Tulani imaları ve fiyatları

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP

(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

DENİZ ARAÇLARI YAPIMI

TÜLANİ ÖN İMALATI

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir(Ders Notlarıdır).

 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişikliklerBakanlıkta ilgili birime bildirilir.

 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

AÇIKLAMALAR ...ii

GİRİŞ ... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ... 3

1. ÇİFT DİP TÜLANİLERİ (DOUBLE BOTTOM GIRDERS) ... 3

1.1. Tülani Tanımı ve Amacı ... 3

1.2. Çift Dip Tülani Çeşitleri... 3

1.2.1. Merkez İç Tülani (Centre Girder) ... 3

1.2.2. Yan İç Tülani (Side Girder) ... 4

1.3. Çift Dip Tülani Standartları ... 8

1.3.1. Merkez İç Tülani Standartları ... 8

1.3.2. Yan İç Tülani Standartları... 8

UYGULAMA FAALİYETİ... 9

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ ... 10

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ... 11

2. GÜVERTE TÜLANİSİ ... 11

2.1. Güverte Tülanisi Tanımı ... 11

2.2. Güverte Altı Tülanisi Standartları ... 13

UYGULAMA FAALİYETİ... 14

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ ... 15

MODÜL DEĞERLENDİRME ... 16

ÖNERİLEN KAYNAKLAR... 17

KAYNAKÇA ... 18

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR

KOD 521MMI383

ALAN Deniz Araçları Yapımı DAL/MESLEK Çelik Gemi İnşaa MODÜLÜN ADI Tülani Ön İmalatı

MODÜLÜN TANIMI

Geminin yapısal elemanlarında boyuna birleştirme yapan tülanilerin yapımı ile ilgili becerilerin verildiği öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/16

ÖN KOŞUL

YETERLİK Tülani yapmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğe uygun olarak istenilen standartlarda tulani imalatını yapabileceksiniz.

Amaçlar

1. Tekniğe uygun olarak çift dip tülanilerin imalatını yapabileceksiniz.

2. Tekniğe uygun olarak güverte tülanisi imalatını yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam: Atölye

Donatım: Şerit metre, çelik cetvel, ölçülecek malzeme/iş parçası, oksi-gaz kesme ekipmanı, spiral taş motoru,

ÖLÇME VE

DEĞERLENDİRME

Her öğrenme faaliyeti sonunda kendinizi

değerlendirebileceğiniz ölçme araçları yer almaktadır.

Ayrıca öğretmeniniz tarafından hazırlanan ölçme araçları ile modül sonunda değerlendirmeye tabi tutulacaksınız.

AÇIKLAMALAR

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Mesleğinizdeki temel taşlardan biri olan tülaniler, gemi inşa sektöründe fazlasıyla karşınıza çıkacaktır. Gemilerin iç yapısındaki gemi yapı elemanlarını destekleyen tülaniler, boyuna giden elemanlardır.

Tülanilerin ölçülerini belirtilen tablolar içerisinde standart olarak verilmiştir.

Tülanilerin genellikle malzeme olarak adlandırma ismi, Hollanda profili olup bu özellikte olan malzemeler yapısal olarak gemi elemanlarına mukavemet açısından destek verir.

Bu çelik malzemeleri, modülümüzde daha detaylı inceleyerek teknik bilgiye ve işçilik resmine bakarak yapım becerisine sahip olacaksınız.

GİRİŞ

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Bu faaliyet sonunda gerekli koşullar sağlandığında, istenilen standartlarda çift dip tülanilerin imalatını yapabileceksiniz.

 Çeşitli gemi resimlerini inceleyiniz.

 Gemi diplerindeki mukavemet artırıcı elemanları inceleyiniz.

1. ÇİFT DİP TÜLANİLERİ (DOUBLE BOTTOM GIRDERS)

1.1. Tülani Tanımı ve Amacı

Boy yönünde giden, dip tank üst ve alt sacı arasında taşıyıcılık ve mukavemet görevini üstlenen yapı elemanlarıdır. Kullanıldığı yere göre (merkez, yan iç) çeşitli malzemelerden (sac, “T, L” profil, Hollanda profilinden “HP”) oluşur.

1.2. Çift Dip Tülani Çeşitleri

1.2.1. Merkez İç Tülani (Centre Girder)

Merkez iç tülani, merkezdeki omurga sacının mukavemetini ve taşımacılığını üstlenir.

