ACİL SERVİSLERİN ORGANİZASYONU

ACİL SERVİSLERİN ORGANİZASYONU

Dr. Öğr. Üye. Behire SANÇAR

ACİL

Tıbbi anlamda acil, bireyin fiziksel ya da duygusal

yönden tehlike içinde bulunduğuna inanılarak hasta ve ailesine gereksinim duyduğu tıbbi bakımın anında

verilmesidir.

Acil sağlık hizmeti, acil durumun oluştuğu yerde

başlayan ve gerektiğinde rehabilitasyon aşamasına kadar sürebilen, birbirine bağlı çeşitli hizmetlerden oluşan bir zincirdir.

Türkiye’de Acil Sağlık Hizmetleri

 Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun – Kanun Numarası : 1219

– Resmi Gazete Tarih: 14.4.1928; Sayı: 863 – Değişik: 14.6.1989 - 3575

 Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun – Kanun numarası : 224

– R.G. Tarihi:12.01.1961 R.G. Sayısı:10705

 Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği – Yayınlanma : R.G. 13.01.1983 / 1927

– Değiştirilme : R.G. 05.05.2005 / 8720

Türkiye’de Acil Sağlık Hizmetleri

Özel Hastaneler Yönetmeliği

- R.G. Tarih/Sayı: 27.03.2002/24708

Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

- R.G. Tarih/Sayı: 13.04.2003/25078-14.01.2004/25346- 03.03.2004/25391

Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

- R.G. Tarih: 21.10.2006 Sayı: 26326

Türkiye’de Acil Sağlık Hizmetleri

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği – R.G. Tarih/Sayı: 11.05.2000/24046

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

– R.G. Tarih/Sayı: 24.03.2004/25412

Hastane Acil Servisleri: Yataklı tedavi kurumları bünyesinde acil sağlık hizmeti verilen birimdir.

Acil Servislerin Fiziki Şartları, Ulaşım, Hizmet ve Malzeme Standartları,

Seviyelendirme ve İstisnalar

İdeal acil servis mimarisi

 Acil servisler

 Acil tıbbi bakım arayan her hastaya

 7/24 süresince kesintisiz

 Yüksek kaliteli hizmet vermelidir

 Acil servisler bu hizmeti verebilecek mimari özelliklere sahip olmalıdır.

Mimari yapının önemi

 Acil servisler (AS) hastane vitrinidir

 Toplumun hastane konusundaki fikri genellikle AS’den kaynaklanır

 Medya, haber için sıklıkla AS önündedir

 Hasta bakım kalitesinin arttırılması

 Acil servis personelinin iş doyumu

Acil servisi planlarken

 Finansman

 Alan (travma ve resüsitasyon alanları için

50m²/1000 yıllık başvuru, ya da 145m²/1000 yıllık yatış için)

 Mimari yapılanma

 Yatak kapasitesi

 Gelecek planlaması

Acil servis için asgari yatak kapasitesi hesaplanması

Nöbette çalışan hekim başına:

8-10 düşük-orta aciliyette hasta yatağı,

1-3 unstabil veya kritik hasta yatağı.

Yatak sayısı hesaplarken 5 yıl sonraki hasta potansiyeli göz önüne alınmalıdır

Dış Tasarım Faktörleri

 Ambulans girişi ve parkı

 Hasta araçlarının giriş ve parkı

 Ayaktan hasta girişi

 Helikopter iniş pisti?

 Dekontaminasyon alanı

Fiziki yapı

 Acil servisi gösteren işaret ve levhalar;

 Işıklandırılmış,

 20 m den okunabilecek büyüklükte olmalıdır.

Acil servis girişi

 Anayol ile bağlantı kısa olmalı

 Yönlendirme tabelaları yeterli olmalı

 Giriş yolu U şeklinde olmalı

 Ambulans manevra yapmamalı

 Üstü kapalı olmalıdır

 Yol ile aynı seviyede

ACİL SERVİSTE BULUNMASI GEREKEN BİRİMLER-1

 Resüsitasyon / majör travma

 Akut hasta bakımı ( kardiyak monitorizasyonlu)

 Dekontaminasyon odası

 Kayıt

 Triaj

 Hemşire çalışma alanı veya deski

 Hekim çalışma alanı

 İletişim odası; Radyo iletişimi / Hastane öncesi acil bakım ekibiyle haberleşme

 Hastalar için bekleme salonu

 Madde Bağımlıları için Yoksunluk / tecrit odası (???)

