2008 LABOUR STATISTICS AND LABOUR COST
2008
ÇALIfiMA
‹STAT‹ST‹KLER‹
VE
‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹
TÜRK‹YE ‹fiVEREN SEND‹KALARI KONFEDERASYONU TURKISH CONFEDERATION OF EMPLOYER ASSOCIATIONS
ARAfiTIRMA KAPSAMINA G‹REN ÜYE ‹fiVEREN SEND‹KALARI THE AFFILIATED EMPLOYER ASSOCIATIONS COVERED IN THE RESEARCH
‹S‹M ‹fiKOLU
NAME INDUSTRY
1. Türkiye A¤aç Sanayii ‹flverenleri Sendikas› A⁄AÇ
The Wood Products Employers’ Association of Turkey WOOD 2. Türkiye Cam, Çimento ve Toprak Sanayii ‹flverenleri Sendikas› CAM
The Glass, Cement and Clay Products Industry GLASS Employers’ Association of Turkey
3. Çimento Endüstrisi ‹flverenleri Sendikas› (ÇE‹S) Ç‹MENTO
The Cement Industry Employers Association CEMENT
4. Türkiye Deri Sanayii ‹flverenleri Sendikas› (TÜD‹S) DER‹
The Leather Industry Employers’ LEATHER
Association of Turkey
5. Türkiye G›da Sanayii ‹flverenleri Sendikas› (TÜG‹S) GIDA
The Food Processing Industry Employers' FOOD
Association of Turkey
6. ‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas› (‹E‹S) ‹LAÇ
Pharmaceutical Manufacturers Association of Turkey PHARMACEUTICALS 7. Türkiye ‹nflaat Sanayicileri ‹flveren Sendikas› (‹NTES) ‹NfiAAT
The Turkish Employers’ Association of CONSTRUCTION
Contruction Industries
8. Türkiye Selüloz, Ka¤›t ve Ka¤›t Mamülleri Sanayii ‹flverenleri
Sendikas› KA⁄IT
The Cellulose, Paper and Paper Products Industry PAPER Employers’ Association of Turkey
9. Türkiye Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik Sanayii
‹flverenleri Sendikas› (K‹PLAS) K‹MYA
The Chemicals, Petroleum, Rubber and Plastics CHEMICALS Industry Employers’ Association of Turkey
10. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikas› (MESS) METAL Turkish Employers’ Association of Metal Industries METAL
11. Mahalli ‹dareler Kamu ‹flveren Sendikas› (M‹KSEN) YEREL YÖNET‹M Local Administration Public Employers’ Assocation LOCAL ADMINISTRATION 12. Mahalli ‹dareler ‹flverenleri Sendikas› (M‹S) YEREL YÖNET‹M
Local Administration Employers’ Assocation LOCAL ADMINISTRATION 13. Türkiye fieker Sanayii ‹flverenleri Sendikas› fiEKER
The Sugar Industry Employers’ Association of Turkey SUGAR 14. Türkiye Tekstil Sanayii ‹flverenleri Sendikas› TEKST‹L
Turkish Textile Employers’ Association TEXTILE
15. Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii ‹flverenleri Sendikas› TOPRAK The Clay, Ceramic, Cement and Glass Products CLAY Industry Employers’ Association of Turkey
‹Ç‹NDEK‹LER
ARAfiTIRMANIN KAPSAMI, YÖNTEM‹ VE ANA SONUÇLARI ...4
1. TAR‹HÇE ...5
2. ARAfiTIRMA KAPSAMI ...6
3. ‹ST‹HDAM ...6
3.1. ‹stihdam›n Cinsiyete Göre Yap›s›...6
3.2. Çal›flanlar›n K›demleri ...10
4. SEND‹KALAfiMA ...11
5. ‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹...11
5.1. ‹flgücü Maliyetinin Bölünüflü...11
5.2. Çal›fl›lan Saat Bafl›na ‹flgücü Maliyeti...11
6. YAN ÖDEMELER ...15
7. SOSYAL ÖDEMELER‹N BÖLÜNÜfiÜ...16
8. ‹fiÇ‹LER‹N MEDEN‹ HAL‹ VE ÇOCUK SAYISI...17
9. ‹fiÇ‹LER‹N Ö⁄REN‹M DURUMU ...17
10. PERSONEL G‹R‹fi – ÇIKIfiLARI ...17
11. ZORUNLU ‹ST‹HDAM ...23
ARAfiTIRMA KAPSAMI VE YÖNTEM‹
— Sunulan araflt›rma 1965’den beri her y›l yap›lmakta olup, afla¤›daki veriler 2008 y›l›na ait- tir.
— Araflt›rmaya 15 ‹flveren Sendikas›na üye 439 iflletme dahil edilmifltir.
— Ortalama tüm personel say›s› 224 667’dir.
— ‹flletme düzeyinde anket yöntemi uygulanm›flt›r.
THE COVERAGE AND METHOD OF THE RESEARCH
— This research has been conducted annually since 1965. The result of the research for the year of 2008 is presented below.
— Some 439 enterprises which are the members of 15 Employer Associations were covered.
— Average number of total employees included is 224 667.
— The information is collected through a questionnaire at the enterprise level.
ANA SONUÇLAR
— ‹stihdam›n en yüksek oldu¤u ay Eylül, en düflük oldu¤u ay Aral›k’t›r.
— Çal›flanlar aras›nda kad›nlar›n a¤›rl›¤› % 11.2’dir.
— Ortalama k›dem y›l› 8.5’tir. 194 510 kiflinin 30 gün üzerinden potansiyel k›dem tazminat›
yükü 3 milyar 523 milyon TL’dir.
— Sendikalaflma oran› % 67.9’dur. Sendikal› iflçilerin % 85.2’sini TÜRK-‹fi temsil etmektedir.
