Yazılım Geliştirme Dış Kaynak Alımlarında Startup Firmalar İçin Yeni Bir Satın Alma Modeli
Selin Çalışkan1, Özlem Özenç1, Şerife Çağla Özgöç2, Okan Horuz2 1,2 Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş, İstanbul, Türkiye
{caliskan.selin, ozlem.yaman, serife.ozgoc, okan.horuz} @turkcell.com.tr
Özet. Bu bildiride, Türkiye’de dijital telekomünikasyon şirketi olarak faaliyet göstermekte olan ve aynı zamanda “yerlilik ve millilik” kavramını tüm fonksiyonlarında ön planda tutan bir şirketin, teknoloji geliştirme alanında çalışmalar yapan Startup’lara somut faydalar sağlayabilmek için kurguladığı bir yazılım geliştirme dış kaynak satın alma modelinden bahsedilecektir. Bu modelin şirketin alım süreçlerinde ne gibi farklılıklar yarattığına ve bu süreçlerde rol oynayan tüm paydaşların iş yapış şekillerindeki Startup odaklılık dönüşümüne değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Yazılım Dış Kaynak Satın Alma, Girişimci Firmalar, Startup Ekosistemi, Startup İş Birliği Modeli
A New Buying Model For Startup Companies At Software Development Outsourcing Procurement
Selin Çalışkan1, Özlem Özenç1, Şerife Çağla Özgöç2, Okan Horuz2 1,2 Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş, İstanbul, Türkiye
{caliskan.selin, ozlem.yaman, serife.ozgoc, okan.horuz} @turkcell.com.tr
Abstract. In this paper, A digital telecommunication company which is native and national player in Turkey that sets a new software development outsourcing procurement model up to provide Startups working in the field of technology development will be mentioned. The differences that this model creates in the company's procurement processes and the transformation of the Startup focus of all stakeholders involved in the procurement processes will be discussed. Keywords: Software Outsourcing Procurement, Entrepreneurship, Startup Ecosystem, Startup Collaboration Model
1 Giriş
Hızla dijitalleşen dünyada, bilim ve teknolojideki inovasyonların ortaya çıkma ve yayılmalarındaki artışın yanı sıra, yeni teknolojilerin mul-tidisipliner ve kompleks nitelikleri yüzünden, şirketlerin değişen teknolojik süreçlere kendilerini adapte edebilme güçleri azaldı. Henüz olgunlaşma sü-reçlerini tamamlamadan bir diğeri konuşulmaya başlanan yeni teknolojiler, şirketlerin AR-GE faaliyetlerini ve dolayısıyla ülkelerin AR-GE’ye karşı yaklaşımlarını ve kurumların oluşturduğu AR-GE ekosistemlerini değiş-tirdi.[1] Bu teknolojik gelişmelerin hızı ve yoğunluğu, AR-GE faaliyetle-rinde daha dinamik bir ekosistem ihtiyacı doğurdu. Bu noktada, değişime hızla adapte olabilen, daha çevik, belirli alanlara odaklanmış olarak çalışan, daha yenilikçi teknoloji Startup’larının sayısı ve etkinliği giderek arttı. Star-tup kavramı, Türkiye’de hala yeni bir kavram olmakla birlikte, ekosistemin daha somut şekilde desteklenme ihtiyacı devam etmektedir.
Pek çok Startup’ın çözülemeyen bir problem olarak gördüğü “tica-rileşme” sorunsalı, fikirlerinin işletilmesi ve gerçek dünyada değer üretmeye başlaması ile ticari bir karşılık bulabilmektedir. Buna aracılık sağlayabile-cek ve Startup’ların pazara erişebilmelerinde rol oynayacak en önemli aktör
olarak kurumsal şirketler ön plana çıkmaktadır. Finansmanın dışında, Star-tup’lar kendilerini yönlendirebilecek ve gerektiğinde eğitebilecek teknik ka-pasiteye sahip, kendilerine etkili bir profesyonel ilişki ağı sağlayabilecek ve küreselleşme potansiyellerini besleyebilecek kanallara da ihtiyaç duymak-tadırlar. Ticarileşme süreçlerini çok önceden tamamlamış kurumsal şirket-ler, bu konular özelinde bir destek mekanizması oluşturmak ve Startup’ları bir adım daha ileriye taşıyacak iş birliği modelleri kurgulamak konusunda yetkin durumlardırlar.
