Periferik Kan Yaymaları için Periferik Kan Yaymaları için
Eksternal Kalite Kontrol Programı
Prof Dr Ayşegül Üner Prof. Dr. Ayşegül Üner
Hacettepe Üniversitesi Patoloji ABD
Periferik Kan Yaymaları için Eksternal y Kalite Kontrol Programları
b k l
• Yayma ve boyama kalitesi
• Kan hücre morfolojisi ve lökosit diferansiyel j y sayımı
– Boyan(ma)mış hazır yaymalar yollanarak kendi y ( ) ş y y y laboratuvarları koşullarında boyamaları ve
differential sayımları geri yollamaları – Her üç serideki anomalileri not etmeleri
• Klinisyene verilen bilginin değerlendirilmesi
Periferik Kan Yaymaları için Eksternal y Kalite Kontrol Programları
Ö kl h l k l l
• Örneklerin hazırlanması ve katılımcılara yollanması
y
S l i t ti tik l l k
• Sonuçların istatistiksel olarak değerlendirilmesi ğ
Genel değerlendirmenin paylaş m
• Genel değerlendirmenin paylaşımı
Örneklerin hazırlanması ve yollanması
l k l l k
• Yılda en az üç kez yapılması önerilmekte
• Sağlıklı bir değerlendirme için Sağlıklı bir değerlendirme için
beraberinde bazı bilgilerin verilmesi…
M f l jik d ğ l di i i kli – Morfolojik değerlendirme için gerekli
olabilecek kısa klinik bilgiler – Tam kan sayımı
– Gerekli ise akım sitometri gibi daha g özelleşmiş laboratuvar sonuçları
Cevap formunda gerekli bilgiler Cevap formunda gerekli bilgiler
l
• Ne tür bir laboratuvar
– Özel, devlet hastanesi, üniversite hastanesi, ,
• Yaymada izlenen hücrelerin normal veya anormal olduğu
anormal olduğu
Eksternal Kalite Kontrol Programları
• ‘... If this trend continues, it is possible that the bulk of human review of
that the bulk of human review of
peripheral blood cells will in the future be via digitally acquired images.’
R Rej R.Rej
Accred Qual Assur (2002)
Türkiye’de Uyguladığımız Program Türkiye de Uyguladığımız Program
l
• Pilot program
– Ülkemizde neredeyiz?m y
– Katılımcıların kendi yerlerini görmelerini amaçladık
amaçladık
– Katılımcıların skor alması /sertifikasyonu söz konusu değil
söz konusu değil
– Eğitimsel bir fonksiyonu var
Türkiye’de Uyguladığımız Program Türkiye de Uyguladığımız Program
• Bir yıl içinde herbirinde 5 soru olan 4
• Bir yıl içinde herbirinde 5 soru olan 4 test internet aracılığıyla katılımcılara
l t ld ulaştırıldı
• Sorular 1 kişi tarafından hazırlandı ve ş f değerlendirme bu kişinin kararına göre yapıldı
yapıldı
• Cevapların gelmesi internet aracılığıyla
l d k h f d b
tamamlandıktan sonra 1 hafta içinde web
sayfasında sonuçlar ilan edildi y ç
Türkiye’de Uyguladığımız Program Türkiye de Uyguladığımız Program
• Soruların dağılımı (toplam 40 soru)
– Beyaz küre 26
– Kırmızı küreKırmızı küre 66
– Trombositler 4
Diğ 4
– Diğer 4
Kalite kontrol 1 Kalite kontrol 1
Aralık 2005
Aralık 2005
75 katılımcı
A)Monosit B) Blast