— Toplam iflgücü maliyetinin % 36.4’ü ç›plak ücret, % 63.6’s› yan ödemelerdir. Yan ödeme- lerin toplam iflgücü maliyeti içindeki da¤›l›m› ise sosyal ödemeler % 34.5; ikramiye, prim v.b. ödemeler %16.0; tatil ve izin ücretleri % 11.8 ve di¤er personel giderleri % 1.3 fleklindedir.
— Sosyal ödemeler içinde en yüksek harcama SSK iflveren primleri için yap›lmaktad›r (% 42.6).
— Fiilen çal›fl›lan saat bafl›na ortalama iflgücü maliyeti 15.83 TL’dir. Bu, fiilen çal›fl›lan gün bafl›na iflçilik maliyetinin 118.73 TL oldu¤unu göstermektedir.
— ‹flçilerin % 21.9’u bekâr, % 11.4’ü çocuksuz evlidir. ‹ki çocuklu iflçilerin oran› % 30.2, bir çocuklu iflçilerin ise % 23.7’dir.
— ‹flçilerin % 20.6’s› ilkokul, % 11.6’s› ortaokul, % 57.4’ü lise, % 9.9’u yüksek ö¤renim mezu- nudur. Sadece okur-yazar olanlar % 0.4, okuma-yazma bilmeyenler % 0.1’dir. Meslek okul- lar›ndan mezun iflçilerin toplam iflçi say›s›na oran› % 41.3’tür.
— A¤›rl›kl› aritmetik ortalama olarak, y›ll›k “ifle al›nma oran›” % 21.8, “iflten ayr›lma ora- n›” % 24.8’dir. An›lan oranlar, ‹nflaat ve fieker iflkollar›nda en yüksek, Yerel Yönetim iflkolunda en düflük düzeylerdedir.
— Zorunlu istihdam konusunda veri derlenen 297 iflyerinde 4 861 kifli (toplam iflçi say›s›na oran› % 5.98) zorunlu istihdam yükümlülükleri gere¤ince çal›flt›r›lm›flt›r.
1. TAR‹HÇE
1963 yaz›nda 274 say›l› Sendikalar Kanunu ve 275 say›l› Toplu ‹fl Sözleflmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun yürürlü¤e girmesiyle Çal›flma ‹statistikleri daha büyük önem kazanm›fl ve genifl kapsaml› Çal›flma ‹statistiklerine duyulan ihtiyaç artm›flt›r.
1965 y›l› ortalar›nda Merkezini ‹stanbul’dan Ankara’ya nakleden Türkiye ‹flveren Sendi- kalar› Konfederasyonu (T‹SK), öncelikle Üye Sendikalar›n›n ve üyelerinin ihtiyac›n› gider- mek, öte yandan Çal›flma ‹statistikleri alan›ndaki bu bofllu¤u hiç de¤ilse k›smen doldurmak amac›yla, 1966 y›l›nda (kapsam› 1965 y›l›) üyelerinden veri derleme, de¤erlendirme, ya- y›mlama ve üyelerine sunma faaliyetine bafllam›fl (*) ve bu hizmetini, her y›l aral›ks›z sür- dürmüfltür.
Bir fikir vermek için, son sekiz y›la ait “Çal›flma ‹statistikleri ve ‹flgücü Maliyeti” anketle- rimizle kavranan üye iflyerleri ve burada çal›flan y›ll›k ortalama tüm personel say›lar›n›n seyri (fiekil 1) de gösterilmifltir.
(*) Bkz. ‹fiVEREN Dergileri, 1967, Cilt V, Ocak, fiubat, Mart, Nisan say›lar›, Sh. 6-8, 8-9, 9-11, 13-15.
fiEK‹L 1. YILLAR ‹T‹BAR‹YLE ARAfiTIRMA KAPSAMINA G‹REN ‹fiYER‹
VE ORTALAMA TÜM PERSONEL SAYILARI
DIAGRAM 1. NUMBER OF ENTERPRISES AND AVERAGE OF EMPLOYEES COVERED IN THE RESEARCH BY YEARS
Ortalama Tüm Personel Say›s› (Bin) ‹flyeri Say›s›
Average Number of Employees (Thousand) Enterprises
Çal›flanlar Employees
‹flyeri Enterprises
2. ARAfiTIRMA KAPSAMI
2008 y›l› “Çal›flma ‹statistikleri ve ‹flgücü Maliyeti” Araflt›rmas›, Konfederasyonumuza ba¤l› ‹flveren Sendikalar› arac›l›¤›yla 439 üye iflyerinde uygulanm›flt›r. Anket kapsam›ndaki bu iflyerleri, 15 ‹flveren Sendikas› itibariyle (Tablo 1) deki gibi bir da¤›l›m göstermifltir.
(TABLO: 1)
‹fiKOLLARI ‹T‹BAR‹YLE ARAfiTIRMA KAPSAMINDAK‹ ‹fiYERLER‹ SAYISI, 2008 THE NUMBER OF ENTERPRISES COVERED IN THE RESEARCH BY INDUSTRIES, 2008
3. ‹ST‹HDAM
Araflt›rma kapsam›na giren 439 iflyerinde 2008 y›l›nda ortalama 224 667 kifli çal›flm›fl ve istihdam aç›s›ndan, iflyeri büyüklü¤ü 512 kifli olmufltur. ‹flyeri bafl›na düflen ortalama tüm personel say›s› Deri iflkolunda 38 kifliyle en düflük ve Yerel Yönetim iflkolunda 1 628 kifliyle en yüksek düzeydedir (Tablo 2).
Araflt›rma kapsam›ndaki iflyerlerinde istihdam›n 2008 aylar› itibariyle gösterdi¤i seyir (fiekil 2) de belirtilmifltir.
(fiekil 2) nin incelenmesinden de anlafl›laca¤› gibi, 14 iflkolunda istihdam›n en yüksek oldu¤u ay Eylül, düflük oldu¤u ay ise Aral›k’t›r. fieker iflkolundaki, sonbahar aylar›na rast- layan pancar iflleme kampanyas› ile ‹nflaat iflkolundaki mevsimlik çal›flmalar, istih- dam› etkilemektedir. Söz konusu iki iflkolu hariç tutuldu¤unda, istihdam›n y›l içinde gerile- di¤i anlafl›lmaktad›r.
