YAŞLILIK, ÖLÜM
VE ÖTENAZİ
- Ötenazi ve intiharların her ikisinde de, şu veya bu nedenlerden dolayı, çözümsüzlüğün getirdiği bir çıkmaz sonucu, hayata küsen insanlar söz konusudur.
‘’ Ötenazi bir intihar mıdır, yoksa intihar bir ötenazi midir?’’
ve ‘’ Ölüm hakkı kime ait olmalıdır?’’
-Yunanca bir kelime olan ‘’ötenazi’’; ‘’kolay ölüm, acısız ölüm, iyi ölüm’’ anlamına gelmektedir. İyileşmesi mümkün olmayan, ölümcül bir hastalığın verdiği
acılardan kurtulması için, kişinin veya yakınlarının isteği üzerine yaşamına son vermeye yönelik işlemler bütünüdür.
-Ötenazinin, çok çeşitli tanımları söz konusudur. Genel olarak ötenazi ölümün
kaçınılmaz olduğu ve tıp biliminin verilerine göre iyileştirilmesi mümkün olmayan veya dayanılmaz acılar içinde olan kişinin, tıbbi yollarla öldürülmesi veya tıbbi
yardımın kesilerek ölüme terk edilmesi halidir.
Ötenazinin bazı farklı tipleri vardır;
-Aktif ötenazi, iyileşmesi tıbben mümkün görülmeyen bir hastanın acı ve ıstıraplarına son vermek için rızası üzerine tıbbi yollardan yaşamının sona
erdirilmesidir. Burada genelde, hastaya yüksek dozda morfin, potasyum klorid, vb. ani ölüm yapacak özellikte bir ilaç enjekte edilmektedir.
-Pasif ötenazi, hastanın bir müddet daha yaşamasını sağlayan yaşam destekleyici tedaviyi sona erdirerek, hastayı ölüme terk etmek olarak kabul edilmektedir. Pasif ötenazi uygulamada, daha çok hastayı yaşama bağlayan tıbbi cihazların
kapatılması, biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, gastronomi tüpünün ya da respiratörün çekilmesi gibi.
-Dolaylı ötenazi ise, hekimin hastanın acısını azaltmak üzere kullandığı ve
kullanılmasının tıp bilimi tarafından öngörüldüğü bir ilacın, kaçınılmaz bir yan etkisi olarak, hastanın yaşamının kısalması durumudur. Dolaylı ötenazi açısından kişi olarak, hastanın yaşamının kısalması durumudur. Dolaylı ötenazi açısından bazı şartların gerçekleşmesi gerekir. Bunlar; esas amacın acının hafifletilmesi
olması, hastanın aydınlatılarak bu uygulamaya razı göstermiş bulunması, ölümün kaçınılmaz ve yakın olması, tedavi ile sonuçları arasında uygun bir dengenin
bulunmasıdır.
-Asiste intihar veya başka bir deyişle hekim yardımlı intihar, hastalığının
iyileşmeyeceğini tahmin eden veya kendisine öyle bilgi verilen hastanın talebi üzerine, hekimin hastaya kendini öldürebilmesi için gerekli bilgi ve malzemeyi sağlamasının ardından, öldürücü enjeksiyon yapma işleminin bizzat hasta
tarafından gerçekleştirilmesidir. Asiste intiharın istemli ötenaziden farkı, istemli ötenazide öldürücü müdahale hekim tarafından yapılırken asiste intiharda
hekimin ortam ve şartları hazırlaması ile bizzat hasta tarafından yapılmasıdır.
-İstemli (Volonter) Ötenazi- İstem Dışı (Nonvolonter) Ötenazi- İstemsiz (İnvolonter) Ötenazi ayrımında, ötenazinin kişinin iradesine bağlı olup olmamasına göre yapılmıştır. İstemli veya bir başka deyişle iradi ötenazi, hastanın temyiz kudretine sahip ve bilinci açık iken hata, hile, tehdit ile sakatlanmamış ve özgürce açıklanan isteği doğrultusunda yapılan ötenazidir.
-İstemli ötenazinin gerçekleşmesi için bazı koşullara ihtiyaç vardır.
-İstemlilik; hiçbir etkinin altında kalmadan serbestçe karar verebilmektir. Maddi veya manevi herhangi bir baskı altında kalmadan hile, hata, tehdit olmaksızın verilen kararlar istemlidir.
-İstemsiz ötenazi ise; kişinin ne sarih ne de varsayılan rızasına dayanılmaksızın hatta onun rızası hilafına ölümcül hasta veya sakat oluşu nedeniyle gerçekleştirilen ötenazi türüdür.
Genel olarak ötenazi koşulları;
- Ötenaziden bahsedilmek için öncelikle bir hasta olması gerekir.
- Mevcut hastalık tedavi edilemez olmalıdır.
- Söz konusu hastalık dayanılmaz bir ıstırap vermelidir. Acıların devamlı olması şart olmayıp kuvvetli olmaları yeterlidir.
- Hastanın uygulanacak ötenaziye onay vermesi gerekir. Bu onay sarih veya zımni olabilir.
- Öldürme ötenazi; tıp, felsefe, hukuk ve din alanında birçok bilim adamı tarafından
tartışılmaktadır. Türkiye’de ötenazi tartışılmakla beraber yeterli düzeyde olmamış ve kapsamlı bir şekilde yasal düzenlemelere gidilememiştir.
- Ahlaki yönden, dayanılmaz acılar çeken bir hastanın yaşamına son vermek yanlış görülmeyebilir ise de ötenaziye izin verilmesi durumunda ortaya çıkacak sonuçlardan dolayı ötenaziyi hukuka aykırı kabul etmek gerekir.
Kaynakça
Duyan, V., Yolcuoğlu, İ.G., Artan, T. (2017). Dünü, Bugünü, Yarınıyla İnsanı Anlamak (İnsan Davranışının Kökenleri ve Sosyal Çevrenin Etkileri). Nar Yayınevi, İstanbul
