LiFiNE iPLiGi

TMMOB Tekstil Miihcndisleri Odll.'Il UCTF..A The Chamber orT ~tilc Engin~crs

Tl!kstil VI! Miihendis

YII ·13 SUYI: 62 -63 The Journal orTextiles nnd EngincL'r

ADANA, KAHRAMANMARA~ VE GAZiANTEP iLLERiNDE PAMUK iPLiGi URETiMi YAPAN TEKSTiL i~LETMELERiNiN

GENEL DURUMU, PAMUK LiFiNE iLi~KiN

KALiTE BEKLENTiLERi, SORUNLARI VE <;OZUM ONERiLERi

Hacer KAYA*

Aytell DOLAN<;:AY*

Petek TOKLU*

Saire R. TUR.KOGLU*

Zeki NASIRCI*

Sedat SULLO*

Bekir S. bZBEK*

* <;:ukurova Tanmsal Ara~tll'lna Ellstitiisii Miidiir!iigli-ADANA

OZET

Bu ara~tllma, Cukurova Tantnsal Ara~ttrma Enstitiisii tarafmdan biilgedeki pamuk tanmmm genel durumunu, tekstil sektiirilniln pamuk lifinden beklentilerini, illkemiz pamuklarmda ya~adlklan sorunlan ortaya ylkamlak ve pamugun lif teknolojik iizellikleri konusunda yapIiacak ara~tlrmalara alt yap ^I olu~tunnak amaclyla yaplhlll~tIr. Cah~mada, Biilge'de faaliyet giisteren tekstil i~letmelerinin mevcut kapasiteleri, kullandlklan ilretim teknolojisi, tercih ettikleri lif iizellikleri, illkemiz pamuklannda ya~anan sonmlar ve sektiiriln bu sonmlann yiizilmil yiiniinde iinerileri bir anket araclhglyla

saptanml~tlr. Cah~ma sonucunda, ii1kemiz pamuklarmda kontaminasyonun, en iinemli sortIn olarak giiriildilgil; aylll zamanda ilretilen pamuklann lif uzunlugu ve lif kopma dayalllkhhgl yiinilnden tekstilcilerin taleplerini biiyilk orand a kar~Iiamakla

birlikte daha ince lifli ye~itlere de ihtiyay duyduklan belirlenmi~tir. Aynca standardizasyonda tek balya sistemine geyi~in

iilkemiz pamukyulugu a<;lsmdan biiyilk iineme sahip oldugu saptanml~tlr.

Anahtar Kelimeler: Tekstil i~letmeleri, pam uk, Iifimlitesi, kontaminasyon

A SURVEY ON GENERAL SITUATION, COTTON FIBER QUALITY EXPECTATIONS, PROBLEMS, AND RECOMMANDATIONS OF COTTON

SPINNING MILLS IN ADANA, KAHRAMANMARA~ AND GAZiANTEP

A survey was conducted by Cukurova Agricultural Research Institute to detennine the general situation of cotton cultivation, the expectation and the problems of textile sector and to contribute to the researches on cotton fibre tecnological traits. The capasity, production tecnology, prefered fibre traits of cotton spinning industry taken part in the region were investigated and the problems of processing and the solving recommendations of the sector were detennined.

As a result, it is indicated that the most important problem of cotton cultivated in Turkey is contamination. However the fibre length and the fibre strength of the cultivated cottons is suitable for the textile sector mostly it is detennined that cotton varieties with finer fiber are needed.

In addition it is indicated that using single bale testing as a classification system in standardization is very important for solving the problems of cotton textile industry in Turkey.

Key words: Spinning mills, cotton, fiber quality, contamination

The Journal ofTeK\Jles and Englll&er

1.

Pamuk, <;ok yiinlil kullamm alanlanyla, sagladlgl islihdam olanaklan ve yarattlgl katma deger ile Dike ekonomisi ve sosyal ya~am standardl a<;lsmdan iinemli bir tanmsal iiriindiir. Lifi ve <;igidi ile degerlendirilebilen pamuk,

yakla~il( 50 sanayi kolunun hammaddesidir. Ancak, pamuk iincelikle lifi i<;in iiretilmekte olup, 23.7 milyar dolar ile top lam ihracal gelirleri i<;erisinde % 33 oranmda iinemli bir paya sahip olan, Tlirkiye tekstil ve konfeksiyon sektiiriinlin temei hammaddesidir.

(h ttp:J Jwww.dtm.gov.tr) .

Genel bir ifadeyle; iplik, tekstil ve konfeksiyon sektiiriiniin ana unsurudur ve bu nedenle iplik liretiminde kullamlan hammaddenin olumlu yada olumsuz biitiin iizellikleri elde edilen son lirlin kalitesini dogrudan etkilemektedir.

Olkemizde uzun Yillardir tarum yapIian pamukta ilk iinemli geli~meler; 1924 yIimda Adana'da, 1934 yIimda Nazilli'de Pamuk Ara~tmna Enstitiilerinin kurulmasl ve Amerika'dan getirilen materyal lizerinde pamuk lslah

<;ah~malannll1 ba~lamasl ile olmu~tur. Glinlimlize kadar siiregelen <;e~it geli~tirme ve yeti~tirme teknikleri konusunda yapIian bu <;ah~malar sonucunda, liIkemiz pamuklannda gerek verim, gerekse lif kalite degerleri yiiniinden iiretici ve tekstil sektiiriiniin taleplerini

kar~Iiayabilecek dlizeyde ilerlemeler kaydedilmi~tir.

Ancak son yillarda tekstil sektiiriinlin kullandlgl iplik iiretim teknolojisi ve hlzlannda iinemli geli~meler saglannll~, farkhla~an tiiketici talepleri dogrultusunda iiriin <;e~itliligi artml~ ve bunlara bagll olarak tekstil hammaddesi olan lif pamuklann iizelliklerine ili~kin

beklentilerde de farkhhklar ortaya <;lkml~tlr. Bu nedenle, pamugun bitkisel iizellikleri ve lifkalite kriterleri lizerinde

<;ah~an ara~tmcIiann, tekstil sektiiriiniin hammadde lif pamuk ile ilgili farkhla~an beklentilerini kar~Iiayabilecek

<;iiziimler iiretebilmeleri i<;in, sektiirli daha iyi tam malan, iinceliklerini belirlemeleri ve 9ah~malanl1l sektiiriin talepleri dogrultusunda yiinlendinneleri gerekmektedir.

Bu ama<;la pamuk konusunda enstitiimiizce yapIiacak

ara~tIrmalarI, iizellikle de Islah 9ah~malarInl

yiinlendirmek i<;in, bu <;ah~mada, tekstil sektiiriiniin istekleri dikkate almarak iincelikle sonmlann belirlenmesi

hedeflenmi~tir. Bu nedenle <;:ukurova Tanmsal Ara~tlm1a

Enstitiisii faa Ii yet alamnda yer alan pamuk ipligi liretimi yap an tekstil i~letmeleri ile birebir giirli~meler yapllml~ ve amaca' yiinelik hazlrlanml~ bir anket fonnu araclhglyla

tekstil i~letmelerinin mevcut kapasiteleri, kullandlklan iiretim teknolojisi, tercih ettikleri lif iizellikleri, iilkemiz pamuklannda ya~anan sorunlar ve sektiiriin bu sorunlann

<;iiziimii yiinlinde iinerileri saptanml~tlr.

