Sezen GIRAN TA

AB Uyum Sürecinde Oluşturulan Kırsal Kalkınma Tedbirlerinin Uygulanmasında Kırsal Turizmin Yeri

Sezen GIRAN TAŞCIOĞLU¹ Yavuz TAŞCIOĞLU² Özet

Avrupa Birliği (AB), yeni aday ülkelerin kırsal kalkınma çalışmalarını desteklemek için çeşitli mali yardımlar sağlamaktadır. Bunlardan biri 2007-2013 yıllarını kapsayan dönemde aday ülkelere Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)dır. IPA’nın beş bileşeninden biri olan Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD), kırsal alanların ve tarım sektörünün sürdürülebilir adaptasyonuna ve AB Ortak Tarım Politikasının mevzuat uyumunun gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır. IPARD program tedbirlerinde Kırsal Ekonominin çeşitlendirilmesi ekseninin alt tedbirlerinden biride kırsal turizmdir.

Bu çalışmada, AB’nin Türkiye’ye mali yardım sağladığı IPARD programı kapsamında kırsal turizm desteğinde hibe için seçilen iller, uygunluk kriterleri, proje seçim kriterleri ve kırsal turizmin önemine değinilecektir.

Anahtar Kelimler: Kırsa Kalkınma, Kırsal Turizm, Avrupa Birliği, IPARD

Place Of Rural Tourism In The Implementation Of Rural Development Measures Created In The Eu Harmonization Process

Abstract

The European Union (EU) provides various types of financial assistance in order to back up the rural development activities of new candidate countries. One of them is the Instrument for Pre- Accession Financial Assistance (IPA) for candidate countries in 2007-2013 period. The

component of Rural Development (IPARD), one of five components of the IPA, will contribute to the sustainable adaptation of rural areas and agricultural sector and to the realization of the harmonization of legislation of the EU Common Agricultural Policy. One of the sub-measures under the axis of the diversification of the Rural Economy in the measures of the IPARD program is rural tourism.

Those provinces which have been selected for donation with respect to the rural tourism assistance within the scope of the IPARD program, through which the EU provides Turkey with financial assistance, as well as the eligibility criteria, the criteria for project selection and the importance of rural tourism will be mentioned in this study.

Keywords: Rural Development, Rural Tourism, European Union, IPARD 1. GĐRĐŞ

Kırsal kalkınma tanımı ilk kez Birleşmiş Milletler (BM) Örgütünce yapılmıştır. Bu tanıma göre kırsal kalkınma; “Küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların ulusun tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanması sürecidir”.Türkiye’de ilk tanımlama 1.BYKP’nın da yapılmıştır. Buna göre kırsal kalkınma; ‘Toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel koşullarını geliştirmek, toplulukları ulusun bütününde kaynaştırmak ve ulusal kalkınmayı tam olarak katılmalarını sağlamak için halkın çabalarını, devletin çalarıyla birleştirme süreci olarak’ tanımlanabilir (DPT, 1963). Genel olarak, kırsal kalkınma ‘Kırsal alanlarda yaşayan ve geçimini tarım sektöründen veya benzer kırsal mesleklerden sağlayan birey ve toplulukların insanca yaşam koşularına kavuşturulması için onlarda önce bu yönde bir gereksinme duygusu yaratmak, sonrada bu duygu yönünde çaba harcamalar için onlara maddi ve manevi

1 Kültür ve Turizm Đl Müdürlüğü/ANTALYA

2 Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü/ ANTALYA

açıdan tüm yardımların yapılması ile demokratik yoldan bu toplulukların ekonomik, toplumsal, kültürel kalkınmaların sağlaması uğraşıdır’(kirsalcevre.org.tr, 2010).

