• Sonuç bulunamadı

Panik Olunca Büyük Küçük Fark Etmiyor Mamutlar›n Genetik fiifresiÇözüldüAlet Kullanan Goriller Biyoloji

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Panik Olunca Büyük Küçük Fark Etmiyor Mamutlar›n Genetik fiifresiÇözüldüAlet Kullanan Goriller Biyoloji"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

11

Ocak 2006 B‹L‹MveTEKN‹K

fiempanzelerin, örne¤in termit yakalamak, ya da sert kabuklu yiyeceklerin içini ç›kar-mak için dal parçalar›, tafl gibi alet kullan-d›klar› uzun süredir biliniyor. Ancak, Kon-go’da biyologlar yabanyaflamda ilk kez go-rillerin de basit aletler kulland›klar›n› belir-lediler. ‹zlenen gorillerin dal parçalar›yla köprü kurduklar›, suyun derinli¤ini ölçtük-leri ve sopalarlara dengeölçtük-lerini sa¤lad›klar› aç›kland›.

Discover, Aral›k 2005

Panik Olunca Büyük

Küçük Fark Etmiyor

Kübal› araflt›rmac›lar, kar›ncalar›n da panik-le kaç›flan futbol seyircipanik-leri gibi mant›k d›fl› davranabildiklerini gösterdiler. Pani¤e kap›l-m›fl kar›ncalar da, pani¤e kap›lkap›l-m›fl insanlar gibi sürüyü izliyorlar ve sürü de kötü karar-lar verebiliyor. Panikli kofluflturma, özellikle stadyumlar, gece kulüpleri ya da yanan bi-nalar gibi kapal› yerler söz konusu oldu¤un-da ölümcül sonuçlar do¤urabiliyor. Havana Üniversitesi’nden Ernesto Altshuler, “Pani-¤e kap›ld›¤›n›zda, mant›kl› çözümleri unu-tur ve kalabal›¤›n peflinden gidersiniz” di-yor. “Bu aç›dan, panik davran›fl›, kar›nca davran›fl›yla benzerlikler gösteriyor”. Altshu-ler ve arkadafllar›, deney için kar›ncalar› hal-ka biçimli bir odaya yerlefltirdikten sonra, iki uca eflit genifllikte iki kap› açm›fllar. Ka-r›ncalar›n sakin olduklar› sürece her iki ka-p›y› eflit biçimde kulland›klar› görülmüfl. An-cak, böcek kovucu ilaçla panik durumuna sokulan kar›ncalar kap›lardan birine üflüflüp ötekini bofl b›rakm›fllar. Altshuler, kar›ncala-r›n, hele de insanlar›n sürü davran›fl›na gir-me nedenlerinin çok iyi bilingir-medi¤ini söylü-yor. Ancak, panik modundayken davran›flla-r›, fizikteki itme ve sürtünme gibi parçac›k etkileflimleriyle öngörülebiliyormufl.

Discover, Aral›k 2005

Biyoloji

Jurassic Park gerçek mi olacak? Genetikçi-lerin elde etti¤i yeni bir baflar›, bunun en az›ndan gerçekleflmesi olanaks›z bir hayal olmaktan ç›kaca¤›n› gösteriyor. Fosil, daha do¤ru bir deyiflle eski DNA, soyu tükenmifl hayvan, bitki ve hatta insanlara ulaflman›n bir yolu olarak görüldü. Ancak, patates ka-l›nt›lar›ndan, ma¤aralarda yaflam›fl ay›lar-dan, hatta Neandertal insan fosillerinden küçük DNA parçalar›n›n diziliminin ç›kar›l-m›fl olmas›na karfl›n, örneklerin büyük ço-¤unlu¤u ifle yaramayacak kadar hasarl› ya da sonradan bulaflm›fl yabanc› organik mad-delerce kirletilmiflti.

Geçti¤imiz y›l sonunda Science ve Nature dergilerinde ç›kan iki bilimsel makaleyse, paleontoloji dünyas›na bomba gibi düflmüfl bulunuyor. Makalelerde, Sibirya’da bulun-mufl 27.000 y›ll›k mamut kal›nt›lar›ndan, bol miktarda ve sa¤lam olmak üzere, hem çekirdek DNA’s›, hem de mitokondriyal DNA elde edildi¤i aç›kland›.

