. ( )

 IV. Arkadaşlık İlişkileri ve Toplumla İlgili Olanlar

 Herkesle rahat ilişki kuramıyorum. ( )

 Okul arkadaşlarımla iyi geçinemiyorum. ( )

Problem Tarama Listesi - III

Problem tarama listelerinin kullanım amacı;

 Tüm bir okulun eğitim programının yeniden düzenlenmesinde,

 Okul rehberlik programının örgütlenmesi ve geliştirilmesinde,

 Bireylerin problemlerini daha iyi anlamada,

 Psikolojik danışmaya ihtiyaç duyan öğrencilerin saptanmasında,

 Öğrenci problemlerinin yaş, cinsiyet, sınıf düzeyine göre nasıl

farklılaştığını incelenmesinde kullanılmaktadır.

Problem Tarama Listesi - IV

Problem Tarama Listelerinin Hazırlanması

Odak Grup Görüşmesi: Problem tarama listesi uygulanacak gruptan 5- 10 kişilik gruba çeşitli problem alanlarıyla ilgili açık uçlu sorular

sorularak, grubun problemleri hakkında bilgi toplanabilir. Toplanan bilgiler doğrultusunda, öğretmenler ile uzmanların gözlemleri

birleştirilerek bir problem tarama listesi hazırlanır.

Deneme Formunun Hazırlanması ve Uygulanması: Hazırlanan deneme form esas uygulama grubuna benzer 30-40 kişilik küçük bir gruba

uygulanır. Uygulamadan sonra gerekli düzeltmeler yapılarak esas form oluşturulur.

Kaynakça

Yeşilyaprak, B. (Ed.) (2013). 21. yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri.

Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Çelik Örücü, M. (2015). Kendini anlatmaya dayalı teknikler. İçinde C.

Şahin (Ed.), Bireyi tanıma teknikleri, (s. 239-267). Ankara: Pegem Akademi.