Türkiye Helsinki Zirvesi (1999) sonrasında Avrupa Birliği’ne aday ülke statüsü kazanmıştır. AB aday ülkelere sağladığı SAPARD (tarımın modernizasyonu ve kırsal kalkınma konusundaki faaliyetleri desteklemek amacıyla), ISPA (ulaştırma ve çevre koruma alanındaki alt yapı yatırımlarına finansman sağlamak için), PHARE (SAPARD ve ISPA programlarının içermediği alanlarda, bölgesel kalkınma politikaları dahil, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, Topluluk programlarına iştirak ile sınai kalkınma ve KOBĐ’lerin geliştirilmesine ilişkin projelere finansman için) yardım programlarına dahil olmak istemiş, bütçelerin 2000-2006 tarihlerinde kesinleştirildiği için yardım programlarından yararlanamamıştır. AB Aday ülkelere 2007-2013 yılları arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) uygulamaktadır. Türkiye IPA kapsamında AB’den destek almaktadır.

Bu çalışmada; IPA’nın beş bileşeninden biri olan Kırsal kalkınmada kırsal turizm önemi ve beklenen yararlar incelenecektir.

2. AB KIRSAL KALKINMA POLĐTĐKALARI

Kırsal Kalkınma AB’nin her zaman gündeminde olmuştur. Kırsal Kalkınma genel olarak tarım politikalarının tamamlayıcısı olarak görülmüştür. AB’nin iki temel kırsal kalkınma politikası, Roma Antlaşması ve Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu’dur. Bu iki temel politika kırsal alanları belirli bir ekonomik düzeye getirmek için stratejiler içermektedir.

Yunanistan, Đspanya ve Portekiz’in Topluluğa üye olmaları ile birlikte geliştirilen Entegre Akdeniz Programları ile yine işletmelerin modernleştirilmesi, mesleki eğitim sağlanması, üretici gruplarının kurulması, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve turizm, küçük ve orta ölçekte teşebbüslerin kurulması için özendirici tedbirlerin yürürlüğe konulması amaçlanmıştır (zmo.org.tr, 2010).

AB kırsal kalkınma politikasının şu anda dayandığı temel mevzuat Gündem 2000 doğrultusunda çıkarılan 1257/99 sayılı Konsey Tüzüğü’dür. Bu tüzükte AB’nin kırsal kalkınmayı desteklemek için ne tür programlara yapısal fonlardan kaynak aktaracağı ele alınmaktadır. AB kırsal kalkınma tedbirleri;

- Birlik, çiftlik araçlarının modernleştirilmesi, işletme gelirlerini ve yaşam standartlarını artırmak, çiftçilerin çalışma koşullarını iyileştirmek amacıyla tarımsal işletmelerde yatırımı desteklemektedir.

- Đlk defa bir tarımsal işletme kuruyor olan 40 yaşın altındaki çiftçilere destek sağlanmaktadır.

- Çiftçiliği bırakmak isteyen yaşlı çiftçilere gelir desteği sağlamak, yaşlı çiftçilerle gençler arasında değişimi sağlamak amaçlarıyla erken emeklilik teşvik edilmektedir.

- Çiftçilerin mesleki yetenekleri ve yeterliliklerini geliştirmek üzere mesleki eğitime destek verilmektedir.

- Doğal koşulların üretim maliyetini artırması ve tarımsal üretimi azaltması sebebiyle çiftçilik yapmanın daha zor olduğu ve yine bu sebepten uzun vadede çiftliğin mevcudiyetinin tehlikede bulunduğu alanlar dezavantajlı alanlar olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple burada çiftçilik yapanlara hektar üzerinden telafi edici ödemeler yapılmaktadır.

- Çevreyi korumak, kırsal alanların yaşamalarını temin etmek amacıyla en az beş yıl boyunca çevresel tedbirleri alan çiftçilere aldıkları tedbirler sonucunda karşılaştıkları zararı telafi edecek bir yardım verilmektedir.

- Tarımsal ürünlerin pazarlama ve işlemesini rasyonel hale getirme, rekabetçiliğini ve katma değerini artırmak amacıyla çiftçileri çiftliğin ekonomik varlığının sürdürebilirliğini kanıtlamaları, çevre, hijyen ve hayvan refahı standartları

sağlanmaları şartıyla Birlik, yatırım miktarının Hedef 1 bölgeleri için %50’sini ve diğer bölgeler için %40’ını finanse etmektedir.

