Çocuklarda Temel Yaşam Desteği
Dr.Deniz TEKİN
TYD Yaş Grupları
Yenidoğan: İlk 28 gün (ilk 1 ay)
İnfant: 1-12 ay
Çocuk: 1 yaş – Ergenlik
Erişkin: Ergenlikten itibaren
TYD Basamakları
A (Airway): Havayolunun açılması
B (Breathing): Solunumun sağlanması
C (Circulation): Dolaşımın sağlanması
1. Kazazedenin güvenliğini ve kendi güvenliğini sağla 2. Bilinç kontrolü
3. 112’yi ara
4. Nabız kontrolü
5. Solunumunu kontrol et 6. Göğüs kompresyonu
7. Hava yolunun açılması ve ventilasyon
8. Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) kullanımı 9. Adrenalin ve diğer ilaç uygulamaları
10. Entübasyon
4
YAŞAM DESTEĞİ’nin basamakları
Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla
Sadece gerekli ise çocuğu bir yerden başka bir yere alın (Örn. yangın alanından uzaklaştırma, trafik kazasında yoldaki bebeği kaldırıma alma)
Kurtarıcı için enfeksiyon bulaşma riski çok düşük olmakla birlikte mümkünse
enfeksiyondan koruyucu genel koruma
önlemlerini de alınız (eldiven, biyobariyer vb).
Bilinç Kontrolü
Çocuğa yüksek sesle seslen, cevap yoksa hafifçe dokunarak veya vurarak, bilincini değerlendir
Yaralanma var mı? Boyutu?
Spinal travma şüphesi varsa boyunu hareket ettirme
Eğer birden fazla kişi varsa bir kişi 112’yi aramalı, aynı zamanda boyun omurlarının sabitlenmesi için yardımcı olmalıdır.
Solunum sıkıntısı varsa hava yolunun açıklığını sağla ve en rahat ettiği pozisyonda tut
Solunum yoksa nabız kontrolü ve KPR
Acil Sisteminin Aktive Edilmesi
2 kişi varsa bir kişi KPR’ye başlarken diğeri 112 Acil Sistemine haber vermeli
Tek kişi varlığında
Ani kollaps gözlendi ise önce 112 Acil Sistem aktive edilecek (OED/defibrilatör)
Bilinçsiz halde bulunan çocuklarda ve hipoksiye
bağlı arrest gelişen hastalarda, cep telefonu ile
112 aranırken KPR’ye başlanmalı
Kazazede yanıtsız Yardım için bağır Cep telefonu ile 112 ara
İki dk sonra, 112 ara (aramadıysan), (OED/defibrilatör) OED gelince hemen kullan
OED ritim analizi şoklanabilir ritim mi?
Aynı anda nabız kontrolü ve solunumu değerlendir (solunum yok, gasping )
(maks 10 sn)
Şahit olunmuş ani kardiyak arrest
1 şok ver
Hemen KPR başla (2dk) İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam
Solunum anormal ve nabız var
Solunum anormal / yok ve nabız yok
evet hayır
• 3-5 sn’de bir solut, 12-20/dk
• Eğer, yeterli oksijen ve ventilasyona rağmen perfüzyon kötü ve nabız ≤ 60/dk ise göğüs kompresyonu başla
• 2 dk’da bir nabız kontrolü, nabız yok KPR
• 2 dk sonunda aramadıysan 112 ara
Kompresyona başla (30:2, İkinci kişi gelince 15:2)
KPR devam (2 dk) 2 dk’da bir ritim kontrolü
İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar Alan güvenliğini sağla
Henüz aramadıysan 112 ara Kazazedeyi gözle
Solunum normal ve nabız var
Tek Kurtarıcı TYD 2015
112 ara, OED ayarla
Kazazede yanıtsız Yardım için bağır
İlk kurtarıcı kazazedenin yanında kalır İkinci kurtarıcı 112-OED-acil ekipman sağlar
İki dk sonra, 112 ara (aramadıysan), (OED/defibrilatör) OED gelince hemen kullan
Ritim kontrolü şoklanabilir ritim mi?
