• Sonuç bulunamadı

Renk. Resim 1. Resim 2

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Renk. Resim 1. Resim 2"

Copied!
8
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Resim 1

Resim 2

Renk

Renk, elektromanyetik spektrumda insan gözünün görebildiği kısma genel olarak ışık denir. Yaklaşık 400 ile 780 Nm (nanometre) dalga boyları arasındaki bu aralık

kırmızıdan mora gökkuşağı renklerinden oluşur (Resim 1). Bu renklerin tamamının karışımı beyazı oluşturur. Diğer bir ifadeyle, bir cisim üzerine gelen ışığın tamamını yansıtıyor ise insan gözü o cismi beyaz olarak algılar. Cisim üzerine gelen ışığın tamamını absorbe ediyorsa (soğuruyorsa) o cismi siyah olarak görürüz. Farklı bir rengin algılanması ise, cismin gelen ışığın sadece bir bölümünü yansıtması ile olur.

Örneğin sarı bir limon, üzerine gelen beyaz bir ışıktan sadece sarı rengi yansıtır diğer renkleri ise soğurur. Böylece biz limonu sarı olarak algılarız. Peki o halde, renk nedir

?

Renk, nesnelerin özelliklerine bağlı olarak kimi dalga boylarını emmesi / soğurması, kimini yansıtmasıdır (Resim 2).

(2)

Resim 3

Renk Modelleri

Renkleri sınıflandırmak için kullanılan teknik standartlara renk modelleri (evrenleri) denir. Eğer yalnızca bir tane renk modeli kullanılsaydı her şey çok daha güzel olabilirdi ama farklı ortamlar için bir çok renk modeli keşfedilmiştir. Bazı renk

modelleri insan gözünün görebildiği renkler için tutarlıyken, monitörlerde ve baskıda kullanılan renkler için farklı modeller vardır. Her bir renk modeli, belirlenebilen renklerin tayfını organize etmek ve bu renkleri tanımlamak için farklı parametreler kullanır. Bu sayede herhangi bir renk, modelin adı ve parametrelerin rakamsal değerleri ile kolaylıkla tanımlanabilir (Örneğin; CMYK, 100 / 0 / 80 / 20).

RGB (Red, Green, Blue) Eklemeli Renk Modeli

RGB, monitör gibi elektronik cihazların ışık kullanarak renk yaratmasını sağlayan modeldir. Üç temel rengin (kırmızı, yeşil ve mavi) değişik yoğunluklarda kullanılarak renk spektrumunda istenilen rengin elde edilmesine dayanmaktadır (Resim 3).

Bir monitör doğadaki her rengi üretemez. RGB renk modlu resimlerin ve RGB renk modeli ile üretilen renklerin matbaada baskısı imkansızdır. Bu renk modeli yalnızca elektronik grafik ürünler için (ekran sunumu, web tasarımı, interaktif CD tasarımı gibi) kullanılmalıdır. RGB renk modelindeki renkleri 0 ile 255 arasında rakamsal değerler kullanarak tanımlayabiliriz.

(3)

Resim 4 Resim 5 CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Black) Çıkarmalı Renk Modeli

CMYK, matbaa makineleri ve yazıcılar gibi mürekkep ve boya kullanarak renk üreten cihazların kullandığı modeldir. Kuramsal olarak mavi, Magenta ve sarı mürekkepleri tam yoğunlukta karıştırıldıklarında siyah olmalıdır. Ancak pratikte, mürekkeplerin saf olmaması ve şeffaf olması nedeni ile koyu gri elde edilmektedir. CMYK renk

modelindeki renkleri 0 ile 100 arasında rakamsal değerler kullanarak tanımlayabiliriz.

Renk Gamutu (spektrumu/genişliği), insan gözünün görebildiği doğadaki tüm renkleri iki boyutlu düzlem üzerine taşınarak çizilmiş grafiğidir (Resim 4). CMYK modelinin renk gamı, RGB renk modeline göre daha küçüktür. Yani RGB modelinde daha renkli ve canlı renkler üretmek mümkündür (Resim 5).

(4)

Resim 6 HSV (Hue, Saturation, Value) Renk Modeli

RGB ve CMYK renk modelleri ile kıyaslanacak olursa hue, saturasyon ve Value’ yu içeren üç parametreye bağlı kolaylık sağlar. Günümüzde tüm bilgisayar işletim sistemleri bu renk sistemini kullanmaktadır. Ayrıca HSV sistemi üzerinde hem RGB, hem de CMYK renk modelini barındırmaktadır.

Hue (renk özü ya da türü), ışığın farklı dalga boylarına sahip farklı renklerin adlarına karşılık gelen renk karakteristiğidir. Bir rengi diğerinden ayırmamızı; kırmızı, sarı, mavi, yeşil, mor gibi diyebilmemizi sağlayan niteliktir.