- Avrupa Birliği ormanlarının korunması, sürdürülebilir yönetiminin sağlanması ve geliştirilmesi amaçlarıyla ormancılık faaliyetleri desteklenmesi kırsal alanların geliştirilmesi ve uyumunu desteklemesini içerir (zmo.org.tr, 2010).

3. TÜRKĐYE’DE KIRSAL KALKINMA VE KIRSAL TURĐZM

Cumhuriyet’in kuruluşundan beri kırsal alanları kalkındırmak ve kent-kır dengesizliğini gidermek amacıyla yerel, bölgesel ve ulusal ölçeklerde önemli çalışmalar yapılmaktadır. Türkiye’de kırsal kalkınma çalışma ve faaliyetleri Cumhuriyetin ilk yılları (1920-1959), Planlı Kalkınma Dönemi (1960-2004) ve AB süreci (2005-...) olarak üç döneme ayırabiliriz.

Cumhuriyetin ilk yıllarındaki kırsal kalkınma çalışmalarında, Köy Kanunu, Birinci Đktisat Kongresi, Birinci Köy Kongresi, Aşar’ın Kaldırılması, Toprak ve Tapulamaya Đlişkin Girişimler ve Köy Enstitüleri çalışmaları yapılmıştır.

1970’li yıllardan bu yana, önemli bir bölümü dış kaynaklarla finanse edilen kırsal kalkınma projeleri uygulamaya konulmuştur. Tamamlanmış ya da halen uygulanmakta olan kırsal kalkınma projelerinin amaçları, geri kalmış yörelerde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve gelirin artırılması yoluyla yaşam kalitesin artırılmasıdır. Kırsal kalkınma projeleri, tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi, köy yollarının yapılması, içme suyu göletleri, içme suyu sağlanması, tarımsal ve hayvansal üretimin artırılması, ağaçlandırma faaliyetleri, kırsal turizmin geliştirilmesi gibi alanları kapsamaktadır.

Türkiye'de il veya iller düzeyinde uygulanan dış kaynaklı kırsal kalkınma projeleri Dünya Bankası, AB ve IFAD tarafından finanse edilmektedir.

Doğu Anadolu Kalkınma Planı’nın alt bileşenlerinden biri olan turizm ve çevre ile ilgili olan ve toprak erozyonunu önlemek için yeniden ağaçlandırma, gelir getirici bir faaliyet olarak el sanatlarının geliştirilmesi gibi sektörler arası faaliyetler sergileyen projeler veya öneriler diğer bileşenlerin amaçlarına da uygun olmalıdır. Turizm için;

çeşitli mezarları, anıtları, tarihi eserleri, camileri, kiliseleri ve diğer görsel ve doğal değerler ile güzellikleri restore etmeye/ korumaya; anıtlar, eserler, camiler, kiliseler, mezarlıklar ve diğer tarihi ve doğal değerlere erişim olanakları ve bunların çevre düzenlemesini geliştirmeye, turizm arzı ve talebini artırmaya, turizm sektörü analizi ve veritabanını geliştirmeye veya bölgesel turizm markalarını desteklemeye ve turizm ve çevre sektörlerinde işletme becerilerini ve diğer becerileri geliştirmeye odaklanan projelerdir (TKĐB,2008).

Türkiye’de tamamlanan ya da devam etmekte olan kırsal kalkınma projelerden elde edilen sonuçlar;

- Güncel planlama yaklaşımlarının benimsenmesi, projelerin yerel özelliklere ve ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi ve faydalanıcıların görüşlerine önem verilmesinin projelerin başarısı konusunda belirleyicisi olduğu,

- Proje ve öncelik seçimlerinin doğru yapılmasının yanında sosyal ve çevresel bileşenlere önem verilmesi gerektiği,

- Proje uygulamasında kamu kuruluşları ve ilgili aktörler arasında eşgüdüm sağlanamaması durumunda sorumluluk ve yetki karmaşası nedeniyle beklenen başarıya ulaşılamadığı, - Proje uygulama safhasında idari ve teknik kapasitenin geliştirilmesine ihtiyaç

duyulmuştur.