Tek kurtarıcı 30/2 göğüs kompresyonu ve solunum başla
1 şok ver
Hemen KPR başla (2dk) İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam
Solunum anormal ve nabız var
Solunum anormal / yok ve nabız yok
evet hayır
İkinci kurtarıcı gelince 15/2 olacak şekilde devam et
KPR devam (2 dk) 2 dk’da bir ritim kontrolü
İleri yaşam desteğine ulaşıncaya kadar devam Alan güvenliğini sağla
112 gelene dek gözleme devam et
İki Kurtarıcı TYD 2015
Aynı anda nabız kontrolü ve solunumu değerlendir (solunum yok, gasping )
(maks 10 sn)
• 3-5 sn’de bir solut, 12-20/dk
• Eğer, yeterli oksijen ve ventilasyona rağmen perfüzyon kötü ve nabız ≤ 60/dk ise göğüs kompresyonu başla
• 2 dk’da bir nabız kontrolü, nabız yok KPR
• 2 dk sonunda aramadıysan 112 ara
Telefonla 112 arandığında aşağıdaki bilgilerin verilmesi faydalı olacaktır
Olay yerinin adresi
Olayın niteliği (trafik kazası, yangın vs)
Çocukların sayısı
Çocuk/Çocukların durumu
Yaptığınız yardım hakkında bilgi
112 Acil Sisteminin istediği diğer bilgiler
Rahatlatma Pozisyonu
Solunumu var ve yeterli
Hava yolunun açıklığını idame ettirmek
Aspirasyon riskini azaltmak
Servikal vertebra stabilitesini sağlamak
Çıkıntılı kemiklere ve sinirlere olan basıyı önlemek
Çocuğun solunumunu ve rengini gözlemek
Çocuğa müdahale
yapılabilmesini sağlamak
Spinal Travma şüphesi ?
Eğer kafa veya boyunda travma şüphesi varsa boyun bölgesi sabitlenerek sırt üstü
pozisyonunda tutulmalıdır
Hava yolunun açılması
Sert ve düz bir zemine, sırt üstü yatırıldıktan sonra havayolu açılır
•
Havayolunu rahatlatma pozisyonu (koklama pozisyonu)
•
Baş geri-çene yukarı manevrası
•
Servikal travma şüphesi varsa çene itme
manevrası
Havayolunun açılması
(Havayolunu rahatlatma pozisyonu)
< 2 yaş (süt çocuğu)
Oksipal çıkıntı boynun
fleksiyonuna neden olur, bu da havayolunu tıkayabilir.
Omuzun altına bir havlu
konularak hava yolu açıklığı
sağlanır
Havayolunun açılması
(Havayolunu rahatlatma pozisyonu)
> 2 yaş (çocuk)
Boynun fleksiyonu
havayolunu tıkayabilir.
Başın altına bir havlu
konularak hava yolu açıklığı
sağlanır.
Havayolunun açılması
(Baş geri-Çene yukarı manevrası)
Tek el ile çene hafifçe kaldırılır, diğer el ile alın
geriye doğru itilir
Havayolunun açılması
(Çene itme manevrası-Servikal travma şüphesi varsa)
Eller yüzün her iki yanına yerleştirilir ve çene,
parmaklar ile çene
açısından yukarı doğru itilir
Bu manevra ile çene ve dil ileri doğru kayar ve
boyunda harekete neden
olmadan havayolu açılır
Çene itme manevrası
Bilinçsiz halde bulunan travmalı hastalarda öncelikle havayolu açıklığı sağlanmalı
“Çene itme” manevrası havayolu açıklığını
sağlamada yetersiz kalıyorsa hafif ekstansiyon uygulanarak “Baş geri Çene yukarı” manevrası yapılabilir
İki kişi varsa bir kişi servikal bölgeyi
sabitlemelidir
Solunumun değerlendirilmesi
Solunum desteği başlanacak durumlar
Hasta bilinçsiz
Solunum eforu yok
İç çekme hareketi (gasping) yapıyorsa
Nabız > 60/dk, solunum yetersizse;
12-20 solunum/dk (her 3-5 sn’de bir solunum), her 2 dk’da bir nabız
kontrolü
Solunum Desteği
Göğsü kaldıracak tidal volümü oluşturacak güçte olmalı
Her nefes verme yaklaşık 1 sn sürmeli
Solutma yaptırdıktan sonra yükselen göğsün yeniden eski haline gelmesine izin verilmeli
Aşırı solutmadan kaçınılmalı
Solutma hızı
Dolaşımı yeterli ise (nabız > 60/dk)
Süt çocuğu ve çocuklarda
12-20 solunum/dk (yaklaşık 3-5 saniyede bir),
Erişkinlerde ise
10-12 solunum/dk (yaklaşık 5-6 saniyede bir)
Sağlık personelinin müdahale ettiği,
“entübasyon yapılan” her yaş grubunda
10 solunum/dk (yaklaşık her 6 saniyede bir)
Solutma ( Süt Çocuğunda (infant) )
Uygulayıcının ağzı, çocuğun ağız ve burnunu kapsayacak şekilde yerleştirilir,
Eğer ağız ve burun tam kapsanamazsa ağızdan ağıza solutulur.
Solutma ( Bir Yaşın Üzerinde (Çocuk) )
Havayolu açılırken, uygulayıcının ağzı çocuğun ağzını kapsayacak şekilde yerleştirilir,
burun kapatılarak solutulur.
