Analiz Yöntemleri

(1)

Nitel (Kalitatif)*Analiz Yöntemi: İncelenen maddenin ne olduğunu anlamak için; yani hangi element ve bileşiklerden oluştuğunu, içeriğindekilerin NE olduğunu belirlemeye yönelik analiz çeşididir.

Nicel (Kantitatif)* Analiz Yöntemi: İncelenen maddenin içeriğindekilerin miktarını belirlemek için yapılan analiz çeşididir.

Nitelik: Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran; özellik vasıf.

Nicelik: Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, miktar.

Analiz Yöntemleri

(2)

Klasik (Yaş) Analiz Yöntemleri: Terazi, etüv, fırın gibi temel laboratuar cihazlarının ya da kimyasal maddeler ile çözeltilerinin kullanılmasıyla yapılan analizlerdir.

Aletli (Enstrümantal) Analiz Yöntemleri: Genel laboratuvar cihazlarının yanı sıra, çeşitli analitik cihazların kullanıldığı yöntemlerdir. Bir örnekteki herhangi bir bileşenin cinsi veya bileşimin yüzdesiyle orantılı sinyal üreten cihazlarla yapılan analize Enstrümantal Analiz denir

Analiz Yöntemleri

(3)

Aletli (Enstrümantal) Analiz Yöntemleri

1- Spektroskopik Metodlar 2- Elektrokimyasal Metodlar 3- Kromatografik Metodlar 4- Termal Analiz Metodları

Analiz Yöntemleri

(4)

1- Spektroskopik Metodlar :

Spektroskopi: Işın-madde etkileşmesini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir. Spektroskopi, Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların bir enerji düzeyinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan elektromanyetik ışımanın ölçülmesi ve değerlendirilmesidir.

Analiz Yöntemleri

(5)

1- Spektroskopik Metodlar :

• Işık-Madde Etkileşimi, Işığın Davranışları

• Işığın Özellikleri

• UV Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi

• IR Spektroskopisi

• Raman Spektroskopisi

• NMR Spektroskopisi

• X-Işınları Spektroskopisi

• Radyokimya

• Kütle Spektroskopisi

• Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi

• Atomik Emisyon Spektroskopisi

Analiz Yöntemleri

(6)

3- Kromatografik Metodlar: Bir karışımdaki bileşenlerin birbirinden ayrılmasını gerçekleştiren yöntemlerin genel adıdır.

• Sıvı Kromatografisi

• HPLC Kromatografisi

• Katı-Sıvı Kromatografisi

• İyon Kromatografisi

• Gaz Kromatografisi

Analiz Yöntemleri

(7)

Renk Ölçümü

Aletsel renk analizinin göz frekans analizi yapamadığı için belirgin avantajları vardır. Aletsel renk analizi sayısal değerler verir, daha çabuk yapılabilir ve elde edilen değerler daha objektiftir. Aletsel renk analizinde spektrofotometreler ve kolorimetreler kullanılmaktadır.

Kolorimetrik renk analizi, objelerdeki renk farklılıklarının incelenmesi için kullanılan hassas bir kantitatif tekniktir. Renkteki değişiklikler gözün algılama seviyesinin altına indiğinde bile spektrofotometrik renk ölçümleri tekrarlanabilir ve güvenilir sonuçlar elde edilmesine olanak verir. Bu tip analizlerde en sık kullanılan renk sistemleri Munsell ve CIE L*a*b*

(Commission Internatizonale Intetnationale de L"Eclairage) renk sistemleridir

Analiz Yöntemleri

(8)

Renk Ölçüm Kavramları

Tristulumus Değerleri: Bir objenin renginin tespiti için ışığın üç ana renginin söz konusu renkteki miktarıdır. X, Y, Z olarak ifade edilen bu değerler sırayla kırmızı, yeşil ve mavi bölgeyi temsil etmektedirler.

Metamerizm: Bir rengin farklı ışık kaynakları altında farklı ton ve/veya renklerde görünmesine verilen genel isimdir.

(9)

Resim Koruma ve Onarımında (Konservasyon ve Restorasyon)

Kullanılan Analizler

A- Fotoğraf ve Radyografi

1- Görülebilen Işıkla Yapılan Analizler

I- Tangential/Raking/Grazing Light – Teğet/Yatay/Eğik Işık II- Monochrome Sodium Light – Sodyum Buharlı Lamba III- Photomacrography – Fotomakrografi

IV- Photomicrography – Fotomikrografi 2- Görülemeyen Işıkla Yapılan Analizler

I- Ultra-Violet Fluoresence – Ultra Viyole Floresans II- Infra-Red Rays –Kızıl Ötesi Işınlar

a. Infra-Red Charge-Coupled Device (IRCCD)– Kızıl Ötesi Fotoğraflama b. Infra-Red Reflectrography (IRCCDR) – Kızıl Ötesi Reflektrografisi c. Infrared False Color (IRFC) - Kızıl Ötesi Sahte Renkle Fotoğraflama III-X-Rays – Röntgenle Fotoğraflama

