Seks

51

Seksüel ‹liflki ile Tetiklenen Refleks Epilepsi Nöbetleri: ‹ki Olgu Sunumu

Reflex Epilepsy Seizures Triggered by Sexual Intercourse: Two Case Reports

O L G U S U N U M U / C A S E R E P O R T

ÖZET

Refleks epilepsi terimi duysal bir d›fl uyaran ya da daha az s›kl›kla iç uyarana ba¤l› olarak geliflen epileptik nöbetleri tan›mlamaktad›r.

Görsel uyaranlarla tetiklenen nöbetler refleks epilepsinin en s›k tipidir. Seksüel orgazm›n tetikledi¤i epileptik nöbetler ise literatürde çok nadirdir. Burada seksüel orgazm ile geliflen nöbetleri olan iki olgu sunulmufltur.

Anahtar Kelimeler: Epilepsi, refleks, orgazm.

ABSTRACT

Reflex Epilepsy Seizures Triggered by Sexual Intercourse: Two Case Reports Emine Rabia Koç¹, Akif Koç²

Cizre State Hospital,

1Department of Neurology, ²Department of Urology, Sirnak, Turkey

Reflex epilepsy is a condition in which seizures can be triggered habitually by an external stimulus or, less commonly, by internal men- tal processes. Seizures triggered by visual stimuli are common in cases of reflex epilepsy; however, epileptic seizures induced by sex- ual orgasm and somatosensory stimuli are very rare in the literature. In this study, two cases of reflex epilepsy triggered by sexual orgasm are reported.

Key Words: Epilepsy, reflex, orgasm.

Emine Rabia Koç¹, Akif Koç²

SB Cizre Devlet Hastanesi,

1Nöroloji Bölümü, ²Üroloji Bölümü, Şırnak, Türkiye

Turk Norol Derg 2011;17:51-54

G‹R‹fi

Refleks epilepsi terimi duysal bir d›fl uyaran ya da daha az s›kl›kla iç uyarana ba¤l› olarak geliflen epileptik nöbet- leri tan›mlamaktad›r (1,2). “International League Against Epilepsy (ILAE)”nin son s›n›flamas›na göre sensöriyal sti- muluslarla ortaya ç›kan tüm epileptik nöbetler refleks epi- lepsi sendromu olarak tan›mlanm›flt›r (3). Görsel uyaran- larla tetiklenen nöbetler refleks epilepsinin en s›k tipidir (4). Di¤er tetikleyiciler aras›nda okuma, yazma, irkilme, so- matosensöriyal uyaranlar, propriyosepsiyon, iflitsel uyaran, s›cak su, yemek yeme ve vestibüler uyaranlar say›labilir (5,6). Nöbet indükleyicileri aras›nda cinsel iliflki ya da or- gazm yer almazken, orgazm›n indükledi¤i refleks epilepsi de refleks epilepsi sendromlar› aras›nda bulunmamakta- d›r. Literatürde de seksüel orgazm›n tetikledi¤i epileptik nöbetlere çok nadir rastlan›r. Burada hastalar, elektroen- sefalografi (EEG) ve nöroradyoloji bulgular› ile birlikte ref- leks nöbetlerinin özellikleri ele al›narak sunulmufllard›r.

OLGULAR Olgu 1

K›rk befl yafl›ndaki erkek hastan›n 20 y›l önce baflla- yan nöbetleri mevcuttu. Nöbet öncesinde korku hissi, bulant› ve sa¤ pariyetal bölgede uyuflma, kar›ncalanma tarz›nda parestezileri oluflmakta idi. Yaklafl›k 1-2 dakika sonra bu durum sonlan›p bafl›n sola do¤ru deviasyonu geliflmekte ve hasta sekonder jeneralize tonik-klonik nö- bet geçirmekteydi. Hasta 33 yafl›nda iken ikinci evlili¤ini yapm›fl ve evlilikten 1-2 ay sonra efli ile girdi¤i iliflki ve or- gazm sonras›nda da nöbetlerinin olmaya bafllad›¤›n› fark

etmifl. Orgazm sonras› gelen nöbet öncesinde aura tarif- lemeyen hastan›n nöbetleri orgazmdan yaklafl›k yar›m saat ile iki saat sonra olmakta imifl. Nöbetleri sol adver- sif jeneralize tonik-klonik özellikte olup birkaç dakikada sonlan›yormufl. ‹liflki say›s› artt›kça nöbet s›kl›¤›n›n artt›-