Solutma İşlemi
(Tek Kişi Balon-Maske Uygulaması)
Baş parmak ve işaret parmağı maskeye yerleştirilir
(C şekli)
Diğer 3 parmak ile çene altından tutularak yukarı doğru çekilir
(E şekli)
Solutma İşlemi
(İki kişi ile Balon-Maske Uygulaması)
Bir kişi C-E tekniği ile maskeyi tutarken,
Diğer kişi balon-maske ile solutma işlemini yapar
Göğüs yeterince havalanmıyorsa
Başa yeniden pozisyon ver
Uygunsuz baş-boyun pozisyonu ?
Maskenin yerleşimini kontrol et
Balonu kontrol et
Yabancı cisim açısından değerlendir
Dolaşımın Değerlendirilmesi
Altın standart nabız kontrolüdür
Diğer işaretler:
Solunumun olması
Öksürüğün olması
Uygulayıcının solutmasına tepki göstermesi
Nabız muayenesi-Bir yaşın altında
Üst kolda dirsek ile omuz arasında işaret
parmağı ve orta parmak ile brakiyal arter palpe
edilir
Nabız muayenesi-Bir yaş üstünde
2.-3. parmak ile trakea ile sternokleidomastoid kas arasındaki karotid arter palpe edilir
Sağlık personeli, femoral nabızı da palpe
edebilir
Dolaşımın Değerlendirilmesi
Sağlık çalışanlarının da bebek ve çocuklarda nabız varlığı ya da yokluğunu 10 sn içinde doğru olarak değerlendiremedikleri gösterilmiştir
Bu durumda diğer işaretler daha değerli
Solunumun olması
Öksürüğün olması
Uygulayıcının solutmasına tepki göstermesi
Kalp Masajı
Uyaranlara cevapsız (bilinçsiz)
Solumuyor veya gasping yapıyorsa
10 sn içinde nabız kontrolü ile nabzı palpe edilemezse
Yeterli oksijenizasyon ve ventilasyona rağmen nabız
< 60/dk ise
Kalp masajı başlanır
Süt Çocuklarında (İnfant) Kalp Masajı
İki parmak tekniği
Bir el ile sırt desteklenir iken diğer elin 2-3. parmakları, iki meme başını birleştiren çizginin hemen altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır
Süt Çocuklarında (İnfant) Kalp Masajı
İki baş parmak tekniği
Her iki el sırt ve göğsü kavrayacak şekilde sarılır
Başparmaklar, iki meme başını birleştiren çizginin hemen
altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır
Çocuklarda (> 1 yaş) Kalp Masajı
Vücut boyutuna veya kurtarıcının vücut boyutuna göre tek veya iki elle
El topuğu, iki meme başını
birleştiren çizgi hizasında, orta hatta sternum üstüne yerleştirilir, ksifoide veya kostalara bası
yapılmaz
Sadece kompresyonla KPR
Bebek ve çocuklarda KPR’de ventilasyonun önemli rolü olduğu gösterilmiştir.
Ancak, ventilasyon yapamayan ya da yapmak
istemeyen halktan kurtarıcılar ventilasyon yapmadan sadece kardiyak kompresyon yapabilirler.
Göğüs bası derinliği
Göğüs basılarının etkili olabilmesi için göğüs ön-arka çapının en az 1/3’ü kadar bası
uygulanması
İnfantlarda 4 cm
Çocuklarda 5 cm bası derinliği
Adolesanlarda ise en az 5 cm ancak maksimum 6 cm derinlikte olacak güçte göğüs kompresyonu yapılmalıdır
Kalp masajı/solutma oranı
Çocuklarda
2 veya daha fazla kurtarıcı varsa 15:2
Tek kurtarıcı varsa 30:2
Erişkinlerde ise her iki durumda da 30:2
Kalp masajı/solutma koordinasyonu
Kalp masajı ve solutma yapılan hastalarda mümkün olduğunca kalp masajına ara verilmemeli
Entübe edinceye kadar senkronize
Entübe veya laringeyal maske ile solutulan hastalarda kalp masajı ve solunum birbirinden bağımsız
Kalp masajı: En az 100/dk (100-120)
Solutma: 10 solunum/dak. (her 6 sn’de bir)
Etkili Göğüs Kompresyonu
Göğüs basısı güçlü olmalı
Hızlı, en az 100/dk (100-120)
Kalp masajı ve solutma yapılan hastalarda mümkün olduğunca kompresyona ara verilmemeli
Göğüsün gevşemesine izin verilmeli
Aşırı ventilasyondan kaçınılmalı
Kardiyo-Pulmoner Resusitasyonun Etkinliğini Değerlendirme
Arteriyel nabızların güçlü palpe edilmesi
End tidal CO2 ölçümü:
pEtCO2 sürekli olarak <10-15 mmHg ise göğüs kompresyonları daha etkin yapılmalı ancak aşırı ventilasyondan kaçınılmalıdır
Ani yükselip devamlı yüksek kalması spontan dolaşımın döndüğünün bir işareti olabilir
Çocuklarda Solunum-Dolaşım Desteği
Her döngü
15 veya 30 kalp masajı ve 2 solutma şeklinde
Her döngü
Yaklaşık 9-18 saniye sürmeli ve
Dakikada en az 100 kalp masajı yapılmalı
Eğer kalp hızı 60/dk’ın üzerinde ve solunumu yoksa
Kalp masajı sonlandırılır ve
Solutmaya dakikada 12-20 (her 3-5 sn’de bir) kez olacak şekilde devam edilir.
