• p | D p j DjD 1 CjD | üjll. CjD

M O D E R N H A S T A El A N E İ N Ş A A T I

H a s t a h a n e yapılarının rasyonel plânlanması h a k k ı n d a araştırmalar

Yazan : Mimar Aslan T E R Z İ O Ğ L U AIV

BELLEVILLE, 111. HOSPİTAL (Mi- marı Isodore R O S E N F I E L D ) bu Breitfuss sisteminin tipik örneğidir. (Şek. 8) Breitfuss olarak teşkil edilmiş tedavi kısmı (doğum, ameliyathane, Iâbor, röntgen, fizik tedavi ve büro kısmı), teksif edilmiş yüksek yapı kıs- mında, bakım yani hasta yatak odaları bulunmaktadır. Bu tip hastahaneler BRE- ZILYA'da da oldukça revaçtadır.

Umumiyetle her kısmın konzentratio- nuna gidilmekle beraber, son 15 sene içinde yapılan hastahanelerin özellikle yeni fikir getirenlerini, kat'î bir sistematiğe bağlamak güçtür. Sen zaman hastahaneleri de, bil- hassa (Pflege einheit) hasta odalarının bu- lunduğu kısım çok çeşitli olarak çözümlen- miştir. Staticnlarda, kısa funktion yollarına duyulan arzu ve stationlar üzerine kontrolü kolaylaştırıcı düşüncelerle bir sürü çözüm yolları bulunmuştur. Tek koridorlu bakım kısımları (Pflegeeinheit), uzun, L şeklinde.

T şeklinde ve X şeklinde olarak çözümlen- mişlerdir.

Uzunluğuna Station plânı Chicago'daki M I C H A E L - REESE HOSPITAL'de görü- lür. Bugünkü tek koridor sisteminin pro- totipi olarak vasıflandırılabilir. (Şek. 9) Bütün hasta edaları (Tek .ve çift yatak ola- rak plânlanmıştır.) Hotel sisteminde Sani- târ hücrelerle mücehhezdir.

T ve X şeklindeki Station plânlarında da, yolların kısalığı ve hemşirelerin bulun- dukları kısımdan hasta edalarını kontrolü mükemmel şekilde çözülmüştür.

BECKLEY M E M C R İ A L HOSPİTAL, W. VA Mimarı I. u. Z. R O S E N F I E L D ' e (Şek. 10) Station kısımlarında T şeklindeki çözümle, iki bakım ünitesinin bir Station iş merkezi ile kontrolü ve düzenlenebilme- sine muvaffak olabilmiştir. Böylece hem- şire ve hastabakıcı personelinden maximal şekilde tutum yapılmıştır.

R H O D E ISLAN D HOSPITAL, Pro- vidence/R. I. de Station X şeklindedir ve merkezî noktada hemşire mahalli bulunur (Office). Bu çeşit hastahanelere USA'da çek tesadüf edilir. Amerika'da hastanın hastahanede kalma süresi (Vervveildauer) çok kısa olduğundan. X sistemindeki birçok hasta odalarının birçoğunun kuzeye bak-

ması bir fena cihet olarak gösterilemez.

Buna karşılık; kısa iş yolu, merkezî nokta- daki hastabakıcı ve hemşire personelinin hasta odalarını kontrolü çok mükemmel çö- zülmüştür.

V E T E R A N S ADM1NISTRATION Re- search - H c s p i t a l / C H I C A G O . İLL. de (Şek.

11 E) X şeklinde bir stationa sahiptir. Her station 40 yataklıdır. (Her kanat ca. 20 yatak) 1953/54 de Kara kuvvetleri askerî hastahanesi olarak inşa edilen bu 15 katlı binada X in merkezî noktasında hemşire iş ve kentrol yerleri bulunmaktadır. Bina- nın böyle köşeli olmasıyla hasta yatak edalarının her cepheden görüş açısının, ge- niş elması sağlanmıştır.

H. C. M O F F I T T HOSPITAL, Univer- sity of California/S. F R ANC I SC O ' da + şeklinde bir station plânına sahiptir. Bunda bir kanatta yalnız 1 ve 2 yataklı odalar, karşı kanatlarda da 4 yataklı odalar yer almaktadır. Dördüncü kanatta eski Üniver- site kliniğine irtibat kanadı olarak, tedavi yerleri ve doktorlar içindir.