3.1. ‹stihdam›n Cinsiyete Göre Yap›s›
‹flkollar› ve Aral›k ay› itibariyle çal›flan“iflçi” ve iflçi ile birlikte memur, teknik personel ve yöneticilerden oluflan “tüm personel” say›lar› ve bunlar›n cinsiyetlerine göre ayr›m›
(Tablo 3) te aç›klanm›flt›r. Nispi olarak, en az kad›n personelin çal›flt›¤› iflkolu Cam ve en çok kad›n personelin çal›flt›¤› iflkolu ‹laç’t›r. Öte yandan, Araflt›rma kapsam›ndaki iflkollar›
genelinde “tüm personel” içinde kad›nlar›n pay›, ortalama olarak % 11.2’dir.
K‹MYA (K‹PLAS) 26
CHEMICALS
METAL (MESS) 137
METAL
fiEKER 34
SUGAR
TEKST‹L 43
TEXTILE
TOPRAK 10
CLAY
YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN) 13 LOCAL ADMINISTRATION
YEREL YÖNET‹M (M‹S) 44
LOCAL ADMINISTRATION
TOPLAM 439
TOTAL
A⁄AÇ 4
WOOD
CAM 10
GLASS
Ç‹MENTO (ÇE‹S) 45
CEMENT
DER‹ (TÜD‹S) 5
LEATHER
GIDA (TÜG‹S) 14
FOOD
‹LAÇ (‹E‹S) 15
PHARMACEUTICALS
‹NfiAAT (‹NTES) 34
CONSTRUCTION
KA⁄IT 5
PAPER
(TABLO: 2)
‹fiKOLLARI ‹T‹BAR‹YLE ORTALAMA ‹ST‹HDAM, 2008 EMPLOYMENT BY INDUSTRIES, 2008
‹flkolu Ortalama Tüm Personel ‹flyeri Bafl›na Ortalama Tüm Personel Industry Average of Employees Average of Employees per Enterprise
A⁄AÇ 710 177
WOOD
CAM 6 379 638
GLASS
Ç‹MENTO (ÇE‹S) 9 415 209
CEMENT
DER‹ (TÜD‹S) 190 38
LEATHER
GIDA (TÜG‹S) 4 195 300
FOOD
‹LAÇ (‹E‹S) 6 800 453
PHARMACEUTICALS
‹NfiAAT (‹NTES) 12 446 366
CONSTRUCTION
KA⁄IT 930 186
PAPER
K‹MYA (K‹PLAS) 9 306 358
CHEMICALS
METAL (MESS) 109 223 797
METAL
fiEKER 15 358 452
SUGAR
TEKST‹L 20 311 472
TEXTILE
TOPRAK 4 309 431
CLAY
YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN) 21 158 1 628
LOCAL ADMINISTRATION
YEREL YÖNET‹M (M‹S) 3 937 89
LOCAL ADMINISTRATION
fiEK‹L 2. 2008 YILINDA ‹ST‹HDAMIN SEYR‹ (OCAK=100) DIAGRAM 2. EMPLOYMENT DEVELOPMENTS IN 2008 (JANUARY=100)
TOPLAM / TOTAL 224 667 512
NOT: MESS’e iliflkin bilgiler tamamlanamad›¤›ndan de¤erlendirme d›fl› b›rak›lm›flt›r.
NOTE: Because of incomplete data MESS is left out of evaluation.
Tüm ‹flkollar›
Mevsimlik çal›flmadan etkilenen fieker ve ‹nflaat hariç 104,0
102,0
100,0
98,0
96,0
94,0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
(TABLO: 3) 2008 YILIARALIK AYI ‹T‹BAR‹YLE ÇALIfiANLARIN C‹NS‹YETLER‹NE GÖRE BÖLÜNÜfiÜ EMPLOYMENT BY SEX (December, 2008) A⁄AÇ41444245612.088.085624709 WOOD CAM10264 8404 8663.296.82016 0556 256 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)45335 7645 7974.495.64188 9979 415 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)51313915213.686.425159184 LEATHER GIDA (TÜG‹S)145232 3982 92119.480.67763 2193 995 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)154681 0501 51829.570.51 9694 6976 666 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)345827 3807 96212.587.51 42510 01411 439 CONSTRUCTION KA⁄IT5155535687.992.174858932 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)261275 0555 18212.387.71 0777 6968 773 CHEMICALS METAL (MESS)1375 04473 54678 5909.390.79 53092 765102 295 METAL fiEKER3425212 02112 2734.295.863814 52615 164 SUGAR TEKST‹L 433 58012 40015 98024.475.64 64814 42919 077 TEXTILE TOPRAK10592 9583 0175.294.82073 7843 991 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)131 40816 10117 50912.587.52 60218 28720 889 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)441573 1273 2845.694.42173 6603 877 LOCAL ADMINISTRATION
‹fiÇ‹TÜM PERSONEL WORKERSEMPLOYEES ‹flkolu‹flyeri Say›s›Kad›nErkekToplamKad›n(%)Erkek(%)Kad›nErkekToplam IndustryEnterprisesFemaleMaleTotalFemaleMaleFemaleMaleTotal TOPLAM43912 301147 774160 07511.288.823 892189 770213 662 TOTAL