Diğer yönden bakıldığında, kurumsal şirketlerin teknolojiye hızlı adapte olabilmek, teknolojinin çıktılarını müşteriye katma değerli bir şe-kilde sunabilmek ve bu sayede yeni müşterilere erişebilmek ve en önemlisi rekabetçi pazarlarda mevcut varlıklarını koruyabilmek gibi sebepler, Star-tup’larla iş birlikteliklerinin önünü açmaktadır. Küresel açıdan bakıldığında, pek çok uluslararası şirketin Startup’larla iş birliğine gittiği ve bu şirketlerin diğerlerine oranla daha hızlı bir ivmeyle büyüdüğü gözlemlenmektedir. Bu küresel çaplı deneyimlerle birlikte, şirketler ve Startup’lar arasındaki ilişki her geçen gün daha çok yatırıma değer görülen bir ortaklık haline gelmek-tedir. Zira karşılıklı yarar sağlamaya ve hızlı büyümeye katkı sağlayabilecek bu birleşmeler, her iki tarafa da fayda sağlamanın yanı sıra güçlü iş ortak-lıklarına ve birliktelikten doğacak yeni inovasyonlara imkân sağlayabilmek-tedir.[2]
Bu iş birlikteliklerinin başarılı şekilde yürütülmesi paydaşların do-ğaları gereği oldukça zordur. Kurumsal şirketlerin prosedürlerine ve süreç akışlarına daha sadık olması, bu şirketleri Startup’lardan zaman algısı açı-sından ayırmaktadır. Her iki paydaşın aynı iletişim kanallarını kullanama-ması da birlikte çalışmalarını zorlaştıran unsurlardandır. Bu yüzden kurum-sal şirketlerin Startup’larla çalışması, Türkiye’de henüz riskli bir iş birlikteliği modeli olarak görülmektedir ve riski alamayan şirketler netice-sinde sayıca yetersiz kalmaktadır.
Bu bildiride, Türkiye’de dijital telekomünikasyon şirketi olarak fa-aliyet göstermekte olan ve aynı zamanda “yerlilik ve millilik” kavramını, tüm fonksiyonlarında ön planda tutan bir şirketin, teknoloji geliştirme ala-nında çalışmalar yapan Startup’lara somut faydalar sağlayabilmek için ge-liştirdiği bir yazılım geliştirme dış kaynak satın alma modeline değinilecek-tir. Bu modelin şirketin alım süreçlerinde yarattığı farklılaşmadan ve bu süreçlerde rol oynayan paydaşların iş yapış şekillerindeki Startup odaklılık dönüşümü aktarılacaktır. Son olarak modelin uygulanması sırasında karşı-laşılan temel sorunlardan ve bu sorunların çözümü için geliştirilen çözüm-lerden bahsedilecektir.
2 Yazılım Geliştirme Dış Kaynak Satın Alma Modeli
Türkiye’de dijital telekomünikasyon şirketi olarak faaliyet göster-mekte olan şirketin, yazılım geliştirme birimleri pek çok farklı alanda çalış-malar yapmaktadır. Fakat şirketin hem iç müşteri sayısının fazlalığı, hem de Türkiye’deki Pazar liderliğini elinde bulundurması sonucu dış müşteri sayı-sının fazlalığından kaynaklı olarak, yazılım geliştirme ihtiyaçlarının tama-mını kendi iç kaynakları ile yapması mümkün değildir. Bu yüzden şirket yazılım geliştirme faaliyetlerinin önemli bir kısmını dış kaynakların desteği ile yürütmektedir. Bu yazılım geliştirme alımları, kozmik işlev puanlan-dırma (CFP) metriği ile yapmaktadır. Geliştirilecek yazılım için yapılacak alım, adam/gün ekseninde değil, yazılımın kapsam boyutunun ihale edil-mesi şeklinde yapılmaktadır.[3]
2.1 Startup İş Birlikteliği Modeli Kurgusu
Şirketin yazılım dış kaynak hizmeti almak için ihale ettiği işler kap-sam olarak büyük ve yapısal olarak karmaşık işlerden oluşmaktadır. Bu bağ-lamda, bu işlerin yalnızca tek bir Startup firma ile yürütülmesi, Startup’ların kaynak havuzları ve yönetsel tecrübelerinin yetersizliği yüzünden verimli kabul edilmemektedir. Bunun yanında yazılım birimleri, yalnızca Star-tup’lardan oluşan dış kaynak alımlarına karşı, işin sürekliliğini ve kalitesini tehlikeye atabileceği riski barındırdığı gerekçesi ile direnç gösterebilmekte-dir.
