•yayınlanan birinci beş yıllık kalkınma plânında «İNŞAAT» faslı bizleri yakından H A B E R L E R ilgilendirdiği için aynen sayfalarımıza alıyoruz. Yazı incelendiği zaman, plân gereğince
yapılacak yatırımların ehemmiyeti, inşaat gereçleri ve teknik eleman ihtiyacı açık şekilde belirtilmiş olduğu görülecektir.
Birinci 5 yıllık
Kalkınma Plânında
İ N Ş A A T S E K T Ö R Ü
1. A N A İ L K E L E R V E M E T O T :
İnşaat sektörü, bir yatırımın yapı kısmına ait faaliyetlerin tümüdür. Yapının fikir halinde ortaya çıkışı etüd ve proje safhası, yapı malzemesinin ve proje esaslarının kulla-nılması ve fizikî bir varlık olan yapının inşa ve tamamlanmasiyle ilgili bu faaliyetler, özel sektör ve resmî sektör olmak üzere iki ana grupta toplanır. Özel inşaat sektörü çoğun-lukla konut, ticarî ve sınaî yapılarda, resmî sektör ise kamu hizmeti olarak bütün yapı gruplarında faaliyet göstermektedir. Bu faaliyet, yapının fikir halinde ortaya çıkışında, etüd ve proje hizmetlerini içine aldığı gibi yapının finansmanı ve yaptırılmasını da kap-samaktadır. Ancak özel teşebbüs ile doğrudan doğruya temas, yapının yaptırılması saf-hasında olıır. Belli proje ve sözleşme esaslarına göre söz konusu yapıyı, ilgili resmî mü-essese, istekli inşaat firmaları arasında eksiltmeye çıkarır ve inşaatın yapılmasını firmaya verir, yapının proje ve sözleşme esaslarına ııygun yapılmasını kontrol eder. Ancak son yıllarda bazı resmî müesseselerin inşaatı kendileri yapmak şeklinde teşkilâtlandığı da görülmektedir. Kısa zamanda büyük makine ve donatım sağlanmasını gerektiren işlerde, özel inşaat firmalarının hazırlanmasını ve fiyat teklifinde piyasa şartlarının düzenlenme-sini sağlamak bakımından başvurulan bu usule emanet inşaat yapma usulü denmektedir.
İnşaat sektörüne giren yapıları aşağıdaki 7 grup halinde özetlemek mümkündür.
a. Sosyal yapılar : (1) Konutlar (2) Sağlık tesisleri (3) Otel ve iş hanları (4) Öğretim tesisleri
(5) İdare ve hizmet binaları (6) Gümrük binaları (7) Ceza evleri b. Su yapıları c. Tarım yapıları d. Enerji yapıları e. Endüstriyel yapılar f. Ulaştırma yapıları
g. Tarihî eserleri koruma ve sanat yapıları.
Hemen her resmî müessese ve teşekkül, bir inşaat müdürlüğü kurarak bünyesindeki diğer sektörlerin belirttiği yapı ihtiyacını karşılamakla görevlendirildiği için bu sektörde dağınık bir durum vardır. Bunun sonucu olarak aynı yapı grııpıı ile uğraşan, çeşitli teşek-küllerde farklı standart ve maliyet meydana gelmiştir. İnşaat sektöründe standart ve mali-yetler bakımından birliğin sağlanması, plân dönemindeki yatırımların yaratacağı malze me. teknik kadro, iş süresi, işçi istihdamı seviyelerine ait limitlerin tâyini, bu limitlerin tutulabilmesi bakımından alınması gereken ve yatırımların her 1 TL. sına düşen yapı hac-minin âzamî olmasını sağlıyan tedbirlerin gösterilmesi, inşaat sektörü için hedef olarak alınmıştır.
Bu amaçla, sektörde faalivet gösteren 33 resmî müesseseye ait 1950-1960 dönemi içinde yıllara göre kaç bin m2 sosyal yapı, kaç bin hektar sulama alanı, kaç km. yol, v.s.
olmak üzere inşaat yapıldığı tesbit olunmuş ve bunların milyon TL. değeri bulunarak mü-esseselerin ayrı ayrı yıllar itibariyle 1950-1960 arasındaki yapı varlığı elde edilmiştir.