Çal›flanlar ‹flkolu0-1123456-1011-1516-2021-2526+ Toplam› IndustryEmployees A⁄AÇ6.28.75.22.86.14.419.230.610.35.41.1100 WOOD CAM1.47.07.86.93.52.810.433.413.512.01.3100 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)8.98.19.09.95.64.222.216.38.75.71.5100 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)15.75.48.58.74.97.630.718.00.50.00.0100 LEATHER GIDA (TÜG‹S)6.412.512.813.522.44.621.63.41.90.80.1100 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)19.017.113.57.45.55.620.78.22.20.50.2100 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)36.519.212.08.17.23.06.53.61.91.00.9100 CONSTRUCTION KA⁄IT10.24.68.63.44.020.617.515.210.15.20.6100 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)9.59.86.54.86.24.520.615.410.98.83.0100 CHEMICALS METAL (MESS)7.915.211.27.66.98.717.313.78.03.00.5100 METAL fiEKER0.20.92.33.12.84.529.121.015.210.010.8100 SUGAR TEKST‹L10.113.714.09.96.67.617.614.04.81.70.0100 TEXTILE TOPRAK6.010.19.88.29.06.320.720.86.42.60.1100 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)6.48.17.510.40.81.221.824.312.25.22.2100 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)0.30.71.40.73.75.830.517.328.310.11.2100 LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM9.012.410.07.76.16.518.715.48.74.11.5100 TOTAL
(TABLO: 4) 2008YILI SONUNDA ÇALIfiANLARIN KIDEM YILLARI ‹T‹BAR‹YLE BÖLÜNÜfiÜ (%) DISTRIBUTION OF SENIORITIES BY END OF 2008
‹flkolu Tüm Personel Sendikal› Personel (%)
Industry Employees Union Members
A⁄AÇ 709 43.4
WOOD
CAM 6 256 72.4
GLASS
Ç‹MENTO (ÇE‹S) 9 415 61.6
CEMENT
DER‹ (TÜD‹S) 184 59.8
LEATHER
GIDA (TÜG‹S) 3 995 59.0
FOOD
‹NfiAAT (‹NTES) 11 439 4.4
CONSTRUCTION
KA⁄IT 932 59.3
PAPER
K‹MYA (K‹PLAS) 8 773 45.4
CHEMICALS
METAL (MESS) 102 295 73.4
METAL
fiEKER 15 164 88.3
SUGAR
TEKST‹L 19 077 70.5
TEXTILE
TOPRAK 3 991 70.8
CLAY
YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN) 20 889 70.3
LOCAL ADMINISTRATION
YEREL YÖNET‹M (M‹S) 3 877 77.0
LOCAL ADMINISTRATION
TOPLAM 206 996 67.9
TOTAL
(*) ‹LAÇ’a iliflkin bilgiler tamamlanamad›¤›ndan de¤erlendirme d›fl› b›rak›lm›flt›r.
Because of incomplete data the PHARMACEUTICALS is left out of evaluation.
3.2. Çal›flanlar›n K›demleri
Araflt›rma kapsam›ndaki iflyerlerinde çal›flan, iflçi dahil, tüm personelin y›llar itibariyle k›demleri incelendi¤inde, 15 iflkolunun oluflturdu¤u genel toplam içinde, 6-10 y›l k›demli personelin % 18.7 ile en yüksek, 26 ve daha fazla k›demli olanlar›n ise % 1.5 ile en düflük düzeyde bulundu¤u anlafl›lmaktad›r.
(Tablo 4) te de gözlendi¤i üzere, çal›flanlar›n % 51.7’sinin 5 ve daha az y›l k›deme sa- hip olduklar› ortaya ç›kmaktad›r. Bir y›ldan az k›demli personeli dikkate almamak suretiy- le yap›lan hesaplamalarda, 2008 y›l› sonunda çal›flan 194 510 kiflinin toplam k›demlerinin 1 646 140 y›l oldu¤u belirlenmifltir. Bu durumda, kifli bafl›na ortalama k›dem süresi, yakla- fl›k 8.5 y›ld›r.
Araflt›rma kapsam›ndaki iflyerlerinde k›dem tazminat› baz›, y›lda 30 günlük ücret tuta- r› olarak al›nm›fl, 15 iflkolunda çal›flan 194 510 kiflinin k›dem y›l› toplam› 1 646 140 raka- m›na dayanarak yap›lan hesaplamalar sonucu, araflt›rma kapsam›ndaki iflverenlerin yü- kümlü olduklar› “potansiyel k›dem tazminat›” tutar›n›n, 2008 y›l›nda yaklafl›k 3 milyar 523 milyon TL’n› buldu¤u saptanm›flt›r.
Buna göre 2008 y›l›nda, çal›flan bafl›na ortalama k›dem tazminat› yükü, yaklafl›k 18 bin 110 TL olmaktad›r.
(TABLO: 5)
2008 ARALIK AYI ‹T‹BAR‹YLE ÇALIfiANLARIN SEND‹KALAfiMASI(*) PERCENTAGE OF UNIONISED EMPLOYEES (December, 2008)
4. SEND‹KALAfiMA
Araflt›rma kapsam›ndaki iflyerlerinde çal›flan tüm personelin % 67.9’u bir iflçi sendikas›- na üye bulunmaktad›r (Tablo 5).
2008 Aral›k ay›nda çal›flanlar›n üye olduklar› iflçi sendikalar›n›n hangi iflçi konfederas- yonlar›na ba¤l› bulunduklar› (Tablo 6) da belirtilmifltir.
(Tablo 6) dan, araflt›rma kapsam›ndaki iflyerlerinde çal›flan sendikal› personel toplam›- n›n % 85.2’sinin TÜRK-‹fi’e, % 7.4’ünün HAK-‹fi’e, % 7.1’inin D‹SK’e ba¤l› sendikalara üye oldu¤u anlafl›lmaktad›r.
5. ‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹
5.1. ‹flgücü Maliyetinin Bölünüflü 2008 y›l›nda anket kapsam›ndaki 439 ifl- letmede, iflçiler kapsam›nda (di¤er personel hariç) toplam iflgücü maliyeti -fazla çal›flma ödemeleri hariç- yaklafl›k 5 milyar 377 mil- yon TL’dir.