Mamut doku örneklerinden çekirdek DNA’s› elde edilmesine olanak sa¤layan, yepyeni bir DNA dizim tekni¤i. Kanada’da-ki McMaster Üniversitesi’nden moleküler evrim biyologu Hendrik Poinar, sürekli don

alt›nda bulunan Sibirya topraklar›ndan ç›-kart›lan ve buzla dolu bir ma¤arada sakla-nan tüylü mamut fosillerinden kemik nekleri alm›fl. Laboratuvar›na getirdi¤i ör-neklerde, özellikle de bir çene kemi¤inde flafl›rt›c› miktarlarda sa¤lam DNA bulundu-¤unu gözlemifl ve bunlar› genom dizilimi için yeni bir ayg›t gelifltirmifl olan Stanford Üniversitesi’ne göndermifl. Dizilimin h›zla ve çok miktarda ç›kart›lmas› için gelifltirilen teknik, DNA örneklerini büyütmek ve dizi-limlerini yapmadan önce bunlar› ço¤altmak üzere bakterilere afl›lamak gere¤ini ortadan kald›r›yor. Bunun yerine araflt›rmac›lar DNA’y› çok küçük parçalara ay›r›p bunlar›n her birini çok küçük bir boncuk parças›na yap›flt›r›p bunu da bir lipid (ya¤) baloncu¤u içine yerlefltiriyorlar. Burada DNA, dizilen-mek üzere çok say›da kopyalan›yor. Kopya-lama ifllemi s›ras›nda, her DNA parçac›¤› yal›t›lm›fl oldu¤undan bakteri ya da insan-lardan bulaflm›fl çok miktarda “kirletici” DNA’n›n hatal› sonuçlara yol açmas› önlen-mifl oluyor.

Ç›kart›lmas› ve dizilimi son derece zor olan eski DNA, yeni yöntemle ola¤anüstü kolay ço¤alt›l›p dizilenmifl. Poinar “biz 10.000 mamut baz çiftine raz›yken, 28 milyon baz çifti elde ettik ki, bunun 13 milyonu mamu-ta aitti”, diyor. Dizilerin ön incelemesi, ör-neklerin difli bir mamuta ait oldu¤unu ve DNA’s›n›n %98,55’inin günümüz Afrika fil-leriyle ayn› oldu¤unu ortaya koymufl. Poi-nar’›n ekibi örneklerde ayr›ca bakteri, man-tar, virüs, toprak mikroorganizmalar› ve bitkilere ait dizilimler de bulmufllar. Bunla-r›n incelenmesi, mamutlaBunla-r›n do¤al ortam›-n›n daha iyi anlafl›lmas›n› sa¤layacak. Buna karfl›l›k mamutun mitokondrial DNA örneklerini dizileyen eski DNA uzman› Svante Pääbo (Max Planck Evrimsel Antro-poloji Enstitüsü Leipzig, Almanya) ve ekibi-ne göre, bulunan 17.000 baz çifti, mamu-tun en yak›n akrabalar›n›n Asya filleri oldu-¤unu gösteriyor.

Science, 23 Aral›k 2005

Mamutlar›n

Genetik fiifresi

Çözüldü

Alet Kullanan Goriller

B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹

Referanslar

Benzer Belgeler

mtDNA haplogrup çalışmaları arasında en yüksek denek içeren çalışmalardan birinde toplam 395 elit sporcu (213 dayanıklı, 182 güç odaklı) ile 413 kontrol karşılaştırmış,

Bir tek bireyden alınan hücrenin çoğaltılarak ana bireyle tamamen aynı genetik yapıda yeni birey oluşturulması işlemi..

Yukarıdaki tüm kelimeleri bulduktan sonra boşta kalan harfleri sırayla aşağıdaki

aktarılarak transgenik bitkiler (Genetik yapısı değiştirilmiş

moleküllerinin, hedef konak hücrelerde (vektörel aktarımla) ya da in-vitro koşullarda çoğaltılması mümkün olur: moleküler klonlama. • Proteinlerin hedef DNA

5’  3’ yönünde olan polimerizasyon replikasyon çatalında problem yaratır... DNA polimerazın sentez ve düzeltme için ayrı

Primaz RNA primer 5′ DNA polimeraz III Tek zincir bağlanma proteinleri Bir sonraki Okazaki fragmanının yapılacağı yer Eski Okazaki fragmanı Yeni Okazaki fragmanı

PEKER EMLAK İNŞAAT which adopted the delivery of all Projects it undertook in the rough construction field in a complete and compatible manner with the rules within the