YABANCI CİSİM ASPİRASYONU
YABANCI CİSİM ASPİRASYONU
Yabancı cisme bağlı ölümlerin %90’ı 5 yaş altında görülür.
Krup ve epiglottit’ten ayırımı yapılmalıdır
Kısmi tıkanma/tam tıkanma ayrımı yapılmalıdır
Yabancı cisim çıkartma manevraları:
< 1 yaş:
Sırt vuruşu
Göğüs vuruşu Bir yaş sonrası:
Abdominal manevra
YABANCI CİSİM ASPİRASYONU
Kendiliğinden öksüren ve solunum çabası olan çocuğa müdahale etme (Kısmi tıkanma !)
Tam tıkanma ! Müdahale et !
•
Öksürük yetersizse•
Sesi kesilirse•
Solunum sıkıntısı artarsa•
Stridor (hırıltı) gelişirse•
Çocuk tepki vermemeye başlarsaSÜT ÇOCUĞUNDA YABANCI CİSİM ÇIKARILMASI
Bir el ile göğüs desteklenerek baş gövdeden daha aşağıya kaydırılır
Diğer elin topuğu ile iki skapula arasına 5 kez vurulur
Cisim çıkmamışsa:
Bebek sırtüstü pozisyona getirilir.
Bir el ile sırt ve baş desteklenerek trandelenburg pozisyonuna getirilir.
Sternum alt yarısına baş yönüne doğru bası yapılarak göğüs kafesi toplam 5 kez sıkıştırılır
Abdominal manevra yapılmamalıdır
BİLİNCİ AÇIK ÇOCUKTA YABANCI CİSİM ÇIKARTILMASI (
HEIMLICH MANEVRASI) Çocuğa ne yapılacağını anlat
Bir eli yumruk yapıp diğer eli üzerine sararak, göbeğin üstü-sternumun altına gelecek şekilde yerleştir.
Yabancı cisim çıkana kadar veya
hastanın bilinci kapanana kadar içeri- yukarı doğru bastırılır.
BİLİNCİ KAPALI ÇOCUKTA YABANCI CİSMİN ÇIKARTILMASI
Parmak körlemesine sokulmamalıdır
Ağızda veya farinkste yabancı cisim görülebiliyorsa, çıkarmaya çalışılır.
Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra tekrar solutulur
BİLİNCİ KAPALI ÇOCUKTA YABANCI CİSMİN ÇIKARTILMASI
Yabancı cisim aspirasyonuna bağlı bilinci kapalı olan çocukta yerde Heimlich manevrası uygulaması
önerilmiyor.
Hastaya direkt 30 göğüs basısı ile başlanılarak KPR uygulanmalıdır
TEMEL YAŞAM DESTEĞİNDE ÖZEL DURUMLAR
Travmada Temel Yaşam Desteği
Suda Boğulmada Temel Yaşam Desteği
Temel Yaşam Desteği
Travma
Hava yolu tıkanıklığı oluşturabilecek ağız içi yabancı cisimler aspire edilmeli
Sağlık çalışanları “çene itme” manevrası ile havayolunu açmalı, başarılı olunamazsa “baş geri çene yukarı”
manevrası yapılmalı
Boyun sabitlenmesi unutulmamalı, servikal boyunluk takılmalı
Hasta sırt tahtasına sabitlenerek taşınmalı
Temel Yaşam Desteği
Suda Boğulma
Boğulmanın süresi, suyun ısısı ve KPR’nin etkinliği prognozu belirler
Kurban mümkün olduğunca hızla sudan çıkarılmalı (su içinde solutmaya başlanabilir)
Dalma tipi boğulmalarda boyunu sabitlemeli
Sudan çıkarılınca hemen KPR başlanılmalı
Tek kişi ise 5 siklus KPR (2 dak.) sonrası 112’yi aramalı