KALICILIĞI SAĞLAMAK ÜZERE KULLANILAN STRATEJİLER

(1)

KALICILIĞI SAĞLAMAK ÜZERE KULLANILAN STRATEJİLER

Özel Eğitimde Öğretim Yöntemleri Hafta 11

(2)

Gündem

Kalıcılık

Kalıcılığı Sağlamada Karşılaşılan Sorunlar

Kalıcılığı Sağlamak Üzere Kullanılan Stratejiler

Aşırı Öğrenme

Dağınık Denemeler

Aralıklı Pekiştirme

Edinilmiş Becerileri Yeni Öğrenmelere Dahil Etme

Kalıcılık Planı Kullanma

Beceriyi Farklı Ortamlarda Kullanma

(3)

Kalıcılık

Kalıcılık, öğretim sona erdikten sonra da öğrencinin performansının süregelmesidir.

Kalıcılık önemlidir çünkü kalıcılık sağlanabilirse, öğretim koşulları olmaksızın öğrenci öğrendiklerini halen sergileyebiliyor olur.

Kalıcılığın sağlanmasıyla, basit davranışlar karmaşık becerilerin öğretilmesinde önkoşul oluşturur ve

(4)

Kalıcılığı Sağlamada Karşılaşılan Sorunlar

Kalıcılık aşamasında karşılaşılan en önemli sorun, kalıcılık için planlama yapılmaksızın öğretimin edinim aşamasında ölçüt karşılanır karşılanmaz sona erdirilmekte, edinim ya da akıcılık aşamasında görülen ilerleme de sekteye uğrayabilmektedir.

Kalıcılığın gerçekleşebilmesi için, planlama yapılmalı ve kalıcılığı sağlamak üzere çeşitli stratejiler kullanılmalıdır.

(5)

devam…

Kalıcılık aşamasında karşılaşılan bir diğer sorun, tekrarlama alıştırmalarından dolayı öğrencinin bıkkınlık duygusu yaşamasıdır.

Dağınık sırada denemelerin sunulmasıyla öğrencinin bıkkınlık yaşama olasılığı en aza indirilebilir;

davranış ya da becerinin günün hangi zamanında gerçekleşmesi uygunsa o zaman gerçekleşmesine yer verilebilir.

(6)

Kalıcılığı Sağlamak Üzere Kullanılan Stratejiler

Aşırı Öğrenme

Dağınık Denemeler

Aralıklı Pekiştirme

Edinilmiş Becerileri Yeni Öğrenmelere Dahil Etme

Kalıcılık Planı Kullanma

Beceriyi Farklı Ortamlarda Kullanma

(7)

Aşırı Öğrenme

Öğrenciler beceriyi yeterli performans düzeyinde öğrenirler ve sonra bu beceriyle ilgili alıştırmalara devam ederler.

Yapılan bu alıştırmalara aşırı öğrenme adı verilir.

(8)

devam…

Aşırı öğrenme, davranışın her zaman doğru performansla gerçekleştiriliyor olması ya da davranış ilk doğru biçimde gerçekleştirildikten sonra defalarca gerçekleştirilmesi olarak kabul edilebilir.

Alberto ve Troutman (2002), aşırı öğrenme fırsatlarının en az öğrenci davranışı kazanıncaya kadar gerçekleşen fırsatların yarısı kadar olmasını önermektedirler.

(9)

Dağınık Denemeler

Kalıcılığı sağlamak üzere kullanılacak bir diğer yol, dağınık denemelerdir.

Bir beceriyi öğrenci ile ard arda 10 kez tekrarlamak yerine günün farklı zamanlarına yayılmış biçimde tekrarlamak daha uygun olabilir.

(10)

devam…

Yapılacak dağınık denemeler çocuğun ard arda yapılacak denemeler sonunda ortaya çıkabilecek bıkkınlığı önler.

Öğrenciye tek bir zaman yerine farklı zamanlarda alıştırma yapma fırsatı verildiğinde, öğrencinin beceriyi daha ileriki zamanlarda da ilk öğrendiği gibi doğru biçimde sergilediği gözlenmektedir.

(11)

Aralıklı Pekiştirme

Öğretimde her doğru tepkinin pekiştirilmesi davranış edinimini kolaylaştırır. Ancak, belli düzeyde edinim sağlandıktan sonra pekiştireçler silikleştirilerek kullanılmalıdır.

Pekiştirme tarifelerini hakkında bildiklerinizi paylaşınız.

(12)

Edinilmiş Becerileri Yeni Öğrenmelere Dahil Etme

Edinilen becerilerin unutulmasını önlemek amacıyla edinilmiş beceriler farklı ve yeni öğrenmelerin içine dahil edilebilirler.

Örneğin, ankesörlü telefon kullanmayı öğrenen bir öğreniciye telefonda konuşma sosyal becerisinin öğretiminde iki beceri bir arada kullanılabilir.

(13)

devam…

Aynı amaca hizmet eden beceriler ve davranışlar farklı etkinliklerde birlikte kullanılabilir

Örneğin, ev içi becerilerinde çırpıcı kullanarak kek çırpma, küçük kas becerilerinden nesne tutma ya da kavrama becerisine hizmet edebilir.

(14)

Kalıcılık Planı Kullanma

Bazı beceriler işlevsel olmasına ve öğrenciler tarafından kolaylıkla öğrenilmesine rağmen, çok fazla alıştırma fırsatı olmadığı için çok çabuk unutulabilir.

Örneğin; doktora gitme, ped kullanma, yangın alarmına uygun davranma, tırnak kesme vb.

(15)

devam…

Bu becerilerden bazıları, belli aralıklarla rutin olarak gerçekleşene becerilerdir ve kalıcılığının korunma olasılığı diğer becerilere göre kısmen daha fazladır.

Belli zamanlarda tekrar edilmeyen, unutulabilecek beceriler kalıcılık planı kapsamında alınarak zaman zaman tekrar edilmeli ve unutulması önlenmeye çalışılmalıdır.

(16)

Beceriyi Farklı Ortamlarda Kullanma

Bir beceri önemli bir beceri olarak belirlenmişse, muhtemelen sınıf dışındaki başka ortamlarda da kullanımı söz konusu olacaktır.

Bu durumda farklı ortamlarda yapılacak alıştırmalar becerinin kalıcılığını sağlamaya yardımcı olacaktır.

(17)

Beceriyi Farklı Ortamlarda Kullanma

İşlevsel ve yararlı olamayan beceriler genellikle kolay öğrenilmeyecek ya da öğrenilse dahi çok çabuk unutulacaktır.

Bu nedenle işlevsel ve yararlı beceriler seçilmeli, seçilen becerilerin mümkün olduğunca farklı ortamlarda alıştırmasının yapılması sağlanmalıdır.