Merkez iç tülani, geminin kıç kısmından baş kısmına giderek gemi ana iskeletini oluşturur ve kılavuzluğunu yapar.

Resim 1.1: Double bottom tülanileri

Tülani (HP)

Stifne

Merkez İç

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

1.2.2. Yan İç Tülani (Side Girder)

Gemilerin yan bloklarına yakın tanklarda mukavemeti artırma özelliğini taşımaktadır.

Merkez iç tülani ile yan iç tülaniler arasına belirli aralıklarla Hollanda profilinden oluşan tülaniler atılarak dip sacı ve döşekler ile bağlantı oluşturulur. Böylece gemi double bottom tanklarının mukavemeti artar.

Resim 1.2: Double bottom tülanilerinin destek elemanlarıyla bağlantıları

Resim 1.3: Double bottom döşek ve tülanilerin bağlantıları

Yan İç Tülani

Tülani (HP) Braket

Stifner

Yan İç Tülani

Merkez Tülani

Şekil 1.1: Double bottom tülanilerinin ve döşeklerin izometrik çizimi

Şekil 1.1’de double bottom bloğunun montaj şekli, izometrik olarak çizilmiştir. Bu resimde tank üst sacı (tank top) alta getirilmiştir. Montaj bittikten sonra blok, ters çevrilerek blok seksiyonlarının montajı yapılacaktır.

Şekilde tülaniler, döşekler (dolu,boş) stifnerler ve braketlerin bağlantıları gösterilmiştir. Aşağıdaki şekilde ise tülanilere ait detay resimleri verilmiştir.

Şekil 1.2’de ise double bottom tankının resimde gösterilişi, tülanilerin numaraları, malzeme ölçüleri ve merkez tülaniden (center line girder) uzaklıkları verilmiştir. Bu şekil üzerinde bulunan bazı sembollerin açıklaması, aşağıda verilmiştir.

1606 poz nu.lı sacın kalınlığı 15 olup A kalite malzemeden yapılacaktır.

YAN İÇ TÜLANİ (3792)

MERKEZ YAN TÜLANİ (1264) MERKEZ TÜLANİ (C.L.)

HP TÜLANİ (632)

332 poz nu.lı HP linin ölçüleri 140*9 dur.(Bk. “Omurga Ön İmalatı”)

Şekil 1.2: Double bottom tankının resimde gösterilişi

Şekil 1.3: Merkez tülani imalat resmi

Şekil 1.3’te merkezden geçen tülaninin imalat resmi verilmiştir. Poz nu 1205 olan 12 mm kalınlığında ve yüksekliği 1200 mm olan A kalite malzemeden yapılacaktır.

Şekil 1.4: HP tülani imalat resmi

Şekil 1.4’te HP tülaninin imalat resmi verilmiştir. Üst eleman Poz nu 332 olan 140*9 ölçüsündeki HP’den, alt eleman ise 120*8 ölçüsündeki HP’den imal edilecektir. Aralarda ise destek elemanı olan stifnerlerin poz nu.ları verilmiştir.

Şekil 1.5’te merkez yan tülani imalat resmi verilmiştir. Tülaniye destek olacak elemanların Poz nu.ları ve ölçüleri resim üzerinde verilmiştir. Ayrıca bu elemanların kaynak yönleri, resim üzerinde belirtilmiştir.

Şekil 1.5: Merkez yan tülani imalat resmi

Şekil 1.6: Yan iç tülani imalat resmi

Şekil 1.6’da yan iç tülani imalat resmi verilmiştir. Hafifletme delikleri ve tülaniye destek olacak elemanların Poz nu.ları ve ölçüleri resim üzerinde verilmiştir. Ayrıca bu elemanların kaynak yönleri resim üzerinde belirtilmiştir.

1.3. Çift Dip Tülani Standartları

1.3.1. Merkez İç Tülani Standartları

Gemi ortasında 0,7 L içerisinde merkez iç tülani kalınlığı aşağıdakinden az olamaz:

t = 0,07 L + 5,5 [mm]

0,7 L gemi ortası içinde, alın laması kesit alanı aşağıdakinden az olamaz:

Af = 0,7 L + 12 [cm²]

Nihayetlere doğru, merkez iç tülani levha kalınlığı ve alın laması kesit alanı % 10 azaltılabilir. Hafifletme deliklerinden kaçınılmalıdır.

