122
Ülkemizde kardiyak rehabilitasyon
Cardiac rehabilitation in our country
Ülkemizde 1970’li y›llarda koroner bak›m ünitelerinin
kurul-mas› ile miyokard infarktüsü geçiren hastalarda yatak
istirahati-nin olumsuz etkileriistirahati-nin önlenmesini ve hastalar›n aktif yaflama
kontrollü olarak dönmelerini sa¤layan erken mobilizasyon ve
re-habilitasyon programlar› ifllerlik kazanm›flt›r (1). O y›llarda
bu-nunla da s›n›rl› kalmay›p, infarktüs sonras› iki ay›n› dolduran
has-talara oksijen tüketimlerinin direkt yöntemle ölçüldü¤ü egzersiz
testleri uygulanarak, hastalar Faz III Kardiyak rehabilitasyon
program›na al›nm›fllard›r (1,2). Rehabilitasyon program›n›n
has-talar üzerindeki olumlu etkileri kontrol grubuyla
karfl›laflt›r›ld›¤›n-da sonuçlar flafl›rt›c› düzeyde anlaml› bulunmufltur (1,2). Bin
do-kuz yüz seksenli y›llar›n bafl›nda da gerek Faz I gerekse Faz III
çal›flmalar›na olan ilgi sürmüfl (3-8), sonraki y›llarda ülkemizde
öncelikle koroner baypas cerrahisinin ve daha sonralar› da
per-kutan intrakoroner giriflimlerin yayg›nlaflmas› nedeniyle
rehabi-litasyon çal›flmalar› daha geri planda kalm›flt›r. Yine de klinik
uy-gulamalar azalmakla beraber rehabilitasyon çal›flmalar› sürmüfl,
koroner arter hastalar›nda risk faktörlerinin s›kl›¤›n›n
belirlen-mesi (9,10) ve bunlar›n öneri programlar› verilerek izlenbelirlen-mesi ile
ilgili çal›flmalar devam etmifltir (11,12). Son y›llarda ülkemizde
in-vazif giriflimler sonras› Faz III çal›flmalar› da yap›lm›flt›r (13-15).
Çiftçi ve ark.’›, koroner arter cerrahisi geçiren ve Faz II
kar-diyak rehabilitasyon program›na al›nan hastalardaki de¤iflimi
ir-deleyen “Koroner Baypas Geçiren Olgularda Faz II Kardiyak
Re-habilitasyon Program›n›n Etkileri” bafll›kl› makaleleriyle
ülkemiz-de kardiyak rehabilitasyonu tekrar günülkemiz-deme tafl›m›fllard›r (16).
Yazarlar, koroner arter cerrahisi geçiren ve Faz II kardiyak
reha-bilitasyon program›na al›nan hastalardaki de¤iflimi irdeleyen
ça-l›flmalar›nda, hastalar›n egzersiz kapasitelerinde h›zl› olarak
dü-zelmenin oldu¤unu, total-kolesterol, LDL-kolesterol, trigliserid
seviyelerinde anlaml› azalma görüldü¤ünü belirtmifllerdir (16).
Bu sonuçlar, yurt içinde yap›lan Faz III çal›flmalar›n›n (1,13-15)
ve yurt d›fl›nda yap›lan Faz II çal›flmalar›n›n sonuçlar› ile
uyum-ludur (17). Önceki y›llarda yap›lan çal›flmalarda oldu¤u gibi (18),
bu çal›flmada da erken dönemde yap›lan bir çal›flma olmas›na
ra¤men hiçbir komplikasyon görülmemesi bu yaklafl›mlar›n iyi
bir ekip oluflturuldu¤unda koroner arter hastalar›nda her zaman
güvenle tercih edilebilece¤ini göstermektedir. Hastalar›n aktif
yaflama daha çabuk dönmelerini sa¤layan ve yaflam kalitelerini
art›ran bu çal›flmadan dolay› yazarlar› kutluyorum. Bu çal›flma
Faz II çal›flmas› olarak ülkemizde yap›lan ilk çal›flma olmas›
aç›-s›ndan de¤er tafl›maktad›r. Ancak yazarlar›n da belirtti¤i gibi,
çal›flman›n kontrol grubunun olmay›fl›n› önemli bir eksiklik olarak
görüyorum. Yazarlar›n ileride çal›flmalar›n› gelece¤e tafl›rken bu
eksikli¤i gidermelerinin daha iyi olaca¤› düflüncesindeyim.
Yazarlar›n (16), “‹kincil korunmada çok önemli oldu¤unu
dü-flündü¤ümüz rehabilitasyon programlar›n›n kardiyolojide yeterli
ölçüde uygulanmad›¤› düflüncesindeyiz” görüflüne kesinlikle
ka-t›l›yorum. Etki ve yararlar› hem klinik hem objektif bulgularla
y›l-lar önce gösterilmifl olan ve günümüzde de koroner arter
hasta-l›¤›nda koruyucu özelli¤i ve yeri tart›fl›lmaz olan (19,20) kardiyak
rehabilitasyon çal›flmalar›na ülkemizde ilginin neden az oldu¤u
anlafl›lamamaktad›r.
H.Nilgün Gürses
‹stanbul Üniversitesi, Kardiyoloji Enstitüsü
Kardiyopulmoner Rehabilitasyon Bölümü
Haseki, ‹stanbul, Türkiye
Kaynaklar
1. Gürses HN. Myokard infarktüsü sonras› egzersiz program› uygula-nan hastalar ile sedanter kalanlar aras›nda karfl›laflt›rmal› bir ça-l›flma.Ankara: Hacettepe Üniv. 1977.