Tcpkiîpı Sarayı giriş sahası düzenleniyor
(Cumhuriyet) den Belediye Park ve Bahçeler Müdürlüğü Topkapı Müzesi, Millî Saraylar ve Teknik Ziraat Müdürlüğü ile işbirliği yaparak Top-kapı Sarayı giriş mahalli, Ayasofya camii ve Darphane arasını düzenlemeğe başlamıştır. Turistlerin çoğunlukla geçtikleri bu saha kısa zamanda düzenlenerek, turistler için icabında istirahat edilecek yer haline getiri-lecektir.
| | Hoıııer'in doğduğu ada turistik hale getiriliyor
(Akşam) dan Ünlü Yıınaıı halk şairi Homer'in doğ-duğu Foça yakınındaki adada. Foçalılar bir müze kurmağa karar vermişlerdir. Homer'in bütün şiirlerini bu adada yazdığı tesbit edil-miştir.
Foça halkı ünlü hemşehrilerinin doğ-duğu adayı turistik bir belde haline getir-mek üzere faaliyete geçmişlerdir. Adaya ilk olarak on bin adet çam dikilecek ve bilâ-hare turistik tesisler kurulacaktır.
] Turistler mezar açıyor
(Hürriyet) den Akdeniz sahillerinde yeni bulunan 700 mezar turistlerin hücumuna uğramıştır. Ad'-ascs ve Anamur civarında bulunan me-zarlar, muhafaza altında bulunmadığından çeşitli milletlere mensup turistlerin gelişi-güzel yaptığı kazılarda ele geçirdikleri ta-rihî ve antika eşyayı yurt dışına kaçırdık-ları tahmin edilmektedir.
Ayrıca Bodrum, Kaşıkadası ve Anamur burnu civarındaki bronz devrinden kalma galer ve diğer batık gemiler civarında sa-yıları 100'e yaklaşan motor, yat ve küçük gemiler «Arkeolojik sıı altı» araştırmaları hüviyeti altında gizlenerek devamlı dalış yapan dalgıçların yatağı haline gelmiştir.
İlgililerin bildirdiğine göre sıkı tedbirler alınmadığı takdirde sahillerimizin yağması birkaç yıl içinde sona erecektir.
3. T A L E P P R O J E K S İ Y O N L A R I H A B E R L E R :
Plân döneminde yüzde 7 kalkınma hızının gerçekleşebilmesi için yapılacak yatırımın
TABLO : 274 — Ana inşaat malzemesi talep projeksiyonu
Malzeme Birim 1963 1964 1965 1966 1967
Çimento Bin ton 2425.0 2769,0 3036,0 3334,0 3593,0 Mamul kereste Bin m3 646,0 735,0 810,0 885,0 945,0
Tuğla Milyon tane 250,0 282,0 317,0 338,0 355,0 İnşaat demiri Bin ten 295.0 340,0 375,0 420,0 455,0 Toprak kazısı Milyon m3 61,5 69,5 76.5 84,5 88,5
4. Y A T I R I M L A R :
Yukarıdaki projeksiyona göre beş yıllık plân devresinde inşaat sektöründe yapılacak yatırımlar, toplam yatırımlarla karşılaştırılarak Tablo : 275 de gösterilmiştir.
TABLO : 275 — İnşaat yatırımları (Milyon TL.) Yıllar Toplam yatırım İnşaat yatırımı (*)
1962 8526,0 5403 1963 9504,7 6063 1964 10812,6 6947 1965 11958,6 7669 1966 131 19,2 8313 1967 14240.8 8983 (*) Genel giderler dahil, makine donatım hariçtir.
inşaat sektöründe bugünkü organizasyon değişmediği ve şartlar aynı kaldığı takdirde sektörün kapasitesi bu yatırımları gerçekleştirmeğe elverişli değildir. Oysa inşaat sektörü, plân döneminde Tablo : 547 de belirtilen yatırım seviyelerini gerçekleştirmek zorunda ka-lacağından kapasite artırıcı tedbirlerin ivedilikle alınması gerekli olacaktır. Tablo 274 ve 275 e göre üretim araçları genişleyeceğinden Tablo : 274 deki miktarlar harcanmadığı tak-dirde. stok birikmelerine sebep olacaktır. Yurdumuzda Tablo : 275 de belirtiler toprak ka-zısını yapacak kapasitede kazı makine ve donatımı vardır. Bir yandan plânda belirtilen yatırım hacminin kullanılması öte yandan ana inşaat malzemesinde stok birikmeleri ol-maması için aşağıdaki tedbirlerin alınması gereklidir.