1.3.2. Yan İç Tülani Standartları

Gemi ortası 0,7L içerisinde yan iç tülani levha kalınlığı aşağıdakinden az olamaz:

t = 0,04L + 5,0 [mm]

Gemi ortası 0,7L içerisinde alın laması kesit alanı aşağıdakinden az olamaz:

Af = 0,2L + 6,0 [cm²]

Sonlara doğru iç tülani levha kalınlığı ve alın laması kesit alanı %10 azaltılabilir.

UYGULAMA FAALİYETİ

 Sac kalınlığını ve diğer ölçüleri öğretmeninizden alınız.

 İmalat resmindeki markalama çizgileri, sadece markalanacaktır.

İşlem Basamakları Öneriler

 Verilen iş resmini okuyarak markalama yapınız.

 İşe başlamadan önce bütün güvenlik önlemlerinizi alınız. “Ölçme Kontrol ve Markalama” modülünü inceleyiniz.

 Markalanan malzemeyi ölçüsünde kesme yapınız.

 Öğretmeninizin önereceği kesme tekniğini uygulayınız.

 Kesilen malzemeyi firelerden ayıklayınız.  Kesilen malzemeleri ayıklarken kesici takımlarda iş güvenliği kurallarına uyunuz.

 Firelerden ayıklanmış malzemenin

çapaklarını taşlayınız.  Spiral taş motorunu kullanınız.

 Hafifletme deliklerini açınız.  Matkap delik delme işlemini yaparken gerekli iş güvenliğinizi alınız.

 Kaynak ağızlarını açınız.  “Dikiş Çekme” modülünü inceleyiniz.

 Yapılan işi kontrol ediniz.  Öğretmeninize kontrol ettiriniz.

Markalama çizgisi m

h

m m

L

UYGULAMA FAALİYETİ

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz.

Gerçekleşme düzeyine göre “evet- hayır” seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1 Çalışmaya başlamadan önce güvenlik tedbirlerini aldınız mı? ( ) ( ) 2 Kesme yaparken eldiven, iş ayakkabısı, gözlük ve önlük

giydiniz mi? ( ) ( )

3 Verilen iş resmini okuyarak markalama yaptınız mı? ( ) ( )

4 Parçaya mastar bağladınız mı? ( ) ( )

5 Markalanan malzemeyi ölçüsünde kesme yaptınız mı? ( ) ( )

6 Kesme sırasında gaz hortumlarını korudunuz mu? ( ) ( )

7 Kesme işleminden sonra üfleci kurallara uygun kapatıp

güvenli bir yere koydunuz mu? ( ) ( )

8 Kesilen parçayı fireden ayıkladınız mı? ( ) ( )

9 Fireden ayrılan parçanın çapaklarını taşlayarak aldınız mı? ( ) ( )

10 Kaynak ağzı açtınız mı? ( ) ( )

11 Kesilen parçayı kontrol ettiniz mi? ( ) ( )

12 Yapılan işi kontrol ettiniz mi? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme ölçütlerine göre “hayır” cevabınız var ise öğretmeninize danışarak modülün ilgili konularını tekrar ederek eksikliklerinizi gideriniz. Tüm cevaplarınız “evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

Bu faaliyet sonunda gerekli koşullar sağlandığında istenilen standartlarda güverte tülanisi imalatını yapabileceksiniz.

 Çeşitli gemi resimlerini inceleyiniz.

 Gemilerdeki üst güverteye destek veren elemanları araştırınız.

2. GÜVERTE TÜLANİSİ

2.1. Güverte Tülanisi Tanımı

Birçok gemide kemereler, güverteyi alttan desteklerken özellikle tanker tipi gemilerde kemereler yük tanklarının hacmini azaltmamak için güverte üzerinden gider. Diğer gemi türlerinde ise güverte altından güverte üstüne destek veren eleman yapısındadır.

Resim 2.1: Güverte üstü tülanileri

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Şekil 2.1: Güverte altı tülanileri

C

2.2. Güverte Altı Tülanisi Standartları

 Güverte altı tülanilerinin web yükseklikleri: H> 1,5*h ve H>L/25 (L=tülaninin mesnetsiz uzunluğu)

 Web kalınlığı gerektiğinden fazla olmamalıdır, max. kesme kuvvetleri tahmin edilerek seçim yapılamalıdır.

 Kaynak delikleri, tülanilere H yüksekliğinden daha yakın olmamalıdır.