C) Lenfosit, reaktif D) Monosit immatür D) Monosit, immatür E) Promyelosit
A)% 40 A)% 40 B)% 2.7 C)%16 C)%16 D)%32 E)%9 3 E)%9.3
A)Metamyelosit) y
B)Nötrofil, segmente
C)Nötrofil, hipersegment) p g D)Monosit
E)Nötrofil, toksik ) granülasyon
A)% 0 A)% 0 B)% 81.3 C)%10 7 C)%10.7 D)%1.3 E)%6 7 E)%6.7
A)Lenfosit, reaktif) , B)Myelosit
C)Lenfosit büyük C)Lenfosit,büyük
granüllü D)Bazofil ) E)Monosit
A)% 32 A)% 32 B)% 5.3 C)%54 7 C)%54.7 D)%4E)%4
E)%4
A)Myelosit A)Myelosit
B)Lenfosit, reaktif C)Monosit
C)Monosit D)Blast
E)Prolenfosit E)Prolenfosit
A)% 12 A)% 12 B)% 16 C)%10 7 C)%10.7 D)%50.7 E)%10 7 E)%10.7
A)Nötrofil, toksik granülasyon
granülasyon
B)Nötrofil, segmente C)L f it bü ük
C)Lenfosit,büyük granüllü
D)Eozinofil D)Eozinofil E)Bazofil
A)% 53 3 A)% 53.3 B)% 0
C)%4
C)%4D)%21.3 E)%21 3 E)%21.3
Kalite kontrol 2
Mart 2006
Mart 2006
45 katılımcı
A) Blast
B) Monosit C) Lenfosit
D) Lenfosit, reaktif E) Nötrofil, myelosit
A) % 57.8
%
B) % 17.8 C) % 20
%
D) % 2.2 E) % 2.2
A) Plazma hücresi A) Plazma hücresi B) Lenfosit
C) Lenfosit reaktif C) Lenfosit, reaktif D) Normoblast
E) Lenfosit büyük E) Lenfosit, büyük granüllü
A) % 4.4 B) % 77 8 B) % 77.8 C) % 6.7 D) % 2 2 D) % 2.2 E) % 8.9
A) Plazma hücresi A) Plazma hücresi B) Lenfosit
C) Lenfosit reaktif C) Lenfosit, reaktif D) Normoblast
E) Lenfosit büyük E) Lenfosit, büyük granüllü
A) % 26.7 B) % 2 2 B) % 2.2 C) % 6.7 D) % 64 4 D) % 64.4 E) % 0
A) Boya artığı A) Boya artığı B) Plasmodium
falciparum falciparum C) Trombosit D) Babesiosis D) Babesiosis
E) Yabancı cisim A) % 4.4
B) % 11 1 B) % 11.1 C) % 75.6 D) % 4 4 D) % 4.4 E) % 4.4
A)Nötrofil segmente A)Nötrofil, segmente B)Nötrofil, toksik
granülasyon granülasyon C)Bazofil
D)Eozinofil D)Eozinofil
E)Nötrofil, bant (çomak) A) % 44.4
B) % 11 1 B) % 11.1 C) % 0
D) %44 4 D) %44.4 E) % 0
Kalite kontrol 3
Haziran 2006 Haziran 2006
43 katılımcı
A) Mast hücresi B) Bazofil
C) Eozinofil
D) Apoptotik hücre E) Nötrofil
A) %18 6 A) %18.6 B) %23.3 C) %0
C) %0 D) %4.7 E) %53 5 E) %53.5
A) Lenfosit) f B) Monosit
C) Lenfoma hücresi) f D) Atipik lenfosit E) Reaktif lenfosit)
A) %0)
B) %44.2 C) %14) D) %20.9 E) %20.9)
A) Sepet hücresip B) Boya kalıntısı C) Lenfosit
D) Monosit
E) Epitel hücresi
A) %32 6 A) %32.6 B) %53.5 C) %0
C) %0 D) %2.3 E) %11 6 E) %11.6
A) Sferosit) f
B) Dev trombosit C) Boya kalıntısı) y D) Hedef hücresi E) Soluk boyanmış) y ş
lenfosit
A) %7) B) %86 C) %0) D) %0 E) %7)
A) Sferosit A) Sferosit
B) Hedef hücresi C) Miğfer hücresi C) Miğfer hücresi D) Eliptosit
E) Trombosit E) Trombosit
A) %2.3 B) %0 C) %2.3 D) %95.3 E) %0
Kalite kontrol 4
Eylül 2006
Eylül 2006
42 katılımcı
A) Dev trombosit A) Dev trombosit B) Boya kalıntısı C) Hedef hücresi C) Hedef hücresi D) Rulo formasyonu E) Retikülosit