5. T E D B İ R L E R :
a. Resmî inşaat sektöründe genel idare harcamaları azaltılacaktır. b. Maliyet muhasebesi uygulanmasına başlanacaktır.
c. Asgarî idarî personel kullanılacak, her milyon TL. lık yatırımda 1.76 idarî per-sonel: 0,75 teknik personel hissesi tersine çevrilecektir.
d. Teknik hizmetlerin verimliliğini artıran aşağıdaki tedbirler alınacaktır. (1) Yüksek mühendis, mühendis, tekniker, formen dağılımı aşağıya doğru artış kay-detmesi gerektiğinden belli seviyede tekniker yetiştirmek için kurulan okullar kuruluş amaç ve standardını değiştirmeyecek, meslekî gelişim sonraki kademedeki öğrenime imkân vere-cek. buna engel olan mevzuat değiştirilecektir.
(2) Teknik gelişme imkânlarının sınırlı oluşu, teknik personelde fazla ücret eğilimi doğurduğundan ve bugünkü mevzuat idarî mevkie geçmeden teknik alanda ilerlemeye mü-sait olmadığından bu sistem değiştirilecek teknik unvan sistemi ihdas olunacaktır.
(3) Teknik hizmetlerin tümünü resmî müessese ve teşekküllerin kendi bünyesinde toplaması şart olmadığından, gittikçe genişleyen ve üretkenliği düşüren teorik ve şemativ" kadro ihtiyaçları tesbitinden kaçınılacak, serbest teknik büroların ve müşavirlik bürolarının gelişmesi desteklenecektir.
e. Bütün resmî müessese ve teşekküllerin uyacağı modern inşaat tekniği ve anlayışına ııygun, inşaatın en salim ve süratli metotlarla sağlam ve en iyi kalitede yapımını
sağlıya-n Vakıflar Umum Müdürlüğü tarafısağlıya-ndasağlıya-n Edirne'de 1963 yılında tamir ettirilecek eski eserlerin listesi aşağıdadır. Buna göre oniki eski eserin tamir ve restore edileceği anla-şılmaktadır. Sarfedilecek paranın tutarı 2.114.820 liradır. Bu miktar, yapılacak işlere göre aşağıdaki şekilde bölünmüştür :
İsin yeri ve adı Keşif bedeli T.L.
