Kohlear ‹mplantlar ve Profilaksi

(1)

Kohlear ‹mplantlar ve Profilaksi

11

Do¤umsal veya pek çok farkl› nedene ba¤l›

olarak geliflen iflitme kay›plar›, hem kiflinin hem de yak›nlar›n›n yaflam kalitesini olumsuz yönde etki- lemektedir. Çevrenin alg›lanmas› ve onunla etkile- flim kurulmas›n›n yan› s›ra, do¤umsal veya çok erken olan iflitme kay›plar› dil geliflimini de olumsuz etkileyerek kendini ifade edebilme yetene¤inde de ciddi azalmaya ve hatta kay›ba yol açabilmektedir.

Yüzy›llar boyu a¤›r iflitme kayb› olan kiflilerin duy- mas›na veya iletiflimine yard›mc› olabilecek yön- temler bilim adamlar›n›n da temel ilgi alanlar›nda birisi olmufltur. Bu amaçla d›fl ortamda ses dalgalar›n›n alg›lanmas› ve bunlar›n nöronal uyar› flekli- ne dönüfltürülerek iflitmeye yard›mc› olunmas›

fleklinde temel mant›¤› özetlenebilecek kohlear implantlar ile ilgili ilk düflünceler yaklafl›k 200 y›l önce Benjamin Franklin taraf›ndan ortaya at›lm›fl ancak klinik kullan›ma girmesi 1980’li y›llarda Amerika Birleflik Devletleri (ABD) G›da ve ‹laç Da- iresi’nden (‘Food and Drug Administration’

FDA’den) onay almas› ile olmufltur. Ancak Tem- muz 2002’de, Avrupa’da, Almanya, ‹ngiltere ve Fransa’da ve ayn› dönem içerisinde Amerika’da FDA taraf›ndan kohlear implant uygulamas› ile iliflkili artm›fl menenjit riskine yönelik uyar›n›n aç›klan- mas› ve sonras›nda ayn› y›l içerisinde Birleflik Kral- l›k T›bbi Aletler Kurumu (‘United Kingdom’s Medi- cal Devices Agency’, MDA) ve Alman Ulusal ‹laç ve T›bbi Aletler Enstitüsü (‘Federal Institute for Drugs and Medical Devices’ BfArM) benzer uyar›- lar›n yay›nlanmas›, iflitme engelliler için ç›¤›r açan bu aletlerin güvenli¤i ile ilgili soru iflaretlerinin ortaya ç›kmas›na neden olmufl ve uygulama öncesin- de veya sonras›nda profilaksi önerilerinin gelifltiril- mesini sa¤lam›flt›r (1,2).

Normal iflitmesi olan kiflilerde, ses dalgalar› kulak kepçesi (d›fl kulak) taraf›ndan toplan›r ve kulak zar›na odaklanarak aktar›l›r. Ses dalgalar› daha sonra iç kulakta, zar›n ve iç kulak kemiklerinin ara- c›l›¤› ile mekanik olarak art›r›larak bas›nç dalgalar›

olarak iletilir ve iç kulakta, kokleada tüy hücreleri taraf›ndan alg›lanarak auditor sinir uyar›lar›na dö- nüflür. Kohlear implantlar bu iletim sisteminde d›fl kulak, orta kulak ve iç kula¤› atlayarak direkt olarak auditor siniri uyar›r. Bu uyar› direkt olarak sini- rin elektirik stimülasyonu fleklinde gerçekleflir.

Kohlear implantlar iki farkl› k›s›mdan oluﬂmaktad›r;

iç parça (fiekil 1) ve d›fl parça. ‹ç parça, cerrahi olarak cilt alt›na yerlefltirilir ve al›c›, m›knat›sl› k›- s›m, ince kablolar ve siniri uyaran elektrotlardan (fiekil 2) meydana gelir. D›fl parça ise genellikle kulak arkas›na yerlefltirilen ve ses ifllemcisi, mikrofon ve kablolardan oluflur. Ses ifllemcisi mikrofon taraf›ndan al›nan sesleri farkl› özelliklerdeki elekt- rik ak›m›na çevirir ve kablolar taraf›ndan tafl›n›r ve radyo dalgalar› olarak iç parçada yer alan al›c›ya aktar›l›r, bu al›c›dan elektrotlara uyaran olarak iletilir ve sinir direkt olarak uyar›l›r.