 Monitörlü odalar (anstabil veya kalp hastaları için)

 Monitörsüz odalar (stabil veya az sorunlu hastalar için)

 Pediatrik, psikiyatrik, obstetrik/Jinekolojik, KBB, Göz, Ortopedi / alçı yapma, Minör cerrahi

 Negatif hava basıncı odası (Tbc gibi hastalıklar için ???)

 Konferans odası,

ACİL SERVİSTE BULUNMASI GEREKEN BİRİMLER-2

 Personel için istirahat ve/veya soyunma odası

 Polis odası

 Röntgen ve röntgen okuma odaları

 Laboratuvar: Basit Biyokimya, mikrobiyoloji ve hematoloji tetkiklerinin yapılabileceği

 Basit Görüntüleme cihazları;

 Teşhis ve tedavi araç-gereci (ambulans-Reanimasyon aracı tıbbi donanımı gibi olabilir), küçük cerrahi müdahale araç-gereci,

 Gözlem yatağı,

 Diş Tedavi Bölümü bulunabilir.

 Kirli çamaşır

 Temiz çamaşır

 Alet deposu

 Eczane

 Çeşitli müdahale dolapları: Sütur, damar yolu açma, göze /KBB ye ait, jinekolojik, ortopedik, pediatrik, yanık tedavisi, toksikoloji, ilaç (eczane)

Acil Bakım Odası Ekipmanı

 Ventilatör (ideal)

 Defibrilatör (ideal)

 Kardiak monitör

 Tansiyon aleti

 Oksijen

 Vakum

 Serum askısı

 Otoskop/oftalmoskop

 Saniyeli saat

 Telefon

 Elbise askısı

 Seyyar lamba

 Eldiven kutusu

 Çöp tenekeleri

Acil Servis Komşuluğu

 X–ray

 BT

 Biyokimya lab

 Yoğun bakımlar

 Ameliyathane

 Kataterizasyon lab

Genel Olarak Fiziki Yapı

 Ana girişten ayrı

 Anayola yakın

 Uygun eğimde

 En az iki girişli (ambulans, ayaktan başvuran hastalar için ayrı ayrı)

 Ameliyathane, yoğun bakım, görüntüleme merkezi, morga kolay ulaşım olanağı olmalıdır

 İlk muayene, müdahale ve müşahede odaları

 Bekleme salonu

 Personel dinlenme odası

 Güvenlik odası

 Bekleme salonu

 Tekerlekli sandalye/sedye muhafaza alanları

Acil Servisin Temel Dizaynı

 Arena tarzında

 Koridor şeklinde

 Modüler tarzda

Modüler dizayn

 Kalabalık aciller için uygundur.

 Ana alan arena tarzındadır ve ortada bir

merkezi çalışma ve gözlem istasyonu vardır, ama diğer spesifik alanlar bu alanın etrafına modüler tarzda yerleştirilmiştir.

 Pahalı olması en büyük dezavantajıdır.

Acil servis girişi

 Kapılar otomatik açılır-kapanır olmalı

 İdeal kapı genişliği ?? (en az 1,5m)

Bekleme Salonu

 Telefon

 Tuvaletler

 Akut bakım alanı görüş alanı dışında olmalı

 Çocuklar için oyun alanı

 Ayrı bir odası olmalı (matem haberleri için)

 Jetonlu yiyecek/içecek makineleri

 Rahat bir ortam (koltuklar, tablolar..)

Güvenlik/Polis Odası

 Acil servis girişi ve triaj alanı yakınında bulunmalı.

 24 saat görev yapmalı.

 Metal dedektörler ile tarama.

Triyaj (İng. Triage) Alanı

 Hasta girişinin rahat görülebildiği bir alanda olmalı.

 Sedye ve tekerlekli sandalyelere kolay ulaşılabilmeli.

 Resusitasyon ekipmanlarına kolay ulaşılabilmeli.

 Bekleme salonu görülebilmeli ve hasta bakım alanına geçiş kontrol edilebilmeli.