E) Retikülosit
A) A) B) C)
C)D) %100 E)
E)
A) Sferosit) f
B) Hedef hücresi C) Miğfer hücresi) ğf D) Eliptosit
E) Trombosit)
A) %100 B)
B)C) D) D) E)
A) Bazofil)
B) Mast hücresi
C) Toksik granülasyon ) g y gösteren pmn
D) Eozinofil)
E) Bant formda pmn
A) %4 8 A) %4.8 B) %2.4 C) %81 C) %81 D) %4.8 E) %7.1 E) %7.1
A) Blast
B) Anormal lenfosit B) Anormal lenfosit, lenfoma açısından araştırılmalı
C) Normal lenfosit
D) Atipik lenfosit, muhtemel i l f k i il l viral enfeksiyon ile uyumlu E) Büyük granüllü lenfosit
A) %4.8) B) %50 C) %19) D) %23.8 E) %2.4)
A) Lenfosit)
B) Büyük granüllü lenfosit
C) Blast
D) Monosit) E) PMN
A) %2 4 A) %2.4 B) %2.4 C) %28 6 C) %28.6 D) %66.7 E) %0
E) %0
Kalite kontrol 5
Aralık 2006
Aralık 2006
42 katılımcı
A)Epitel hücresi A)Epitel hücresi B)Lenfosit
C)Boya kalıntısı C)Boya kalıntısı D)Kriyoglobulin E)Malign hücre E)Malign hücre
A) %51 2 A) %51.2 B) %7.3 C) %26 8 C) %26.8 D) %12.2 E) %2 4 E) %2.4
A)PML)
B)Lenfosit C)Monosit) D) Bazofil E) Eozinofil)
A) %92.7 B) %2 4 B) %2.4 C) 0D) 0
D) 0E) %4.9
A)Epitel hücresi) p
B)Trombosit kümesi C)Boya kalıntısı) y
D)Kriyoglobulin E)Malign hücre) g
A) %2 4 A) %2.4 B) %82.9 C) %14 6 C) %14.6 D) 0E) 0
E) 0
A)Monosit A)Monosit B)Lenfosit C)Blast
C)Blast D)PML
E)Malign hücre E)Malign hücre
A) %4 9 A) %4.9 B) %90.2 C) %2 4 C) %2.4 D) 0
E) %2.4 E) %2.4
A)PML A)PML
B)Lenfosit
C)Atipik lenfosit C)Atipik lenfosit D)Blast
E)Monosit E)Monosit
A) %68.3) B) 0C) % 9.8) D) %19.5 E) %2.4)
Kalite kontrol 6
Mart 2007
Mart 2007
42 katılımcı
A) Plazma hücresi A) Plazma hücresi B) Lenfosit
C) Boya kalıntısı C) Boya kalıntısı
D) Çekirdekli eritrosit E) Malign hücre
E) Malign hücre
A) %61 7 A) %61.7 B) %10.6 C) 0
C) 0D) 0
E) %27 7 E) %27.7
A)Polimorfonükleer ) lökosit
B)Lenfosit) C)Monosit D) Bazofil E) Eozinofil A) % 6.4
B) 0
B) 0C) %2.1 D) %2 1 D) %2.1 E) %89.4
A)Monosit
B)Anormal lenfosit C)Blast
D)Polimorfonükleer lökosit
)
E)Lenfosit
A) %27 7 A) %27.7 B) %34 C) % 2 1 C) % 2.1 D)%23.4 E) %12.8 E) %12.8
A)Trombosit B)B k l nt s B)Boya kalıntısı C)Büyük granüllü
l nf sit sit pl zm s lenfosit sitoplazması D)PML
E) Lenfosit E) Lenfosit
A) %12.8) B) %17 C) %59.6) D) %2.1 E) % 8.5)
A)PML
B)Lenfosit
C)Atipik lenfosit D)Blast
E)Monosit
A) 0 A) 0B) 0
C) %25 5 C) %25.5 D) %19.1 E) %55.3 E) %55.3
Kalite kontrol 7
Haziran 2007 Haziran 2007
42 katılımcı
A) Blast
B) Monosit C) Lenfosit
D) Polimorfonükleer lökosit
E) Atipik lenfosit
A) %31 A) %31 B) %7.1 C) %38 1 C) %38.1 D) 0E) %23 8 E) %23.8
A) Blast)
B) Monosit C) Lenfosit)
D) Polimorfonükleer lökosit
E) Anormal lenfosit A) %4.8
B) %50 B) %50 C) %2.4 D) %16 7 D) %16.7 E) %26.2
A)Şistosit (miğfer )Ş ( ğ hücresi)
B) Eliptosit) p C) Sferosit
D) Hedef hücresi) E) Normal eritrosit