<;:ah~ma sonucunda elde edilen veriler, pamuk konusunda

<;ah~an ara~tmcIiann sorunlann <;iiziimlinde etkili ve uygulamada ba~anh olabilecek <;ah~malan planlamalan yiinlinde yardlmcl olabilecektir.

Kaya ve arl<. (2003), <;:ukurova, Giineydogu ve Ege Biilgelerinde yeli~tirilen stand art pamuk <;e~itlerinin lif karakterlerini kar~Iia~lIrdlgl <;ah~mada, <;ah~maya konu olan 10 lokasyon arasll1da(Nazilli, Menemen, Siike, Saraykiiy, Antalya, Adana, Hatay, K.Mara~, Diyarbaklr, S.Urfa) en yiiksek lif ve iplik (SCI, CSP) kalite iizelliklerinin, Menemen (Nazilli 84-S), Diyarbaklr

(Er~an-92), S.Urfa (Sayar 314) lokasyonundan elde edildigini, Giineydogu Anadolu Biilgesi'nin kaliteli pamuk liretiminde iinemli bir potansiyele sahip oldugu ve Iif kalitesinin geli~tirihnesinde iinemli katiasl olan lirlin

geli~tilme ve koruma programlannll1uygulanmaslyla, Ege pamugu kalitesinde lif pam uk iiretilebilecegini be I irtm i~ I erd i r.

Oglal<,1 (2003), lif ve iplik kalitesine etki eden yabancl maddeleri (kontaminasyon); organik maddeler, imalat iiriinleri, inorganik maddeler, yag ve kimyasal maddeler olarak gruplandmm~tlr.

Ozdil (2003), tekstilde kullanIian liflerin belirli iizellikte olmasl gerektigi, bu iizelliklerden en iinemlilerinin;

lIzunluk, ve uzunluk dagIillm, incelik, mukavemet ve uzama yetenegi ve yabanclmadde oraml1ln oldugll ve iplik egrilebilmesi i<;in bu iizelliklerin belirli bir seviyede olmasll1m gerekliligini belirlll1i~tir. AYI1l <;ah~mada, liflerin fiziksel iizelliklerinin kendisinden yapIiacak ipligin egrilebilme Sll1lrian, mukavemet, iplik giirliniimli, diizglinsiizllik, blikiim vb. karakteristiklerini direkt olarak etkiledigini bildirilmi~tir.

Anonim (2004), Tiirkiye'de tekstil ve konfeksiyon sektiiriinlin 1980'li Yillann ba~mdan itibaren dl~ salIma yiinelik olarak hlzh bir biiyiime slirecine girdigi, sektiirde karlIilgm 1995 Ylhnda en yiiksek seviyeye <;Iktlgl ve 1995- 1998 diineminde kapasite yaralImll1a yiinelik <;ok biiylik yatmmlar ger<;ekle~tigini bildinni~tir.

--

--

Naca" (2004), Tiirkiye pamuk dl~ ticaretinin yaplsl ve bunu etkileyen faktorleri inceledigi ,alI~mada, 200 I /2002 sezonu itibari ile dlinyal1ln en fazla pamuk dl~aIlIm yapan (ilke konumuna ge,en Tlirkiye'nin son yillarda en fazla pamuk dl~ aillm yaptlgl lilkenin ABD oidugu, ABD'nin Tiirkiye DI~ Pamuk alImmdaki paymm %52.29 ve bunu

%26.63 ile Yunanistan'm izledigini belirtmi~tir.

<;:ah~mada aynca, dl~ pamuk ahml yapan tinnalara uygulanan bir anket araclhglyla elde edilen verilere gore, tinnalann %37.5'inin oW elyaf ve yabanci madde,

%25'inin nem, standart hatasl sorunlan ile kar~Ila~tIklan,

yine %25'inin ise herhangi bir sorunla kar~Ila~madlklan,

ayl1l <;alI~mada anket yontemi ile elde edilen verilerden Tiirkiye'de pamuk dl~ ailInmm nedenleri olarak; anket uygulanan till11alann % I OO'linlin yerli pamuklarda kalite ve stand art SOrImunun fazla oimasl, %62.5'inin ithal pamugun fabrika teslim tiyatl uygunlugu, %37.5 ithal pamuga talep olinasl, % 12.5'in yerli iiretimin talebi

kar~IIamamasl, open end iplikler i<;in iyi randlman saglamasl ve uzun vadeli tiyat fikslemc imkal1l gibi nedenler belirtmi~tir.

ITMF (2005), 2005 yilmda kontaminasyon yoniinden lilkeler arasmda yap tikI an degerlendinne sonucunda, kontaminasyonun en yliksek oidugu (ilkeler olarak Tlirkiye, Hindistan, Paraguay, Nijerya, Suriye ve Orta Asya belirtilirken, en temiz pamuklann ise israiI, Senegal, A.B.D., Zimbabwe, Avustralya ve Togo'da bulunabilecegi

bildirilmi~tir.

Ozbe" ve ark. (2005), TAGEM tarafmdan Oikesel boyutta ylirlitiilen "OIkesei LifVeri Tabal1l OIu~turulmasl"

projesi kapsammda slirdlirdlikleri <;aII~mada, 2005 liretim doneminde Ege , <;:ukurova, Giineydogu Anadolu Bolgesinde pamuk ekim alal1l ve ekilen pamuk <;e~itleri

i<;erisinde %5'i ge<;en ,e~itlerden, her bir bolgeden alman 100 adet Iif ornegini incelemi~Ier ve Iif incelik (micronaire) yoniinden Ege: 4.8, <;:ukurova: 5.0, GAP:

4.7, Iif uzunluk (mm) yon linden Ege: 28.5 <;:ukurova:

27.9, GAP: 28.6, IiI' kopma dayamkhhgl (gr/teks) yonlinden Ege: 31.1 <;:ukurova: 29.3 GAP: 29.8, renk derecesi (C-G) yon linden Ege: 11-42 <;:ukurova: II-52 GAP: II-52 degerlerini elde etmi~Ierdir.

2. Materyal Ve Metot

<;:alI~mal1ln ana materyalini, Adana, Kahramanmara~,

Gaziantep illerinde pamuk ipligi iiretimi yapan tekstil

The Joumal ofTeXbles and Engineer

fabrikalanndan toplanan veriler oIu~turmaktadll·.

Veriler, amaca uygun ~ekilde geli~tirilen allket fonnu kullamlarak kar~Illkli gorii~me yoluyla elde edilmi~tir.

