İŞBİRLİĞİNE DAYALI
ÖĞRENME
İşbirliğine dayalı öğrenme; akranlar arasında, iki ya da daha fazla öğrencinin bir görevi tamamlamak için, ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışmalarını içerir (Donnel, Rocklin, Hythecker, Young, 1987).
Öğrencilerin küçük gruplarla
(genellikle 4–6 kişilik) çalıştıkları, grup
yeterliliğinin değişik biçimlerde
ödüllendirildiği öğretme yöntemlerini
içerir (Slavin,1998).
Her grup çalışması işbirlikli
öğrenmeyi temsil etmez. Bir grup
çalışmasının işbirlikli öğrenme olabilmesi
için gereken koşullar şöyledir;
1.Grup Amaçları: İşbirlikli öğrenmenin etkili
olabilmesi için öğrenciler bir grup amacı
doğrultusunda çalışmalıdırlar. İşbirlikli gruplar
tanınmak, derece almak, ödül kazanmak ya da
grup süreci ile ilgili diğer kazanımları elde etmek
için ortak çaba göstermelidirler (Slavin, 1987).
2.Bireysel Sorumluluk: İşbirliğine dayalı öğrenme gruplarının en önemli amacı, her üyesinin bilgi beceri ve davranış bakımından güçlü bireyler olmasını ve potansiyeli ölçüsünde grubun amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunmasını sağlamaktadır. Bu amacın gerçekleşebilmesi için grup üyelerinin her biri, kendisine düşen görevi en iyi şekilde yerine getirmek sorumluluğu ile yükümlüdür. Her üye, hiçbir şey yapmaksızın gruptaki diğerlerinin başarısına ortak olamayacağının bilincinde olmalıdır.
Öğretmen bireysel sorumluluğu kazandırmak için üyelerin
her birinin performansını ayrı ayrı değerlendirilip sonucu
birey ve tüm grupla paylaşmalıdır. Öğretmen ayrıca,
grupları çalışma halindeyken gözlemleyip her üyenin
katkılarını kaydederek, tesadüfi olarak seçtiği üyelere
sorular sorarak, grubunun ya da kendisinin çalışmasını
özetlemesini ve öğrendiklerini tüm sınıfla paylaşmasını
isteyerek öğrencilerin bireysel sorumluluklarının
gelişmesine katkıda bulunmalıdır
3.Karma (Hetorejen) Gruplama:
Gruplar, başarı, yetenek ve diğer
değişkenler (cinsiyet, yaş, etnik köken,
tutum, kişilik özellikleri gibi) açısından
farklı özelliklere sahip öğrencilerden
oluşmalıdır. Örneğin, aynı başarı
düzeyinde olanlar, aynı grupta yer
almamalıdır (Watson,1992; Webb1985).
4.Olumlu Bağımlılık: Johnsonlar ve Holubec olumlu bağımlılığı,
a) gruptaki üyelere, eğer onlar başarılı olamazlarsa sizde başarılı olamazsınız ya da eğer onlar başarılı olursa sizde başarılı olursunuz düşüncesiyle bağımlısınızdır ya da
b) onların çalışması sizin yararınızadır ve sizin
çalışmanızda onların yararınadır şeklinde bir
anlayış olarak tanımlamaktadırlar.
5.Yüz Yüze (Destekleyici) Etkileşim: Bu öğe,
öğrenmenin daha etkili ve verimli şekilde gerçekleşmesi
için grup üyelerinin birbirini cesaretlendirmesi,
desteklemesi ve yardım etmesini ifade eder. Grup üyeleri
karşılaştıkları problemleri nasıl çözdüklerini birbirine
açıklamalı, edindikleri fikirleri grup arkadaşlarıyla
tartışmalı ve bu hususlarda birbirlerini cesaretlendirmeli,
desteklemeli ve yardım etmelidirler. Böylece üyeler
birbirinin başarılarının yükselmesine katkıda bulunmuş
olurlar. Grup üyeleri arasında yüz yüze etkileşimin
artması, üyelerin birbirine karşı sorumluluk duygusunun,
akıl yürütme ve sonuç çıkarma yetilerinin gelişmesini ve
sosyal dayanışmanın artmasını beraberinde getirir. Yüz
yüze etkileşim sayesinde sözel olmayan iletişimin yararları
da öğrenme ortamına taşınmış olur.
6.Toplumsal Beceriler: İşbirliğine dayalı öğrenme çabalarının etkili ve verimli olması, kişiler arası iletişim becerilerinin yanında diğer sosyal becerilerin de kullanılmasını gerektirir. Eğer grup üyeleri birbirini yeterince tanımıyor, birbirine güvenmiyor, birbiriyle etkili iletişim kuramıyor ve birbirine yeterince destek olamıyorsa iş birliğine dayalı öğrenme çabalarından alınacak verim düşer. Bu nedenle öğretmen, sadece ders konularının öğrenilmesinden değil liderlik, başkalarına güven, empatik yaklaşım, uzlaşma ve etkili iletişim becerilerini kazandırmakla da kendisini sorumlu hissetmelidir.