Bu çekinceler sonucunda, yazılım geliştirme dış kaynak satın alma birimi önceden tamamının ihale edildiği işlerin kapsamını %90 ve %10 ola-rak ayırmıştır. Kapsamın %90’ı ticarileşme sürecini tamamlamış ve kurum-sal firmalarla çalışma tecrübesi olan Ana Firma’lara ihale edilirken, %10’luk kısmı “ihale edilmeksizin”, şirketin oluşturduğu Startup havuzun-dan teknik yetkinlikleri sağlayacak şekilde seçilmektedir. Yapılan tekno-park ziyaretleri ve anketler sonucu, firmalar 5 ana kriteri sağlamaları sonu-cunda havuza dahil edilmiştir. Öncelikli olarak bir Teknopark bünyesinde yer almaları, geliştirmekte oldukları bir AR-GE projelerinin olması, firma yaşının 0-5 yaş aralığında olması, çalışan sayısının 15 ve altı olması veson olarak, yıllık cirolarının 1 Milyon Liranın altında olması kriterlerini sağla-yan firmalar, ihale özelinde teknik açıdan değerlendirmeye tabi tutulmakta-dır. En yüksek puanlandırmayı alan Startup’a, Ana Firma ile anlaşılan CFP birim bedelinin en çok %15 fazlası olacak şekilde teklif sunulmaktadır. Star-tup firmanın teklife uygunluğunu iletmesi sonucu, üç paydaştan (Şirket, Ana Firma, Startup) oluşan bir çalışma ekibi oluşturulmaktadır. Bu modelde
“Startup”, hem “Şirket” hem de “Ana Firma” ile birlikte çalışmaktadır. Star-tup yönetsel her türlü konuda ve sağladığı servis seviyesi hedeflerinin kont-rolü konusunda Ana Firma’ya bağlıdır. Fakat ödemelerini doğrudan Şirket tarafından alacağı için direkt olarak Şirket’in bir tedarikçisi konumunda ola-caktır. Ana Firma’dan beklenen, Startup’a mentörlük sağlaması ve Şirket kontrolünde bir çıraklık programı kurulmasıdır. Bu sayede Startup, şirketin direkt tedarikçisi olmanın verdiği referansla iş ağlarını genişletebilecek ve Ana Firma ve Şirket’le birlikte çalışmasının sonucunda kurumsal süreçler ve teknik konularda derinlemesine bilgi ve tecrübe elde edebilecektir. Ek olarak, aylık ürettiği CFP kapsamı doğrultusunda ödeme alacak olan Star-tup, kırılgan nakit akışlarını düzenli olarak besleyebilecektir.
2.2 Startup Odaklı Satın Alma Modeli Adaptasyonu
Yazılım geliştirme dış kaynak satın alması pek çok birime dokunmaktadır. Bu yüzden alım kararındaki bu değişiklik için tüm paydaşlarla toplantı ya-pılmış ve süreçler tekrar tasarlanmıştır. Modelin entegrasyonu sırasında, tüm paydaşların sürekli etkileşimleri ve geri bildirimleri sayesinde, iyileş-tirme alanları anlık olarak takip edilmiş ve modelin optimizasyonu için ge-rekli iyileştirmeler yapılmıştır.
2.1.1 Teknoloji Birimleri
Var olan alım modelinde yapılması düşünülen değişiklik için şirke-tin teknoloji birimlerinde çalışan müdürlerle görüşülerek fikir alışverişi ya-pılmış ve modelin kurgusunda iyileştirmeler yaya-pılmıştır. Bu toplantılarda, şirketin hangi kurumları Startup olarak değerlendireceği netleştirilmiş ve Startup’ların teknik olarak standart bir değerlendirmeye tutulmaları konu-sunda ortak karar alınmıştır.
2.1.2 Teknoparklar
Geçiş sürecinde Türkiye’de yer alan tüm teknoparklara çeşitli an-ketler yollanmış ve genel başvurular toplanmıştır. Uzaktan erişimin dışında, başta İstanbul’daki teknoparklar olmak üzere, Ankara’da ve çeşitli illerde yer alan teknoparkların yönetimleri ziyaret edilmiş ve iş birlikteliği modeli hakkında görüşler alınmıştır. Hem anketler, hem de yapılan ziyaretler so-nucu gelen başvurular, şirketin belirlediği Startup olma koşulunu sağlaması doğrultusunda birebirde tekrar görüşülerek şirketin Startup havuzuna eklen-miştir.
2.1.3 Denetim
Satın alma süreçlerini denetleyen ekiplerin görüşlerine başvurula-rak, şirketin iç dinamikleri ile çatışmayacak bir model olduğu konusunda mutabakata varılmıştır.