Toplam iflgücü maliyetinin % 36.4’ünü “ç›p- lak ücret”(1); % 8.3’ünü “hafta tatili ve genel tatil ücretleri”; % 3.5’ini “izin ücretleri”;
% 16.0’s›n› “ikramiye, prim v.b.”; % 34.5’ini
“sosyal ödemeler” ve % 1.3’ünü “di¤er” per- sonel giderleri oluflturmaktad›r (Tablo 7).
5.2. Çal›fl›lan Saat Bafl›na ‹flgücü Maliyeti Bilindi¤i gibi, bir y›lda “fiili” çal›flma süre- si çeflitli nedenlerle, 365 takvim gününün çok
alt›ndad›r. Fiilen çal›fl›lan saat bafl›na iflçilik maliyetini bulmak için çal›flma karfl›l›¤› olmaks›- z›n ücret ödenen 52 gün hafta tatili, ortalama 22 gün y›ll›k izin, 12 gün ulusal bayram ve ge- nel tatil (bu tatil günlerinden baz›lar›n›n hafta tatiline rastlad›klar› gözönüne al›nmaktad›r) ve 4 gün hastal›k veya di¤er mazeret izinlerini düflmek gerekmektedir. Di¤er deyimle, toplam 90 gün tutan çal›fl›lmayan ancak ücret ödemesi yap›lan günler, 365 günden düflülmek suretiyle fiilen çal›fl›lan saat bafl›na ortalama iflgücü maliyeti y›lda (275 gün x 7.5 saat = 2 062.5 saat) esas› üzerinden hesaplanmaktad›r.(2)
Bu flekilde hesaplanan çal›fl›lan saat bafl›na ortalama iflgücü maliyeti; en az 10.46 TL ile en çok 27.20 TL aras›nda de¤iflmekte, 15 iflkolunda ise ortalama 15.83 TL olmakta- d›r. Buna göre, fiilen çal›flan gün bafl›na iflçilik maliyeti 118.73 TL’dir (Tablo 8).
(1) Ç›plak Ücret: Fiilen çal›fl›lan normal süreler karfl›l›¤›nda hakedilen ücrettir. Buna, çal›flma karfl›l›¤›
olmaks›z›n ödenen hafta tatili, genel tatil, y›ll›k izin ve di¤er izin ücretleri dahil de¤ildir.
Basic wage is the pay for normal time actually worked. Payments for time not worked (weekends, public holidays, annual holidays and other paid leaves) are excluded.
(2) MESS’te 1919.2 Saat/Y›l’d›r.
1919.2 Hour/Year in MESS.
Ç›plak Ücret Sosyal Ödemeler
Basic Wage Social Payments
‹kramiye, Prim vb. Di¤er Ödemeler Bonuses, Premiums, etc. Other Costs fiEK‹L 3. 2008 YILINDA ‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹N‹N
YÜZDEL‹ BÖLÜNÜfiÜ
DIAGRAM 3. DISTRIBUTION OF LABOUR COST BY PERCENTAGE, 2008
100 TL 13.1
34.5
36.4 16.0
(1)‹LAÇ’a iliflkin bilgiler tamamlanamad›¤›ndan de¤erlendirme d›fl› b›rak›lm›flt›r. Because of incomplete data the PHARMACEUTICALS is left out of evaluation. (2) Araflt›rma kapsam›ndaki fiEKER ve YEREL YÖNET‹M iflkollar›nda çal›flan devlet memurlar›n›n 4688 say›l› Kamu Görevlileri Sendikalar› Kanunu’na göre üyelik durumu. Membership of government officials in SUGAR and LOCAL ADMINISTRATION industry in the framework of this research according to the Public Officials Unions Law No. 4688
(TABLO: 6) 2008ARALIK AYI ‹T‹BAR‹YLE SEND‹KALI PERSONEL VE ‹fiÇ‹ KONFEDERASYONLARI(1) UNION MEMBERS AND LABOUR CONFEDERATIONS (December,2008) % BA⁄IMSIZ Sendikal› Personel Union Members Say›s› Number
‹flkolu Industry A⁄AÇ308308100.0-------- WOOD CAM45304530100.0-------- GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)57975797100.0-------- CEMENT DER‹(TÜD‹S)110110100.0-------- LEATHER GIDA (TÜG‹S)2 356--2 356100.0------ FOOD ‹NfiAAT (‹NTES)50149699.0------51.0 CONSTRUCTION KA⁄IT553553100.0-------- PAPER K‹MYA (K‹PLAS)3 9793 33283.7--64716.3---- CHEMICALS METAL (MESS)75 05167 71490.23950.56 9429.2---- METAL fiEKER13 39313 23698.8----1571.2-- SUGAR TEKST‹L13 44610 75580.06094.52 08215.5---- TEXT‹LE TOPRAK2 8272 827100.0-------- CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)14 6828 41557.36 04041.12271.5---- LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)2 9851 70957.31 03934.81485.0893.0-- LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM140 518119 78285.210 4397.410 0467.12460.250.0 TOTAL Say›s› Number
Sendikal› Personel Union Members KAMU-SEN, KESK ve MEMURSEN (2) %%Say›s› NumberSendikal› Personel Union Members
D‹SK %Say›s› Number
Sendikal› Personel Union Members
HAK-‹fi %Say›s› Number
Sendikal› Personel Union Members TÜRK-‹fiSendikal› Toplam Personel Total Union Members
