DOĞAL EKOSİSTEMLER VE ÖZELLİKLERİ
Doğal koşulların etkisi ile gelişim gösteren, ekolojik
etkileşimlerin çevre faktörlerine doğrudan bağlı olduğu
sistemler doğal ekosistemlerdir. Özelliğini koruyan ve
insan müdahalesi bulunmayan orman veya çayır
sistemleri örnek verilebilir.
EKOSİSTEMLERDE ENERJİ KAVRAMI
Enerji: İş yapabilme gücüdür.
Her türlü yaşam olayı, ancak sistemin kendi dışından enerji almasıyla sürdürülebilir.
Her hangi bir iş, enerjinin bir şekilden diğerine dönmesi sonucu olur. Bir hayvanın yürüyebilmesi, kimyasal enerjinin (vücudundaki besinlerin) mekanik enerjiye (hareket) çevrilmesi ile olur. Bütün enerji dönüşümlerinde en son dönüşüm ısı enerjisidir.
EKOLOJİK DÖNGÜLER
Ekolojik döngülerin meydana geldiği 6 çevresel küre bulunur.
Bunlar;
Kosmosfer:Güneş enerjisi ve yerçekimi kimi etmenlerdir.
Atmosfer:Hava küredir. Yaşamı destekleyen gazları içerir.
Hidrosfer: Su küredir.
Litosfer: Dünyanın katı tabakasıdır(taşküre).
Biyosfer:Ekosistemlerin işlevlerini sürdürdükleri yeryüzü parçasıdır.
• Doğada ekolojik önemi olan maddeler canlılar ve cansız çevre arasında alınıp verilirler.Maddelerin ekosistem içinde bu dolaşımına ekolojik döngüler veya çevirimler denir.
• Çağdaş ekoloji bilimde ekosfer, güneş enerjisi ile işleyen büyük bir makineye benzetilir. Bu makinenin tüm canlılar için önemli başlıca parçaları; karbon, fosfor, azot, su ve oksijen döngüleridir. Tüm bu döngüleri yürüten güç ise güneştir.
YENİLENEBİLİR VE YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI
Yenilenebilir nitelikteki enerji kaynakları belirli sınırlar içinde kendini yenileyebilen veya tüketilmesi mümkün olmayan doğal kaynaklardır.
Ormanlar, balıklar, yaban hayatı stokların korunması prensibine uyulduğu sürece kendi kendilerini yenilerler. Tüm canlı kaynaklar bu gruba dahildir. Toprak ta aşırı ve dikkatsiz kullanım olmadığı sürece bu gruba dahildir.
• Bir doğal kaynak olan su da yenilenebilir nitelikte
kaynaktır. Hidrolojik döngü yoluyla kendi kendini
durmadan yeniler. Ancak geniş çapta erozyon, orman
tahribi ve sulak alanların kurutulması
gibihidrolojik
döngüyü büyük ölçüde etkileyen faaliyetler sonucu yerel
kaynak olarak kullanılan yer altı ve yüzey suları
kullanılamaz olur. Bu durumda su yenilenebilir nitelikte
bir doğal kaynak olarak kalsa bile, suyun kullanımı
kirlenme nedeniyle etkilenmektedir.
Tüketilmesi mümkün olmayan doğal kaynaklar arasında güneş ve rüzgar enerjisi sayılabilir.
Güneş enerjisinin kötü kullanım nedeniyle bozulması veya tüketilmesi mümkün değildir.
Yenilenemez enerji kaynakları grubunda madenler, kömür, petrol, doğalgaz ve linyit sayılabilir.
Milyonlarca yıl boyunca karada gömülerek birikmiş bitki atıklarından kömür ve linyit, deniz dibinde ayrışmadan birikmiş plankton atıklarından da petrol ve doğalgaz oluşmuştur. Oluşumları devam eder ancak kullanım hızıyla oluşumları aynı hızda değildir.
İNSAN YÜZEYE EN YAKIN KÖMÜR YATAKLARINI
YALNIZCA 200 YILDA,
PETROL YATAKLARINI İSE YALNIZCA 50 YILDA
BÜYÜK ÖLÇÜDE
TÜKETMİŞTİR.
• Madenler de yenilenemez nitelikte doğal kaynaklardır. Altın, elmas gibi değerli madenler; Cu, Fe, Hg gibi sanayide kullanılan madenler, fosfatlı kayalar vb. tükenmekte olan kaynaklardır.