Ara~tll'lnada, anketle saglanan bilgiler i~Ietmelerin 2005 yililiretim donemine ili~kindir.

Anket uygulamasl, basit tesadliti 6rnekleme yontemi ile belirlenen i~Ietmelerde yiirlitiilmli~tiir. <;:ah~mada anket Adana'da I 0, Kahramanmara~'ta 20, Gaziantep'te 10 oimak lizere toplam 40 tekstil i~Ietmesinde, iplik kalitesinden sOrIImiu yoneticilere dogrudan uygulal1lm~tlr.

Ara~tll1na ile ilgili olarak elde edilen bilgiler oncelikli olarak bilgisayar ortamma kaydedilerek (Microsoft Excel) veri tabal1l oIu~turulmu~ ve daha sonra oIu~turuian bu verilerin, Jump istatistik programl yardlll1l ile dagIlllnian (ylizde oran) belirlenmi~tir.

3.Bulgularve TarlI~ma

60 50

~ 40

~

E

0 20

10

0 ~

'"

v

'"

~ '" '"

Oretime Ba,lama Y Iii

SekiI3.I. Tekstil i~Ietmelerinin Oretime Ba~Iama Tarihi

SekiI3.1 'den, ankete katilan tekstil i~letmelerinin %3'linlin 1970'den once, % 15'inin 1970-1980, % l7'sinin 1981- 1990, %55'inin 1991-2000 yilian arasmda ve % I O'unun ise 2000 yilmdan sonra iiretim faaliyetine ba~ladlklan

izlenebilmektedir. Elde edilen bulgular, Tlirkiye'de tekstil ve konfeksiyon sektoriiniill 1980'Ii Yillann ba~llldan

i tibaren dl~ satllna yonelik olarak Illzll bir bliylime slirecine girdigi, sektorde kilrllhgm 1995 yilmda en yliksek seviyeye ,Iktlgl ve 1995-1998 doneminde kapasite yaratllnma yonelik ,ok biiylik yatirimlar ger<;ekle~tigi bildiren bllIgliiar ile benzerlik gostennektedir(Anonim, 2004).

Lise

~ekiI3.2. iplik Kalitesinden Sorumlu

Ki~inin Egitim Diizeyi

~ekil 3.2'den, incelenen tekstil i~letmelerinde iplik kalitesinden sorum III iplik iiretim ~eflerinin %SS'inin iiniversite, % 12'sinin ise lise ve dengi oklillard~n mezun olduklan dikkati gekmektedir.

~

~ ~

<=:

0

e

Mezun OILman B61iim

~ekil 3.3. Oniversite Mezunu Olanlann Biiliimleri

~ekil 3.3'ten, ankete katIlan i~letmelerin iiniversite mezunu alan iplik iiretiminden sorumlu ki~ilerin

%46'sll1l11 tekstil, %23'iinlin makine ve % ITsinin elektronik miihendisligi biiliimlerinden, % 14 'iiniin ise diger (i~letme, ziraat fakiiltesi, in~aat ve endiistri miihendisligi gibi) biiliimlerden meZlln oldllklan izlenebilmektedir

n-End 43%

~ekil 3.4. Tekstil i~letmelerinde Kullamlan iplik Egilme Teknolojisi

~ekil 3.4'ten, incelenen tekstil i~letmelerinin %43'iiniin hem ring hem de open-end, %35'inin yalmzca open-end,

%22'sinin ise ring egirme teknolojisini kllllandlklan dikkati gekmektir.

50

40

~ ³⁰

c ~

0

c _o

'"

ROlor Sn)'1S1 (Adel)

~ekil 3.5. i~letmelerin Open-End Eginne Teknolojisi Kapasitesi

~ekiI3.5'ten, incelenen i~letmelerin %IS' inin 1000'den daha az, %43'iiniin 1000-3000, %21 'inin 300 1-5000,

% II 'inin 500 I-I 0000 arasll1da, % Tsinin ise 10000'den daha fazla rotor kapasitesine sahip olduklan izlenebilmektedir.

--

5U

'"

~ ~ JU c E

2"

0 JU

"

/

/

~

0 o o o

V

l-

~

~

c c o c,

g

_A

_ 51

-

o g

'C o g

N

~ L @

I

c o

,

~

0 o c o )[

ig SnytSl (Adet)

b

Sekil 3.6. i~letmelerin Ring Egirme Sistemi Kapasitesi

Sekil 3.6'dan, ankete kattlan i~letmelerin %9'unun 10000'den daha az, %46'smm 10000-20 000, %27'sinin 2000 1-30000, % 9'unun 3000 1-40000 arasmda ve yine

%9'unun 40000'den fazla ig kapasitesine sahip i~letmeler

olduklan dikkati yekmektedir.

.jI)

30

~

il '"

0 10

0

Orclim Miklan (tunIYlI)

SekiI3.7. i~letmelerin Toplam iplik Uretim Kapasitesi

SekiI3.7'den, incelenen i~letmelerin %32'sinin 2000-5000 ton ve yine %32'sinin 500 I-I 0000 ton, % 19'unlln 1000 1- 20000 ton, %6'stntn 2000 1-50000 ton ve % II 'in in ise 5000 1-500000 ton arasmda ortalama ytilik iplik iiretimlerinin oldugu izlenebilmektir

ThE! JoumaJ olTllJ;ties and EnglnlHlr

AnaJiz ^DUnlll1U

Sekil 3.8. Tekstil i~letmelerinin Laboratllvar Dllrumll.

SekiI3.8'den, incelenen i~letmelerin %65'inde hemlifhem de iplik analizlerinin yaptlabildigi, %20'sinde analiz yapllmadlgl, % 15'inde ise sadece iplik analizlerinin yaptlabildigi laboratuvar ko~ullanntn mevcllt oldugu izlenebilmektedir.

Hanroll Bilc~imi

~ekil 3.9. Tekstil i~letmelerinin Hal111an Bile~imi

~ekil 3.9'dan, ankele kattlan i~letmelerin %60'ntn yUzde yUz pamllk, %33'niin ylizde Yliz pamuk ve pamuk-suni elyaf kan~lml, % Tsinin sadece pamuk-sllni elyafkan~ltnt

iplik (iretimi yapllklan dikkati I'ekmektedir.

~ o

~

"J;

-" _o ~

"

~ekil 3.1 O. i~letmelerin iplik Aglrhkh Kllllanlln Alam

~ekil 3.10'dan, ankete katIian i~let11lelerin %65'inin lirettikleri ipliklerin agll'llkh olarak hem dokllma hem de trikoda, % 15'inin dokuma, %8'inin ise triko alan111da kullamlmakta oldugu dikkati ,ekmektedir ..

lplik Numara (Nt!) Arahgl

~ekiI3.11. Ring Egirllle Sistellli iplik Numara (Ne) Arahgl

~ekil 3.11 'den, incelenen i~letmelerden ring eglrme sistellli kullananlann %20'sinin Ne 10'dan daha kahn,

%24'liniin Ne 10-20, %21 'inin Ne 30-40 arasmda,

%35'inin ise Ne 50'den daha ince iplik (iretimi yapliklan izlenebilmektedir.