A) %71 4 A) %71.4 B) % 9.5 C) % 4 8 C) % 4.8 D) %7.1 E) % 7.1 E) % 7.1
A) Boya kalıntısı
B) l k f
B) Sitoplazmik fragman C) Trombosit
D) Mik i
D) Mikroorganizma E) Plazmodium
f l i
falciparum
A) %9.5 B) %16 7 B) %16.7 C) %69 D) 0
D) 0E) %4.8
A) Toksik granülasyon) g y B) Metamyelosit
C) Eozinofil)
D) Polimofonükleer lökosit
E) Bazofil
A) %38 1 A) %38.1 B) %2.4 C) %9 5 C) %9.5 D) 0E) %50 E) %50
Kalite kontrol 8
Eylül 2007
Eylül 2007
42 katılımcı
A)‘Hairy’ (saçaksı) hücre B) M n sit
B) Monosit C) Lenfosit
D) P lim rf nükl r D) Polimorfonükleer
lökosit
E) Atipik lenfosit E) Atipik lenfosit
A)%70 5 A)%70.5 B)% 9.1 C)% 9 1 C)% 9.1 D) 0E)%11 4 E)%11.4
A) Blast)
B) Monosit C) Lenfosit) f
D) Polimorfonükleer lökosit
E) Anormal lenfosit A)0B) 4 5
B) 4.5 C)%90.1 D)0
D)0 E)%4.5
A) Boya kalıntısı A) Boya kalıntısı
B) Sitoplazmik fragman C) Dev trombosit
C) Dev trombosit D) Mikroorganizma
E) Ezilmiş (dejenere) E) Ezilmiş (dejenere)
hücre
A)%9 1 A)%9.1 B) %2.4 C)%45 5 C)%45.5 D) 0E)%43.2 E)%43.2
A) Toksik granülasyon) g y B) Metamyelosit
C) Eozinofil)
D) Polimofonükleer lökosit
E) Bazofil
A) %13.6) B) 0C)%9.1) D)%75 E)%2.4)
A) Lenfosit)
B) Nükleuslu kırmızı kan hücresi
C) Anormal lenfosit D) Blast)
E) Plazma hücresi
A) 0
A) 0B) %52.3 C) %11 4 C) %11.4 D) %6.8 E) %29.5 E) %29.5
Türkiye’de Uyguladığımız Program y y Genel Değerlendirme
h l
• Amatörce hazırlanmış bir program;
– Soruların hazırlanması ve değerlendirmesinin en az 3 kişiden oluşan bir komisyon
en az 3 kişiden oluşan bir komisyon tarafından yapılması
– Kullanılan bilgisayarlardaki renk ayarları
yorumu etkileyebilir. Görüntülere iç kontrolü dahil etmek mümkün
Türkiye’de Uyguladığımız Program y y Genel Değerlendirme
h fl l k
• Ana hedeflerden birisi anormal vakanın kaçırılmaması ç
• Katılımcı sayısının düşmesi düşündürücü
Eğiti l f k i tt l
• Eğitimsel fonksiyonunun arttırılması ve vurgulanması g
• Katılımcılardan geri bildirim alınabilir Daha iyi duyurarak yeni kat l mc lar
• Daha iyi duyurarak yeni katılımcılar
kazanılabilir
Türkiye’de Uyguladığımız Program y y Genel Değerlendirme
k ll l k
• Yaptırım güçü yok ve tamamen gönüllülük esasına dayalı- bu yönde bir değişim AB‘ y y ğ ş ye uyum ile bereber gelebilir...
• Uluslararası Birleşik Komisyon’un
• Uluslararası Birleşik Komisyon un Hastaneler için Akreditasyon
S d l
Standartları
– Yeterlilik testleri
Türkiye’de Uyguladığımız Program y y Değişiklikler
kl k l k
• Kısa bir klinik bilgi ve kan sayımı değerlerinin birlikte verilmesi ğ
S l d k k i
• Sonuçlarda şık vermek yerine,
katılımcıların Collage of American g
Pathologist’inkine benzer bir formatta
çok seçenekten en doğru olanı seçmeleri
çok seçenekten en doğru olanı seçmeleri
Katılımınız ve katkılarınızla bu program güçlenecektir....