İMF Kotaları
Kota katkıları İMF’nin mali kaynaklarının en büyük kısmını oluşturur. Her İMF üyesi ülke için dünya ekonomisindeki yerine bağlı olarak bir kota seviyesi belirlenmiştir.
Üyelerin kotası İMF’ ye olan maksimum finansal yükümlülüklerini, oy haklarını ve İMF’nin finansal kaynaklarına olan erişimlerini belirler.
Kota ve Temsil Reformu
Büyük ölçekli kota ve temsil reformu yaklaşık iki yıl süren bir tasarım aşamasının ardından 28 Nisan 2008 tarihinde, İMF’nin Yönetim Kurulu tarafından büyük bir çoğunluğun oyuyla kabul edildi. Bu reformun amacı, düşük gelirli İMF üye ülkelerinin karar aşamasına katılımını ve temsilini arttırırken, kotaların degişen ekonomik dengelere daha duyarlı olmasını sağlamaktır.
İMF üyeleri, Eylül 2006’da Çin, Kore, Meksika ve Türkiye’nin ad hoc (geçici) olarak kotalarının arttırılmasına karar vermiştir. Nisan 2008’de, Yönetim Kurulu yeni bir kota formülü anlaşmasını;
bu yeni kota formülüne göre hesaplanacak ve 54 ülkeyi kapsayacak olan ikinci tur ad hoc artışları; düşük gelirli ülkelerin temsilini arttırmak için temel oyların üçe katlanmasını ve Kurul’daki Afrika ülkelerine ait iki koltuk için Alternatif Yönetim Direktörü atanmasını içeren bir reform paketini onayladı. Bunun yanı sıra, bu reform kota ve oy oranlarının her beş yılda bir yeniden düzenlenmesini içermektedir.
İMF Üye Ülkelerin Kotalarını Nasıl Belirler?
Bir ülkeye İMF’ye katıldığında, iktisadi büyüklük ve yapıları benzer olan mevcut üye ülkelerin kotalarıyla aynı derecede olmak üzere bir kota atanır. İMF, üye ülkenin göreceli konumunu tespit etmek için bir kota formülü kullanır.
Kotalar İMF hesap ünitesinin Özel Çekme Hakları (SDRs) tarafından belirlenir. İMF’nin en büyük üyesi, 37,1 milyar SDR (yaklaşık 58,2 milyar ABD Doları) ile Amerika Birleşik Devletleri; ve en küçük üyesi de, 3,1 milyar SDR (yaklaşık 4,9 milyar ABD Doları) ile Palu’dur.
Kotaların Fonksiyonları Nelerdir?
Üyelerin kotaları, İMF ile olan kurumsal ve finansal ilişkilerinin bir yansımasını oluşturur ve şunları içerir:
Üyelik. Bir üye ülkenin kota anlaşması, o ülkenin İMF’ye sağlamak zorunda olduğu finansal kaynakların maksimum ne kadar olacağını belirler. Üye ülke bu ödemelerin tamamını üyeliğinin hemen ertesinde İMF’ye ödemek zorundadır: Bunun yaklaşık yüzde 25’i SDR ya da geniş oranda kabul gören ( Amerikan doları, Avro, Yen veya Ingiliz Sterlini) para birimleri üzerinden yapılmalıdır, geri kalan kısmı ise üye ülkenin kendi para birimi ile ödenebilir.
External Relations Department • Washington, D.C. 20431 • Telefon 202-623-7300 • Faks 202-623-6278 Factsheet URL: http://www.İMF.org/external/np/exr/facts/surv.htm
BU BİLGİLER ŞUBAT 2009 TARİHİ İTİBARİYLE GÜNCELDİR
Oy Kullanma Hakkı. Kota, üye ülkelerin İMF kararlarındaki oy kullanma hakkını belirler. Her İMF üyesi 250 temel oy ve buna ek her 100.000 SDR için artı bir fazla oy hakkına sahiptir. Buna göre, Amerika Birleşik Devletleri toplam 371.743 oya (toplamın yüzde 16,77’si) sahipken,
Palu’nun 281 oyu (yüzde 0,01) bulunmaktadır.