4{) /

L.:,;i

)0 /

Q ~

"

.:

~ ^::!u

0 10

/

4 ^{i ii ~} _{1 19}

/ -

I!!

- - -

0 /

it. z " it. it.

~

,

0, ~

Iplik Numafil IN..:) AraJIl1J

Sekil 3.12. Open-End Eginne Teknolojisi Nllmara (Ne) Arahgl

~ekil 3.12'den, ankete katllan i~letlllelerden open-end egirme teknolojisi kullananlann %36'S111111 Ne I O'dan daha kahn, % ITsinin Ne 10-20, %2Tsinin Ne 21-30, %20'sinin ise Ne 31-40 arasmda iplik iiretimi yapliklan dikkati ,elanektedir.

Ycrli

45% hha!

55%

SekiI3.13. i~letmelerde Hammadde Olamk Kllilamian Pamuglln Kaynagl

~eki I 3. 13 'ten, incelenen i~letmelerde hammadde olarak kullan"an pamuglln %55'inin ithal, %45'nin ise yerli pamuklar oldugu goriilmektedir.

-

~ 15

o ~ 10

5-

Lokasyonhr

$ekil 3.14. i~letmelerin Yerli Pamugu Temin Ettikleri Lokasyonlar

$ekil 3.14'ten, yerli pamuk kullanan ve ankete kattlan

i~letmelerin % 25 Diyarbaklr, %20 Ege, 'Yo 18 $. Urfa, % IS Hatay, yine % IS K.Mara~ ve % 7 oran111da diger lokasyonlardan (Mardin,Adana) lif pamuk sagladlklan goriilebilmektedir.

Ekono1l1ik Ncdcnlcr

46%

Lirazclligi 54%

$ekil 3.15. i~letmelerin Yerli Pamugu Tercih Etme Nedenleri

$ekil 3.IS'ten, incelenen i~letmelerin %S4'iiniin lif uzunlugu ve rollergin sisteminin ring eginne yiiniinden uygun olmasl gibi lif iizelligi nedeniyle, %46'S111111 diinemsel olarak balya fiyat111111 uygunlugu, vadeli satm alabilme ve nakliye kolayllgl gibi ekonomik avantajlan nedeniyle yerli pamugu tercih ettikleri dikkati ,ekmektir.

The Journal ofTexfiles and EngTneer

50

-10

~ 30 '-'

§ 2O 0

10

°

""

,

~ ~

~

, I

>-

"

Sonmbr

$ekiI3.16. i~letmelerin Yerli Pamuklarda Kar~Iia~tlgl Sorunlar

$ekil 3.16'dan, ankete katIian i~letmelerden yerli pamuk kullananlann %47'sinin yabancI madde, %28'inin standardizasyon (bir balyanm yada partinin kendi i,inde homojen olmamasl, lif iizelliklerinin bilinememesi v.b.),

%23'iiniin lif kalite iizellikleri (Mukavemet dii~iikliigii,

micronaire kal111lrgl, dii~iik olgunluk degeri, yiiksek nep ve klsa lif oran111111 yiiksekligi)ve %2'sinin ise fiyat yiiksekligi sorunlanyla kar~Iia~tlklan giiriilmektedir. Elde edilen bulgular, kirliligin en yiiksek oldugu iilkelerin Tiirkiye, Hindistan, Paraguay, Nijerya, Suriye ve Orta Asya oldugunu belirten lTMF (200S)'nin bulgulanyla benzerlik giistermektedir.

TelcfOranl (%)

Sekil 3.17. Open-End Egirme Sisteminde Yerli Pamuk TelefOram (%KaYlp)

$ekil 3.17'den, incelenen i~letmelerden aldlgl yerli pamugu open-end egirme sisteminde kullananlann

%6's111da yiizde 6, % 76'smda yiizde 10-15 ve % 18'inde yiizde 16-20 oranmda telef (kaYlp) olu~tugu dikkati ,elanektedir.

10

Olke

~ekil 3.IS. i~letmelerin Pamuk ithal Ettikleri Olkeler

~ekil 3. I S'den, ankete katdan i~letmelerden ithal pamuk kullananlann %52'sinin Amerika, %21'inin Yunanistan,

%1 J'inin Tiirki Cumhuriyetier, %lO'unun MlSlf, %'6'smm israil ve Suriye'den pamuk ithal ettikleri dikkati ,ekmektedir.

Elde edilen bulgular, ABD'nin Tiirkiye dl~ pamuk ahmmdaki paymIn %52.29 oldugu ve bunu %26.63 ile Yunanistan'm izledigini bildiren Nacak (2004)'m bulgulanyla benzerlik gostennektedir.

10

Tcrdl Ncdcn!eri

~ekil 3.19. ithal Pamugun Tercih Edilme Nedenleri

~ekil 3.19'dan , incelenen i~letmelerden pamuk ilhal edenlerin

%45'inin ithal pamugu yabanci madde yon linden daha giivenilir buldugu, %20'sinin !if ozellikleri (ince micronaire, Giza yada Pima tipi pam uk). %19\mun ekonomik nedenlerlc, %14'ilniln standardizasyon sistemi (tek balya) ve %2'sinin lilkemizde pamuk liretiminin yetersiz oimasl nedeniyle tercih ettiklerini ifade ettikleri goriilmektedir.

Benzer konuda ,ah~an ara~tlmlacllardan Nacak (2004), dl~

pamuk alm11 yapan finnalara uyguladlgl anket sonucunda, ankete katilan i~letmelerin %lOO'linlin yerli pamuklarda kalite ve standart sorununun fazla DimasI, %62.S'inin ithal pamugun fabrika teslim fiyali uygunlugu, %37.5 ithal pamuga talep oimasl, % I 2.5'in yerli liretimin talebi kar~llamamasl, open end iplikler i,in iyi randmlan saglamasl ve lizun vadeli fiyat fiksleme imkam gibi nedenleroldugunu belirtmi:;;tir.

,

7 60

~ ⁵

e

0 ⁾⁰ '0 10 0

11 ~ Q

01/ I ~

o~

V

1/

V ^I.L~ ..r"2

1/ I

r;;;:r /

- -

E E E

< < <

;J,

"

TdcfOmnl (%)

~ekil 3.20. Open-End Eginne Sisteminde ithal Pamuk TelefOram (%KaYlp)

~ekil 3.20'den, ankete katdan i.letmelerden ithal pamugu open- end egirme sjsteminde kullananlann % 12'sinde yuzde 3-4,

%80'ninde yiizde 5-8, %S'inde ise yiizde 11-12 oranmda tclef

olu~tugu dikkati ,ekmektedir.