Saturasyon (croma, intensity=yoğunluk), rengin doygunluk düzeyini ifade eder.

Renk çemberinden merkeze doğru gidildikçe, rengin saturasyonu / kroması /

yoğunluğu / saflığı azalarak, gri değerine dönüşür. Saturasyon azaldıkça renk niteliği azalmakta yani renksizliğe yaklaşmaktadır.

Value / valör (değer) / ton, rengin açık – koyu olarak tanımlanagelen, ışığın artması ve azalması ile kazandığı niteliktir. Rengin, ışığın miktarına göre bağıl değeridir (Resim 6).

(5)

Renk kullanımına yönelik bazı terimlerden kısaca söz etmek gerekir.

Tek renk kullanımı monokrom (monochrome),

çok renkli uygulamalar polikrom (polichrome),

baskı teknolojisinde üç renk ile tüm renklerin oluşturulması trikromi (trichrome),

bir resimdeki değerlerin, noktaların sıkıştırılıp seyrekleştirilmesinde olduğu gibi gri tonlar içermeden tek renkle oluşturulmasına yarımton (halftone),

gri değerlerin tek renkle oluşturulması monotone, iki renkle oluşturulması duetone,

üç renkle oluşturulması tritone,

dört renkle oluşturulması quadtone,

altı renkle oluşturulması hexacrom (hexachrome) olarak adlandırılır.

Her kültürde renklere farklı anlamlar yüklendiğini görmekteyiz. Bir çok kültürde yas rengi siyah olarak düşünülürken, Uzakdoğu kültüründe ise beyazdır. Kırmızı, bir Amerikalı için tehlike işaret edebilirken, bir Çinli için saadet ya da imparatorluk rengi olan gücü simgeleyebilmektedir. Batı’da turuncu, enerji, mutluluk ve heyecan gibi kavramlarla örtüşen bir anlam bütünlüğüne sahip iken; Doğu’da Hindistan’da, kutsal bir renktir. Bu nedenle reklamcılıktaki kullanımı Batı’daki kadar yaygın değildir.

“Uluslar arası Renk Danışmanları Derneği” nin Avrupa ve Amerika’da yaptığı anket çalışmalarında verilen cevaplarda farklılıklar göze çarpmaktadır. Örneğin Avrupa’da yapılan anketlerde sarı ve turuncu renklerinin % 100’lük bir oranda mutluluğu

sembolize ettiği düşünülürken, aynı renkler Amerika’da deneklerin sadece % 63’ü tarafından mutlulukla özdeşleşen renkler olarak tanımlanmıştır.

Rengin insan psikolojisi ve algılaması üzerindeki etkisi büyüktür.1980’ lerde yapılan araştırmalarda Baker – Miller pembesi olarak bilinen rengin (bir tür leylak) kalp atışını düşürdüğü, nefesi rahatlattığı, kaba davranışları azalttığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca renkli dokümanların % 40 daha çok okunup hatırlandığı, renkli baskılı faturaların % 30 daha hızlı ödendiği, renkli tanıtım broşürlerinin ürünlerin satılma olasılığını % 85 artırdığını ve renkli gazete ilanlarının, siyah beyaza göre % 52 daha çok okunduğu belirlenmiştir.

Renklerin, insanların koku ve tat alma duyuları üzerinde de ne gibi etkileri olduğunu anlamak için çeşitli deneyler yapılmıştır. Sarı ve yeşilin ekşi, turuncu sarı ve

kırmızının tatlı, pembenin şekerli, marina mavi ve yeşilin acı, gri soluk yeşil ve açık

(6)

mavinin tuzlu tatları çağrıştırdığı, turuncunun baharat tadını, yeşilin yerine göre acı ya da çam kokusunu, eflatunun ise parfüm kokusunu çağrıştırdığı saptanmıştır. Buna paralel olarak reklam uygulamalarında da iyi kokular açık, saf ve yumuşak renklerle ifade edilirken, kötü kokular ise koyu ve sıcak renklerle ifade ediliyor.

Mavi

Mavi soğuk bir renktir. Gökyüzünü ve denizi çağrıştırır. Mavi rengin kalp atışlarını yavaşlattığı, vücut ısısını düşürdüğü, iştahı azalttığı öne sürülür. Tasarımlarda kullanıldığında buzu, soğuğu ve ferahlığı anlatmak için kullanılır. Tonlarına bağlı olarak değişiklik göstermekle birlikte mavi, oldukça ciddi bir renktir. İş kıyafetlerinin mavi olmasının nedeni de budur. Fazla ya da yanlış kullanıldığında depresyon yaratabildiği düşünülmektedir.

Mor

Mor renk asaleti simgeler. Bunun nedeni ise, mor rengin Ortaçağlarda elde edilme ve yapılma şekliydi. Mor boyayı oluşturan koyu kırmızı (crimson) salyangozların

mukozasından elde edilmekteydi. Yalnızca bir gram boya elde edebilmek için binlerce salyangoz gerekiyordu. O nedenle yalnızca krallar bu rengi kullanabilirdi.

