KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MALİYET ANALİZİ

KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MALİYET

ANALİZİ

BAŞABAŞ NOKTASI VE KARAR VERME AŞAMALARI

Öğrenme Hedefleri

Bu üniteyi bitirdiğinizde;

• Başabaş noktası satış düzeyini bulmayı,

• Belli bir kâr düzeyinde başabaş noktası satış düzeyini bulmayı,

• Bir yatırımı yaparken hangi ölçülere bakarak karar verilmesi gerektiğini, öğrenmiş olacaksınız.

Başabaş Noktası:

Bir işletmenin maliyetlerinin satışlarına eşit olduğu başka bir ifade ile işletmenin ne kârda ne de zararda bulunduğu noktadır. İşletme yöneticilerinin karar verirken işletmenin başabaş noktası satış düzeyini bilmeleri daha rahat karar vermelerini sağlamaktadır.

Başabaş noktasını hesaplarken işletmenin değişken ve değişmez maliyetlerini tam olarak bilmemiz ve satış tutarını bilmemiz gerekir. Formülü ise;

Başabaş noktasını bir grafik üzerinde göstermek istersek;

* Örnek; 90 odalı bir otelin %75 dolum oranı ile çalıştığını varsayalım. Otelimizin değişken maliyetleri toplamı 160.000 TL olup değişmez maliyetlerinin toplamı ise 280.000 TL'dir. Otelin oda satış fiyatı 30 TL'dir.

İşletmenin yıllık kâr ya da zararını hesaplayalım:

Toplam satış için öncelikli olarak otelin satılabilir yıllık oda sayısını bulmamız gerekir çünkü verilen veriler yıllık bazdadır. Daha sonrasında ise satılabilir oda sayısının %75 i alınarak kaç odanın o yıl için satıldığını bulmamız gerekir. Satılan oda sayısını oda satış fiyatı ile çarptığımız zaman yıllık satış tutarına ulaşmış oluruz. Maliyet verileri de verildiği için işletmenin kâr ya da zararını hesaplamak hiçte zor olmayacaktır.

90 x 365 = 32.850 satılabilir oda sayısı 32.850 x 0,75 = 24.638 satılan oda sayısı 24.638 x 30 = 739.140 TL yıllık satış tutarı

Bu verileri elde ettikten sonra artık kâr zararı hesaplayabiliriz.

Yıllık giderler toplamı 160.000 + 280.000 = 440.000 TL'dir.

739.140 - 440.000 = 299.140 TL kâr ortaya çıkmaktadır.

İşletmenin başabaş noktası hesaplayalım:

Yukarıdaki formülde istenen karın 0 olduğunu varsayarak bilgilerimizi yerine koyalım

Kaç adet oda satıldığını bulmak için 357.356,08 / 30 TL = 11.912 adet oda satılmıştır.

Günlük olarak satılan oda sayısı ortalama olarak 11.912 / 365 = 32,63 oda buda yaklaşık olarak 33 oda eder.

Belirli Bir Kâr Durumunda Başa Baş Noktası:

İşletmenin en az 90.000 TL karı elde etmek istediğini düşünürsek:

Kaç adet oda satıldığını bulmak için 472.220,53 / 30 TL = 15.741 adet oda satılmıştır.

Günlük olarak satılan oda sayısı ortalama olarak 15.741 / 365 = 43,13 oda buda yaklaşık olarak 43 oda eder.

İşletmenin oda satış fiyatının 25 TL olduğunu varsayarsak;

24.638 x 25 = 615.950 toplam satış tutarı ve işletmenin karı 615.950 – 440.000 = 175.950 TL'dir.

Başabaş noktasını hesaplayacak olursak

* ^Örnek; Salonun kapasitesi 600 kişilik

Kampanya sonunda salonu 40,00 TL fiyattan % 80 doldurmak Sabit Masraflar;

Enerji: 400,00 TL, Personel: 900,00 TL,

Sanatçı masrafı: 3.000,00 TL, Reklam: 350,00 TL

Kişi Başı Değişken Masraflar;

Yiyecek: 15,00 TL, İçecek: 6,00 TL

Sabit masraflarımızın toplamı : 4.650,00 TL

Değişken masraflarımız 480 kişide : 10.080,00 TL Toplam masraflarımız : 14.730,00 TL

Satışımız 480 x 40 : 19.200,00 TL Karımız : 4.470,00 TL

Kişi başı satış fiyatımızla değişken ve sabit masrafları karşılayıp kâr hedeflediğimize göre; 40,00 TL satış fiyatımızdan 21,00 TL kişi başı değişken masrafları çıkardığımızda, geriye kalan

rakamla sabit masraflarımızı karşılayıp kâr yazacağımıza göre geri kalan 19,00 TL den kaç müşteride sabit masrafları karşıladığımızı hesaplayalım.

