Dünya küresel ısınma raporlarını okurken Pasifik’in küçük cenneti Tuvalu, raporun sonuçlarıyla yüzleşiyor.
Veu Lesa, Tuvalu'da yaşayan 73 yaşında bir köylü. Onun deniz seviyesinin yükseldiğini söyleyen bilimsel raporlara ihtiyacı yok. Kanıt çevresinde zaten. Çocukluğunun sahilleri artık yok oluyor. Önceden ailesini doyuran ekinleri tuzlu su zehirledi. Nisan ayında "kral akıntı" evini taş ve molozlarla doldurduğunda, evini terk etmek zorunda kaldı. Tuvalu için mercan adalar dizisi ve küresel ısınma soyut bir tehlike değil her gün karşı karşıya olduğu bir gerçek.
Büyüklerin derdi!
Denizden yalnızca 4 metre yüksekte olan küçük Güney Pasifik ülkesi birkaç yıl içinde belki artık var olmayacak. Halk şimdiden gidiyor, 4 bin kişi Yeni Zelanda'da yaşıyor. Geri kalan 10 bin 500 kişi de onlara katılmayı planlıyor.
Diğerleri burada kalmaya ve dalgalarla savaşmaya kararlı. Manzara sevimsiz. Ana ada Funafuti'de gelgitlerin ardından yapılan ölçüm deniz seviyesinin yılda 5.6 mm arttığını gösteriyor. Bu rakam BM'ye bağlı Uluslararası İklim
Değişiklikleri Paneli tarafından öngörülen oranın iki katı.
Kriter olabilecek bir eğilimi ortaya çıkarmak için elde yeterli veri yok ancak önümüzdeki yüzyılda deniz seviyesinin yarım metre kadar artacağını gösteren rakamlar alarm veriyor. Tuvalulular, deniz seviyesinden yalnızca bir ila iki metre yüksekte yaşıyorlar.
Funafuti'nin sakin lagünleri her biri sık bitki örtüsüne sahip adacıklarla süslenmişti. Önceden bunların sayıları 7 idi. Şimdi altı tane var. Diğeri 1990'ların sonunda yaşanan hortumların ardından yok oldu. Önce palmiye ağaçları gitti sonra kul ve en son toprak. Geriye kalan, sular çekilince görünen moloz yığını. Bu Tuvalu'nun daha geniş ve kalabalık adalarını nelerin beklediğini gösteren bir minyatür simge.
Küresel ısınmanın tehdit ettiği ülkeler arasında Tuvalu belki de sesini en çok duyuran. Tehlikeyi önceden fark ederek hükümetler dünyayı bu tehlike karşısında uyarmak için lobi faaliyetleri yürüttü. Ülke böylece BM'ye üye oldu. Aradan 6-7 yıl geçmesine rağmen Tuvalular, uluslararası toplumun özellikle de karbondioksit salınımından sorumlu büyük endüstrileşmiş ülkelerin kendilerini umursamadıklarını söylüyor. "Yardım istediğimizde hiç bizi dinlemediler" diyor çevre Departmanı Başkanı Enate Evi, "Dürüst olmak gerekirse onlar sadece kendileri ve ekonomik çıkarları ile ilgileniyorlar. Buradan böyle görünüyor."
Asıl çözüm belli
Tuvalulular kendi kendilerine yardım etmeye çalışıyor. Hatta kendi sera gazı salınımlarını en aza indirmeye bile uğraşıyorlar.
Geleneksel gıdaları olan 'taro'yu tuza dirençli ürünlerle değiştiriyorlar, uzayan susuzlukla başa çıkmak için suyu olabildiğince az kullanıyorlar, evlerini yükseklere yapıyorlar ve kurtarma ekipleri kuruyorlar.
Ama eğer yaşadığınız alan 26 kilometre kare ise yapabilecekleriniz gerçekten sınırlıdır. Nüfusun neredeyse yarısı Funafuti'nin en büyük adası Fongafale'da sıkışmış durumda.
Bu gibi önlemler çok bir şeyi değiştirmeyecek. Kızılhaç görevlisi Pese, "Bizler ışıkları kapatabilir ve çöpleri yeniden kullanılır hale getirebiliriz ama eğer büyük ülkeler gaz salınımını azaltmazsa deniz seviyesi yükselmeye devam edecek" diyor.
Tuvalu’nun son nesli
Funafuti'de ilkokulda çocuklar 6 yaşından itibaren iklim değişikliğini öğreniyorlar. Birçoğu buralardan gitmeyi umut ediyor. "Çünkü benim yurdum suyun altında kalacak ve bana burada yer olmayacak" diye açıklıyor 12 yaşındaki Vaimaila Teitala bunun nedenini.
13 yaşındaki Manuao Taloka ise "Avustralya, Amerika ve İngiltere bizimle ilgilenmiyor çünkü biz çok küçüğüz. Onlar fabrikalarını ve arabalarını korumak istiyor" diyor. Bu çocuklar Tuvalu'de büyüyen son nesil olabilir.
Felaket Koordinatörü Suseo Silo, "İklim değişikliğinin müziğiyle burada karşı karşıyayız ama bunu biz yapmadık. Kimliğimizi, anavatanımızı kaybetmek istemiyoruz" diyerek göçe karşı çıkıyor.
(The Independent'ten kısaltarak çeviren: Özge Kuru) Evrensel Gazetesi 17.07.2007