¤›n›, uykusuz ve yorgunken iliflkiye girdi¤inde daha s›k nöbet geçirdi¤ini belirtti. Nöbet geçirdikten birkaç gün sonra çekilen EEG’de sa¤ hemisferde belirgin keskin-ya- vafl dalga boflal›mlar› izlendi (Resim 1). Epilepsi protoko- lünde çekilen kraniyal MRG normaldi. Hasta yaklafl›k 10 y›ld›r çeflitli antiepileptik ajanlar› düzensiz olarak kullan- makta ve bu süre içinde yine iliflkiden ba¤›ms›z ve iliflki sonras› olan nöbetleri devam etmekte idi. Hastaya leve- tirasetam tedavisi 1000 mg/gün dozunda baflland›. Nö- beti olmas› üzerine levetirasetam dozu 2000 mg/gün’e kadar ç›k›ld›. Hasta alt› ayd›r düzenli tedavi al›yor ve yak- lafl›k dört ayd›r nöbetsiz olarak izleniyor. Hastan›n seksü- el hayat› sorguland›¤›nda; nöbet geçirme endiflesi ile ilifl- kiye girmekten kaç›nd›¤›, sinirli ve anksiyöz oldu¤u bu durumun orgazma ulaflmas›n› etkiledi¤i ö¤renildi.

Olgu 2

K›rk iki yafl›ndaki erkek hastan›n dokuz y›l önce bafl- layan, haftada 5-6 kez tekrarlayan nöbetleri mevcuttu.

Nöbet öncesinde aura tariflemeyen hasta ilk nöbetini uyan›k haldeyken geçirmifl. Nöbetin önceden gelece¤ini hissetmeyen hastan›n aniden tüm vücutta kas›lmas›, bo-

¤ulur tarzda ses ç›kartmas›, dilini ›s›rmas› ve kendine gel- di¤inde tüm vücutta yorgunluk hissi ve uykuya dalmas›

fleklinde nöbet öyküsü vard›. Hastan›n bundan üç y›l ön- ce bafllayan, cinsel temas s›ras›nda orgazma ulaflmadan

52

Koç ER, Koç A. Reflex Epilepsy

Turk Norol Derg 2011;17:51-54 Resim 1. EEG’de sa¤ hemisferde belirgin keskin-yavafl dalga boflal›mlar› izlenmektedir.

53 Turk Norol Derg 2011;17:51-54

Refleks Epilepsi Koç ER, Koç A.

önce ortaya ç›kan, jeneralize tonik-klonik karakterde nö- bet öyküsü mevcuttu. Koitus s›ras›nda geçirdi¤i nöbet- ten sonra hasta kendine geldi¤inde ejekülasyonun oldu-

¤unu belirtti. Nöbet sonras›nda frontal bölgede oluflan ve yaklafl›k yar›m saat süren gerilim tipi bafl a¤r›s› tarifle- yen hastan›n nöbetten birkaç gün sonra çekilen EEG’de her iki hemisferin frontal bölgesinden kaynaklanan izole keskin dalga aktivasyonlar› izlendi. Epilepsi protokolünde çekilen kraniyal MRG normaldi. Hasta ikili antiepileptik tedavi (1000 mg/gün valproik asit, 100 mg/gün lamotri- gin) almas›na ra¤men nöbetleri haftada bir ya da iki kez devam etmektedir. Hasta kulland›¤› antiepileptik ajanla- r›n seksüel hayat›n› etkiledi¤ini ve antiepileptik kullanma- ya bafllad›¤›ndan beri iliflki s›ras›nda sertleflmede sorun yaflad›¤›n› ifade etti.