İç çekirdek kısmında, sun'î olarak ışık- landırılmış hemşire iş ve kontrol yerlerinin yer aldığı D O P P E L F L U R SİSTEMİ (Çift koridor), çok konzentre edilmiş ve kısa iş yolları sağladığı için USA'da en revaçta elan bir sistemdir. J E W I S C H HOSPITAL, L O N G I S L A N D / N . Y. (Şek. 11 D) ince plânlama ve düşünce neticesi meydana gel- miş bir D E P P E L F L U R S İ S T E M İ N D E Station plânına sahiptir. Hasta edaları iki dış cephede yer alırken, asansör v.s. nin bulunduğu V E R K E H R S K N O T E N (Trafik merkezi) ile hemşire iş yerleri bina içinde çekirdekte yer almıştır. Hastahanecilik ba- kımından oldukça büyük avantajlar sağlı- yan bir sistemdir.

KAISER M E D İ C A L C E N T E R , SAN F R A N C İ S C O (Şek. 10C) ve W A L N U T C R E E K HOSPITAL, Los Angeles hasta- hanelerinde de başka bir özellik vardır.

Bunlarda orta F L U R , Station işleri ve hem- şireler için bütün bina boyunca uzunluğu- na tertiplenmiştir.

Her 4 hasta odası (her biri 2 yataklı) için bir hemşire iş yeri (çay mutfağı, bula- ş'k ve çamaşır yerleriyle) düşecek şekilde plânlanmıştır. Hasta odalarının pencere ta-

(Geçen sayıdan devanı)

• - I

n

i®

l.c'cus MlrAJUTÇlkC*,»

3 .AMftMAtfCC O i. U Yâ«Uİ«l 6- LABOR 7. *'<WT<;EN

8. PitİK TCSAti 3. AMSUrATlUNİ?

• o. ZENTftAt. İTCfiİLI-fATlOM

ız-noSuu K«Mf O-Yp*' D OİAULAP. SUWI 4İ- HAJT* litATİOH'^

tU&jÜYI

Şekil 8

Belleville III Hastahanesi

raflarında, her katta iki tarafta hasta ve ziyaretçiler için geçiş koridorları bulun- maktadır. Hasta odaları da hastanın kendi kendine hizmet edebileceği şekilde tertip- lenmiştir. Her hasta odasında bir W C var- dır. Bu konforuna rağmen hastahane zen- gin tabaka için değil de Kaiservverften işçi ve memurları için yapılmıştır.

• p | D p j DjD 1 CjD | üjll. CjD

STATıCNSOETf. ^^ENTffuM 7J

ıtoc*«e£nyı !

^ n ı ^ z j h - y j

Şekil 9

Michael - Reese Hastahanesi

A 8 E C K L E V M E M U h i m l H 0 5 P I T A L • w v a

o

iGS

t Q

•SJ

- T 3

9H0DE ıSlAND ' ' "-ITAL. PBOVIC:' " T.

dan ayrı o l a r a k ç a l ı ş m a k t a d ı r l a r . Y a l n ı z 4 c e p h e d e yer alan h a s t a oda! arı guncş ışığı, yani tahiî ışık görmektedirler. Asan- sörlerin b u l u n d u ğ u trafik noktası en m e r - kezde yer a l m a k t a d ı r . Böyle bir binanın hava b o m b a r d ı m a n l a r ı n d a n k o r u n m a k için d a h a elverişli o l d u ğ u iddia edilmektedir.

Bu tin h a s t a h a n e b u yoldaki t e k â m ü l ü n son haddidir. A m e r i k a l ı n ı n yüksek yapılara ve çok sayıdaki asansörlere alışkanlığının neticesidir bu. Bu yüksek 20 - 30 katlı has- t a h a n e l e r d e , yüksek k a t l a r d a k i Z U G (çek- me) den dolayı hasta o d a l a r ı n ı n pencereleri çoğu kere sabittir ve a ç ı l m a z d u r u m d a plân- lanmıştır. A m e r i k a ' d a k i h a v a l a n d ı r m a ve ısıtma tesislerinin m ü k e m m e l i y e t i b u n u te- lâfi e d e c e k şekilde gelişmiştir. F a k a t bizde

h a t t â A v r u p a d a b u n u n tatbiki imkânsızdır.

