PLT212-Patoloji ve Sitoloji Laboratuvar Tekn.
Uygulaması-III
SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU
Doç. Dr. Bilge CAN MEYDAN
Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı
Patoloji Laboratuvar Teknikleri
Programı
İNSİZYONEL BİYOPSİLERİN MAKROSKOPİSİ
Hafta-3
PLT212-Patoloji ve Sitoloji Laboratuvar Tekn.
Uygulaması-III
Biyopsi = Hücre veya doku örneği alınması
Bu örnek genellikle patoloji laboratuarında değerlendirilir.
Bazı özel mikrobiyolojik , moleküler genetik veya nadiren biyokimyasal çalışmalar için de yapılabilir.
• Eksizyonel biyopsi; Lezyon veya doku veya organın tümü alınmışsa
• İnsizyonel biyopsi; Sadece bir parçası alınmışsa
Küçük Biyopsiler nasıl alınır?
• Dokudan çimdik şeklinde küçük parça kopararak örneklem
– deri veya mukoza panç biyopsileri
• Kalın, içi boş iğne ile örneklem
– meme veya iç organlardan trukat biyopsi
• Kazıyarak/kopararak örneklem
– küretaj materyalleri
Patoloji materyalinin en uygun bir şekilde
takibe alınabilmesi için biyopsinin ne amaçla yapıldığı ve klinik ön tanıların ne olduğu
bilinmelidir.
Patoloji istem formu ayrıntılı okunmadan
biyopsi materyali takibe alınmamalıdır !!!
• İnsizyonel biyopsi Tanı amaçlıdır.
– primer biyopsi
– sekonder (tekrar) biyopsi
(tanı teyidi veya tedavi takibi amacı ile)
• Eksizyonel biyopsi veya organ rezeksiyonu Tanı ve tedavi amacı birliktedir.
▪ Yüzeyel doku ve organlardan
cilt
▪ Boşluklu organlardan
Endoskopi ile mide, kolon
Vajinal yol ile endometrialküretaj
Transüretral yol ile mesane
Bronskoskopi ile akciğer
▪ Derin doku ve organlardan (invaziv girişimle)
Açık biyopsi
Genel anestezi altında
Torakotomi ile akciğer, mediasten
Açık beyin biyopsisi
Laparoskopik biyopsi
Kapalı biyopsi
USG, BT, MR eşliğinde, sedasyon altında, genelde iğne biyopsileri ile
Meme, karaciğer, transtorakal akciğer, kemik, kemik iliği, pankreas, beyin
Deri lezyonundan insizyonel biyopsi
Endometrial küretaj
Wikipedia; beyin biyopsisi
beyin biyopsisi
Wikipedia; transtorakal iğne biyopsi
Sonuç olarak insizyonel biyopsiler;
• Önemli organlardan
• Çok önemli amaçlarla alınan
• Çok küçük doku materyalleridir.
Kabul, doku takibi, bloklama ve kesit aşamasında aşırı itina
gerektirir !!!
Üstelik, bu materyallerin uğrayacağı zarar (kayıp, kötü takip vs) tıbbi
hukuk sorunu yaratır.
İnsizyonel biyopsiler aşırı itinalı
davranmayı ve belli bir disiplin ile
takip edilmeyi gerektirir !!!
▪ İlk olarak hasta adı-soyadı, protokol no kontrol edilmelidir.
▪ Her materyalin önce patoloji istem formu okunmalıdır.
▪ Klinik doktorun aldığını belirttiği doku sayısı ve rumuzları bakılmalıdır.
▪ Hangi solüsyonda gönderildiği not edilmelidir.*
Bir uyumsuzluk veya sorun olduğunda derhal sorumlu patoloji doktoru ile
konuşulmalı ve klinik doktoru ile birebir bağlantıya geçilmelidir !!!
• Bazı ek incelemeler için biyopsi yapılır yapılmaz patoloji laboratuarına doku taze olarak veya SF içinde gönderilmiş olabilir. Bu dokular en geç 20 dakika içinde uygun fiksatife aktarılmalıdır.
– İmmünfloresan inceleme, mikrobiyolojik veya sitolojik inceleme vs… nedenlerle
• Böyle biyopsiler yapılmadan önce veya gönderilirken patoloji laboratuarı mutlaka haberdar edilmiş
olmalıdır.
Bu aşamada bir aksilik yaşanmış ise;
Bu durumda patolog doktor derhal haberdar edilmelidir !!!
• Bu aşamalar tamamlanınca, temiz bir zeminde*
materyal geldiği kutu/kavanoz/kaptan çıkarılır.
• Bu aşamada doku pensetle tutulurken sıkıştırılmamalıdır.
• Materyalin tümü solüsyonu ile birlikte petri kutusu-
• na boşaltılır. Kap az çeşme suyu ile çalkalanıp tekrar boşaltılır.
• Gözle iyice bakılarak kapta doku kalmadığından emin olunmalıdır. Kabın kapağı vs iyice kontrol edilmelidir.
• Temiz bir zeminde* materyale oryante olunur
– Sayısı – Şekli
– Renk ve niteliği (yumuşak, frajil, fibrin
gibi, kanamalı, yapışkan, ..vs)
Her vaka için zemin ve kullanılan aletler
temizlenmelidir
Her vaka için zemin ve kullanılan aletler titizlikle temizlenmelidir !!!
Bir önceki vakadan kalan doku yeni vakaya karışırsa kabul edilemez bir hata yapılmış olur.