TARTIfiMA

Refleks epilepsi terimi herhangi bir duysal d›fl uyarana ya da daha az s›kl›kla iç uyarana ba¤l› olarak geliflen epilep- tik nöbetleri tan›mlamaktad›r (1,2). Duyarl› hastalarda baz›

spesifik stimuluslar›n tetikledi¤i epileptik nöbetlerdir. Ref- leks epilepsi tan›s› uyaranla indüklenen iki veya daha fazla nöbet veya ayn› anda EEG delili olan tek nöbet ile konulur (7). Refleks epilepsiler epileptik nöbetlerin nadir görülen bir tipidir ve epilepsili tüm hastalar içinde %6 oran›nda görü- lür (8). ILAE’nin son önerisine göre sensöriyal stimuluslar›n neden oldu¤u tüm epileptik nöbetler refleks epilepsi olarak tan›mlanmaktad›r (3). Refleks epilepside epileptik nöbetler fokal ya da jeneralize özellikte olabilir. Yine refleks epilepsi nöbetleri nonepileptik nöbetten ziyade epileptik natürde- dir ve EEG’de epileptiform de¤ifliklikler izlenir. Refleks epi- lepsiyi tetikleyen birçok stimulus mevcuttur. Görsel tetikle- nen nöbetler refleks epilepsinin en s›k tipidir (4,9). Bundan baflka düflünme, müzik, yemek yeme, somatik duysal, propriyoseptif, okuma, s›cak su ve “startle” gibi tetikleyici- ler de mevcuttur (1,3,4). Nöbet tetikleyicileri aras›nda cin- sel iliflki ya da orgazm yer almazken, orgazm›n indükledi¤i refleks epilepsi de refleks epilepsi sendromlar› aras›nda bu- lunmamaktad›r. Literatürde de orgazm›n indükledi¤i nö- betle ilgili az say›da bildirilmifl olgu mevcuttur. Hoenig ve Hamilton 1960 y›l›nda ilk olguyu bildirmifltir. Bu olgu 23 ya- fl›nda bir kad›nd›r ve cinsel boflalmadan saniyeler sonra bi- lincini kaybetmektedir (2).

Epilepsi ve seksüel aktivite birkaç flekilde iliflkili olabi- lir; bu iliflki seksüel birleflme s›ras›nda hiperventilasyonun tetikledi¤i nöbetler, orgazm ya da seksüel uyar› ile tetik- lenen refleks epilepsi, epileptik auran›n bir parças› olarak ortaya ç›kan taktil genital his, orgazm ya da seksüel ha- lüsinasyon, nöbet s›ras›nda ya da sonras›nda geliflen sek- süel otomatizma ve anormal interiktal seksüel davran›fl- lar fleklindedir (10). Orgazm›n indükledi¤i nöbetlerde hi- perventilasyonun nöbete olan etkisini d›fllamak zordur.