1 — Edirne Selimiye Camii
1963 yılı cnarımı 225 388,25 2 — Edirne 2. Beyazıt Manzumesi
1963 yılı onarımı 205 818.40 3 — Edirne Şahmelek Camii
1963 yılı onarımı 188 476.73 4 — Edirne Kasımpaşa Camii
1963 yılı onarımı 82 932,44 5 — Edirne Rüstempaşa Hanları
1963 yılı cnarımı 382 483,27 6 — Edirne Bedesteni
1963 yılı onarımı 191 075,67 7 — Edirne Beylerbeyi Camii
1963 yılı onarımı 190 782,44 8 — Edirne Darülhadis Manzumesi
1963 yılı onarımı 76 475.73 9 — Edirne Muradiye Camii
1963 yılı onarımı 229 499,84 10 — Edirne Sokullu Hamamı
1963 yılı onarımı 190 795,38 1 I — Uzunköprü Muradiye Camii
1963 yılı onarımı 110 613,43 12 — Tekirdağ Saray Ayazpaşa Camii
1963 yılı onarımı 40 478,52 Ayrıca Vakıflar Umum Müdürlüğü 1963 de İstanbul'da şu işleri yapacaktır:
Valide Camii karşısında 1.200.000 lira-ya bir işhanı, Aşirefendi caddesinde 1.5 milyon liraya bir iş hanı. Beyoğluııda «Ara» ve «Gökçek» iş hanları (3 milyon lira), Beşiktaşta pasaj ve sinema (3,5 milyon lira), İstanbulda tamir edilecek camiler ve eski eserler de şunlardır: Hekimcğlu Ali Paşa Camii 189.000 T.L., Amca Hüseyin Paşa Camii 114.00 T.L., Eyüp âbideleri 756.000 T.L., Üsküdar Mihrimah. Camii 115.G00 T.L., Atik Valide Camii 230.000 T.L., Ayasağa Camii 153.000 T.L., B. Çek-mece Sokollu manzumesi 150.000 T.L., Te-kirdağ Ayaspaşa Camii 40.000 T.L., Uzun-köprü II. Murat Camii 110.000 T.L., Yeni Cami hünkâr mahfili 140.000 T.L... Rüs-tempaşa manzumesi 115.000 T.L., Kuyucu Murat Paşa Camii 120.000 T.L., j Merzi-fonlıı M. P. Manzumesi 76.000 T.L., Fi-ruzağa Camii 114.000 T.L., Süleymaniye Camii 360.000 T.L.. Lâleli Camii 185.000 T.L.
GUIDE PRATIQUE DE VENTILATION W. C. Osborne, C. G. Turner
İngilizcsden tercüme edenler D. Lavafack, C. Schimpf Neşreden : D U N O D
92 Rııe Bcnaparte, Paris VI İnşaatta havalandırmanın ehemmiyeti ekseriya fena anlaşılmış veya hiç anlaşıl-mamıştır. Halbuki, oturul?.n yerlerin kon-foru ısıtmağa olduğu kadar temiz havaya da tâbidir. Soğuk zamanlarda tabiatiyle taze hava ısıtılarak verilir ki soğuk hissedinil-mssin. Aksine sıcak zamanlarda da fazla sı-caklık hissine de mâni olmalıdır.
Ev ve günlük işlerden; hususî şekilde elde alınmış, hararet ve atmosfer bakımın-dan müstesna şartları havi olan fabrika, maden kuyuları, gemi, mahsul kurutulması gibi tesislere kadar tatbikat için müteaddit sene tecrübe ve Dratiğ: ihtiyaç vardır.
Dunod tarafından çıkarılan bu rehber (304 sahife, 1 6 x 2 5 157 şekil, 2. tab'ı 1963 28 F.) havalandırma ile doğrudan doğruya veya dolayısiyle uğraşanlara mevzularını en iyi bir şekilde halletmelerine imkân ve-recektir.
Bu tabı'da üç yeni fasıl ilâve edilmiş-tir :
Ziraat ve endüstri bakımından çok mühim olan kurutma, sıcak hava ile ısıt-ma. havalandırmada gürültü ve titreşimlere karşı tecrit, son fizik malûmatına istinaden vantilâtörlerin yüksek seviyedeki gürültüleri ile bu seviyelerin indirilme imkânları mü-him bir fasılda elden geçirilmiştir.
Basit hesaplı fakat komple olan çok miktarda misalleri ihtiva eden bu kitap mühendislere, mimarlara,. müteahhitlere, enstellatör ve imalâtçılara ve muhtelif mo-del vantilâtör kullanan endüstri sahiplerine büyük hizmetler sağlıyacaktır.
C. ÇEÇEN
Belediye borçları, devlet kefaleti ile tahkim ediliyor
(Cumhuriyet) den Belediye borçlarının bir kısmının terkin ve bir kısmının da tahkim edilmesi ile ilgili kanun tasarısının hazırlıklarına Maliye Ba-kanlığınca devam edilmektedir.
Belediyelerin 28 Şubat 1963 tarihine kadar çeşitli sebeplerle borçlanmaları ve bu borçlarını ödemede güçlük çekmeleri ve hattâ ödiyememelerini dikkate alan Maliye Bakanlığı, bu borçlara yeni bir düzen vere-rek bu kurumların malî bünyelerini