2. Gürses NH, Durusoy F. Egzersizde kardiyovasküler sistemde mey-dana gelen de¤ifliklerle normal kiflilerde ve koroner kalp hastala-r›nda egzersiz e¤itiminin bu sisteme etkileri. Fizyoterapi Rehabili-tasyon 1979; 2: 20-7.
3. Gürses NH, Durusoy F. Myokard infarktüsünde rehabilitasyon. Fiz-yoterapi Rehabilitasyon 1980; 3: 67-77.
4. Gürses NH, Y›ld›z A, Özker R, Ar›kan H, Hasçelik Z. Egzersiz e¤itimi uygulanan miyokard infarktüslü hastalarda elektrokardiyografi de-¤iflikleri. Fizyoterapi Rehabilitasyon 1982; 3: 225-31.
5. Sarpel AS. Myokard infarktüsünden sonra akut ve subakut devre-de erken mobilizasyon program› uygulanan ve uygulanmayan has-talar aras›ndaki kronik devre farklar›n›n karfl›laflt›r›lmas›. Ankara: Hacettepe Üniv.1983.
6. Gürses NH, Durusoy F. Komplikasyonlu ve komplikasyonsuz akut myokard infarktüsünde rehabilitasyon. Spor Hekimli¤i Dergisi 1984; 19: 49-60.
7. Gürses NH, Türker K, Andaç O. Myokard infarktüslü hastalarda kardiyak rehabilitasyonun hastalar›n nöromuskuler koordinasyo-nuna etkisi. Spor Hekimli¤i Dergisi 1985; 20: 41-8.
8. Ergun N, Ar›kan H, Karamehmeto¤lu A. 500 Myokard infarktüslü hastan›n erken dönem rehabilitasyonu. BEVG 1989; 1: 32-9. 9. Onat A, fienocak M, Örnek E ve ark. Türkiye’de eriflkinlerde kalp
hastal›¤› ve risk faktörleri s›kl›¤› taramas›: 5. Hipertansiyon ve siga-ra içimi. Türk Kardiyol Dern Arfl 1991;19:169-77.
10. Onat A, fiurdum-Avc› G, fienocak M, ve ark. Türkiye’de eriflkinler-de kalp hastal›¤› ve risk faktörleri s›kl›¤› taramas›: 6. Diyabet ve obesite Türk Kardiyol Dern Arfl 1991;19:178-85.
11. Ziyaettin M. Myokard infarktüsü sonras› ifle dönüfl süresi ve etkile-yen faktörlerin araflt›r›lmas›. ‹stanbul: ‹stanbul Üniv. Kardiyoloji Enstitüsü, 1995.
12. Akdur H, Gürses HN, Ziyaettin M et al. Miyokard infarktüslü
hasta-Yaz›flma adresi : Prof.Dr. H.Nilgün Gürses, ‹stanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü, Kardiyopulmoner Rehabilitasyon Bölümü, Haseki-‹stanbul
E-mail: gursesnil@yahoo.com
larda risk faktörü da¤›l›m›: Ev programlar›n›n de¤iflebilir faktörlere olan etkisi. T Klinik Kardiyoloji 1997; 10:53-9.
13. Kunduracilar Z. Koroner baypas cerrahisinde egzersiz e¤itiminin etkileri. Ankara: Hacettepe Üniv. 1991.
14. Demir R, Gürses HN, Ozy›lmaz S et al. The effect of exercise tra-ining on cardiopulmonary parameters after percutaneous translu-minal coronary angioplasty. 17th Asia Pacific Congress on Dise-ases of the Chest; 2003; Aug 29-Sep 1; Istanbul, Turkey; P.141. 15. Ozy›lmaz S, Gürses H, Demir R, Muammar K, Gurmen T. The effect
of exercise training on cardiopulmonary parameters after coro-nary artery bypass surgery. 17th Asia Pacific Congress on Dise-ases of the Chest; 2003; Aug 29-Sep 1; Istanbul, Turkey; 95 16. Çiftçi Ç, Duman BS, Ça¤atay P, Demiro¤lu C, Aytekin V. Koroner
baypas geçiren olgularda faz II kardiyak rehabilitasyon program›-n›n etkileri. Anadolu Kardiyol Derg 2005; 5; 116-21.
17. Gysan DB, Heinzler R, Schmidt K. Outcome of a four-week
ambu-latory cardiac rehabilitation (phase II) on cardiovascular risk fac-tors, physical fitness and occupational reintegration in patients af-ter myocardial infarct, dilatation treatment and heart operation. Herz 1999; 24 (Suppl 1): 44-56.
18. Franklin BA, Bonzheim K, Gordon S, Timmis GC. Safety of medically supervised out-patient cardiac rehabilitation exercise therapy: a 16- year follow-up. Chest 1998;114: 902-6.
19. Miller TD, Balady GJ, Fletcher GF. Exercise and its role in the pre-vention and rehabilitation of cardiovascular disease. Ann Behav Med 1997; 19: 220-9.
20. Giannuzzi P, Mezzani A, Saner H, et al. Physical activity for primary and secondary prevention. Position paper of the Working Group on Cardiac Rehabilitation and Exercise Physiology of the Europe-an Society of Cardiology. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2003; 10: 319-27.
Anadolu Kardiyol Derg