2.1.4 Teknoloji Süreç Geliştirme Ekibi
Teknoloji birimlerinin iş süreçleri ile ilgilenen birimlerle birlikte, alımı yapılacak hizmetlerin teknik şartname taslakları, Startup modelini kapsayacak şekilde tekrar düzenlenmiş ve ilgili tüm birimlere gönderilmiş-tir. Bu sayede iş birlikteliği modeli, ilgili tüm yazılım birimlere resmi olarak duyurulmuştur. Bunun dışında satın alma birimlerinin kullandığı sipariş ek-ranları ve sözleşme ekek-ranlarına Startup seçeneği eklenmiştir. Bu sayede Şir-ket, Startup’lar için de aylık ve yıllık raporlara ulaşabilecek ve Startup he-deflerinin konumlandırılmasını daha sağlıklı yapabilecektir.
2.1.5 Hukuk
Şirket ve Ana Firma’dan oluşan çift taraflı sözleşmeler, Startup fir-maların haklarını da içerecek ve koruyacak şekilde, üç taraflı sözleşmeler olarak tekrar düzenlenmiştir.
3 Sonuç
Mayıs 2019 itibariyle aktif bir şekilde ihalelerde kullanılmaya baş-lanan modelin Startup’lar için somut kazanımı, yalnızca bir ayda 4 farklı teknoparkta yer alan, 5 farklı Startup firma ile doğrudan iş birlikteliği ve bu firmalardan yapılacak, senelik 1,37 Milyon Türk Lirası dış kaynak hizmet anlaşması olmuştur. [Fig.1] Bu model değişikliği ile birlikte, gelen tüm ya-zılım geliştirme dış kaynak talepleri, Startup odaklı olarak değerlendiril-mektedir ve ihale yönetimleri bu şekilde yapılmaktadır.
Modelin uygulandığı ilk 5 ihalede karşılaşılan temel sorun, sözleşme aşamasında mutabakat sürecinin uzaması olarak gözlemlenmiştir. İhale sürecinde firmalarla yapılan teknik görüşmeler esnasında modelin detayları, hem sözel hem de şartname ile aktarılmış olmasına rağmen, hizmet sözleşmesinin imzalanması aşamasında Ana Firma’larla mutabık kalmak zorlayıcı olmuştur. Bu sorunu ortadan kaldırmak adına, ihale öncesinde şartnamelerin imzalı olarak, ilgili satın almacıya gönderilmesi şeklinde bir değişiklik yapılmıştır. Firmaların şartname içinde yer alan Startup modelini içeren maddelere gösterdikleri uyumsuzluklar, ihale sürecinde teknik notlandırmalarına direkt olarak olumsuz etki edecek şekilde dikkate alınmaya başlanmıştır.
Modelin sürekliliği ve şeffaflığı açısında, tek taraflı yarardan ziyade kazan-kazan ilişkisi kurulması amaçlanmaktadır. Bu noktada yalnızca Startup, şirkete ne sağlar sorusu ile değil, Startup’a sunulan değer teklifi nedir, bu işbirliği Startup’ın büyümesine katkı sağlar mı, Startup’ın hızla büyümesi için finansman dışında hangi şirket kaynakları açılabilir, böyle bir iş birliği Startup’ı yavaşlatır mı gibi pek çok sorunun üzerinde durulmaktadır. Cevaplar doğrultusunda model üzerinde iyileştirmeler ve eklemeler her paydaşın yorumu alınarak düzenli olarak yapılmaktadır.
4 Teşekkür
Modelin hayata geçirilmesi ve tanıtılması için katkılarından dolayı Tedarik Zinciri’nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcımız Ali Türk’e, ihale yönetimindeki değişiklik sürecini takibinden ve yönlendirmelerinden dolayı Teknik Dışı Satın Alma Direktörümüz Attila Yunusoğlu’na, Startup havuzu oluşturma konusunda desteklerinden dolayı Tedarik Zinciri Süreç Geliştirme Ekibine ve bu model uygulanarak yapılan ilk pilot ihalemizdeki iş birliğinden dolayı İş Uygulamaları ve Öğrenme Çözümleri Müdürü Selami Bağrıyanık’a teşekkürler.
5 Kaynakça
1. Arslanhan, S: Yeni Teknolojiler ve Startuplar Türkiye Ekonomisi İçin Fırsattır,
http://www.cleanroomnews.org/yeniteknolojiler-ve-Startuplar-turkiye-ekonomisi-icin-firsattir
, erişim tarihi 2018/03/20.2. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: Startuplar Yaklaşım Belgesi, https://www.enerji.gov.tr/file/?path=root%2f1%2fdocuments%2fsayfalar% 2f20190508-20191b.pdf, erişim tarihi 2019/05/08.
3. Deveci, A., Çalışkan, S., Bağrıyanık, S.: Yazılım Geliştirme Hizmetlerinin Satın Alınması için Bir Maliyet Modeli Önerisi. Turkish National Software Engineering Symposium (2018).