Finansal Kaynaklara Erişim. Üye ülkenin İMF’den sağlayabileceği kredi oranı yani İMF’nin finansal kaynaklarının kullanımı da o ülkenin kotasına bağlıdır. Şu an itibariyle, Geçici (Stand- By) ve Genişletilmiş Uygulamalar kapsamında, bir üye ülke bir yılda kotasının yüzde 100’ü kadar, toplamda ise yüzde 300’ü oranında kredi kullanabilir. Ancak, istisnai durumlarda daha fazla kullanım hakkı tanınabilir.
Kota Değerlendirmeleri
İMF’nin Yönetim Kurulu düzenli olarak (genelde her beş yılda bir) genel kota değerlendirmesi yapar. Kotalarda oluşturulacak herhangi bir değişiklik yüzde 85’lik bir çoğunluk tarafından onaylanmak zorundadır. Genel kota değerlendirmesinde dikkat edilmesi gereken iki husus vardır: toplamda kotanın ne oranda arttırıldığı ve bu artışın üyeler arasında nasil dağıtıldığı., Genel kota değerlendirmesi İMF’ye, üyelerin ödemeler dengesinden doğan kredilendirme gereksinimleri ve bu gereksinimlere cevap verebilme kapasitelerini yeniden gözden geçirme firsati verir. Ayrica, genel kota değerlendirmesi üye ülkelerin dünya ekonomisindeki göreceli konumlarinda yaşanan degişimlerin ülke kotalarına yansıtılmasını sağlar. 28 Ocak 2008 tarihinde gerçekleşen Yönetim Kurulu’nun Onüçüncü Genel Değerlendirmesi’nde kotalarda herhangi bir artış talebi sunulmamıştır.
28 Nisan 2008 tarihinde gerçekleşen kota artışlarının genel kota incelemeleri kapsamında olmadıkları için ad hoc (gecici) olarak kabul edilmesine ragmen, genel değerlendirmeler dışında kalan bu tarz ad hoc (gecici) kota artışlarına pek rastlanmaz. Gelecekte bu tarz ad hoc artışların kurumun likidite ihtiyacının olup olmadığından bağımsız olarak, genel kota değerlendirmeleri sırasında yapılmasına karar verilmiştir. Amaç üye ülkelerin dünya ekonomisindeki
konumlarında yaşanan degişimlerin kotalarına yansıtıldığı ve gereğinden az temsil edilen ülkelerin kota paylarının arttırıldığı dinamik bir mekanizma oluşturmaktır.
Genel Kota Çizelgesi
Kotalar Çözümün Kabul Tarihi Toplam Kota Artışı (yüzde) Birinci Beş Yıllık Plan Herhangi bir artış talebi yok --- İkinci Beş Yıllık Plan Herhangi bir artış talebi yok ---
1958/591 Şubat ve Nisan 1959 60,7
Üçüncü Beş Yıllık Plan Herhangi bir artış talebi yok ---
Dördüncü Beş Yıllık Plan Mart 1965 30,7
Beşinci Genel Şubat 1970 35,4
Altıncı Genel Mart 1976 33,6
Yedinci Genel Aralık 1978 50,9
Sekizinci Genel Mart 1983 47,5
Dokuzuncu Genel Haziran 1990 50,0
Onuncu Genel Herhangi bir artış talebi yok ---
Onbirinci Genel Ocak 1998 45,0
Onikinci Genel Herhangi bir artış talebi yok --- Onüçüncü Genel Herhangi bir artış talebi yok ---
1 Bu değerlendirme beş yıllık süreç dışında gerçekleştirilmiş olan tek değerlendirmedir.
BU BİLGİLER ŞUBAT 2009 TARİHİ İTİBARİYLE GÜNCELDİR