(TABLO: 7) 2008YILINDA ‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹N‹N BÖLÜNÜfiÜ (%) DISTRIBUTION OF LABOUR COST,2008 ‹flçi Say›s›Ç›plakHafta Tatili ve‹zin‹kramiye,SosyalDi¤erToplam ‹flgücü (Y›ll›k Ortalama)ÜcretGenel Tatil ÜcretleriÜcretleriPrim vb.ÖdemelerGiderlerMaliyeti ‹flkoluWorkersBasicPayments for WeekendsPaymentsBonuses,SocialOtherTotal Labour Industry(Annual Average)Wageand Public Holidaysfor LeavesPremiums, etc.PaymentsCostsCost A⁄AÇ46737.09.83.213.135.51.4100 WOOD CAM4 97535.47.93.816.136.20.6100 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)5 78533.27.23.317.037.61.6100 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)15735.48.02.912.840.40.5100 LEATHER GIDA (TÜG‹S)3 09232.67.42.716.038.52.8100 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)1 52339.97.32.816.832.40.7100 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)8 74555.09.32.94.326.32.1100 CONSTRUCTION KA⁄IT56941.38.21.916.531.70.3100 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)5 63435.28.23.318.833.90.6100 CHEMICALS METAL (MESS)85 62433.88.13.717.035.91.5100 METAL fiEKER12 34838.710.73.917.727.81.2100 SUGAR TEKST‹L17 10536.88.63.512.535.63.0100 TEXTILE TOPRAK3 30732.37.82.518.138.80.5100 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)17 41939.47.32.615.234.80.7100 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)3 34837.79.13.713.335.80.4100 LOCAL ADMINISTRATION 170 09836.48.33.516.034.51.3100
(TABLO: 8) 2008YILINDA F‹‹LEN ÇALIfiILAN SAAT BAfiINA ‹fiGÜCÜ MAL‹YET‹ (TL/Saat) LABOUR COST PER HOUR ACTUALLY WORKED, 2008(TL/Hour) ‹flçi Say›s›Ç›plakHafta Tatili ve‹zin‹kramiye,SosyalDi¤erToplam ‹flgücü (Y›ll›k Ortalama)ÜcretGenel Tatil ÜcretleriÜcretleriPrim vb.ÖdemelerGiderlerMaliyeti ‹flkoluWorkersBasicPayments for WeekendsPaymentsBonuses,SocialOtherTotal Labour Industry(Annual Average)Wageand Public Holidaysfor LeavesPremiums, etc.PaymentsCostsCost A⁄AÇ4674.821.270.411.714.620.1913.03 WOOD CAM4 9758.151.820.873.718.340.1423.03 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)5 7854.931.070.502.525.580.2414.84 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)1574.601.040.381.665.250.0613.00 LEATHER GIDA (TÜG‹S)3 0923.410.780.281.674.030.2910.46 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)1 5238.461.560.593.566.870.1521.19 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)8 7457.221.220.380.563.460.2813.12 CONSTRUCTION KA⁄IT5696.861.360.322.745.260.0616.60 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)5 6349.582.230.905.119.220.1627.20 CHEMICALS METAL (MESS)85 6244.901.170.542.445.220.2214.49 METAL fiEKER12 3488.622.380.873.946.190.2722.27 SUGAR TEKST‹L17 1053.910.910.371.333.780.3210.62 TEXTILE TOPRAK3 3074.331.050.342.435.200.0713.42 CLAY YERELYÖNET‹M (M‹KSEN)17 4198.271.530.553.187.300.1520.98 LOCAL ADMINISTRATION YERELYÖNET‹M (M‹S)3 3483.960.960.391.393.750.0410.49 LOCAL ADMINISTRATION 170 0985.771.310.552.535.460.2115.83 (%)(36.4)(8.3)(3.5)(16.0)(34.5)(1.3)(100)
6. YAN ÖDEMELER
Araflt›rma kapsam›ndaki 15 iflkolun- da, toplam iflgücü maliyeti içinde orta- lama olarak “Ç›plak Ücret”in % 36.4 ve
“Yan Ödemeler” in % 63.6 oldu¤u göz- lenmektedir (Tablo 9). Bu itibarla, 2008 y›l›nda an›lan iflkollar›nda yan ödeme- lerin tutar› ç›plak ücretten fazlad›r (‹n- flaat hariç).
(Tablo 9)’un incelenmesinden de an- lafl›laca¤› gibi, toplam iflçilik giderleri için- de yan ödemelerin pay› Toprak iflkolun- da en fazlad›r (% 67.7). Bunu G›da (% 67.4) ve Çimento (% 66.8) iflkollar› iz- lemektedir.
fiEK‹L 4. 2008 YILINDA ÇIPLAK ÜCRET VE YAN ÖDEMELER
DIAGRAM 4. BASIC WAGE AND FRINGE COST, 2008
Yan Ödemeler Fringe Cost
63.6
‹flkolu Ç›plak Ücret Yan Ödemeler
Industry Basic Wage Fringe Cost
A⁄AÇ 37.0 63.0
WOOD
CAM 35.4 64.6
GLASS
Ç‹MENTO (ÇE‹S) 33.2 66.8
CEMENT
DER‹ (TÜD‹S) 35.4 64.6
LEATHER
GIDA (TÜG‹S) 32.6 67.4
FOOD
‹LAÇ (‹E‹S) 39.9 60.1
PHARMACEUTICALS
‹NfiAAT (‹NTES) 55.0 45.0
CONSTRUCTION
KA⁄IT 41.3 58.7
PAPER
K‹MYA (K‹PLAS) 35.2 64.8
CHEMICALS
METAL (MESS) 33.8 66.2
METAL
fiEKER 38.7 61.3
SUGAR
TEKST‹L 36.8 63.2
TEXTILE
TOPRAK 32.3 67.7
CLAY
YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN) 39.4 60.6
LOCAL ADMINISTRATION
YEREL YÖNET‹M (M‹S) 37.7 62.3
LOCAL ADMINISTRATION
ORTALAMA 36.4 63.6
AVERAGE
Ç›plak Ücret Basic Wage
36.4
(TABLO : 9)
2008 YILI ÇIPLAK ÜCRET VE YAN ÖDEMELER‹N KARfiILAfiTIRILMASI (%) COMPARISON OF BASIC WAGE AND FRINGE COST, 2008
Sosyal Ödemeler
Social Payments %
SSK ‹flveren Primleri 42.6
Statutory Social Security Premiums
K›dem Tazminat› 14.6
Severance Pay
Yemek 12.3
Meals
Ulaflt›rma 8.7
Transportation
‹flsizlik Sigortas› ‹flveren Primleri 4.4
Unemployment Insurance Premiums
Yakacak 4.3
Fuel Pay
‹fl Elbisesi, Korunma Malzemeleri, vb. 4.0
Work Outfit, Protective Material, etc.
