Sözlü İletişim

Sözlü İletişim

Aslı Yağmurlu

Dil ve anlam

• İletişim basit olarak anlamların aktarılması sürecidir. Anlam insanlar arasında kullanılan kelimeler ya da jest ve mimikler gibi sözel olmayan işaretlerin neyi temsil ettiği konusundaki görüş birliğidir. Konuşurken kullandığımız kelimelerin anlamı kelimeden değil zihinden kaynaklıdır.

• Bütün diller sembollerden oluşmaktadır, sembol kendinden başka bir şeyi temsil eden ya da onun yerine geçen bir şeydir. Sembol temsil ettiği şeye benzemek zorunda değildir. Bu semboller aracılığıyla

düşünceler kodlanarak iletilebilir. Bu insan olmanın ayrıcalığıdır ve canlılar dünyasında semboller kullanarak iletişim kuran tek tür

insandır.

Dil

• Dilin etkili kullanılabilmesi için sembollerin neyi temsil ettiğinin öğrenilmesi gerekmektedir. Dil kelime bilgisi ve gramer bilgisi ile

öğrenilen bir bütündür. Gramer sözcüklerden nasıl cümle yapıldığını gösteren kurallar anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bir dili tam olarak konuşabilmek için o dilin dilbilgisi kurallarını bilmek gerekmektedir.

• Dilin etkili bir biçimde kullanılmasının tek bir yöntemi bulunmamakta,

dil organik bir yapı olarak değişip dönüşmektedir.

• Sözcüklerin hem düz anlamları hem de yan anlamları bulunur. Düz anlam o sözcüğün sözlükteki anlamıdır. Yan anlam ise bir sözcüğe ilişkin olumlu ya da olumsuz duygusal ve çağrışımsal anlamdır.

• Dilin işlevleri:

• Dil gözlemleri paylaşma

• Düşünceleri açıklama

• Duyguları açıklama

• İhtiyaçları açıklama

Dilin Gücü

• Dil kimlikleri açıklar

• Dil güvenirliği etkiler

• Dil denetim aracıdır

• Dil edimseldir

• Dil eğlencedir

• Dil dinamiktir

• Dil ilişkiseldir

• Dil insanları birleştirir ayırır.

Sözcüklerin doğru kullanımı

• Sözcüklerin anlaşılırlığı. Sözcükleri açık ve anlaşılır kılmak kiminle

konuştuğumuz, içinde bulunduğumuz durum, niyete ve motiflere bağlıdır.

Konuşma hızını düşürme, vurgu yapma, tekrar etme anlaşılırlığı arttırmak için kullanılan yöntemlerdir.

• Soyutluk düzeyi, kullanılan sözcüklerin bir ya da daha çok şeyi gösteriyor olması anlamını taşır. Soyutluk merdiveni dilin somuttan soyuta nasıl

değiştiğini anlatan bir modeldir.

• Noksansız ileti, gördüğümüz düşündüğümüz hissettiğimiz ya da ihtiyacımız olanın ortama uygun düşecek şekilde ifade edilmesi anlamına gelmektedir.

Bunun zıttı olan müphem ileti iletişimin gerektirdiği ayrıntıları içermeyen

iletidir.

Nezaket

• Bireysel farklılıklar

• Bilgisizlik

• Beceri eksikliği

• Denetim kaybı

• Kötü niyet

• Dili kutuplaştırma

Şive ve Lehceler

• Lehçe bir dilin ses yapı ve söz dizini yönünden farklılaşmış kollarına denilmektedir. Kendi kelime dağarcığı grameri ve telaffuzu olan bir sistemdir.

• Örneğin makas sözcüğü Azeri Türkçesinde gayşı, Başkurt Türkçesinde kaysı, Kazak Türkçesinde kayşı, Kırgız Türkçesinde kayçı, Özbek

Türkçesinde makbu, Tatar Türkçesinde katçı, Uygur Türkçesinde kayçi

sözcükleriyle ifade edilmektedir.

Dilde önyargı

• Cinsiyet ayrımcı, yaş ayrımcı ve cinsel yönelim ayrımcı ifadeler dilde önyargının kullanımı başlığında öne çıkmaktadır.

• Bu çerçevede kadınlardan bayan diye söz etmek, kadına yönelik aşağılayıcı ifadeler kullanmak görülebilecek cinsiyet ayrımcı

kullanımlardır.

• Yaş ile ilgili olarak da atasözleri, günlük kullanımdaki yaş 70 iş bitmiş gibi deyimler ile bir önyargı ve ayrımcılık başlığı oluşturmaktadır.

• Cinsel yönelim yani bireylerin cinsel tercihleri de ayrımcılığın görünür hale geldiği bir başlığı oluşturmaktadır. Heteroseksist konuşma,

eşcinsel insanları aşağılayıcı ifadeler anlamına gelmektedir.