50

·10

~ JO o

o E ::0

10

~ekil 3.21. Hammadde Ahmmda Dikkate Alman En Onemli Lif Ozellikleri

$ekil 3.21'den, incelenen i~Ietmelerin %4Tsinin micronaire (lif inceligi)i, %20'sinin lif uzunlugul1u, % lS'inin lif kopma dayamklthglOl, % 14'linun lifin reok derecesini, %9'unun yabancl madde yonilnden temiz ^OimaSlnl, % 13'iinlin diger (Iif iinifonnitesi, SCI, rulilbet diizeyi, nep) lif kalite 6zelliklerini hammadde allrken gaz 6niinde bulundurduklarl izlenebilmektedir.

Benzer konuda ,ah~an ara.l1ncllardan, Ozdil (2003); tekstilde kullal11lan liflerin be!irli ozellikte olmasl gerektigi, bu 6zelliklerden en oncmlilerinin; uzunluk, ve uzunluk dagillml, incelik, mukavemet ve uzama yetenegi ve yabancl madde orantnm oldugu ve iplik egrilebilmesi i9in bu 6zelliklerin belirli bir seviyede oimasI0111 gerekliligini bildirmi~tir .•

35 JI I

~ - 25 2U

2

o

IU 5

U

~

a

^.-

.&; ~

8 :

~

-

Micronairc Arahgl

SekiI3,22,Tekstil i~letmelerinde Kullal11labilen Lifince!ik (M icronaire) Arailgl

Sekil 3.22'den, ankete katilan i,letmelerin %6'smm 3,

%32'sinin 3.5-3.8 , % 15'inin 4, %27'sinin 4.2-4.5 vc %20'sinin ise 4.9-5 micronaire degerlerini kullanabildikleri dikkati

<;ekmektedir.

Ozbek ye ark. (2005) tarafmdan yiiriitiilen <;ali,mada, lifincelik (micronaire) degeri yaniinden Ege: 4.8, <;:ukurova: 5.0, GAP:

4.7 degerlerinin elde edildigi bildirilmi,tir. Anket <;ali,masl sonucunda elde ediIen bulgular degcrlcnrlirilrliginde Olkcmizde iiretilen pamuk liflerinin tekstilcilerin taiepierillden daha kahn oldugu belirienmi,tir.

50

~ .10

1

/1'_,

e

o ²⁰

Ulllllluk (mm)

Sekil 3.23. Open-End Egirme Sisteminde Kulla1111abilen En Dii,iikLif Uzunluk (mm) Degeri

$ekit 3.23'tcn, incelenen i~letmelerden open-end egirmc sistemi kullananlanl1 % 13'iinUn 25 111m, %53'tinUn 26 mm, (Yo27'sinin 27 mm , % 7'sinin ise 28 mm lif uzunlugunu yeterli bulduklan izlenebilmektedir.

Ozbek ye ark. (2005) tarafmdan yiiriitiilen <;ali,mada, Ege: 28.5

<;:ukuroya: 27.9, GAP: 28.6 mm!if uzunluk (mm) degcrieri elde

edilmi.~tir. Anket c;ait!?masl sOl1ucunda elde editen veriler degerlendirildiginde; open-end egirme sistemi kullanan i~letmeIer i9in OIkemizde uretilen pamuklann lif uzunluk degcrIcri yoniinden yeterli oldugu beIirIenmi~tir.

The Journal ofTextlles and Engineer

j(

I ~

;~ ;~

.l(

J

E ^3l

'V ;~

I

o ~ ^~(

" _'V]i!!l

_r-

I ~

~

m

- -

! m

-

-- _-r:.:1

- [GO"-

~ c c,

Uzunhlk (mm)

Sekil 3.24. Ring Egirme Sisteminde Kulla1111abilen EI1 Dii~iik Lif Uzunluk (mm) Degeri

$ekil 3.24'ten, ankete katIian i$letmelerden ring egimle sistemi kuIIananlann %8¹inin 28 mm, %50'sinin 29 mm, %35'inin 30 mm, %Tsinin 32 mm'yi en di.i$uk lif uzunlugu olarak uygun bllidukian dikkati <;ckmektcdir.

Ozbek ve ark. (2005) tarafmdan yiiriitiilen <;ali,mada, lif llzunluk (mm) yaniinden Ege: 28.5 (:ukuroya: 27.9, GAP: 28.6 degerieri eIde edilmi$tir. Anket 9ali$maSI sonucunda elde edilen bulgular degerlendirildiginde; ring egimlc sistemi kullanan i$lctmelcrin % 58¹j i9in, lif uzunluk degerleri yonunden Olkemizde tiretilen pamuklann yeterli oldugu, diger % 42'sinin isedaha uzun lifli pamuk taleplcri oldugu belirieomi$tir.

60 50

~ 40

~

"

6 20 10

o*-~~~~ __ ^~~-L __ L-<

M llkayemet (grlteks)

Sckil 3.25. i,letmelerde Klllla1111abilen En dU,iik Mukavemet (gr/teks) Dcgeri

Sckil 3.25'tCI1, ankete katilan i~letmelerin %29'unun 26-27 gr/teks, , %55'inin 28-30 grlteks, % 16'smm ise 32 -35 gr/teks lif

I11U kavcmet dcgcricri n i kullanabi Idik leri izlenebiI mektedir.

Ozbek ye ark. (2005) tarafmdan yiiriitiilen <;ali,mada, 1ifkopma daya111kliligl (gr/teks) yaniinden Ege: 31.1 <;:ukuroya: 29.3 GAP:

29.8 degerJcrinill elde cdildigi bildirilmi$tir. Anket <;:aiI$masl S0I111clll1da elde edilen bulglliar degeriendirildiginde lif kopma dayal11klill£;1 YOIlUlldcll Olkcmizdc iiretilen pamuklann tcksti1cilcrin %84'Gniin talebini kar$Iiamakta oldugu beiirlellmi$tir.

Renk Dereeesi

Sekil 3.26. i,letmelerde Kullal1llabilen En Dli,Gk Renk Dcrecesi

SckiI3.26'dan. incclenen i~letmelcrin %SS'jIlin 41, %4S'inin ise 31 renk dereeesini en dG,uk renk dereeesi olarak tereih ettikleri dikkati I'ekmektedir.

Ozbek ye ark. (2005) tarafmdan renk dereeesi (C-G) yanunden Ege: 11-42 Cukuroya: II-52 GAP: II-52 degerleri elde edilmi,!ir. Anket <;ah,maSl sonucunda elde edilen bulgular degerlendirildiginde; yerli pamuklanndan Ege Balgesi pamugunun renk degerlerinin tekstilcilerin taleplerini biiyfik all'iide kar,lladlgl, aneak cukuroYa ye Guneydogu Anadolu pamuklannda dalm dli,Gk degerler garlilebildigi belirlenmi,tir.

60 50

~ ⁴⁰

"-

c E JO 0 20 10 0

"

Ul

:£

Yapl,kanhk Durumu

SekiI3.27. i,le!melerde Yapl,lcanhk Sorunu ile Kar.}lla.}ma Durumu

Sekil 3.27'den, ankete katllan i,letmelerin %57'sinin lifte yapl,kanhk sorunu ile kar,lla,lIklan, %43'Gnlin ise saz konusu sorunu ya.}amadlklan izlenebilmektedir.