‹zin ve Bayram Harçl›klar› 3.1
Holiday and Additional Holiday Pay
‹hbar Tazminat› 2.1
Notification Indemnity
Aile, Çocuk ve Ö¤renim Yard›mlar› 1.0
Family, Children and Education Allowances
Özel Sigorta Kurulufllar›na Yap›lan Ödemeler 0.5
Payments to Private Insurance Schemes
Di¤er Yasal Tazminatlar 0.5
Other Statutory Indemnities
Sa¤l›k Hizmetleri, Krefl, Spor Giderleri ve Spor Tesisleri Yapma Yükümlülü¤ü 0.3 Health Services, Day Nurseries, Sports and Construction of Sports Centers
Do¤um, Ölüm, Evlenme Yard›mlar› 0.3
Birth, Death, Marriage Allowances
Di¤er 0.3
Other
TOPLAM 100
TOTAL
7. SOSYAL ÖDEMELER‹N BÖLÜNÜfiÜ
Çal›flanlara do¤rudan ödenen sosyal yard›mlardan ve çal›flanlar hesab›na yap›lan kanunî ödemelerden oluflan “sosyal ödemeler”in 2008 y›l›ndaki bölünüflü (Tablo 10) da belirtilmektedir.
(Tablo 10) un incelenmesinden en yüksek harcaman›n SSK iflveren primleri (% 42.6) için yap›ld›¤›, bunu k›dem tazminat› (% 14.6), yemek (% 12.3), ulaflt›rma (% 8.7) gider- lerinin izledi¤i anlafl›lmaktad›r.
(TABLO : 10)
2008 YILINDA SOSYAL ÖDEMELER‹N BÖLÜNÜfiÜ DISTRIBUTION OF SOCIAL PAYMENTS, 2008
8. ‹fiÇ‹LER‹N MEDEN‹
HAL‹ VE ÇOCUK SAYISI Araflt›rma kapsam›na giren 15 iflkolunda, 2008 y›l› sonunda çal›flan 160 075 iflçinin % 21.9’u bekâr, % 11.4’ü çocuksuz evlidir (Tablo 11). ‹flçi ailelerinin geçi- mini sa¤lad›klar› çocuk say›s›na bak›ld›¤›nda, iki çocuklu iflçilerin en yüksek düzeyde bulundu¤u (% 30.2), bunu bir (% 23.7), üç (% 9.7) ve dört ve daha fazla çocuklu (% 3.1) iflçi ailelerinin iz- ledi¤i anlafl›lmaktad›r.
9. ‹fiÇ‹LER‹N Ö⁄REN‹M DURUMU
(Tablo 12)nin incelenmesinden de anlafl›laca¤› gibi, okuma-yazma bilmeyen iflçilerin (% 0.1) yan› s›ra, sadece okur-yazar iflçiler de mevcuttur (% 0.4). Diploma itibariyle en büyük grubu % 57.4 ile lise (genel ve mesleki) mezunlar› oluflturmakta, bunu % 20.6 ile ilkokul mezunlar› izlemektedir. Ortaokul (genel ve mesleki) mezunu iflçiler % 11.6 ve yük- sek ö¤renim mezunlar› % 9.9’dur. Meslek okullar›ndan mezun iflçi say›s›n›n toplam iflçi say›s›na oran› % 41.3’tür.
10. PERSONEL G‹R‹fi – ÇIKIfiLARI
2008 y›l› içinde ifle al›nanlar ile çeflitli nedenlerle iflten ayr›lanlar ve 2008 y›l›nda istih- dam edilenlerin ortalama say›lar›, iflkollar› itibariyle (Tablo 13) de gösterilmektedir.
‹fle al›nanlar›n, ortalama tüm personele oranlanmas› ve sonucun yüzde olarak ifadesi
“ifle al›nma oran›”n›, iflten ayr›lanlar›n, yine ortalama tüm personele bölünmesi ise “iflten ayr›lma oran›”n› belirtmektedir.
(Tablo 13) ün incelenmesinden de anlafl›laca¤› gibi, an›lan oranlar, ‹nflaat ve fieker iflkollar›nda en yüksek düzeyde bulunmaktad›r. Bunlarda ‹nflaat sektöründeki istihdam›n mevsimlik/geçicilik özelli¤i ve fieker iflkolunda fleker pancar› iflleme kampanyas›n›n, tar›msal bölgelere göre en erken Eylül ay›nda bafllamas› ve en geç Ocak ay›nda bitmesi etkendir (fiekil 2’ye de bak›n›z).
Öte yandan, ifle alma ve iflten ayr›lma oranlar› Yerel Yönetim iflkolunda en düflük seviyelerdedir.
Araflt›rma kapsam›ndaki iflkollar›n›n tümünde ise, di¤er deyimle a¤›rl›kl› ortala- malar olarak, ifle al›nma oran› % 21.8 ve iflten ayr›lma oran› % 24.8’dir.