(10)

Resim Koruma ve Onarımında (Konservasyon ve Restorasyon)

Kullanılan Analizler

B- Analitik Yöntemler 1- Basit Yöntemler

I- Microsampling - Örnekleme

II- Staining Thin Section – İnce Kesit III- Textile Fibres – Tekstil Lifleri 2- Gelişmiş Teknikler

I- Pigment Analizleri II- Vernik Analizleri III- Tarihleme Analizleri

(11)

1- Görülebilen Işıkla Yapılan Analizler

I-Tangential/ Raking/ Grazing Light – Teğet/Yatay/Eğik Işıkla Fotoğraflama

Objeye (yandan, alttan) uygun bir açıdan ışık tutularak yapılır. Eğik ışıkla çıplak göz ve normal ışıkla görülemeyen pek çok detay gözlemlenebilir hale gelir. Bu teknik sadece resim koruma onarımı alanında değil arkeolojik eserlerdeki detayların tespitinde de kullanılmaktadır. Objeye yandan doğrultulan ışıkla kabarıklıklar ve girintiler görünür hale gelir.

Kabartmalı seramik ve taş ve metal objeler yıpranarak bezemelerin izlenmesi zorlaşabilir. Bu teknikle kabartılar ve girintiler izlenebilir hale gelir ve bezemelerin orijinal halinin nasıl olduğu ortaya çıkartılır. Aynı şekilde taş işçiliği izleri de bu yöntemle tespit edilebilinir. Duvar resimlerinde ise tabakaların altlarındaki yıpranma ile boşalmalar ve seviye farklılıkları meydana gelir. Bunların tespitinde kullanılır. Aynı şekilde duvar resimlerinin işçiliği ile ilgili detayların tespitinde kullanılır.

Resim alanında ise taşıyıcının ve boya tabakasının bozulmaları ve ressamın çalışma alışkanlıklarının gözlemlenmesi için de kullanılan bir tekniktir. Boya tabakasındaki kabarmalar ve taşıyıcının deformasyonları ile ressamın fırça darbeleri görünür hale gelir.

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

2- Görülemeyen Işıkla Yapılan Analizler

I- Ultra-Violet Fluoresence – Ultra Viyole Floresans

Resimlere UV ışık altında bakıldığında çıplak gözle izlenemeyen vernik, silikleşmiş boyalar, sonradan yapılan boyamalar/eklemeler, rötuş yapılan bölgeler, ressamın fırça kullanımı gibi detaylar görülür. Aynı şekilde taş eserlerde de sonradan yapılan eklemeler bu yöntemle tespit edilir.

(18)

(19)

(20)

(21)

II- Infra-Red Rays –Kızıl Ötesi Işınlar

a.Infra-Red Charge-Coupled Device (IRCCD)– Kızıl Ötesi Fotoğraflama b.Infra-Red Reflectrography (IRCCDR) – Kızıl Ötesi Reflektrografisi c.Infrared False Color (IRFC) - Kızıl Ötesi Sahte Renkle Fotoğraflama

Objeler kızıl ötesi ışınla analiz edildiğinde alt tabakalardaki detaylar görüebilir hale gelir. Kızıl ötesi ışın altında lead White gibi bazı pigmentler şeffaflaşır; bu da söz konusu detayların görünür olmasını sağlar. Bu analizle üstü kapanmış imzalar, ressamın eskiz çalışmaları, altta başka bir resmin varlığı, resme sonradan yapılan eklemeler ya da resimden üstü boyanarak silinmiş detaylar tespit edilir. El yazmalarında ise zamanla karararak okunması imkanız olan kısımların okunaklı hale gelmesi için bu teknik kullanılır.

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

III-X-Rays – Röntgenle Fotoğraflama

Röntgenle analiz sayesinde resmin en alt tabakasına kadar olan tüm detaylar görüntülebilinir. Bazı

pigmentlerim x-ray ışınlarını absorbe etme seviyeleri farklı olduğu için hangi pigmentlerin kullanıldığının tespiti yapılır. Taşıyıcıdaki eksik, yırtık kısımlar, destekler görülür. Ve yine resmin altında kalan detaylar görünür hale gelir.

Hemen hemen tüm objelerde de gözle görünmeyen detayları belgelemek için kullanılmaktadır.

(27)

(28)

(29)

Pigment Absorbe Etme Seviyesi

Lead White Çok Yüksek

Zinc White Yüksek

Lime White Orta

Chrome Yellow Çok Yüksek

Cadmium Yellow Yüksek

Red/Yellow Ochre Orta

Umber Orta

Naples Yellow Çok Yüksek

Minium Çok Yüksek

Carmine Lake Düşük

Cerulean Blue Yüksek

Cobalt Blue Orta

Prussian Blue Orta

Emerald Green Yüksek

Carbon Black Low

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)