;? "- ⁴⁰

E c 0 ^JO

20 10 0

<.2 ~

~ ~

:'5 ~

'"

'"

Loknsyon

Selcil 3.28. Yapl,kanhk Sorunu ile Kar,lla,lian Yerli Lokasyonlar

Scki! 3.28'deo, incelenen i,letmelerin % 69'unun S.Urfa,

%12'sinin Diyarbaklr, yine %12'sinin K.Mara.} ve %7'sinin ise Mardin lokasyonundan aldlklan liflerde yapl,knnhk sonmu ile kar,lia,!lklan dikkati I'ekmektcdir.

50 40

~ "- ³⁰

c E 20 0

10

0 E _~-" ^'0

. ]

(3 ₀ ⁰

< _:~ ₅

~ ,=

....

Dike

Sekil 3.29. Yapl,kanhk Sorunu Ya,anan ithnl Pamugun Temin Edildigi Dlkeler

Sekil 3.29'dan, anket kallian i,letmelerden pamuk ithal edcnlerin %4Tsinin Tlirki Cumhuriyetler (TUrkmenistan, Ozbekistan), %24'liniin Amp Olkeleri (Suriye), % 12'sinin ismil ve yine % 12'sinin Afrika, %5'inin ise Amerika'dan aldlklan liflerde yapl,kanhk sorunu ile kar,lia,tlklan izlenebilmektedir.

-

--

"

"

"

~ 20 e E 15

o

" , ,

r'

I e;

•

. I L

iiiI

t=

ill e

~

" " "

Cumm YOlllcmi

Sekil 3.30. i~lctmclerde Yapl~kanhk Sorunun <;:oziimiinde Uygulanan Yontcmler

Sekil 3.30'dan, incelenen i~lehnelerden yapl~kanhk sorllnll ile

kar~lla~anlafln %35'inin i-?ietme ic;inde iklimlendirmeyi dilzenleyerek, %22'sinin kimyasal madde (pamuk kondisyonlama maddesi), % 17'5inin hannanda belirli oranlnrda

kan~tlrarak, % 16'smiO geri iade ederek, % 1 O'ul1un ise makincleri dalla klSa arahklarla temizleyerek yapl~kanllk

SOfUnunu <;ozmcye <;ah~tlklafl dikkati <;ekmektcdir.

o (j

Ner DunuTIU

Sekil 3.31. Nep Sorunll ile Kar~lla~ma DllfUmu

Sekil 3.31 'den, ankete kaltlan i~letmelerin %60'lI1l11nep sorunu iIe kar~11a~tlgl, %40'nll1 ise belirtilen soruml ya~amadlkltln

izlenebilmelctcdir.

The Joumal ofTexliles and Engineer

r

·10

"

)U

V V V

:::e: 2S ,V

e

o 15 10

o V

V

V 1/

.£i

IliI - ~

,

=

Ii

- -

-

r-

' -

L

1 8:

- ,

~

,

C.

r-

' -

lokasyon

/"

I E!

l "" j

Sekil 3.32. i~letl11elerin Nep SOfUnll Ya~adlklafl Yerli Lokasyonla

Sekil 3.32'den, incelenen i~letmclcrden yerli pal11uk kullananlann %38'inin $.Urfa, %29'unun Diyarbaklf, % 14'iiniin

<;ukurova vc yinc %14'ilniin K.Mara~, %5'i11in ise Ege lokasyonlaflndan aldlklafl liflerde nep somnll ile kar~tla~tlklafl

dikkati <;ekl11ektedir.

Ulkc

Sekil 3.33. Nep Sorunu Ya~anan hhal Pamugun Temin Edildigi Olkeler

Sekil 3.33'ten, ankete kaltlan ve itllal pamuk kullanan

i~letmelerin %60'mm Amerika, %25'inin Yunanistan, % I O'unun

israil ve %5'inin MtSlr'dan aldtklan liflerde nep sorunu

ya~adlklan izlenebilmektedir

60

'"

"

~

~ ^JO

"

"

~

a

"

^a

]

'.

^,,0

^"

Sekil 3.34. i~letmclerde Ncp Sorununun <;6ziimilndc Uygulanan Yontemler

Sckil 3.34'ten, incelencn i~lctmelcrden ncp sorunu ile kar!?lla~anlarlll

%57'sinin tamk hlZlm dii~iircrek, % 15'inin kirnyasaJ madde (pam uk kondisyonlama maddesi) kullanarak, % 13'Uniin harman-hullae;

ayarlanm dcgi~tircrek ncp SOnJnlll1U C;Qzmcye 9ah~tlklafl, % 7':.;inin isc open-end eginnc sistcminde egirnlc teknigi nedeniyle nep'in <;:ok onemli olmadlgl yaoUnde g6rii~ belirttikleri dikkati c;ekmektedir. Aym

~ekilden, i~letmelerin %9'unun diger (makinc tcmizligini daha slkl arnhklarla yaparak, enzirn uygu!amasl) yonlem!eri uygulayarak ncp sorununu <;:ozdilklcri izlcnebilmektedir.

0 ^s

"'

0

s

~ ⁰

a , s £.

0 eo'

-Q

,

0

- ,

" " "

.

Lobsrun

~ckil 3.35. Renk Dereccsi Yoniinden Tercih Edilen Loka!iyonlar

Sekil 3.35'ten, ankete katilan i~letmclerin %39'unun Ege, %24'tintin Cukurova (Hatay), %13'tintin Diyarbaklr ve yine %13'Lintin Amcrika,

%IO'unun isc S.Urfa ve K.Mara~ 10kasyonlarll1111 liflerini renk dercccsi yoniinden tcrcih cttikleri dikkati Ifckmektedir.

Elde edilen bulgular, rcnk derecesi (C-G) yanunden Ege: 11-42 Cukurova: II-52 GAP: 11-52 degerlerini clde eden Ozbek ve ark.

(2005),in bulgulan ile bcnzerlikgastermcktcdir.

Ki>nlmnirmsyon Mmldclcri

~ekil 3.36. i~letmclerde En Cok Kaf~i1a~ilan Kontaminasyoll (Yabanci madde-Kirlilik) Maddeleri

$ckil 3.36'dan, incelencn i.<jletmelerin %48'inin yabanci clyafl Utit, polipropilcn, rcnkli giysi parlfalan), %37'sinin organik kokenli (bitkisel sap, ynprak v.b. parlfaclklar) yabanci maddcleri ve % 15'inin metal parlfalanlll (lflflflf i$Ielmelerinin aIel, ekipman parr;aclklan) kontaminasyon maddcsi olarak anemli gardtiklcri anla~i1makladlf.

BCllzer konuda 'lfail~an ara~hrcllardan Oglakr;l (2003), lif ve iplik kalilesinc ctki eden yabanci maddeleri (kontaminasyon) organik maddeler, imalat iiriinieri, inorganik maddelcr, yag vc kimyasal maddeler a larak gruplandlrml~tlr.