fiEK‹L 5. 2008 YILI SONUNDA ‹fiÇ‹LER‹N MEDEN‹
HAL‹ VE ÇOCUK SAYISI
DIAGRAM 5. MARITAL STATUS AND NUMBER OF CHILDREN BY END OF 2008
2 Çocuklu Children
3 Çocuklu Children 4 Çocuklu
Children Bekâr
Unmarried
Çocuksuz Evli Married with no
children
1 Çocuklu Child
(TABLO: 11) 2008YILI SONUNDA ‹fiÇ‹LER‹N MEDEN‹ HAL VE ÇOCUK SAYISI ‹T‹BAR‹YLE BÖLÜNÜfiÜ (%) DISPERSION OF WORKERS MARITAL STATUS AND NUMBER OF CHILDREN BY END OF 2008 (%) Çocuksuz Evli Married1234+ ‹flkolu‹flçi Say›s›Bekarwith noÇocukluÇocukluÇocukluÇocukluToplam IndustryWorkersUnmarriedChildrenChildChildrenChildrenChildrenTotal A⁄AÇ45613.48.819.344.312.91.3100 WOOD CAM4 86616.56.723.143.19.01.5100 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)5 79712.410.525.034.413.14.6100 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)15213.79.220.443.512.50.7100 LEATHER GIDA (TÜG‹S)2 92123.610.623.028.111.43.4100 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)1 51828.912.327.727.03.60.5100 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)7 96230.711.815.122.313.17.0100 CONSTRUCTION KA⁄IT56812.08.825.039.311.83.2100 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)5 18211.68.821.544.710.62.8100 CHEMICALS METAL (MESS)78 59026.512.726.727.35.90.8100 METAL fiEKER12 2732.38.518.135.922.113.2100 SUGAR TEKST‹L15 98024.011.526.527.88.41.8100 TEXTILE TOPRAK3 01718.518.126.230.15.51.7100 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)17 50919.99.717.233.315.04.7100 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)3 2845.96.615.240.123.78.5100 LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM160 07521.911.423.730.29.73.1100 TOTAL
‹lkokulOrtaokul M.Lise M. Okuma-YazmaSadeceMezunuSecondary Sc.High Sc.Yüksek ‹flkolu‹flçi Say›s›BilmeyenOkur-YazarElementaryGenelMeslekiGenelMeslekiÖ¤renim M.Toplam IndustryWorkersIlliteracyLiteracySchoolGeneralVocationalGeneralVocationalHigher E.Total A⁄AÇ4560.00.032.718.90.016.426.35.7100 WOOD CAM4 8660.00.011.07.20.315.954.411.2100 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)5 7970.10.214.77.61.116.748.111.6100 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)1520.01.355.914.50.717.86.63.3100 LEATHER GIDA (TÜG‹S)2 9210.02.126.616.00.330.320.74.0100 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)1 5180.00.119.97.70.127.733.211.3100 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)7 9620.93.933.114.91.517.611.616.5100 CONSTRUCTION KA⁄IT5680.00.014.66.30.912.340.825.0100 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)5 1820.00.719.411.80.212.245.210.5100 CHEMICALS METAL (MESS)78 5900.00.014.47.31.515.151.810.0100 METAL fiEKER12 2730.10.327.820.21.119.228.23.1100 SUGAR TEKST‹L15 9800.00.627.813.71.720.728.76.8100 TEXTILE TOPRAK3 0170.00.020.510.01.320.540.57.2100 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)17 5090.00.227.912.10.222.222.015.3100 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)3 2840.72.456.915.50.213.16.94.3100 LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM160 0750.10.420.610.41.217.340.19.9100 TOTAL
(TABLO: 12) 2008YILI SONUNDA ‹fiÇ‹LER‹N Ö⁄REN‹M DURUMU ‹T‹BAR‹YLE BÖLÜNÜfiÜ (%) DISTRIBUTION OF EDUCATIONAL LEVELS BY END OF 2008 (%)
(TABLO: 13) 2008YILINDA PERSONEL G‹R‹fi – ÇIKIfiLARI VE ‹LG‹L‹ ORANLAR LABOUR TURNOVER 2008 Ortalama TümY›l ‹çinde ‹fleY›l ‹çinde ‹flten‹fle Al›nma Oran›‹flten Ayr›lma Oran› Personel Say›s›Al›nanlarSay›s›Ayr›lanlar Say›s›Recruitment RatioLeaving Ratio AverageRecruitments Leavings (2)(3) ‹flkoluof EmployeesDuring 2008During 2008---x 100---x 100 Industry(1)(2)(3)(1)(1) A⁄AÇ71012510517.614.8 WOOD CAM6 3793425235.48.2 GLASS Ç‹MENTO (ÇE‹S)9 4151 12197911.910.4 CEMENT DER‹ (TÜD‹S)190487825.241.0 LEATHER GIDA (TÜG‹S)4 1956441 03715.424.7 FOOD ‹LAÇ (‹E‹S)6 8001 6161 54123.822.7 PHARMACEUTICALS ‹NfiAAT (‹NTES)12 4468 3018 04066.764.6 CONSTRUCTION KA⁄IT93087869.49.2 PAPER K‹MYA (K‹PLAS)9 3061 5892 74017.129.4 CHEMICALS METAL (MESS)109 22319 02521 67917.419.8 METAL fiEKER15 3589 7989 99863.865.1 SUGAR TEKST‹L20 3113 8105 89918.829.0 TEXTILE TOPRAK4 30947898811.122.9 CLAY YEREL YÖNET‹M (M‹KSEN)21 1582 0031 9789.59.3 LOCAL ADMINISTRATION YEREL YÖNET‹M (M‹S)3 937151210.43.1 LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM224 66749 00255 79221.824.8 TOTAL
YILLIK ORANLAR (%) ANNUAL RATIOS (%)
fiEK‹L 6. ‹fiKOLLARI ‹T‹BAR‹YLE PERSONEL G‹R‹fi ÇIKIfiLARI, 2008 DIAGRAM 6. LABOUR TURNOVER BY INDUSTRIES, 2008
‹fle al›nma Recruitment Ratio
‹flten Ayr›lma Leaving Ratio
‹nflaat Construction fieker Sugar Deri Leather
‹laç Pharmaceuticals Tekstil Textile A¤aç Wood Metal Metal Kimya Chemicals G›da Food Çimento Cement Toprak Clay Yer. Yön.(M‹KSEN) Local Admin.
Ka¤›t Paper Cam Glass Yerel Yön.(M‹S) Local Admin.
A¤›rl›kl› Ort.
Average
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