 Tülanilerin mesnet uzunluğu 7 m’yi geçmemelidir.

 Tülanilerin yerleştirilmesi, kemerelerin mesnet aralıklarından gemi boyunca mümkün olduğu kadar eşit olacak şekilde yapılmalıdır.

 Tülanilerin bitimi, boyuna perdeler veya yine başka tülanilerle birleştirilerek yapılmalıdır.

 Tülaniler, dış kaplamaya kadar uzatılmalıdır.

UYGULAMA FAALİYETİ

 Öğretmeninizden gerekli ölçüleri alınız.

İşlem Basamakları Öneriler

 Verilen iş resmini okuyarak markalama yapınız.

 İşe başlamadan önce bütün güvenlik önlemlerinizi alınız. “Ölçme Kontrol ve Markalama” modülünü inceleyiniz.

 Markalanan malzemeleri, ölçülerin de kesme yapınız.

 Kesme yaparken kullanacağınız tekniği öğretmeninize danışınız.

 Firelerden ayıklanmış malzemenin

çapaklarını taşlayınız.  Spiral taş motorunu kullanınız.

 Kaynak ağızlarını açınız.  “Dikiş Çekme” modülünü inceleyiniz.

 1 nu.lı parça ile 2 nu.lı parçayı kaynatınız.

 Makinenin kaynak amperine dikkat ediniz.

 Yapılan işi kontrol ediniz.  Öğretmeninize kontrol ettiriniz.

2 1

a s

b

s

L

UYGULAMA FAALİYETİ

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz.

Gerçekleşme düzeyine göre “evet- hayır” seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1 Çalışmaya başlamadan önce güvenlik tedbirlerini aldınız mı? ( ) ( ) 2 Kesme yaparken eldiven, iş ayakkabısı, gözlük ve önlük

giydiniz mi? ( ) ( )

3 Verilen iş resmini okuyarak markalama yaptınız mı? ( ) ( )

4 Parçaya mastar bağladınız mı? ( ) ( )

5 Markalanan malzemeyi ölçüsünde kesme yaptınız mı? ( ) ( )

6 Kesme sırasında gaz hortumlarını korudunuz mu? ( ) ( )

7 Kesme işleminden sonra üfleci, kurallara uygun kapatıp

güvenli bir yere koydunuz mu? ( ) ( )

8 Kesilen parçayı fireden ayıkladınız mı? ( ) ( )

9 Fireden ayrılan parçanın çapaklarını taşlayarak aldınız mı? ( ) ( )

10 Kaynak ağzı açtınız mı? ( ) ( )

11 Kesilen parçayı kontrol ettiniz mi? ( ) ( )

12 Yapılan işi kontrol ettiniz mi? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme ölçütlerine göre “hayır” cevabınız var ise öğretmenize danışarak modülün ilgili konularını tekrar ederek eksikliklerinizi gideriniz. Tüm cevaplarınız “evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

MODÜL DEĞERLENDİRME

Tülani ön imalatı faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için kendinizi kontrol listesine göre değerlendiriniz. Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki modüle geçebilirsiniz.

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

Markalanan malzemeyi ölçüsünde kestiniz mi? ( ) ( )

Malzemenin çapaklarını taşladınız mı? ( ) ( )

Normal ve merkez tülanide elemanların geleceği markalama

çizgilerini çizdiniz mi? ( ) ( )

Kaynak ağızlarını açtınız mı? ( ) ( )

Güverte tülanisindeki elemanların geleceği markalama çizgilerini

çizdiniz mi? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz.

Bütün cevaplarınız “evet” ise modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

 Gemi İnşaa Internet Siteleri

 Türk Loydu

 Tersaneler

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

KAYNAKÇA

 ÖZALP Teoman, Gemi Yapısı ve Elemanları, İstanbul, 1977.

 ÜLGEN Ümit, Can SEVİLAY, Gemi İnşaatı–1, 2003.

 ERDEM Ahmet, Gemi Teorisi, Milli Eğitim Basımevi-İstanbul, 2003,

 ÖZÜRÜN Rafet, Pratik Çelik Tekne Yapımı Ders Notları, 1998.

 YURDAGÜL Atilla, Yayınlanmamış Gemi İnşa Ders Notları, 1999.

 VURAL Bünyamin, Yayınlanmamış Gemi İnşa Çizim Notları, 2006.

KAYNAKÇA