A l m a n y a ve A v r u p a ' d a m i m a r l a r l a , d o k t o r - lar bu sistemi hâlâ reddetmektedirler. A y - rıca sun'î şekilde ışıklandırılmış ve h a v a - landırılmış hemşire kontrol ve iş yerleri, d s k t o r büroları ve tedavi yerleri de bizde ve A v r u p a ' d a toleranslı şekilde p e k karşı- lanabilinemiyecek bir d u r u m arzeder. F a - kat bu iş ve f u n k t i o n k o n z e n t r a s y o n u m a l î ve raticnelliği b a k ı m ı n d a n o l d u k ç a b ü y ü k a v a n t a j l a r sağlar.

E — H C 3 P I T A L I S M U S ' u n tehlikeleri:

Zentralisation ev k e n z e n t r a t i o n y u k a r ı - da saydığımız b ü t ü n iyi t a r a f l a r ı n a r a ğ m e n , eski bir tehlikeyle karşı k a r ş ı y a d ı r , y a n i H O S P I T A L I S M U S ' l a . Böylelikle t e k â m ü l ç e m b e r i k a p a n m ı ş oluyor. 1957 de M ü -

Şekil 10

G e n e iktisadî o l m a s ı b a k ı m ı n d a n Q U A D R A T şeklinde b a k ı m k ı s m ı (Pflege einheit) t e k â m ü l ettirilmiştir. Bu Q U A D - R A T sisteminde de 4 Stationun bir k a v ş a k iş noktasıyla b a ğ l a n m a s ı i m k â n dahilinde- dir.

U M W - H o s p i t a l W H I T E S B U R G / K y . (Şek. 12) 92 y a t a k l ı k ü ç ü k bir h a s t a h a n e olarak U N I T E D M İ N E - VVORKERS H O S - P I T A L - C H A I N ' i n bir kısmıdır. Q U A D - R A T şeklinde p l a n ı y l a ( M i m a r F . C A R - T E R / C l e v e l a n d ) y u k a r d a zikrettiğimiz Q U A D R A T sisteminin tipik örneğidir.

Bu fikrin d a h a ileri t e k â m ü l ü , O U A D - R A T şeklinde k a t plânlı birçok U S A has- tahanelerinin inşasına yol açmıştır. B E L - L E V U E H O S P I T A L , N E W Y O R K / N Y . Şe- hir hastahanesi v a s f ı n d a n başka Üniversite- ye de 200 yatağını v e r m i ş d u r u m d a d ı r . Bu 3 0 katlı dev h a s t a h a n e 2 3 0 0 yataklıdır.

(Şek. 13) de 1., 2., 3., p r o j e l e r d e 3 5 - 4 0 katla 2300 yatağı içine a l a c a k şekilde plân- l a n m ı ş k e n , Q U A D R A T sisteminde p l â n l a n - m ı ş son şekliyle yalnız 30 katla b u y a t a k sayısına ulaşılabilmiştir. B a k ı m k ı s m ı n d a (Pflegebereih) h e r katta h e r biri 45 yataklı 4 station Q U A D R A T sisteminde p l â n l a n - mıştır. H e r katta o r t a d a k i çekirdek kısmın- da, sun'î o l a r a k ışıklandırılan ve h a v a l a n - dırılan hemşire kontrol yerlerinden b a ş k a II. derecedeki M u a y e n e ve tedavi yerleri, o kadar geliştirilmiş d u r u m d a d ı r ki, h e m e n h e m e n merkezî tedavi ve m u a y e n e kısmın-

JEVVISH H O S P I T A L , LONG I S L A N 0 . NEW YORK

13 B 13 S

lWo 1 1 I I 1 1 odl

17 8

ki

VETERANS A D M I N I S T R A T I O N RESEARCH HOSPITAL, C H I K A G O . I L I .

H . C . M O F F I T T HOSPITAL, UNIVERSITY OF C A U F O R N I A . S.FRANCİSCO

BEhandi Raume

II B

2u

B ] H

0 5 15

Şekil 11

3Sm

2 < o t : ) . %

STATI0?lSDETRlEB52ENTnUM

W .:s » M l t l . A l U :

-—-_oc« .4Mira

0 ' l 3

Şekil 12

nich'teki C H I R U R G I Kongresinde, d o k t o r - lar, geniş mikyasta iş ve f u n k t i o n b a k ı m ı n - d a n yapılan k o n z e n t r a t i o n u n tehlikelerine işaret etmişlerdir. Buna karşı tedbir olarak şunları tesbit etmişlerdir. Tesirli bir steri- lisation, yatakların, ç a m a ş ı r l a r ı n d e s : n f e k - ticnu, Antibictikler için sıkı I N D I K A - T l O N , son köşeye k a d a r temizlik, tekniğin b ü t ü n i m k â n l a r ı ile h a v a n ı n K E İ M ' l e r d e n temizlenmesi.