 Triaj alanında kayıt işlemleri yapılabilmeli.

Resusitasyon/Majör travma

• Mimari triyaj uygulanmalı

 Her yatak için 6x6 metre alan.

 Tavandan inme kolonlar monitör/ekipman kullanımını kolaylaştırır.

 Tavan düzenlemesi önemlidir (ışık kaynakları, x-ray hatları, perdeler)

 “Family witnessed resuscitation” imkanı vermeli.

Standart bakım / tedavi yatakları

 3x4 metre alan

 Sedye odanın ortasında bulunmalı.

 Oksijen / aspiratör / monitör tercih edilir.

 Hemşire görüş alanı dışında ise alarm bulunmalı.

 Bilgisayar bağlantısı olmalı.

 Lavabo.

 Doktor / hemşire için desk /masa.

Hemşire Çalışma İstasyonu

 Birimin merkezine lokalize olmalı

 Akut bakım yatakları U şeklinde istasyon çevresinde yer almalı

 Tüm hastalar ve monitörleri görülebilmeli

 Santral kardiyak monitör istasyonu bulunmalı

 Triyaj ve resüsitasyon alanı ile iletişim hattı

 2 seviyeli desk ideal

 Desk yüksekliği 100 cm’den daha alçak

 Hasta dosyaları için raf olmalı

Doktor istasyonu

 Merkezi yerleşimli olmalıdır

 Hastaların fazla gözü önünde olmamalıdır

 Eğitim materyalleri ve kitapları içermelidir

 Nöbette çalışan her hekim için yaklaşık 1-1.5 metrelik çalışma alanı oluşturulmalı

 Merkezi kardiyak izlem istasyonu görülebilmeli

Dekontaminasyon Odası

 Radyoaktif, kimyasal maddeler ile temas eden hastalar doğrudan bu odaya alınır.

 Birden fazla hastaya cevap verebilmeli.

 Gerekli resüsitasyon ekipmanı hazır bulunmalı.

 Duş şeklinde akar su.

 Drenaj suyu özel kaplarda saklanmalı.

 Hastane morgu da bu amaçla kullanılabilir.

Obstetri / Jinekoloji odası

•Yataklar kapıya çapraz yerleştirilmelidir.

•Yatak çevresinde perde olmalı.

•Tuvalet yatağa yakın (odaya bitişik) olmalıdır.

•Damar yolu açmak üzere kateterler, sıvılar, resüsitasyon malzemeleri bulunmalıdır.

•Motorize ayarlanabilen masa kullanılıyorsa, kenar korkulukları eklenmelidir.

Psikiyatri odası

 Cam dolaplar veya duvarlarda çıkıntı yapan parçalar bulunmamalı.

 Kapı dışarıdan kilitlenebilir ancak içeriden kilitlenemez olmalı.

 Kapıda pencere (kırılmaz) olmalıdır.

 Oksijen, aspiratör bulunmalı.

 Ses izolasyonu için ekstra duvar olmalı.

 Tavana monte gizli kamera sistemi düşünülmeli.

Alçı / prosedür odası

 Alçı için lavabo olmalı.

 X-ray odasının yanında bulunmalı.

 Sedasyon analjezi için monitörizasyon ve resüsitasyon ekipmanları.

 Tendon tamiri, açık redüksiyon işlemleri için cerrahi ışık kaynağı (30.000 lüx).

 Cerrahi setler, alçı malzemeleri için depo.

Çocuk muayene odası

 Çocuklara uygun şekilde dekore edilmeli.

 Açık renkler kullanılmalı.

 Ekstra ses izolasyonu sağlanmalı.

 Kilitsiz dolaplar veya açık raflar bulunmamalı.

 Anne-baba için ekstra sandalye olmalı.

Bekleme Salonu

 Telefon

 Tuvaletler

 Akut bakım alanı görüş alanı dışında olmalı

 Çocuklar için oyun alanı

 Ayrı bir odası olmalı (matem haberleri için)

 Jetonlu yiyecek/içecek makineleri

 Rahat bir ortam (koltuklar, tablolar..)

Kayıt Birimi

 Triaj birimine yakın (birleşik) olmalıdır.

 Kayıt işlemleri sırasında hastanın mahremiyeti (bilgilerin gizliliği) sağlanabilmelidir.