7.Yarışma: İşbirlikli öğrenmede öğrenciler birbirleriyle yarışmazlar.
Öğrenciler arasındaki yarışmadan çok gruplar arasındaki yarışma daha
önemlidir (Demirel, 1991).
8.Grup Sürecinin Değerlendirilmesi: İşbirliğine dayalı öğrenmenin bu
öğesi, bizzat grup üyelerinin, bireysel grup amaçlarını ne düzeyde
gerçekleştirip gerçekleştiremediklerini değerlendirmesini ve birlikte
çalışma becerilerinin geliştirilerek devam ettirilmesini ifade eder. Grup,
üyelerin hangi etkinliğinin yararlı ve hangilerinin yararsız olduğuna,
hangi etkinliklere devam edilmesi, hangilerinin değiştirilmesi gerektiğine
tartışılarak karar verilmelidir. Eğer grup çalışmasının istenilen verimi
sağlaması isteniyorsa -ki asıl amaç bu olmalıdır- grubun birlikte çalışma
becerisi ve verimliliğinin nasıl arttırılacağının değerlendirilmesine de
zaman ayrılmalıdır. Böyle bir değerlendirme grup üyelerinin öğrenme
etkinliğinden maksimum verimi elde etmelerini sağlayacağı gibi, grup
bilincini ve birlikte çalışma alışkanlığını da kazandırır
İşbirliğine dayalı öğrenme grupları Geleneksel öğrenme grupları 1.
Grup üyeleri arasındaki olumlu bağımlılığa dayalıdır. Gruptaki bir çocuk bireysel olarak hedeflerine ancak diğer çocuklar başarılı olursa ulaşabilir
Grupta olumlu bağımlılık gözlenmez.
2.
Heterojen gruplar oluşturulur. Gruplar yetenek, Cinsiyet, ırk, sosyal ve kişilik özellikleri açısından karmadır. Böyle bir sınıflama engelli zayıf öğrencilerin sınıfta bir yeri olmasını sağlar.
Heterojen sınıfların oluşturulmasına özen gösterilmez. Homojen bir grup yapısı gözlenir
3. Liderlik grup üyeleri arasında paylaşılmaktadır. Grubu yönlendiren bir lider vardır.
4. Üyeler birbirlerinin öğrenme sorumluluğunu taşırlar. Grup sorumluluğu vardır.
Üyeler nadiren diğerlerinin öğrenmesi için sorumluluk duyarlar.
5.
Her üyenin en iyi derecede öğrenebilmesi için üyeler arasında iyi çalışma ilişkilerinin yapılandırılması amaçlanır. Gruptan çıkmış tek bir ürüne vurgu yapılır. İş ve devamlılık önemsenir.
İlerlemeye yönelik dayanışma vardır.
Çoğunlukla tek başına çalışma vardır. Grup üyeleri bireysel ürünler yaratırlar ve yapılan işe önem verirler.
6.
Sosyal beceriler doğrudan öğretilir. Liderlik, iletişim yeteneği, birbirine karşı dürüstlük, karar verme, grup içindeki çatışmaların çözümü, paylaşma gibi.
Sosyal becerilere daha az yer önem verilir. Bireyler arası ilişkiler ve küçük grup becerileri genellikle yanlış biçimlendirilir, yarışma vardır.
7.
Öğretmenin gözlemci ve katılımcı bir rolü vardır. Grup sürecinde ortaya çıkan sorunların çözümlenmesini yapar.
Yönlendirme yaparak dönüt verir.
Öğretmen gruplara nadiren karışır. Gözlemlerde bulunur, gruba önem vermez, bireysel çalışmalar değerlendirilir.
8. Öğretmen grupların daha etkili çalışabilmesi için uygulama sürecindeki gerekli işlemleri yapılandırır.
Uygulama sürecindeki gerekli işlemlerin yapılandırılmasına dikkat edilmez.
9.
Grup üyelerine bireysel sorumluluk verilir.bu sorumluluk, her üyenin değerlendireceği ve çalışacağı materyalle ilgilidir. Üyeler birbirlerine ilerlemeleri için dönüt verirler. Grup üyeleri kimin güdülenmesi ve kime yardım edilmesi gerektiğini bilirler. Grup amacına ulaşmak için belirlediği yolda grup etkinliğini en iyi kullanacak şekilde ilerler
Grup çalışmasında paylaşımı sağlamak için yeterince bireysel sorumluluk yoktur. Birbirlerinin çalışmalarından ara sıra yararlanma gözlenir.
