230 Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006
1Pamukkale Ün. Týp Fak. Hematoloji BD., Denizli, Turkey.
2Erciyes Ün. Týp Fak. Dedeman Hast., Hematoloji BD., Kayseri, Turkey.
Geliþ Tarihi: 9 Aralýk 2004
Giriþ
Santral venöz kateterizasyon periferik damar yolu bulunamayan, sýk intravenöz mayi ve transfüzyon gereken hastalarda sýklýkla uygulanan bir yöntemdir.
Hemato-onkolojik hasta grubunda bu endikasyonlara ek olarak standart kemoterapi uygulanýmý veya yüksek doz tedaviyi takiben yapýlan periferik hematopoietik kök hücre transplantasonu (PHKHT) sýrasýnda kalýcý veya geçici santral venöz kateterizasyon gerekebilir.
Yine, PHKHT sonrasýnda eritrosit-trombosit süspansiyonu transfüzyonu, febril nötropenik hastalarda uygulanan intravenöz antibiyotik tedavisi için de sýklýkla santral venöz kateter takýlmaktadýr (1, 2).
Bununla birlikte, perkütan santral venöz kateter takýlmasý uzun süreli damar yolu saðlarken; tromboz, katater infeksiyonu ve septisemi gibi komplikasyonlara da yol açabilir. Özellikle subklavian ve internal juguler vene kateterlere baðlý yüksek oranda vena kava superior sendromu riski vardýr.
Ýnternal juguler ven katateterizasyonun çok nadir görülen bir komplikasyonu da Horner sendromudur.
Literatürde, çeþitli hasta gruplarýnda gerek taný gerekse tedavi amaçlý uygulanan internal juguler ven kateteterizasyona baðlý Horner sendromu bildirilmekle birlikte, kateterizasyonun çok sýk kullanýldýðý hemato- onkolojik hasta grubu ile ilgili çok fazla yazý bulunmamaktadýr (3-5).
JUGULER SANTRAL VENÖZ KATETERÝZASYONA BAÐLI HORNER SENDROMU: BÝR OLGU SUNUMU
Horners Syndrome Secondary to Internal Jugular Catheterization: A Case Report
Ýsmail Sarý
1, Aysun Aybal
2, Bülent Eser
2, Aydýn Ünal
2, Fevzi Altuntaþ
2, Ali Ünal
2, Mustafa Çetin
2Abstract
We present a case who developed Horners syndrome following repeated attempts at catheterization of the internal juguler vein for parenteral antimicrobial drug administration.
No other neurologic finding or evidence of mass lesions in the neck or pulmonary apex could be determined. Horners syndrome should be considered as a possible complication of percutaneous internal juguler vein catheterization.
Key Words: Catheterization; Horner syndrome; Juguler veins.
Özet
Bu yazýda, periferik damar yolu açýlamamasý nedeniyle internal juguler vene kateter takýlan ve sonrasýnda Horner Sendromu geliþen non-Hogkin lenfomalý bir olgu sunulmuþtur. Boyun bölgesi ve pulmoner apekste kitle lezyonunun olmamasý, diðer nörolojik bulgularýn normal olmasý, Horner sendromunun internal juguler vene kateter takýlmasýna baðlý olduðunu düþündürmektedir.
Anahtar Kelimeler: Horner sendromu; Juguler ven;
Kateterizasyon.
OLGU SUNUMLARI (Case Reports)
meydana gelir. Ýkinci sýra nöronlar (pregangliyonik lifler), yukarý torasik korddaki intermediolateral hücre kolonlarýnýn çevresindedir. T1-2 spinal sinirle dýþarý çýktýktan sonra, boyunda yukarý servikal ganglion ile sinaps yapmak için aþaðý ve orta servikal ganglionlarý geçer. Akciðer apeksinde yeralan tümörler, boyun bölgesindeki travma ve cerrahi iþlemler pregangliyonik Horner sendromuna neden olur. Üçüncü sýra nöronlar veya post ganglionik lifler, karotid arter ile birlikte orbitaya ve silier sinirlere ulaþýr. Bir kýsým lifler ise eksternal karotid arter ve dallarý ile yüzdeki ter bezlerine ulaþýr. Postganglionik Horner sendromu; kavernöz sinüs, orta kulak, karotid kanal, boyun bölgesinde geliþen tümörler ve bu bölgelerdeki inflamatuar lezyonlar ile meydana gelebilir (6, 7).
Söz konusu olguda kateterizasyon amaçlý tekrarlayan giriþimler sonucu preganglionik Horner sendromu geliþmiþtir. Boyun bölgesi ve pulmoner apekste kitle lezyonunun olmamasý, diðer nörolojik bulgularýn normal olmasý, Horner sendromunun internal juguler vene katater takýlmasýna baðlý olduðunu düþündürmektedir. Bu durum sadece tekrarlayan giriþimlerde deðil, deneyimli kiþiler tarafýndan ilk seferde takýlan kataterler sonrasýnda da görülebilir.
Preganglionik Horner Sendromunun, travma veya cerrahi sonrasý meydana gelen C8 veya T1 disk herniasyonunda, brakial pleksus travmasýnda, kardiak pacemaker takýlýrken meydana gelebileceði gibi pnömotoraks, koroner arter bypass cerrahisi sonrasýnda da oluþabileceði bildirilmiþtir. Ayrýca, anestezik ajanlarýn epidural uygulamasýnda preganglionik nöronlarýn geçici olarak bloke olabileceði gösterilmiþtir (7). Karotid stenozu tedavisinde stent yerleþtirilmesi sonrasý ayný taraf karotid duvar hematomu geliþmesi ile Horner sendromu oluþabildiði bildirilmiþtir (8).