Mor renk, mistiktir ve meditasyona uygun olarak tanımlanabilir. Doğada az bulunur bir renk olduğundan tasarımlarda doğal ürünleri tanımlamak için kullanılmamalıdır.

Beyaz

İyilik, saflık ve gerçeği temsil eder. Hijyeni de simgeler. Eski Western filmlerinde beyaz giyerlerdi. Melekleri temsil etmesinden dolayı dinsel saflık ve kutsallık anlatır.

Batı kültürlerinde evliliği simgelerken, Hindistan ve diğer doğu kültürlerinde ölümü simgeler.

Siyah

Kötülüğün, ölümün ve yasın rengidir. Mutsuzluk, güç, ölüm, korku ifade eder.

Tasarımlarda sofistike olma, çekicilik, zenginliği tanımlamak için kullanılır (Değerli mücevher kutuları bu yüzden genelde siyahtır).

(7)

Bir fabrikanın çalışanları teste tabi tutulur. Fabrika kırmızıya boyanır. Sıcaklık düşürülür. Birkaç saat sonra serin havaya rağmen, çalışanların üstlerini çıkarttıkları görülür. Aynı fabrika bir süre sonra maviye boyanır. Sıcaklık yükseltilir. Yine birkaç saat sonra çalışanların paltolarını giydikleri ve buna rağmen üşüdükleri gözlenir.

Renk Genel görüş Zihinsel eşleme Nesnel eşleme

kırmızı Göz alıcı, yoğun,

opak (mat), kuru Sıcak, ateş, ısı, kan

Ateşli, heyecan verici, aktif, tehlike, alarm, sıcak, seksi,

dikkat

turuncu Parlak, ışıldayan Ilık, sonbahar

Enerjik, neşeli, canlı, güçlü,

mutluluk

sarı Güneşli, akkor, ışın

yayan Güneş, güneş ışığı Neşeli, ilham verici, canlı, uyarıcı

yeşil Duru, nemli Serin, doğa, su, sağlık

Yatıştırıcı, tazeleyici, huzurlu

mavi Saydam, ıslak Soğuk, gökyüzü Su, buz, deniz

Melankoli, dalgın, ağırbaşlı

mor Derin, yumuşak, atmosferik

Serin, pus, karanlık, gölge

Ağırbaşlı, gururlu, dokunaklı, gizemli

beyaz ışıklı Serin, kar

Duru, temiz, açıkyürekli, genç,

ölüm

siyah karanlık Nötr, gece, boşluk Yas, ölüm, can sıkıcı

(8)

Aşağıdaki tabloda yer alan hususlar, güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlere uygulanır.

Renk Anlamı ya da amacı Talimat ve bilgi

kırmızı

Yasak işareti Tehlikeli hareket ya da davranış

Tehlike alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et

Yangınla mücadele ekipmanı

Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et

Mavi 1

Zorunluluk işareti Özel bir davranış ya da eylem Kişisel koruyucu donanım kullan

Mavi 2 Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir.

yeşil

Acil kaçış, ilk yardım işareti

Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler

Tehlike yok Normale dön

Fluoresan turuncu

Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.

Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir.

Referanslar

Benzer Belgeler

• Antosiyanin, bitkilerin meyve, çiçek, yaprak, kök gibi organlarında bulunan, bitkiye kendine özgü pembe, kırmızı, mor ve maviye kadar geniş bir aralıktaki rengini veren

Bütünsel olarak incelendiğinde Andre Lhote resimlerinde rengin sanatçının kendi anlamına ulaştığı, niteliksel bir unsur olarak varlığının örnekleme alınan

Hollandalı de Stijl hareketinin ısrarla savunduğu siyah, beyaz ve kırmızı renkler, estetik çağdaşlıkla tezatlık oluştursa da yapılandırmacılık açısından

The artificial UV lights (UV torches, UV lamps or high-intensity UV spotlights) are larger in size, and the emission of UV radiation has to be directed either to the

Güneşli bir günde renklerin daha parlak ve canlı olmaları kapalı havada ise parlaklığını, canlılığını kaybetmeleri ve olduklarından daha koyu görünmeleri rengin

Alman Renk Bilimci Johannes Itten (1888- 1967) Renk uyumlarını geometri ile açıklamış ve rengin kombinasyonları üzerine formüller üretmiştir. Tarih İçinde

Ardından sırasıyla 1915’de “Munsell Renk Sistemi Rehberi/Atlas of the Munsell Color System” ve ölümünün ardında 1921’de “Renklerin Grameri: Munsell

CMYK Renk Uzayı: Çıkarmalı renk sistemi ile bir küpün içinde renkleri tanımlayacak şekilde tasarlanmıştır. Teorik olarak küpün beyaz ve siyah noktalarını birleştiren