- Proje hazırlık safhasında yöresel olanak ve kısıtların ortaya çıkarılması ve bunun sorgulanması gerektiği,

- projelerde sağlıklı ve etkin bir izleme-değerlendirme sistemi kurularak; yerinde ve zamanında gerekli önlemlerin alınıp kaynakların etkin kullanımının sağlanması gerektiği, şeklinde özetlenebilir (dpt.gov.tr, 2010).

4. AB KIRSAL KALKINMA TEDBĐRLERĐ

Avrupa Birliği aday ve potansiyel aday ülkelere destek amacıyla 1085/2006 sayılı

Accession Assistance- IPA) oluşturmuştur. IPA desteği beş bileşenden oluşmaktadır.

Bunlar;

 Geçiş Desteği ve Kurumsal Yapılanma,

 Sınır Ötesi Đşbirliği,

 Bölgesel Kalkınma,

 Đnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi,

 Kırsal Kalkınmadır.

Türkiye IPA tüzüğünün Ek 1’inde yer alan aday ülke statüsünde bütün bileşenlerden yararlanabilmektedir. IPA’nın beşinci bileşeni kırsal kalkınma (IPA Rural Development- IPARD) Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, kırsal kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemektedir. IPARD desteğinin 2007-2013 yıllarını kapsayan çok yıllı “Kırsal Kalkınma Programı” kapsamında uygulanması gerekmektedir (TKB,2008). IPA’nın 5 bileşeninin kapsayan çerçeve antlaşması 11 Temmuz 2008 tarihinde imzalanmıştır.

Kırsal kalkınma hibeleri belirlenen illere iki aşamada verilecektir. Đlk aşamada (2007-2009), Afyonkarahisar, Amasya, Balıkesir, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Malatya, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Van, Yozgat, ikinci aşamada ise (2010-2013) Ağrı, Aksaray, Ankara, Ardahan, Aydın, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Denizli, Elazığ, Erzincan, Giresun, Karaman, Kastamonu, Kütahya, Manisa, Mardin, Mersin, Muş, Nevşehir,Uşak illerine hibe yardımında bulunulacaktır.

4.1. Programı Tedbirleri

IPARD’ın amaçları, Çok Yıllık Gösterge Planlama Belgesi (MIPD) çerçevesinde belirlenmektedir.

Şekil 1’de görüldüğü gibi Eksen 3 (Kırsal Ekonominin Geliştirilmesi) kapsamında tedbir 1’in (Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi) altında ‘Kırsal Turizm’

inclenmektedir.

Şekil 1. IPARD Prgramı kapsamında tedbirlerin sınıfandırılması 4.2. IPARD Programı Destekleri

Çizelge 1’de görüldüğü gibi, IPARD programı kapsamında kırsal turizm projeleri için proje başına en az 15.000 Avro, en fazla 400.000 Avro destek verilmesi

planlanmıştır.Faydalanıcı tarafından uygun harcamanın %50’si kamu katkısı, diger

%50’sini ise başvuru sahibi katkısı oluşturur. Başvuru sahibi ve ortağı olduğu tüzel kişilik birlikte, IPARD programı uygulama süresince en fazla 4 projeye başvurabilir.

Çizege 1. IPARD Prgramı kapsamında verilen destekler

YATIRIM MĐKTARI (1000 Euro)

EKSEN TEDBĐR ALT TEDBĐR

Max Min

Süt Üreten Tarımsal Đşletmeler 1.000 15 Bütçe 1 1.000 20 Tarımsal Đşletmelerin

Yeniden

Yapılandırılması Et Üreten Tarımsal Đşletmeler

Bütçe 2 500 15 Bütçe 1 3.000 50 Süt ve Süt Ürünlerinin Đşlenmesi ve

Pazarlanması Bütçe 2 1.000 25

Et ve Et Ürünlerinin Đşlenmesi ve

Pazarlanması 3.000 30

Meyve ve Sebzelerin Đşlenmesi ve

Pazarlanması 1.250 50

Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin Đşlenmesi ve Pazarlanmasına Yönelik Yatırımlar

Su Ürünlerinin Đşlenmesi ve

Pazarlanması 1.500 50

Tarımsal Đşletmelerin Yeniden Yapılandırılması Ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar

