Y.Y.Ü. Vet. Fak. Derg., 1998, 9 (1-2) .. 66-68
Köpeklerde Tiletamin-Zolazepam ve Tiletamin-Zolazepam-Xylazin Kombinasyonunun EKG Üzeri.DeEtkileri
ısmail ALKAN i Nihat ŞINDAKI Logman ASLANI Dide KUlÇALı"
lYüzüncO Yıl Üniversitesi Veteriner Fak11J.tesi Cerrahi Anabilim Dalı -VAN 'Yilzilncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı -. VAN ÖZET
Olgular iki gnıba aynldıktan sonra deneysel amaçla bin"nci gruba Tiletamin-zolazepam (10 mglkg), ikinci gruba ise Tiletamin-zolazepam (LO mglkg) ve Xylazin (lmg/kg) im yolla uygulanarak nabız sayısı ve EKG kayıtlannda oluşan değişiklikler incelendi, Tiletamil:ı-zolazepamm tek başına uygulandıgı k6peklerde nabız sayısının arttığı ve fizyolojik aritmin'-n kaybolduğu gIJzlendi. Tiletamin-zolazepam-xy/azin ven'len olgularda ise nabız sayısının dUşerek fizyolojik an"tminin daha da arltığı anlaşıldı.
Anahtar kelimeler: Köpek, TiJeıamin-zolazepam, Anestezi, EKG
E/fects ofTiletamin-Zolazepam and Tiletamin-Zolazepam-Xylazin on the
if
CO in VogsSUMMARY
Two groups of dogs were used in this experiment Dogs in group i received Tileıamin-zolazepam (LO mglkg) and dogs in group 2 received Tileıamin-zolazepam (LO mglkg) and Xylazin (lmglkg) incramuscıdarly. Pulsatian and ECa volues of dogs in both groups be/are and during anesthesia were recorded. Inerease in pulsatimı, disapperience in phisiolojie arrithmia observed in dogs in group i. On the oder hand, deereuse in pulsalio". and aggravaıion arrithmia observed in dogs in group 2.
Key Words: Dog, Tileıamin-zolazepam, Anesthesia. ECa GIRIŞ
Tiletamin-zol=pam kombinasyonu (CL-744), dissosi- yatif bir anestezik olan tiletamin HCl (CL-634) ile bir benzodiazepin derivesi ve minor trankiHzan olan zolazepam HCl (CL-716)'in eşit oranda karışııru ile elde edilen narkotik ve barbiturat olmayan enjektabl bir ajandır (9, 10). 196011
yılların sonlarında Parke-Davis laboratuvarıarında tiletamin ve zolazepamın çeşitli kombinasyonlan degişik hayvan türlerinde denenmek suretiyle, lll oranındaki karışınu geliştirilmiştir. Halen Amerika ve Avrupa'nın çeşitli
ülkelerinde telazol, tilazoL, tilest ve wietil gibi ticari isimler ile kullanılmaktadır (10).
Lin ve arkadaşları (10), Tiletamin-zolazepam kombinasyonu ile saglanan şiiıujikal anestezi süresinin, yüksek doz ve ilave doz uygulamalanyla uzatılabilecegini
belirunektedirlerXylazin, nonnarkotik, güçlü sedatif, analjezik ve müsl..iIlorelaksan etkili bir ilaçtır (3, 7, 8, i I, 12).
Bu çalışma, köpeklerde Tiletamin-zolazepam ve Tiletamin-zolazepam-xylazin kombinasyonlanrun EKG üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla planlandı.
MATERYAL VE METOT
Çalışma materyalini; yaşları 12-30 aylık, ağırlıkları 15- 25 kg arasında değişen, 4'ü erkek ve 6'sl dişi olmak ÜZere i O adet sokak köpeği oluşturdu. Olgular 5 adet köpelcten oluşan
2 gruba aynldı.Anestezik ajan olarak; tiletamin HC1- zol=pam HCl (Tilest, 100 mglml, Parke-Davis) ve xylazin HCl (Rompun, 23.32mg/ml, Bayer) kullanıldı.