~,

~

~ E

"

0

'"

lokas)'OI1

$ckiI3.37. Konlaminasyon (Yabanci madde- Kirlilik) Sonmu

Ya~anan Lokasyonlar

~ckil 3.37'dcn, ankete katllan i~letme\erin yerli pamuk kullananlannm

%36'S1I1111 S.Urfa ve yine %36'SIl1111 Diyarbaklr. %14'liniin Mardin,

%8'inin (ukurova, % Tsinin K.Mara~ ve Ege lokasyonlanndan aldlklan lif balyalarda konlaminasyon sorunu ile kar~lla~llklan izlenmekledir.

Aym zamanda i~letmelerin Yerli Pamugu Temin Ettikleri Lokasyonlann vcrildigi Sekil 14'te tekstil i~le[melerinin en fazla pamuk ailim yaptlgl lokasyonun da Gtineydogu Anadolu Bolgcsi oldugu dikkate ahndlgmda;

ankctc kU1l1an i~lctmelerin en fazla pamuk ahml yaptlklnn balgede, yogun olarak kontaminasyon sorunu ile kar~lla~makta oidukiafl g6riilmckledir. Lif kalilcsi iizerinde yapilan 'Yali~mulardan ise;

Giincydogu Anadolu Bolgesi'nin knlitcli pamuk lifi tiretiminde anemli bir potansiycle snhip oldugu vc lif kalitcsinin geli~tirilmesinde anemli katklsl alan iiriin geii!?tirmc ve koruma programlarmll1 uygulanmaslyla, Egepamugu kalitesillde lifpamuk iiretilebileccgini bclirtcn Kaya veark.

(2003) ile Ege ve Gtineydogu pam uk lif degerlcri araslnda rcnk derccesi

dl~mda diger lif ozellikleri yaniinden anemli bir farkhltk olu~madlgml

bildiren Ozbek ve ark. (2005)'nm bulgulun Gtincydogu Anadolu B6lgesi'nin kaliteli lif iiretebilme pOlansiycli konusunda aylll dogruitudadlr. Btitun bu verilcrin 1~lgll1da iiretim miklannm en fazla oldugu ve oldukr;a kaliteli liftiretme kapasitesine !iuhip alan bu balgcllin pamuklannda kontaminasyon sorununun anlemnesi anceIikle dikkale ahnmahdlr

.JU

35 3U

~ 25 c 2(

E

,

o ^IS

10

,/

"I-

11;1

0

&j

- e ~

-

~I ! c- 6..

~

'--- ,---8

~ 0

" ^"

Gncrilcr

Sckil 3.38. i~letrnelerin Konlaminasyon Sorununun C;6zlimii Konusunda Onerileri

$ekil 3.38'dcn, kontaminasyon somnunun C;:DzGmii ic;:in; incclcncn

i~lelmelerin %37'si pamuk toplama esnasmda iireticilerin vc c;:m;lf

i~letmelerinin dcnctimlerine onem veriimesi, %24'li makineli pamuk hasadmm te~vik edilmcsi, % 19'u iiretici, lopiama i~yileri ve c;:m:;lf i$etmecilerinin bilinylendirilmesi ic:;:in egitim faaliyetlerinin yaygmlu$tmlmasmm gerekli oldugu yanunde goru$ bclirtmi$lerdir.

Aym $ckilden, ankete katJian i$letmelerinin %ll'inin pamugun uygun

$ckilde topianmasl ve yJnylrlanmusl icin gerekcn fiyat politikalarmln gcli$tirilmcsini, 'Yo9'unun ise diger (tekstil i!lletmclcrinin hammadde ahml esnasmda eaydlflci tavlrda buillnmalan, sawgin teknolojisinin

yaygll1la~tmlmasl) yontcmlerin lIygulamTIlISlm soz konusu sorunun lJoziilebilmcsi ilJin gcrckli gordiikleri izlcncbilmektedir.

~ekil 3.39. i!lletmelerin Standardizasyonda Tek Balya Sistemine GelJi!l He Hgili Dii!liinceleri

~ekil 3.39'dan, ankctc katJian i~lctmclcrin %84'iiniin standardizasyonda tek balya sisteminc gClJillllesinin UygUIl olacagml,

%16'SIl1I11 ise soz konusu SistClllC gClJi~in gerekli olmadlgl yoniindc

gorii~ bildirdikleri dikkati lJekmektcdir.

Palm Alan!

SekiI3.40. Tckstil i~letmelerinin Oriinlcrini Pazarlama Alam

~ekil 3.40'dan, incelenen i~letmelerill %45'inin hem yurtilJi hem de

Yllrtdl~lI1a, %43'UnUn yalmzca yurtilJine, %12'sinin ise yurtdl~ma

iiriinlerini pazarladlklan izlenebilmektedir.

"

o ::

istekler

~ekil 3.41. Tekstil i~Jctmelcrinin Pamllk Orcticisindcn istekleri

5ckil 3.41 'den, ankete katJian i~lctmclerin % 75'inin pamugu temiz toplamalan, %J3'iilliin lif kalite ozelliklcri iyi alan IJc~itleri tcreih etlllcicri, %11 'inin isc pamugu zamanlllda (lifin olgunlugunu tamamiad!gl) hasal ctmcleri yonunde iircticilcrden istekicri oldugu dikkali IJckrncktedir.

30 25

~ 20

~ "-

c E ¹⁵ 0 ₁₀

5 0

~

"

N

0 ;:;

-g

"

'"

iSlekler

Sckil 3.42. Tekslil i~lelmclerinin <;:m;lr i~lclmelerindcn iSlekleri

Sekil 3.42'den, incelenen i~letmelerin o,Q6'stntn balyada optimum nem dUzeyine (%8-8.5) dikkat ediimesi, %25'inin bir balya veya parti i~erinde yapdan slandardizasyonun daha homojen yaptlmasl ve yine %2S'inin o!abildigince kontaminasyon maddelerini "ZallaCak ~ekilde kiitliiniin C;:lrc,:lrlanmasl , % I 4¹liniin c;:m;lriama kalitesine ozen gosterilmesi ve % 1 O'unun c;:e~it ve lokasyonlann birbirine kafl~tlfllrnamasl yoniinde ~I~lrcdardan talepleri oldugu goriilmektedir.

.' o·

o

2

lstck[cr

Sekil 3.43. Tekstil i~lclmelcrinin Ara~ttrtCldan istekleri

Sekil 3.43'ten, pamuk bilkisi ve lif! iizcrindc c;ah~an ara~tmcllardan; ankcte katllan i~etmelcrin %66's1l1111 lif

kalitesinin geii!?tirilmesi, %21 'inin lifte kontaminasyonun azalt,lmaSl, %13'iiniin diger (pamuk ~c~itlcrinin belirli lokasyonlarda ekilmesinin saglanmasl rcnkli organik pa111uk, lilin kimyasal yaplslnln lifin egrilmesi iizerine elkisi) konularda

~all~dmasl yoniinde istekleri oldugu goriilmckledir.