Üretici Gruplarının Kurulması

I. – II. yıl 100 III. yıl 80 IV. yıl 60 V. yıl 50 Çiftlik Faaliyetlerinin

Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi 250 10 Yerel Ürünler ve Mikro Đşletmelerin

Geliştirilmesi 250 10

Kırsal Turizm 400 15

Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Ve Geliştirilmesi

Kırsal ekonomik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi

Kültür Balıkçılığı 200 15

5. KIRSAL TURĐZMĐN AB KIRSAL KALKINMA TEDBĐRLERĐNDEKĐ YERĐ

Kırsal alandaki doğal ve kültürel varlıkların zenginliği ve çeşitliliği turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin geliştirilmesi açısından önemli bir potansiyel arz etmektedir.

Bu kapsamda; turizm ve rekreasyon faaliyetleri ile bunlarla ilgili hizmetlerin iyileştirilmesi; tanıtım faaliyetlerinin etkinleştirilmesi; kırsal alanlarda turizmde yapılanma ve fon yaratma, potansiyeli olan bölgelerde turizme uygun alt ve üst yapı geliştirme modellerinin oluşturulması; turizmin ekonomik ve çevresel etkilerinin tespiti ve takibinin kurumsallaştırılması, turizmin sürdürülebilir kılınması suretiyle turizmin kırsal alan ekonomisine katkısı artırılacaktır.

Kültür ve sanat etkinliklerinin çeşitlendirilmesi, tarihi ve mimari değer taşıyan yerleşimlerin ve binaların restore edilmesi, uygun olanların koruma-kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı kullanıma açılması, kültür ve turizm amaçlı bilgilendirme merkezlerinin oluşturulması ve etkinleştirilmesi gibi uygulamalar, zengin kültür ve turizm potansiyelinin faydaya dönüştürülmesine katkıda bulunacaktır (dpt.gov.tr,2010).

AB’ye üye devletler arasında ve bazen tek bir üye devletin bölgeleri arasında ekonomik ve sosyal kalkınma düzeyleri açısından farklılıklar bulunmaktadır. AB'nin her yerinde eşit fırsatlar sağlayarak dengesizlikleri azaltmayı ve istihdamın teşvik edilmesini hedefleyen AB Bölgesel Politikası, turizmin katkısını kabul etmiştir. Turizm için en önemli mali desteği, yapısal fonlar ve özellikle Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) tarafından sağlamaktadır. Yapısal fonlar, kırsal alanlarda, kırsal çerçevenin korunmasına, yerel kültürel geleneklerin ve becerilerin sürdürülmesine yönelik olarak köylerin yenilenmesine, eko turizm, spor turizmi gibi kırsal turizm pazarlarının da gelişmesini sağlayarak turizmin gelişmesine daha geniş katkıda bulunmaktadır. Özellikle, tarım

sektöründe istihdamın azalması, kırsal alanlar için alternatif gelir kaynakları bulma çabalarına yol açmış, bir alternatif olarak çiftçilerin, turizm sektörüne girerek faaliyetlerini çeşitlendirmeleri için de yapısal fonlardan destek sağlanarak "kırsal turizm"

veya "agroturizm" konuları teşvik edilmeye başlanmıştır (DPT, 2009).

Kırsal turizm için desteklenecek illerin seçiminde, Đl Master Planlarında belirtilen GZFT analizleri temelinde illerin kırsal turizm potansiyeli ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi - Kavramsal Eylem Planı’nda belirtilen öncelikli turizm gelişim bölgeleri göz önünde bulundurulmuştur.

Seçilen öncelikli illerde, mikro girişimciler veya çiftçiler tarafından kurulacak pansiyon, “yatak & kahvaltı” konaklama ve restoran hizmetlerinin gelişiminin desteklenmesi, çiftlik turizmi tesislerinin kurulması ve geliştirilmesinin desteklenmesi ve turistik rekreasyonel faaliyetler (sportif aktiviteler, doğa gezisi, tarihi geziler gibi) için kurulan tesislerin gelişimi desteklenecektir.