Köpe.kler EKG'lerini saptamak üzere bir masaya lateral pozisyonda yatınldılar. Elektrotlar ön bacaklarda dirsek, arka bacaklarda diz ekleminin hemen üzerine gelecek
şekilde bölgeye e!ektrot jeli suruldükten sonra timsah (alligatör) klipsler aracılığıyla yerleştirildi. EKG'ler I, ll,
m ,
aVR,aVL, aVF, Vi, vı, V3, V4, VIO, Va><1 derivasyonları
ile yazdınldı. Yazdınna işleminde Cardiofax 6851 (NihOlı
Kohden, Tokyo. Iapan) marka elektrokardiyogram
kullanıldı. Alet ImV~lOmm ve yazdınna hızı 25mın1sn
olacak şekilde ayarlandı. Traselerdeki dalgaların süre ve amplillitlerinin degerlendirilmesinde Il. derivasyonlar dikkate alındı. ı. grupta tiletamin-zolazepam her köpeğe Lo mg/kg (I ın1IlO kg) dozda, 2. grupta ise LO ıng/kg tiletamin- zol=pam ve 1 mg/kg xylazin HCl im. olarak
uygulandı.Araştınna verilerinin istatistiksel
değerlendirilmesi minitab paket progranunda yapıldı.
BULGULAR
Tiletamin-zolazepam uygulanan 1. gruba ait köpeklerin anestezi öncesi nabız sayıları ortalama 99/dk olarak tespit edildi. Ayrıca köpeklerde sinus aritınisi de saptandı.
Anestezik madde uygulamasını takip eden süreçte~
anestezinin 5. dklsından itibaren hayvanlarda nabız sayısının arttığı (tabl<>-I) ve buna paralelolarak sinus aritmisinin ortadan kalkıp, sİnus taşikardisinin meydana geldiği
belirlendi (şekil-I, 2, 3).Tiletamin-zolazepam-xylazin uygulanan 2. grupta ise anestezi öncesinde i ll/dk olan nabız sayısının anestezik madde uygulamasıyla daha da düştüğü
gözlendi (tablo2). Anestezi öncesinde sinus aritrnisi çok belirgin degildi, ancak anestezinin b~lamasıyla artış saptandı (şekil-4, S).Bwıwı dışında EKG ile tespit edilebilecek belirgin olumsuz bir bulgu tespil edilmedi.
Y.Y.Ü. Veı. Fak. Derg., 1998, 9 (1-2): 66-68
EKG'de P dalgası, PR aralığı, QRS komplexi, QT aralıgı ve T dalgasının oluştugu gözlendi. i. gruba ait anestezi öncesi ve sırası EK~'deokıinaıi bulgular ve nabız sayılan tablol, 2. gruba ait değerler ise tablo-2'de swıu1rnuştur.
Tablol: Tiletamin-zolazeparn uvınılanan l!l1lba ait EKG değerleri ve nabız savdan
zaman
P dalgası PR aralığı QRS kompleksiQT T dalgası nabız sayısı
sn
mY
sn snmY
sn snmY
AVdk P A.Ö-A.Ö 0.04 0.17 0.12 0.06 1.25 0.2 0.6 0.2 99
S.dk 0.04 0.2 0.11 0.06 1.15 0.19 0.6 0.15 219
•••
ıo.dk 0.04 0.2 0.11 0.06 0.9 0.18 0.6 0.2 208
...
20. dk 0.04 0.2 0.11 0.06 0.9 0.19 0.5 0.2 IS3
••
30. dk 0.04 0.2 0.13 0.06 0.95 0.2 0.5 0.15 159
••
45. dk 0.04 0.2 0.12 0.06 1.05 0.19 0.5 0.2 153
••
60. dk 0.04 0.2 0.13 0.06 1.05 0.22 0.5 0.2 150
•
Tablo2: Tiletamin-zolazepam-xylazin uvınıIanan l!l1lba ait EKG değerleri ve nabız sayılan
zaman
P dalgası PR QRS kompleksiaralı;u
sn
mY
sn snmY
A.Ö 0.04 0.15 0.12 0.06 1.45
5. dk 0.04 0.15 0.13
om
1.55ıo.dk 0.04 0.15 0.12 0.06 1.35 20. dk 0.04 0.15 0.13 0.06 1.6 30. dk 0.04 0.15 0.14 0.06 1.55
45. dk 0.04 0.15 0.13
om
1.3260. dk 0.04 0.15 0.14 0.06 1.4
- ...
~d.;il i: Tik·1;1ı11111-1.,'!:lb.:palıl u~ı-:lLI,H. ,ii gruba ait i Ih1jlı
şd.:iI3: Tikl.ııııill-b,ı.ı'z..:l'.ıın uy:;ııbn:ın ,t.:'nıh:ı :111 i !L(~iii
köpt:ğin an~stt!zinin lU. ı.lk EKti'si.
QT T dalgası nabız sayısı
sn sn
mY
AVdk PA.o.0.23 0.6 0.275 III
0.22 0.5 0.2 92
•
0.22 0.7 0.2 92
•
0.23 0.6 0.2 84
••
0.24 0.7 0.2 77
••
0.24 0.7 0.25 82
••
0.24 . 0.8 0.2 86
••
h, ""~I" .'II~"k/ıııiıı .;; d~ I:K( ;'..;1
,I
.' ."