4.650,00/19= 245 müşteriyle hem sabit ve hem de değişken masrafları karşılayabiliyoruz.

Yani 245 müşteriye yaptığımız 40,00 TL'lik satışın 19,00 TL'si tüm sabit masrafları karşılamaya (245 x 19 = 4.655,00 TL ), 21,00 TL'si ise 245 kişinin değişken masrafını karşılamaya (245 x 21

= 5.145,00 TL) dolayısıyla toplamda kişi başı 40,00 TL den 245 kişiye satış yaptığımız anda toplam gelir ve toplam giderlerimizin birbirine eşit ve 9.800,00 TL olduğunu (245 x 40 =

9.800,00) görüyoruz. Bu noktada şunu söyleyebiliriz; “245 kişiden sonra yapılacak her bir kişilik satışın kişi başı değişken giderler (21,00 TL) haricindeki kısmın (19,00 TL) tamamını((480 -245) x 19 = 4.465,00) kâr yazacağız.

Not: Aradaki 5,00 TL'lik kâr farkının sebebi 244,7 kişilik satışın 245 e yuvarlanmasından kaynaklanmaktadır.

Tam kapasite (600 kişi) doldurduğumuz taktirde karımız ne olacak dersek (600 – 245) x 19,00 = 6.745,00 TL olacağını görürüz.

Ancak bu noktada şu kıyaslamanın yapılmasında yarar vardır; 480 kişi doldurduğumuzda sanatçı bizim kazancımızın 0,67 katı para kazanmaktadır. Salonun tamamını doldurduğumuzda ise

kazancımızın 0,44 katı para kazanmaktadır.

İşletmeler sanatcıya verdiğinin 2,5 ya da 3 katı kâr yapabilmeli ki sanatcıyı çalıştırdım desin aksi takdirde sanatcıya çalışmış olacaktır işletmeci.

Bu durumda; sanatcıya verilen paranın daha fazlasını kazanmak için fiyatlara zam yapmak kaçınılmaz olmaktadır.

Kişi başı fiyatımızı 50,00 TL yaptığımızda beklentimizde %80 den aşağı düşecektir. Fiyatı 50,00 TL yaptığımızda beklentimiz artık %65 olacaktır. Yeni başabaş noktası ile karşı karşıya

kalacağız;

Kişi yeni başabaş noktası satış adedimizdir.

Karar Verme Aşamaları Örnek Çözümleri

* İşletme Sahibine Tavsiyeniz Ne Olurdu?

Bir kış turizm işletmecisinin elinde 3 adet motel bulunmaktadır. Yaz aylarında iş yapabilmekle beraber, bu süre içinde her üç işyerini de çalışır durumda tutmayı çok güç bulmakta ve

motellerden birini kapatmayı düşünmektedir. Bu süre içinde her 3 motelin satışları ve maliyet dökümü şöyledir;

a. Motellerden birinin kapanması gerektiği ve bu kapanışın diğer iki motelin satışlarını

etkilemeyeceği varsayılarak, hangi motelin kapatılması gerektiğini ve nedenlerini açıklayınız.

b. Satışların yukarıdaki düzeyde kalmasına karşın maliyetlerin aşağıdaki biçimi alması durumunda yanıtınız aynı mı olur?

A moteli B moteli C moteli Değişken Maliyetler 100.000 167.000 250.000 Değişmez Maliyetler 110.000 113.000 112.000

Çözüm:

a)

A motelini kapatırsak B ve C otellerinden toplam 22.000 TL zarar elde ederiz birde buna ilaveten A motelinin değişmez maliyetlerinin eklenmesi gerekir. O zaman 132.000 TL zarar da görünür.

B motelini kapatırsak A ve C motelinin toplam 25.000 TL karı olur. Buna B otelinin değişmez giderlerini eklersek 142.000 TL zarar ederiz.

Kaynakça

Ankuzem, Turizm İşletmelerinde Maliyet Analizi , Ankara Üniversitesi , s.1-98