Hibe için uygunluk kriterleri;

• Tesisler, kırsal alanlarda yer almalıdır.

• Çiftlik turizminin geliştirilmesi söz konusu olduğunda faydalanıcı, Ulusal Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı veya gerçek bir kişi olması durumunda ise çiftçinin hanehalkından olduğuna dair TUĐK’in Adrese Dayalı Kayıt Sistemi’nde kayıtlı olmalıdır,

• Faydalanıcı, Turizm Tesislerinin Ruhsatlandırılması ve Nitelikleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak gerekli sertifikalara sahip olmalıdır,

• Faydalanıcı, 5179 sayılı Gıda Kanunu ve/veya,gereken durumlarda, 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümlerine uygun olarak üretim ve kayıt sertifikalarına sahip olmalıdır,

• Ulusal kanunlarda projenin Çevresel Etki Değerlendirmesinin gerekli görüldüğü durumlarda değerlendirme raporun hazırlanmalı,

• Konaklama tesisleri yatırım sonunda en fazla 15 yatak kapasitesine (çift/tek) sahip olmalardır.

Hibe için uygun yatırımlar;

• Pansiyon veya mikro ölçekli konaklama tesislerinin kurulması ve mobilyaların yenilenmesi, mevcut yapıların yatak&kahvaltı odalarının yenilenmesi ya da çiftliklerde ve açık alanlarda (örn. kamp, spor ve rekreasyon alanları) konaklama tesislerinin ve binaların inşası,

• Yeme-içme tesisleri veya çiftlik ürünlerine yönelik tanıtım stantlarının kurulması,

• At biniciliği, iç sularda özellikle spor ve rekreasyon amaçlı balık avlama, dağ bisikleti gezileri, rafting, doğa yürüyüşleri gibi turistik açık alan aktivitelerinin organizasyonuna yönelik altyapı yatırımları, (Đş planında, iyi muhasebe uygulamaları gereğince, ekipmanların amortisman süresinin bir yıldan fazla olduğu taahhüt edilmelidir).

• Sadece projenin tamamlayıcı bir bölümü olarak, yazılım dahil bilişim teknolojileri ekipmanlarının satın alınması,

• Uygun ekipmanlar:

aydınlatma gereçleri, havalandırma ekipmanı, filtreleme ve arındırma ekipmanı, telekomünikasyon, mobilya, temizlik gereçleri ve ilgili kurulumlar, rekreasyon amaçlı ses-görüntü ekipmanı, yeme içme tesisleri için mutfak ekipmanı

Proje seçimi için sıralama, tedbirlere ve alt tedbirlere göre ve proje seçimine ilişkin sıralama kriterlerine“ göre belirlenen başvuru puanlarına göre yapılır. Puanlama çizelge 2’de gösterilmektedir.

Çizelge 2. Kırsal turizm projeleri için seçim kriterleri

Kriter Puan

Başvuru sahibinin, hibe desteği kararı alındığı tarihte 40 yaş altında olması 15 Başvuru sahibinin dağlık alanlarda veya orman köyünde faaliyet gösteren çiftçi

olması 35

Yatırımın aynı yerel bölgede bulunan diğer projelerle sinerji oluşturması ve/veya kabul edilmiş bir yerel kalkınma stratejisini temel alması ve bu strateji çerçevesinde önerilmesi

30 Yatırımın bir kadın girişimci tarafından uygulanması veya proje sahibinin kadın

olması 20

TOPLAM 100

Đki ya da daha fazla başvurunun IPARD Programının “ proje seçimine ilişkin sıralama kriterlerine” göre verilmiş eşit puana sahip olması durumunda, iş planlarına verilen puanlar dikkate alınır. Bu da, daha yüksek puan alan projelerin aynı puana sahip diğer projeler arasında daha ön bir sırada yer alacağı anlamına gelir.

Eğer iki ya da daha fazla proje (Đş planlarına verilen puanlarla IPARD Programında belirlenen proje seçimine ilişkin sıralama kriterlerine göre verilen puanlar) eşit ise, teslim tarihi ve saatine göre ilk teslim edilen proje öncelik sıralamasında listelenir.