 Bekleme salonuna geçişi olmamalıdır.

 Geniş haberleşme olanaklarına sahip olmalıdır.

 Genellikle kayıtların saklanması için en uygun yerdir.

 Ambulans için gelen hastalar için ikinci bir kayıt alanı gerekebilir.

Haberleşme merkezi

 Acil Tıp Hizmetlerinde, hastane öncesi acil bakım veren personelin gerektiğinde olay yerinde iken acil tıp hekimi ile bağlantı kurarak ve tedaviyi karşılıklı tartışarak

yapılmasını sağlayan bir iletişim merkezidir.

 Her bir nöbetçi hekim başına 90-120 cm uzunluğunda bir çalışma deski olmalıdır.

 Merkezi monitör istasyonunu görebilmelidir (ideali).

Aydınlatma

 Yapay aydınlatma

 Yeterince aydınlık olmalı

 Parlama engellenmeli

 Işıkların kontrolü iyi olmalı

 Koridorlar yandan aydınlatmalı

 Doğal aydınlatma ve manzara

 Doğal ışık önerilir

 Mümkün ise manzara (ağaçlık, su…)

 Hastane yatış süresi kısalır

 Analjezik ihtiyacı azalır

 Hasta memnuniyeti artar

Hijyen

 El yıkama birimleri tüm alanlarda olmalı.

 El yıkama için başka birime gidilmemeli.

 Her standart 4 yatak için 1 adet lavabo.

 Her resüsitasyon yatağı için 1 lavabo.

 Musluklar / sabunluklar el değmeden açılıp kapanmalıdır.

ADLİ BİLDİRİMİ ZORUNLU DURUMLAR

 Kaza sonucu yaralanmalar,

 Başkalarının kasıtlı davranmaları sonucu yaralanma veya hastalanma halleri,

 Tüm intoksikasyonlar veya intoksikasyon şüphesi,

 İntihar girişimi veya şüphesi,

 Kimliği bilinmeyen, bilinci kapalı halde getirilen kişiler.

İNSAN GÜCÜ

Yönetim;

Acil servisler, bakmakla yükümlü olduğu hasta

nüfusunun acil sağlık hizmetleri ile ilgili beklentilerini karşılayabilecek şekilde organize edilmeli ve

yönetilmelidir.

Bu organizasyon, hastane kuralları ve

hastanedeki diğer bölümlerin örgütlenme planları ile uyum içinde olup, dokümente edilmelidir.

Acil bölüm ekibinin ortak amacı,

 Acil durumda gerekli bakımı en kısa sürede başlatmak, gerekli durumlarda tanı işlemleri ve cerrahi girişim için hastayı hazırlayarak, acil duruma bağlı fiziksel ve ruhsal engelleri ve ölümleri en aza indirmektir

Personel

 Acil servislerde var ise acil tıp uzmanı, bulunmaması halinde kurum amirinin görevlendireceği bir baştabip yardımcısı veya bir uzman tabip acil servis tıbbi

yöneticisi olarak görev yapar.

Acil Bölüm Yöneticisinin Fonksiyonları

 Planlama,

 Karar verme,

 Örgütleme,

 Yönlendirme ve uygulama,

 Kontrol etme, bütünlük içinde değerlendirme aşamalarını içermektedir

Personel

 Acil tıp uzmanı bulunan sağlık kurumlarında acil servise başvuran vakaların öncelikle bu tabipler

tarafından değerlendirilmesi esastır.

-Kurumda tek acil tıp uzmanının bulunması halinde bu değerlendirme mesai saatleriyle sınırlıdır.

-Kadrosunda 5 ve daha fazla acil tıp uzmanı bulunan kurumlarda kesintisiz hizmet esasına dayalı acil servis sorumlu tabip nöbeti tutulur.

Acil Bölüm Hemşiresi

 Başhemşire

Başhemşire, acil bölümde triyaj işlemleri ve acil bakım hizmetlerinin sürdürülmesinden, yönetimindeki hemşire ekibin işgücü

planlamasından, koordinasyon ve organizasyonundan sorumludur.