Kohlear implantlar, özellikle her iki kula¤›nda a¤›r sensorinöral iflitme kayb› olan (ancak sekizinci kranial siniri sa¤lam) ve klasik iflitme cihazlar›ndan fayda görmeyen kiflilerde yard›mc›d›r. Tüm yafl gruplar›nda kullan›labilmesine ra¤men, yak›n dö- nemde iflitme kayb› geliflenlerde ve do¤umsal olarak iflitme kayb› olan çocuklarda dil geliflim bafllan- g›c›nda yani 2-3 yafl›ndan önce, erken uygulama- larda daha iyi sonuç al›nmaktad›r. Uygulama sonras›nda kifliler ortamdaki sesleri, santral sinir siste- mine farkl› uyar›lar yani ses hissi olarak alg›larlar ve zamanla bu uyaranlar› santral sinir sisteminin

Yaz›ﬂma Adresi Correspondence Address Dr. Ateﬂ Kara

Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Enfeksiyon Hastal›klar›

Ünitesi, Ankara, Türkiye Tel.: +90 312 311 49 63 Fax: +90 312 490 48 13 E-posta:

ateskara@hacettepe.edu.tr

Cochlear Implants and Prophylaxis

R

Ru uttiin nlle err // R Ro ou uttiin ne es s 78

Ateﬂ Kara

Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› AD, Enfeksiyon Hastal›klar› Ünitesi, Ankara, Türkiye

(2)

adaptasyonu ile detayl› olarak ay›rt ederek konuﬂmalar› an- lamaktan öte müzi¤in tonlar›na kadar fark›na var›rlar.

Kohlear implant cerrahisi genel olarak kortikal maste- idektomi, implant yata¤›n›n haz›rlanmas›, posterior timpa- natomi ve elektrodlar›n yerlefltirilmesi için kohleostomiyi içerir. ‹fllem yaklafl›k 2-3 saat genel anestezi alt›nda gerçek- leflir. Bu ifllemler s›ras›nda enfeksiyon riski afla¤›daki ne- denlerden dolay› artm›flt›r (3);

1. Mastoid eksplarasyon asl›nda temiz cerrahi iﬂlem olarak kabul edilmesine ra¤men, östaki tüpü arac›l›¤› ile solu- num yolu patojenleri ile kontaminasyon riski vard›r ve bu ne- denle cerrahi temiz kontamine olarak da kabul edilebilir,

2. Kohlean›n beyin omurilik (BOS) s›v›s› ile temas halin- de olmas› nedeni ile (kohlear kanal arac›l›¤› ile) cerrahi iﬂ- lemde elektrodlar›n yerleﬂtirilmesi s›ras›nda BOS ile temas ve BOS kaça¤› olabilir. Elektrodlar›n bu alana uzanmas› riskin cerrahiden y›llar sonrada devam›n›n temel nedenidir,

3. ‹mplant yata¤›n›n haz›rl›¤› s›ras›nda dura ile sürekli temas gerçekleﬂir ve cerrahinin bu döneminde dura hasar› ortaya geliﬂebilir, menenjit için risk nedeni olur.

Ancak, 1980’l› y›llardan itibaren kullan›lmas›na ve 2002 y›l›na kadar ABD’de 10.000’i çocuk 13.000’i yetiflkin ve dünya genelinde de 60.000’den fazla kohlear implant uygu- lanm›fl olmas›na ra¤men enfeksiyon ve özellikle menenjit ile iliflkili olabilece¤i 2002’de peflpefle geliflen menejit vakalar›

ile ortaya ç›km›flt›r (1). ‹lk bildirilen vakalar›n, elektrodlar›n cerrahi s›ras›nda yerlefltirilmesini kolaylaflt›r›c› rolü olan ve

‘positioner’ olarak adland›r›lan plastik ilave bir parça içeren modelle ortaya ç›kmas› (Advenced Bionics Corporation fir- mas›na ait) bu modellin piyasalardan çekilmesi ile sonuçlan- m›fl ve sonras›nda Amerika G›da ve ‹laç Dairesi (FDA) ABD’de genelinde implant uygulanan vakalar› de¤erlendir- mifl ve 1 Ocak 1997 ile 6 A¤ustos 2002 aras›nda 6 yafl ve daha küçük toplam 4262 çocu¤a implant uyguland›¤› görül- müfl bu çocuklar›n 26’s›nda menenjit geliflti¤i tespit edilmifltir (4). New England Journal of Medicine’da 2003 y›l›nda ya- y›nlanan bu çal›flma ile ‘positioner’ olan kohlear implantl›