Örneğin, tümörü olmayan hastaya tümör tanısı konulması gibi
Makroskopik rapor hazırlanması:
Rapora materyalin;
Hangi tespit solüsyonunda gönderildiği (farklı ise) Sayısı
Boyut ölçümleri
Şekli (iğne bx, irregüler…)
Renk (beyaz-krem, kahverengi, …)
Niteliği (yumuşak, sert, frajil, yapışkan…) Doku takip kasetine nasıl konulduğu yazılır.
• En küçük fragman bile takibe
alınmalıdır. Bazen tanı sadece bu örnekle konabilir.
• Petri kutusunda doku kalmadığından
emin olunmalıdır.
• Patolog histopatolojik incelemeye
başlamadan önce mikroskop altında
parça sayı ve boyutunu kontrol eder.
Küçük doku fragmanları çok sayıda ise;
• Sayılmalıdır
– Sayılamayacak kadar çok ise yaklaşık sayı verilmelidir (“çok sayıda” gibi bir ifade yerine “yaklaşık 15 adet” gibi)
• En büyük 3 parçanın boyutu ayrı ayrı verilmelidir.
• Ayrıca topluca boyut verilmelidir.
• Örnek:
En büyükleri 0,6x0,5x0,5 cm, 0,5x0,4x0,3 cm ve 0,4x,0,4x0,4 cm boyutlarında topluca
1,5x1x1 cm boyutlarında krem renkli küçük
solid yaklaşık 20 adet doku fragmanıdır. Tümü 3 kasette takibe alındı.
Doku takibi için kasetleme:
• Tüm insizyonel biyopsi materyali takibe alınır, geride doku bırakılmaz.
• Kaset içine sarılarak konur.
• Sarılacak özel kağıt/kağıt mendil formalinle ıslatılmalıdır. Kuru zeminde yapılan çalışma dokuda artefaktlara neden olur.
• Dokular küçük ve parafin ile aynı renkte ise eosin ile boyanarak işaretlenmelidir.
• Kasete biyopsi numarası ve blok kodu doğru, eksiksiz ve okunaklı yazılmalıdır.
• Küçük dokular (çoğu insizyonel biyopsi materyali küçük doku veya dokulardan oluşur.) doku takip işleminde geçirgen olabilecek materyallerle
sıkıştırılıp ezilmeden nazikçe sarılmalıdır.
• Kaset kapağının tam kapanıp kapanmadığı kontrol edilmelidir.
Kapak açıldığında dokunun kaybolabilme
ihtimali kabul edilemez bir durumdur.
▪ Bazı endoskopik biyopsilerde 2-3 veya 3-4 adet benzer boyutlu doku aynı doku takip kasetine konulup tek bloklama yapılabilir.
Mide, kolon endoskopik biyopsileri
Büyük bir yüzeyel tümörden insizyonel biyopsiler
▪ Dokular küçük olmasına rağmen önemli ise ayrı ayrı doku takip kasetine konup ayrı
bloklama yapılmalıdır.
Beyin biyopsisi
Böbrek iğne biyopsisi
Derin dokulardan alınan tümör örnekleri
• Formol pek çok mikroorganizma için
öldürücüdür. Ancak yine de enfeksiyon riski olabilir ve kimyasal zedelenme durumu
nedeniyle tüm işlemler eldivenle (steril olmasına gerek yok) yapılır.
• Dokunun enfektif olup olmadığı notu patoloji istem formunda belirtilmiş olmalıdır.
Dolayısıyla;
Patoloji istem formuna ayrıntılı göz
atılmadan biyopsi materyali takibe
alınmamalıdır !!!
Cilt (deri) punç biyopsileri
• Teknisyen deri yüzeyini ayırt edebilmelidir.
• Çap ve uzunluk verilmelidir.
Örnek 1: 0,2 cm çaplı 0,5 cm uzunluğunda cilt panç biyopsi materyalinin tümü 1 parça 1 kasette takibe alındı.
Örnek 2: 0,4 cm çaplı 0,4 cm uzunluğunda cilt panç biyopsi materyalinin tümü 2 parça 1 kasette takibe alındı.
• Kemik biyopsileri önce tespit edilmelidir.
Uygun ise yumuşak dokular ayrılıp doku takibine alınır. Kalan sert kemik doku
dekalsifikasyon işlemine alınıp sonra doku takibine alınır.
Örnek: 2 cm uzunluğunda fibrin materyali ve 0,3 cm çaplı 1,2 cm uzunluğunda krem renkli 1 adet sert dokudur. Fibrin materyali 1 kasette takibe alındı (F). Sert kemik doku
dekalsifikasyon sonrası 1 parça 1 kasette takibe alındı.
• Küçük doku fragmanlarında sayı ve her parça için üç boyut verilmelidir.
Örnek: 0,9x0,6x0,3 cm, 0,4x0,4x0,3 cm ve 0,3x0,3x0,3 cm boyutlarında 3 adet krem
renkli frajil mukozal dokulardır. Tümü 3 parça 2 kasette takibe alındı.
• Özel deneyim gerektiren biyopsiler için özel eğitim alınmalı veya patolog
doktora haber verilmelidir.
– Böbrek biyopsisi – Kas biyopsisi
– Temporal arter biyopsisi – Endoskopik polipektomi
▪ Bazı dokuları değerlendirirken H&E dışında boyamalar da rutin olarak yapılmaktadır.
Karaciğer retikülin ve trikom
Mide PAS-alcian blue
▪ Tümör dokusundan alınan materyalde ek boyama yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir.
Kaset içine konulacak not ile tek seferde yapılacak kesit sayısı arttırılarak doku
kaybı en aza indirilmelidir.