'I;oıi CW,""t_
0 _
.t;;
'.""
"le.
T: L 'ff' "
i'."
~; T',
iT .;" ci'i c" "
,
...
l'eL ' ,
,.. .~
~'LJC, ,"
. i q: 1'(J .''.
i ."T'' v
C-- n, , :,,.
, " , r'
Şd.:iI~: TikLııııirı-b.II:ıtcl'ı.ıIII-xyl.ıı·jn lIY!,-'1lı:~ı:11l fruh:, :111,1 nolu köpt:ğin aııeslaj öncesi EKG'si.
,
yy
o
V ... ı. Fat'. n"I"<.: .. /f}()X Q 1/ -n·
6t;Ji8-_.+1
1 c -'.+-
f-'-'.' h '-+-,..,...;+;, _J. :.± ' ,:.; ,;q, :!j.-,, ''f 'M- n
>+:4- 1c tf tf -ıı 'r
..'ı.i','E '4 ' ·
v_4
-F .. '-: ,[. l ! , j;l,', '!~ 1! il: · U I ' .
!L-L,-L..-'--l-'- ' ~ ' : L L_
L _ _.-i_I
Şekil 5: Tilt:ı .. ~ın.iIl-Z\)I;.ııcp"IIlı-x)L.ıJll lI)~ublı;.ı1ı gn;lıa aiı 3 nolu köpeğin anestezinin 30. dk'sı EKG'si.
TARTIŞM A VE SONUÇ
Köpeklerde tiletamin-zolazepamın 10-20 mglkg dozilllda im uygulanması ile nabız sayısının arttığı vurgularunaktadır
(B, 14).Tracy ve ark. (lS), yaptıkları bir çalışmada tiletamin-zolazepamın hem im hem de iv uygularunası ile
nabız sayısının pre-enjeksiyon düzeyinden yüksek olduğu.
uyanma başlangıcında preenjeksiyon düzeyine döndüğünü
bildirmektedirler,Bu çalışmada tiletamin-zolazepam uygulanan köpeklerde nabız sayısında artış ve !aşikardi saptandı. Aynca nabız sayısında uyanmaya yakın dönemde tespit edilen düşüş araştıncı!arın (13, 14, IS) elde ettiği
bulgularla benzerlik gösteımektediL
Donaldson ve ark (2) köpeklerde olumsuz girişimlerin
ajitasyona neden olabileceğini yada heyecan şekillerunesiyle
da !aşikardi gibi bir SOfilllilll ortaya çıkabilecegini
belirtmektedirleL Araştıncıların bu konudaki görüşleri
desteklenmekle birlikte, psikolojik uyarun1ann en aza indirgenmesi için azami titizlik gösterilmesine rağmen i. olgularda nabız sayısuun yükselmesi (Tiletamin-Zolozepam) ve 2. grupta ise bunun tamamen tersi bir durumun gözlenmesi (Xylazin), çalışmada şekillenen degişikliklerin anestezik maddelerin etkisinden kaynaklandığı şeklinde
degerlendirildi.
Köpeklere tiletamin-zoıazepam im ve iv yolla
uygulandıgında aritmi nadir görülmektedir (2, 4, 13). Bu
çalışmayla, laksch ve Glawisching (6)'na göre, sadece köpeklerde belirlenen fizyolojik aritıniye (Pulsus irregularis) toraksta inspirasyon ve ekspirasyon sırasında oluşan basınç farklılığıyla beraber nabız sayısındaki duşOşUn neden
olduğu, bwıa göre, nabız sayısı inspirasyon sırasında
ekspirasyondan daima yüksek seyreder görüşü doğrulandı.
Ayrıca köpeklere, tiletamin-zolazepaının im uygulanmasıyla
fizyolojik ariIminin ortadan kalktıgı belirlendi.