6. SONUÇ

Kırsal turizm, birçok özelliklerinden dolayı, turizm türleri içinde çevre ve kültür ile en uyumlu, olumsuz etkileri en az olan bir turizm türüdür. Kırsal turizmin yılın dört mevsiminde yapılabilmesi, mevsimsel yoğunlaşmaya neden olmamakta ve turistik baskıyı ortadan kaldırmaktadır.

AB ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan kaynakların ülkemizde kırsal kalkınma programlarının uygulanmasına yönelik faaliyetlerde kullanılmasını sağlamak amacıyla 4 Mayıs 2007 tarihinde tarafından kabul edilen 5648 sayılı “Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” 18/05/2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile tarım sektörümüzün gelişmişlik düzeyinin ve tarımsal nüfusumuzun refah seviyesinin yükseltilmesi ve Türkiye’nin Avrupa Birliğine uyumunun sağlanması hedeflenmektedir.

Anılan kanunla kurulan kurum 25 Şubat 2008 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından kabul edilen, Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Fonları ile desteklenecek Tarım ve Kırsal Kalkınma Programını (IPARD) uygulayacaktır. Söz konusu programla;

tarım sektöründe ve kırsal alanda faaliyet gösteren üreticilerimizin, özel sektörün ve potansiyel yatırımcıların Tarım ve Kırsal Kalkınma alanında desteklenmesi amacı ile 2007–2013 döneminde uygulamaya konulacak ve AB hibe fonları kırsal kesimde yaşayan halkımıza, çiftçilere, üretici birliklerine ve tarım sektöründe faaliyet gösteren firmalara projeler karşılığında ve sözleşmelerine uygun olarak kullandırılacaktır.

Avrupa Komisyonu tarafından 25 Şubat 2008 tarihinde onaylanan Kırsal Kalkınma (IPARD) Programı; Türkiye’nin katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçlarını dikkate alarak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kapasite oluşturmayı hedeflemekte, işletmeleri Topluluk standartlarına yükseltmeyi amaçlamaktadır.

Bütün bu çalışmalar sonucunda TKDK 28.07.2010 tarihinde Şartlı Proje Başvuru Planına çıkmış bulunmaktadır. Öncelik Ekseni 3’ün (Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi) alt tedbirlerinden olan Kırsal Turizm için 9.826.667 Avro ayrılması düşünülmektedir. Desteklenecek iller Amasya, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat ve Trabzon olarak belirlenmiştir. Projeler için en az 15.000 €-, en fazla 400.000 € (Proje bütçesinin 50'si, başvuran kuruluş tarafından karşılanmalıdır) hibe verilecektir. Proje süresi ise, 0-250.000 € arası projeler için azami 4 ay, 250.000 € ve üstü projeler için bir sınırlama yoktur.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki; turizm açısından önemli bir potansiyele sahip olan kırsal yerleşim birimlerinde dağ, yayla veya eko-turizm gibi faaliyetlerinin gelişimi, orta veya uzun vadede bu yörelerin sorunlarının çözümünde ve kalkındırılmasında aktif rol oynayabilir. Önemli olan turizme açılan bu yörelerde eskiden var olan bitkisel üretim, hayvancılık ve ormancılık gibi tarımsal faaliyetleri terk etmeyerek, bununla birlikte o yöreye has el sanatları, mimari tarz ve kültürel yapının bozulmadan korunmasıdır. Başka bir ifade ile turizm, kırsal alanlarda tarımsal faaliyetin alternatifi değil aksine tamamlayıcısı konumunda olmalıdır.

KAYNAKLAR

Anonim,2010.http://www.kirsalcevre.org.tr/_html/tur/yayinlarimiz/dyayinlar/kirsal_kalki nma_politikalari_bulentg.pdf,

Anonim,2010.http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/e406957d45fcb6c_ek.pdf?tipi=14&su be,

DPT, 1963. Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), T. C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.

DPT, 2009. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Turizm Özel Đhtisas Komisyon Raporu, Ankara.

TKĐB, 2008. Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programı (2007- 2013), T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara.