BO EV
1894 yılının baharında Saygıdeğer Ronald Adair’in sıra dışı ve açıklanması mümkün olmayan şekilde öldürülmesi tüm Londra’nın ilgisini çekmekle birlikte kalburüstü ke- simleri dehşete düşürdü. Kamuoyu, polis soruşturmasın- da açığa çıkanlar ışığında suçun ayrıntılarını öğrenmişti ama adli takibat açısından çok ağır bir dosya olması sebe- biyle tüm olguların ortaya konmasına gerek görülmediği için önemli birçok ayrıntı da unutulup gitmişti. Bu dikka- te değer olay zincirini tamamlayan kayıp halkaları, olayın üzerinden neredeyse on yıl geçtikten sonra ancak açıkla- yabiliyorum. Suçun kendisi de ilgi çekiciydi ama ardından gerçekleşip bana maceralarla dolu hayatımdaki en büyük sarsıntıyı ve şaşkınlığı yaşatan olayın yanında, benim için hiçbir ilginçliği kalmamıştı. Bu kadar zaman geçtikten sonra dahi olayı düşündüğümde aniden zihnimi kaplayan
Arthur Conan Doyle
neşe ve hayretle heyecanlanıyor, gördüklerime inanama- yacakmışım gibi hissediyorum. Son derece dikkat çekici bir adamın düşünceleri ve eylemlerinden kimi zaman sun- duğum kesitlere ilgi gösteren kamuoyuna şunu belirtmem lazım: Sahip olduğum bilgiyi onlarla paylaşmadığım için beni suçlamamaları gerekiyor çünkü söz konusu şahıs, normalde anlatmayı görevim bileceğim bu işi bizzat ya- saklamış ve bu yasağı henüz geçtiğimiz ayın üçünde kal- dırmıştır.
Sherlock Holmes ile olan samimiyetimin suça derin bir ilgi duymamı sağladığı ve o kaybolduktan sonra kamuo- yunu ilgilendiren çeşitli meseleleri basın yoluyla yakından takip etmeme yol açtığı tahmin edilebilir. Birçok kez şahsi zevkim için çeşitli vakaları çözmek amacıyla onun yön- temlerini kullanmayı denesem de her seferinde başarısız olmuştum. Fakat beni bu konuda Ronald Adair’in başına gelen acıklı olay kadar cezbeden herhangi bir vaka olma- mıştı. Tahkikata dair haberleri okuyup bir ya da birkaç ki- şinin işlediği kasıtlı bir cinayet olduğunu gösteren kanıtla- rı öğrendiğimde toplumun, Sherlock Holmes’un ölümüyle ne kadar çok şey kaybettiğini daha iyi anladım. Bu tuhaf meselede sadece onun ilgisini çekebilecek kimi hususlar olduğundan ve polisin olayı aydınlığa kavuşturma çabala- rının, Avrupa’nın suça karşı savaşan en deneyimli gözlem gücüyle en uyanık zihnine sahip kişisi tarafından destekle- neceği hatta daha büyük ihtimalle öngörüleceğinden emin- dim. Gün boyunca vakayı zihnimde her yönüyle düşün- meme rağmen doyurucu bir açıklamaya ulaşamamıştım.
Polis tahkikatı sonucunda kamuoyuna duyurulan olguları ikinci baskı yapmayı göze alarak tekrar belirteceğim.
Saygıdeğer Ronald Adair o sıralar Avustralya kolonile- rinin valiliği görevini yürüten Maynooth Kontu’nun ikin- ci oğludur. Adair’in annesi katarakt ameliyatı olmak için Avustralya’dan dönmüş, oğlu Ronald ve kızı Hilda ile bir- likte Park Yolu 427 numaraya yerleşmiştir. Genç Ronald cemiyette saygı gören biridir ve bilindiği kadarıyla düş- manı ya da kötü alışkanlığı yoktur. Carstairslerden Bayan Edith Woodley ile nişanlanmış fakat genç çift birkaç ay önce anlaşarak nişan atmıştır. Bu olayın genç adamı de- rinden etkilediğine dair hiçbir belirti bulunmamaktadır.
Şahsın yaşamının geri kalanı dar ve geleneksel bir çevre- de geçmektedir; sessiz sakin alışkanlıkları olan hissiz bir kişidir. Yine de herkesle iyi geçinen bu aristokrat, 30 Mart 1894 gecesi saat on ila on bir yirmide son derece tuhaf ve beklenmedik bir şekilde hayatını kaybetmiştir.
Ronald Adair iskambil oyunlarını sevmekte ve büyük zarara uğrayacağı tutarlarda olmamak kaydıyla bu oyunla- rı sürekli oynamaktadır. Baldwin, Cavendish ve Bagatelle kulüplerine üyelikleri bulunmaktadır. Öldüğü gün akşam yemeğinden sonra adı geçen kulüplerden sonuncusunda birkaç el vist oynar. Aynı gün öğle saatlerinde de orada- dır. Birlikte olduğu kişiler Bay Murray, Sör John Hardy ve Albay Moran’dır; vist oynamışlardır, herkese de hemen hemen aynı eller dağılmıştır. Adair oyunda en fazla beş sterlin kaybeder. Hatırı sayılır miktarda bir serveti bulun- duğu için bu miktarın onu etkilemesi imkânsızdır. Yukarı- da sayılan kulüplerin her birinde hemen her gün iskambil oynamakta fakat dikkatli bir oyuncu olduğu için masadan çoğu zaman galip kalkmaktadır. Birkaç hafta önce Godfrey Milner ile Lord Balmoral’a karşı Albay Moran ile ortak ol-
Arthur Conan Doyle
duğu oyundan bir oturumda dört yüz yirmi sterlin kazan- dığı ortaya çıkar. Tahkikatın sonunda maktulün ölmeden önceki kısa geçmişine dair elde edilen veriler bunlardır.
Suçun işlendiği akşam kulüpten tam olarak saat onda döner. Annesi ve kız kardeşi bir tanıdıklarını ziyarete git- miştir. Hizmetçi, ifadesinde maktulün genelde oturma odası olarak kullandığı ikinci kattaki ilk odaya girdiğini belirtmiştir. Odada şömine yakıldığı için cam açık bıra- kılmıştır. Lady Maynooth ve kızının döndüğü saate –on biri yirmi geçe– kadar odadan hiç ses gelmez. İyi geceler demek amacıyla oğlunun odasına girmeye çalışan hanı- mefendi kapının içeriden kilitlendiğini fark eder; ne kadar seslenip kapıya vursalar da hiçbir yanıt gelmez. Yardım çağrılır ve kapı zorla açılır. Talihsiz genç, masanın yanında yere serilmiştir. Başında tabanca mermisiyle korkunç bir yara açılmıştır fakat etrafta hiçbir silah yoktur. Masanın üzerinde on sterlinlik iki banknot ve çeşitli boyda sütunlar hâlinde dizilmiş on yedi sterlin on peni değerinde altın ve gümüş paralar vardır. Üzerinde kulüpten arkadaşlarının isimleriyle karşılarına çeşitli rakamların yazıldığı bir kâğıt bulununca ölmeden önce iskambil oyunlarından edindiği kârı ve uğradığı zararı hesaplamakta olduğu tahmin edilir.
Olayların üstünkörü incelenmesi vakayı daha karma- şık bir hâle getirir. Öncelikle genç adamın odanın kapısını içeriden kilitlemesinin sebebi açıklanamamaktadır. Katilin kapıyı kilitleyip cinayetin ardından camdan kaçması olası- dır fakat pencere yerden yaklaşık yirmi metre yükseklikte- dir; bunun yanı sıra hemen alt kısımda çiğdemler bulun- maktadır ve çiçeklerde, toprakta ya da evi yoldan ayıran dar çimenlikte hiçbir düşme izi yoktur. Bu yüzden görünü-
şe göre kapı maktul tarafından kilitlenmiştir. Peki, o hâlde cinayet nasıl vuku bulmuştur? Pencereden iz bırakmadan çıkmak imkânsızdır. Birinin oradan ateş ettiği düşünülse tabanca ile o mesafeden bu kadar ölümcül bir yaraya yol açmak için çok ama çok iyi bir nişancı olmak gerekmekte- dir. Hem Park Yolu kalabalık bir sokaktır; üstelik evin yüz metre ötesinde bir fayton durağı bulunmaktadır ve silah sesi işiten kimse yoktur fakat bir maktul ve hedefine vardı- ğında patlayıp anında ölümcül yaralar açan bir de domuz mermisi vardır. Park Yolu Esrarı’nın ayrıntıları bunlardır ve belirttiğim üzere genç Adair’in bilinen bir hasmı olma- dığı ve odadaki paraya ya da değerli eşyalara dokunulma- dığı için cinayete bir sebep bulunamaması işleri daha da karıştırmaktadır.
Bu olguları birleştirecek bir teori oluşturabilmek ve za- vallı dostumun her araştırmanın başlangıç noktasını teşkil ettiğini söylediği zayıf halkayı bulabilmek için gün boyu düşünüp durdum. Pek ilerleme kaydedemediğimi itiraf etmeliyim. Akşam Hyde Park’ta dolaşmaya çıktım ve ken- dimi saat altı sularında Park Yolu’nun Oxford Sokağı’yla kesiştiği yerde buldum. Kaldırımda durmuş yukarıdaki bir pencereye bakan insanlar beni, görmeye geldiğim eve yönlendirdi. Sivil giysili, dedektif olması kuvvetle muhte- mel uzun ince, renkli gözlüklü bir adam olaya dair teorisini anlatırken etrafına toplanan kişiler de onu dinliyordu. Ona olabildiğince yaklaştım fakat gözlemleri bana saçma gel- diği için sıkılıp uzaklaştım. Tam o sırada arkamda duran yaşlı, kılıksız birine çarpınca adamın taşıdığı kitaplar yere düştü. Kitapları yerden toplarken birinin adının gözüme çarptığını hatırlıyorum: Ağaca Tapınmanın Kökeni; ismi gö-