Ancak EEG kay›tlar›nda hiperventilasyon s›ras›nda epilep- tiform aktivitenin görülmemesi ve cinsel iliflkiden belirli bir süre sonra nöbetlerin görülüyor olmas› hiperventilas- yonun etkisini d›fllamam›za yard›mc› olmaktad›r. ‹lk olgu- muz, iliflkiden yar›m saat ile iki saat sonra nöbet geçir- mekte idi. Hastan›n çekilen rutin EEG kay›tlar›nda zemin aktivitesi düflük voltajl›, h›zl› zemin aktivitesi ile uyumlu olup, sa¤ hemisfer kaynakl› zaman zaman jeneralize olan epileptiform bozuklu¤u göstermekte idi. Hiperven- tilasyon s›ras›nda epileptiform aktivite izlenmedi. ‹kinci olgumuz da cinsel iliflki s›ras›nda daha orgazma ulaflma- dan cinsel temas s›ras›nda nöbet geçirmekte ve nöbet- ten sonra kendine geldi¤inde ejekülasyonun oldu¤unu söylemekte idi. Ayr›ca, iliflki s›ras›nda hiperventilasyonun etkisi sorguland›¤›nda yorulman›n ya da nefes nefese kalma durumunun olmad›¤› ö¤renildi. Hastan›n EEG’sin- de her iki hemisferin frontal bölgesinden kaynaklanan izole keskin dalga aktivasyonu izlenirken hiperventilas- yon mevcut durumda de¤ifliklik yapmad›. Literatürde bil- dirilen hastalar›n ço¤u farkl› tipte parsiyel epilepsili has- talard›. Bununla birlikte Özkara ve arkadafllar›n›n alt› has- tal›k serisindeki hastalardan biri idiyopatik jeneralize epi- lepsili olup orgazm›n indükledi¤i refleks jeneralize epilep- sinin ilk örne¤ini oluflturmaktad›r. Literatürde seksüel fe- nomenle iliflkili nöbetlerin büyük bir k›sm›nda epileptik zon sa¤ hemisfere lateralizedir. Sunulan ilk olgu literatür ile uyumludur. Yine bildirilen hastalar›n ço¤unun kad›n olmas› bu cinsiyetin bask›n oldu¤unu göstermekte iken bizim olgular›m›z›n ikisi de erkek cinsiyetinde idi.

Sonuç olarak; nöbet ile baflvuran hastalar de¤erlendi- rilirken, de¤iflik uyaranlar ile tetiklenen nöbetler de sorgu- lanmal› ve gerekirse tan›ya varmada elektrofizyolojik ince- leme s›ras›nda hastaya uyaran verilmelidir.

KAYNAKLAR

1. Bebek N, Gürses C. Refleks epilepsiler. Bora ‹, Yeni NS, Gürses C (editörler). Epilepsi. 1. Bask›. ‹stanbul: Nobel T›p Kitabevleri, 2008:333-49.

2. Özkara C, Ozdemir S, Y›lmaz A, Uzan M, Yeni N, Ozman M.

Orgasm-induced seizures: a study of six patients. Epilepsia 2006;47:2193-7.

3. Engel J Jr. A proposed diagnostic scheme for people with epi- leptic seizures and with epilepsy: report of the ILAE task force on classification and terminology. Epilepsia 2001;42:796-803.

4. Baykan B, Gürses C. Epilepsi ve di¤er nöbetli hastal›klar. Emre M (editörler). Principles of Neurology. 8. Bask›. ‹stanbul: Günefl Kitabevi, 2006:271-301.

5. Tiras R, Mutlu A, Ozben S, Aydemir T, Ozer F. Forced eye clo- sure-induced reflex seizure and non-ketotic hyperglycemia.

Ann Saudi Med 2009;29:313-5.

6. Chuang YC, Lin TK, Lui CC, Chen SD, Chang CS. Tooth-brus- hing epilepsy with ictal orgasms. Seizure 2004;13:179-82.

54

Koç ER, Koç A. Reflex Epilepsy

Turk Norol Derg 2011;17:51-54 7. Kabay SC, Karaman HÖ, Çelikkafl E, Erdinç O. Refleks epilepsi-

ler: Gözden geçirme. Epilepsi 2008;14:207-12.

8. Incecik F, Hergüner MO, Elkay M, Altunbasak S. Hot water epi- lepsy - a report of three cases. Indian Pediatr 2004;41:731-3.

9. Salas-Puig J, Mateos V, Amorín M, Calleja S, Jiménez L. Reflex epilepsies. Rev Neurol 2000;30(Suppl 1):S85-9.

10. Calleja J, Carpizo R, Berciano J. Orgasmic epilepsy. Epilepsia 1988;29:635-9.

Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence Uzm. Dr. Emine Rabia Koç

SB Cizre Devlet Hastanesi Nöroloji Bölümü

73200 fi›rnak/Türkiye

E-posta: erabiakoc@yahoo.com

gelifl tarihi/received 16/05/2010 kabul edilifl tarihi/accepted for publication 21/10/2010