F a k a t yalnız medizinisch - hygienisch değil, aynı z a m a n d a yapı b a k ı m ı n d a n da yeni tehlikeyle m ü c a d e l e i m k â n ı v a r d ı r . 2 0 0 sene önce Paris İlimler K o m i s y o n u n u n yapı b a k ı m ı n d a n h a s t a h a n e l e r i n r e f o r m u n a gidilmesine asıl sebep gene H O S P I T A L I S - M U S ' t u .

Hygienikerlerin düşüncesine göre mo- dern h a s t a h a n ? l e r d ; muhtelif tıbbî kısımla- rın teması asansör ve merdivenlerledir ki bu temasın yok edilmesi lâzımdır. Y a p ı ba- k ı m ı n d a n düşünülebilecek çareler şunlardır:

1 — O t o m a t i k k a p a n a n kapılarla, kı- sımların K c n t a k t edebileceği bölgelerde bent (Schleuse) teşkili.

2 — T e m i z (Rein), t e m i z o l m a y a n (Unrein) yolların birbirinden açıkça ayrıl- ması.

3 — Infektion h a s t a l a r ı n ı n esas y o l d a n ayrı olan yoldan t r a n s p o r t u n u n sağlanması.

4 — H a s t a odası ile F l u r (Koridor) a r a s ı n d a t a m p o n bölge o l a r a k W C ve duş k ı s ı m l a r ı n ı n teşekkülü.

5 — A m e l i y a t edilmişler için, hariciye k ı s m ı n d a n ayrı, y e r d e ve esas asansör ve m e r d i v e n d e n ayrı yolu o l a n a y r ı l m ı ş bir yeni ameliyatlılar b a k ı m k ı s m ı n ı n tesisi.

(Aynı şey d o ğ u m kısımları için de tavsiye edilir.)

6 — H a s t a h a n e n i n temizliği ö n p l â n d a t u t u l a r a k tesisat p l â n l a m a s ı yapılması.

B a k ı m ve station k ı s ı m l a r ı n d a teknik ve hygienik b a k ı m l a r d a n d a alınabilecek di- ğer t e d b i r l e r :

] | l'ıs

1 c r

|

35 KAT | |

3D UlZ

0 * L

Şekil 13 A

- M p 7 1 f | j

—

I P l ı l S ı j -

P n • i

K 0 10 n X ; 10

Arckitekccn: Pomsrancc O Braincs, Katz, Waismar.n, Secin, Veber.

K »»«»m»»'»-"

S Hlt.O'.iBt'" t«S/l)Nf

Şekil 13 B

HAJTA

KfcMfÎRE İ4 ^CKLERI i ATı'oM MIMTIKAIİ

MUAVSMc

VESI.®*'

1 — N o r m a l desinfektion yeterli o l m a - d ı ğ ı n d a n sistemli o l a r a k , s t a t i o n l a r m ve ameliyat aletlerinin T H E R M O D E S I N F E K - T T O N U . I N C I N E R A T O R ' l a r l a ( y a k m a alet- leri) çöp sepetleri v.s. n i n d e s i n f e k t i o n u .

(Devam edecek)

Kreiskrankenhaus Obernourg

i s 24

F JGESCHOSS -Z KAT

1-Ziyâretçi girişi 2-Hasta girişi 3-Iıiuayene, tedavi 4-Ameliyatiıâneler 5 - W . C . .

6-Büro(idarehane) 7-Labrataar

B-Iiöntgen

9-Pizik tedavi 10-Kapelle

11-Malzeme girişi 12-leiagazin

13-Depo

m

fil

19

ZLjE ıe

m

1 4 - K a l o r i f er- ZentraLf 15-Matfak

16-Ecza- deposu 17-Yemeksalonu 18-Çamaşîrhâne 19-Sektion 20-Avla

21-0tarma odası _ I 22-Doktor,Hemşire UNTERGESCHOSS

ÛÛDRUM KAT DaklCl , kOüt TOİ

jy-jj- 1 1 mmb-it^- 23-Hasta odaları 24-Herde ilâve

imkanı.

23 21

NORMALSTATION 1-4. 0G-

-

W-l

AT CÎTAJ

°ekil -14. Breitfuss sistemi Hastahanedc Panktıon Şemasi

Frankfurt,Obernburg Hastc.lian.esi. (Mimar:Köhler ve Kâssens)

Şekil 14