Tracy ve ark. (IS), köpeklere tiletamin-zolazepam- xylazin uygulamasıyla taşikardi oluştuğunu ifade ederken, Sanders ve ark.(13), aynı. uygulamayla nabız sayısının
arttığını, ancak bu artışın tiletamin-zolazepamın tek başına kullanılmasıyla oluşan artış kadar yüksek olmadığını ileri sürmektedirler. Ayrıca bazı araştıncılar (S, 8, ii), xylazinin köpeklerde kısa süreli bradikardi ve aritmiye neden
olduğunu belirtmektedirleLÇalışmada, tiletamin-zolazepam- xylazin uygulamasıyla nabız sayısında azalma görülmesi Sanders ve ark.(13) ve Tracy ve ark, (IS)'nin bulgulanyla
çelişmekte aynca anestezi sOTesince preenjeksiyon düZeyinden yöksek bir bulguya da rastlanınaması da oldukça
ilginç karşılanmıştır, Bu sOreçte görülen azalmanın
xylazinden kaypaklandıgı görüşü (S, 8, ll) ise dcsteklenmektalir. Xylazinin nabız sayısını düşünnesi ve ilritınili köpeklerde ritmik nabız seyrinin görülmemesi laksch ve Glawisching (6) görüşünü kuvvetlendiımektedir.l.
ve 2. Grup olgularda EKG'de P dalgası, PR aralıgı, QRS komplexi, QT aralığı ve T dalgasının amplitüd ve sürelerinin
Arıkan (I)'ın belirttiginoımal degerlerin dışına çıkmadıgı
gözlendi.
Sonuç olarak, tiletamin-zolazepaının köpeklerde nabız sayısını artırdığı tiletamin-zolazepam-xylazirun ıse duşOş
meydana getirdiği, tiletamin-zolazepam uygulanan hayvan- larda ritmik nabız seyri izlendiği tiletamin-zolazepam- xylazin kombinasyonu ile fizyolojik aritminin düZelmedigi hatta arttığı EKG ile tespit edildi.
KAYNAKLAR
ı-Arıkan, N. (1980): Köpeklerde Genel Anestezi ve Elcktrokardiyografi ilişkileri üzerine Araştırmalar. İst. Oniv.
SaAlık Bilimleri EnstitosO. İstanbul.
2-DonaJdso~ LL, Me,rath, c.J., Traey, C.U. (1989):
Testing low Doses of lntravenous Telarol in Canine Practice.
Vet Med. 84, 1202-1207.
3-l:IaU, LW., Oarke, LW. (1983): Veterinary Anaesthesia.
Baillie're Tındall-loodoo 8. Ed.
4-HeUyer, P., Muir, W.W., HubbeD, J.A.E.,' SaDy. J.
(1989): Cardiorespiratory Effects of the lntravenous Administration of Tıletamine-Zolazepam to Dogs. Vet. Surg. 18.
160-16S.
5-Ih-u, W.H., Lu, J.X., Hembroogb, B. (1985): Effect of Xylazine on Heart Ratc and Meriel Blood Pressure in Conseious Dogs, as Influeneed by Atropine, 4-Aminopyridine, Doxopram aod Yohimbine. JAV"MA 186 (2), 153-156.
6-Jakseb, W., Gla"iselıint::, E. (1990): Klinisehe Propaedcutik der Inneren Krankheinten und How Krankheitender Haus-und Heimtiere. 3.Aufl., Pp.I09-116, Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg.
7-Klide, A.M., Calderwood, H.W., Sonıe, 1-H. (1975):
Cardiopu1monary Effeets of Xylaıine in Dogs. Aniın Vet. Hosp.
36(7),93~-935.
8-Kni,b~ A.P.(1980), Xylazine. JAVMA 176, 4S4455.
9-Ko, J.C.H., TImrmon, J.c., BeılSOn, G.j., Tranquilli, W.J. (1993): An Alternative Drug Combination for Use in Declewing and Castrating Cats. Vet. Med./Nov.I061-106S.
LO-Un, H.C., TImrmon, J.c., Bensoıı, G.S., Tranquilli, W.J., (1992): Telazol a Review of lls Phannacology and Use in vetcrinary Medicine. J. Vet. Phann Therap. 16,383-418.
ll-Lumb, W.V., Jones, E. W. (1984): Veterinary Anesthesia 2th Ed. Lea And Febigcr, Philadclphia.
12-Rm:kebush, Y., Toutain, P.1- (1985): Spccialite Antagonism of X ylazine Effects on Reticuloruınen Motor Rmetion in Catt1e. Vet. Med. 82, 1,54-58.
13-Salıders, .E., Short, c.E., Kee,aıı, R., 1'racy CH.
(1989): Measuring How Dogs Respond to Telazol-Xylaıine
Combinations. Vet. Med. Feb. 222-227.
t4-Smith, R.D., Pettway, C.E (1975): Absence Of Sensitization to Epinephrine--lnduccd Cardiae Arrhythmia and Fibrillalion in Dogs and Cats Anesthctized with CI-744. Am. 1.
VeL Res. 36,695-698.
15- Tracy, C.H., Short, c.E., Oark, B.C. (1988):
Compating the Effects of lntravenous and lntramııscular
Administralion of Te1azol. YeL. Med. 83, 104-11 ı.