Hemşire sayısı yeterli olan acil bölümlerinde, triyaj hemşiresi ve acil bakım hemşiresi olarak iş bölümü yapılarak hemşirelerin ilgili alanlarda eğitimlerinin sürdürülmesi ve kendilerini geliştirme olanağı yaratılması başhemşirenin eğitimle ilgili işlevleri arasındadır

 Acil Servis Hemşiresi

Triyaj ve hasta başı görevlerini üstlenen hemşiredir.

Acil Servis hemşiresi; her bir acil hastasının

 Hemşirelik hizmetleri,

 Değerlendirilmesi,

 Yapılan uygulamalara verdiği cevabın sonucunun belirlenmesinden sorumludur.

Acil Bakım Hemşiresinin Görevleri

 Hastayı acil bölüme kabul etmek,

 Hastanın sistemik değerlendirmesini yapmak,

 Acil bölüm tarafından geliştirilen ve onaylanan bakım standartlarını kullanmak,

 Acil bölüm hekimi ile birlikte hasta bakımını koordine etmek,

 Bakım ve tedavi girişimlerinin etkilerini değerlendirmek,

 Hastayı ve ailesini, hastalık ve yaralanma konusunda bilgilendirmek, eğitmek,

 Taburculuk planını hazırlamak,

 Hasta ve ailesine taburculuk eğitimi yapmak, hastaya verilen bilgilerin anlaşılıp anlaşılmadığını değerlendirmek ve gerekirse yazılı olarak tekrar ederek bilgi vermek

Triyaj Hemşiresinin Görevleri

1. Acile gelen hastaları hemen ve hızla değerlendirmek,

2. Hastanın yakınmalarını, tıbbi öyküsünü, yaşam bulgularını, kullandığı ilaçları ve diğer bilgileri toplamak,

3. Hastadaki öncelikleri ve daha ileri değerlendirme gereken durumları belirlemek,

4. İlkyardım ve diğer triyaj hemşireliği girişimlerini uygulamak, 5. Sürekli olarak hastanın durumunu izlemek, değerlendirmek

6. Acil bakım ünitesindeki hastanın durumu ve gelişmelerle ilgili ailesine bilgi vermektir.

Personel

 Diğer sağlık personeli

 Sağlık memuru – ATT (Paramedik)

 Laboratuar teknisyeni

 Radyoloji teknisyeni

 Yardımcı hizmetler personeli

 Hasta bakıcı – personel – posta

 Temizlik görevlileri

 Sekreter

 Danışma

 Güvenlik

 Polis

Vardiya Sistemi

 Kısa şiftler çalışanlar için daha sık çalışma programı anlamına gelirken uzun siftler ise “burn out

sendromu” (tükenme sendromu) riskini artırır ve bu süreci hızlandırır.

 Thomas ve arkadaşları AS hekimleri için nöbet sifti saatinin 12 saatten az olmasını önermektedirler.

Thomas H Jr, Schwartz E, Whitehead DC. Eight-versus 12-hours shifts: implications for emergency physicians. Ann Emerg Med 1994;23:1096-1100

Hasta Nakilleri

 Hastane içi

 Servis yatağına

 Yoğun bakım yatağına

 Ameliyathaneye

 Hastane dışı

 Başka bir sağlık kurumuna

 Evine

Hasta Nakilleri

 Başbakanlıktan: Genelge 2008 / 13

 26 Haziran 2008 tarih ve 26918 sayılı resmi gazete

 Konu: Acil Sağlık Hizmetlerinin Sunumu

 M1. Acil sağlık hizmeti vermekle yükümlü bulunan sağlık kuruluşları…. tıbbi müdahaleyi kayıtsız-şartsız ve gecikmeksizin yapacaktır.

 M3. .. hastaların nakli için 112 komuta kontrol merkezi ile irtibata geçilecektir

 M10. Bu Genelge hükümlerine uymayanlar hakkında gerekli adli ve idari işlemler yetkililer tarafından

ivedilikle yapılacaktır

Hasta Nakilleri

 Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre

-2008 / 13 sayılı Başbakanlık genelgesi esaslarına harfiyen uyulması zorunludur.

-Uygunsuz sevklerin önlenmesi için komisyon kurulması -Acil servise müracaat eden bir hastanın

Bakımı, hastanın taburcu edilmesi, ilgili bölüme yatırılması veya başka bir kuruma sevk

edilmesi ile biter.