J5

,£;

31 ) ~

~ ^{.r. e '}

10

o - .-

y. ~

"

.

,

~ "

;.: ~

~ IstcklL"T

10 -

r

~

,

Lj ~ '-

,

c

Sekil 3.44. Tckstil i~letmelcrinin Ara~tJrlCllardan Lif Ozelliklerine ili~kin iSlekleri

Sekil 3.44'ten, lif kalite ozelliklerine ili~kin olarak; incelenen

i~letmelerin %3Tsinin ince lini pamuk, % 12'sinin Giza-Pima tipi lifli ve yine %12'sinin uzun lini, %10\lt1un lif kopma dayamkhltgl yiiksck ve yinc % I D'unun dii~iik klsa Ii f i~eriginc

sahip, % Tsinin yiiksck rCllk derecesinde lir ve % 12'sinin diger

(dii~iik ncp, yiiksek SCI, yiiksek olgunluk degeri) konular iizerinde ara~tmcJlardan lalepleri oldugu izlenebilmektedir.

--

4. Sonw;

Bu <;ah~ma ile Adana, Kahramanmara~ ve Gaziantep illerinde pamuk ve/veya pamuk/suni lif kan~ll1ll iplik iireten tekstil i~letmelerinin genel durumu, pamuk lifine ili~kin istekleri, sorunlan ve <;oziim onerileri ortaya

konmu~tur.

<;:ah~ma sonucunda; ara~tll'lna kapsamll1da incelenen i~letmelerin, Olkemiz pamuklannda kontaminasyonu (yabanci madde-kirlilik), ozellikle yabanci elyafl Giit, polipropilen, renkli giysi par<;alan vb.) en onemli sorun olarak gordiikleri saptanml~hr. Bakanlar Kurulunun 13.10.2003 tarihli 2003/6276 sayill karanna gore, pam uk toplanmasl ye ta~mmasll1da kullamlan malzemenin % I 00 pamuklu olmasl gerekmektedir. Olkemiz pamuk<;ulugu a<;lSIndan, kontaminasyonun onlenmesi amaclyla, amlan genelgenin uygulanmasl konusunda azami hassasiyet gosterilmesi hayati onem arz etmektedir. Aym zamanda, makineli hasadm yaygmla~tll'llmasmm, kontaminasyonu azaltma yoniinden onemli ol<;iide katki saglayacagl

belirlelU11i~tir.

Kontaminasyon konusunda diger onemli so run olarak organik kokenli (yaprak,sap, tohum kabugu par<;acildan gibi) yabanci maddeler goriilmektedir. Bu yabanci maddeler genetik, <;evresel (iklim - yeti~timle tekilikleri, hasat), tekilolojik (makineli hasat, <;lr<;lrlama v.s) kokenli olabilmektedir. Bu sOrlmun <;oziimii i<;in uygun <;e~it geli~tirme, uygun yeti~tirme tekilikleri, <;u'<;lrlamada modernizasyon <;ah~malarnlln yapilmasl gerekmektedir.

Yeni pamuk <;qitlerinin geli~tirilmesi; frego brakte ya da kii<;iik brakteli <;e~it, yaprak alanll1m azaltilmasl, tohum kabugu kalitesinin iyile~tirilmesi yoniinde Islah

<;ah~malanmn yapilabilecegi belirlenmi~tir.

Uygun yeti~tinne teknikleri; Makineli has ada uygun

yeti~tinne teknikleri, defoliant (yaprak kurutucu ve doktiiriicii kimyasal) uygulamalan, bitki izleme tekiliklerinden yararlanarak uygun bitki yonetimi (sulama, giibreleme,biiyiime diizenleyicileri), zamanmda, etkin ye

<;evreci zirai miicadele uygulamalan konusunda

ara~tlrmalar yapJimali ve bunlann iireticilere

ula~tlrllabilmesi 1<;ln egitim faaliyetlerinde bulunulmahdlr.

The Journal of TBJlblas ana Engineer

Aynca, kontaminasyon sorununu <;ozmek ic;in; pamugun tarladan temiz toplanmasl yoniinde, sosyolojik (i~c;i ve iiretici egitimi), ekonomik (top lama i~<;isinin ya~am

standardll1m iyile~tirilmesi, iiretici karhhgmm arttmlmasl) ve teknolojik (makineli has ada uygun tanm tekilikleri,

<;lrC;lrlama kalitesi) yontemlerin belirlenmesi gerekmektedir.

Ankete katllan tekstil i~letmecilerine gore, lif kalite kriterleri a<;lsll1dan, iyi bir pamuk c;e~idinin oncelikle;

ince, uzun lifli, lif kopma dayamklihgmll1 yiiksek oimasl gerekinektedir. <;:ah~mada elde edilen bulgulara gore, Olkemizde iiretilen pamuklann (Gossypium hirsutum L.) lif uzunlugu (27.9-28.6 mm) ye lif kopma dayamkhhgl (29.3-31.1 gr/teks) yoniinden tekstilcilerin taleplerini biiyiik oranda kar~Jiamakta oldugu, ancak halen iiretilenlerden (4,7-5.0 mic.) daha ince litli (3,5-4,5 mic.)

<;e~itlere ihtiya<; duyduklan belirlenmi~tir. Bu nedenle, amlan bu iki kriterin Islah<;ilanmlzm oncelikli Islah amac;lanndan olmasl gerektigi dii~iiniillllektedir. Aynca, ring egirme sistemi kullanan tekstil i~letmelerinde %35 oranmda c;ok ince ve kaliteli iplik (Ne 50-120) iiretillllekte oldugu ve bu iiretim i<;in hammadde olarak da lilkemizde iiretilmeyen c;ok ince ve uzun lifli Mlslr Giza ya da Amerikan Pima (Gossypium barbadense L.) tiim pamuk ilhal edildigi saptam11l~tlr. Bu yon de lslah c;ali~malannm

yapilmasl da gerekli gorlilmii~tiir.

Tek balya sistemi; kalite standardizasyonunda her bir balyanm kalitesinin lif analiz cihazlan ile belirlendigi, fiyatmm !calite k:riterlerine gore olu~tugu (kalite-fiyat pariteslm saglayarak), Diinyada pamuk iiretimi yapan lilkelerde (A.B.D gibi) yaygm olarak kullamlan bir sistemdir. Standardizasyonda tek balya sisteminin, tekstilciler taraf111dnn hiiyiik oranda talep edildigi ve soz konusu sisteme gec;i~in Olkemiz pamuk<;ulugu a<;lsmdan biiyiik oneme sahip oldugu belirlenllli~tir. Bu konuda ilgili birimlerce hazu'hk c;ah~malan yapdmakla birlikte gerekli altyapll1m acilen olu~turulmasl ve uygulamaya ge<;i~in

hlZlandll'llmasl gerekmektedir.