Santral venöz kataterin ekstravasküler migrasyonuna baðlý bir komplikasyonu olan hidrotoraksa sekonder Horner Sendromu geliþebilir (9).
Olgumuzda Horner Sendromu kýsa sürede geri dönmüþtür. Servikal zincirde meydana gelen lezyonlarda sinir liflerindeki rejenerasyon sayesinde Horner sendromunda kýsa sürede düzelme gözlenebilir.
231 Bu amaçla, yazýmýzda periferik damar yolu
açýlamamasý nedeniyle internal juguler vene kateter takýlan ve sonrasýnda Horner sendromu geliþen non- Hogkin lenfomalý bir olgu sunulmuþtur.
Olgu Sunumu
Yatýþýndan yaklaþýk dört ay önce Anaplastik büyük hücreli lenfoma tanýsý alan ve 3 siklus CHOP (siklofosfamid, adriablastin, vinkristin, prednizolon) kemoterapisine raðmen ilerleme saptanan hasta, daha agresif bir kemoterapi rejimi uygulanmak üzere hematoloji servisine yatýrýldý. Yatýþý sýrasýnda yapýlan fizik incelemede inguinal lenfadenopati üzerinde ülsere lezyonu ve 38.6 ºC ateþi vardý. Yapýlan tam kan sayýmý incelemesinde, mutlak nötrofil sayýsýnýn 300 olmasý üzerine febril nötropeni düþünülerek intravenöz sefepim+amikasin tedavisi planlandý.
Periferik damar yolu bulunamayan, uygun antibiyotik ve ardýndan kemoterapi protokolünün uygulanabilmesi için uzun süreli damar yolu ihtiyacý olan hastaya, sað internal juguler ven kateterizasyonu uygulandý. Kateter takýldýktan yaklaþýk 24 saat sonra sað gözde miyoz, göz kapaðýnda pitoz geliþti (Resim 1). Katater takýlmadan önce yapýlan fizik muayenesi normaldi.
Bilgisayarlý beyin tomografisi normal olan hastanýn bu bulgularý, santral venöz kateter sonrasý geliþen Horner sendromuna baðlandý. Kateter çekildikten sonraki izleminde Horner sendromu bulgularý kayboldu.
Tartýþma
Horner sendromu; miyozis, pitozis, enoftalmus ve göz bulgularýnýn olduðu yüz tarafýnda terleme kaybý ile birlikte kendini gösteren bir sendromdur. Gözün sempatik duyulanmasýnýn uzun olmasý nedeniyle, lezyon yeri hipotalamustan itibaren beyin sapýnda, spinal kord (torasik-segment) düzeyinde, servikal sempatik ganglionda veya karotid arter üzerindeki sempatik pleksusta olabilir.
Birinci sýra nöronlar; hipotalamustan yukarý torasik spinal korda uzanýr. Buradaki hasar genellikle medulla oblongata veya servikal korddaki lezyonlar sonucu
Ýsmail Sarý, Aysun Aybal, Bülent Eser, Aydýn Ünal, Fevzi Altuntaþ, Ali Ünal, Mustafa Çetin
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006
232
REFERANSLAR
1. Landoy Z, Rotstein C, Lucey J, Fitzpatrick J. Hickman- Broviac catheter use in cancer patients. J Surg Oncol 1984;
26: 215-218.
2. Cogliati AA, Dell'Utri D, Picardi A, et al. Central venous catheterization in pediatric patients affected by hematological malignancies. Haematologica 1995; 80: 448-450.
3.Garcia EG, Wijdicks, Younge BR. Neurologic complications associated with internal juguler vein cannulation in critically ill patients: a prospective study. Neurology. 1994;44:951- 952.
4. Taskapan H, Oymak O, Dogukan A, Utas C. Horners syndrome secondary to internal juguler catheterization.
Clin Nephrol. 2001;56:78-80.
5. Bourque PR, Paulus EM. Chest-tube thoracostomy causing Horners syndrome. Can J Surg. 1986;29:202-203.
6. Teich SA, Halprin SL, Tay S. Horners syndrome secondary to swan ganz catheterization. Am J Med 1985; 78:168-170.
7. Parikh RK. Horner's syndrome. A complication of percutaneous catheterisation of internal jugular vein.
Anaesthesia 1972; 27: 327-329.
8. Rosenkranz M, Eckert B, Niesen WD, Weiller C, Sliwka U. Horner syndrome related to ipsilateral carotid wall hematoma after stent placement for the treatment of carotid stenoses. AJNR Am J Neuroradiol. 2003;24:1508-1511.
9. Milam MG, Sahn SA. Horners syndrome secondary to hydromediastinum. A complication of extravascular migration of a central venous catheter. Chest. 1988;94:
1093-1094.
Juguler Santral Venöz Kateterizasyona Baðlý Horner Sendromu: Bir Olgu Sunumu
Bununla birlikte, superior servikal ganglionda meydana gelen hasarlar kalýcý olabilir (4).
Sonuç olarak; hemato-onkolojik hastalarda, damar yolu problemi veya uzun süreli intravenöz tedavi nedeniyle internal juguler ven kataterizasyonu sýk uygulanýr. Bu grup hastalarla uðraþan klinisyenlerin;
sýk görülen kanama, tromboz ve infeksiyon gibi kateter komplikasyonlarý yanýnda nadir ama olasý bir komplikasyon olan Horner sendromu açýsýndan da dikkatli olmasý gerekir.
Resim 1: Internal Juguler ven kateterizasyonu sonrasý Horner sendromu geliþen hastamýz.
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006