çocuklarda ayn› yafl grubunda yer alan çocuklara göre 30 kat, ‘positioner’ olmayan kohlear implantl› çocuklarda da 16 kat artm›fl menenjit riski oldu¤u görülmüfltür (4). Bu bilgiler

›s›¤›nda ilk kez Kas›m 2002’de yani çal›flma resmen yay›n- lanmadan önce kohlear implant uygulanacak ve uygulan- m›fl çocuklar için afl› önerileri gündeme gelmifltir (5). Çal›flma- da elde edilen veriler incelendi¤inde kohlear implantasyon yap›lmasa da do¤umsal sa¤›rl›¤› olan çocuklar›n yafl›tlar›na göre artm›fl menenjit riski tafl›d›¤› görülmüfltür, bunun nedeni olarak orta kulak yap›sal anomalileri, kohlear displaziler (Mon- dini malformasyonu) olabilece¤i ifade edilmifltir (6). Bu ne- denle do¤umsal olarak iflitme kayb› olan çocuklara da profilaksi önerilmelidir.

Kohlear implant uygulanan kiﬂilerde geliﬂen menenjit vakalar› dünya genelinde incelendi¤inde, ilk uyar›lar›n yap›ld›-

¤› 2002 y›l›na kadar toplam 52 çocuk ve yetiﬂkin hastan›n oldu¤u tespit edilmiﬂtir (7). Ayn› dönemde Kanada da 3 kohlear implant sonras› menenjit vakas›n›n bildiriminin oldu-

¤u görülmüfl ve bu vakalar›n 4, 12 ve 16 yafllar›nda çocuk- lar oldu¤u ikisinde S. pneumoniae ve birisinde de Haemop- hilus influenzae tip b üremesi tespit edilmifltir (7). Daha sonras›nda yap›lan izlemlerde 2004 y›l› bafl›na kadar 60 vaka- n›n ve 3 ölümün daha oldu¤u ve bu vakalar›n yetiflkinleri de içerdi¤i tespit edilmifltir (8). Dünya genelinde kültür sonu- cunda üreme tespit edilen menenjit vakalar›nda izole edilen mikroorganizmalar›n da¤›l›m› ise S. pneumoniae 46 vaka, H. influenzae (tip b ve tip b d›fl›) 9 vaka, Escherichia coli 4 vaka, Streptococcus viridans 3 vaka, stafilokoklar 4 vakada ve di¤er bakteriler 4 vakada fleklindedir (1,8). Genel olarak vakalar de¤erlendirildi¤inde menenjit geliflen vakalar›n en küçü¤ünün 13 ayl›k ve en yafll›s›n›n da 81 yafl›nda oldu¤u, menenjitin implantasyon uygulamas›n› takip eden 24 saat içerisinde veya alt› y›l› aflk›n bir zaman süreci içerisinde ge- liflebildi¤i ve 12 vakan›n kaybedildi¤i tespit edilmifltir (1).

ABD’de tespit edilen 55 vakan›n 32’sinde menenjitin ilk bir y›l içerisinde ço¤unlu¤unda da ilk bir hafta içinde ortaya ç›k- t›¤› görülmüﬂtür (1, 4). Bu vakalar›n sadece 6’s›n›n pnomo-

Ateﬂ Kara Kohlear ‹mplantlar ve Profilaksi Çocuk Enf Derg 2007; 1: 78-81

J Pediatr Inf 2007; 1: 78-81

79

fiekil 2.‹ç parçada yer alan elektrotlar direkt olarak kohlean›n içeri- sine yerlefltirilir. Santral sinir sistemi ve beyin omurilik s›v›s› ile iliflkili hale gelebilece¤i için menenjit riskini art›ran ana unsurlardan birisidir.

ﬁekil 1.Kohlear implant›n iç parças›

(3)

kok afl› hikayelerine ulafl›labilmifl ve hiçbirinin afl›lanmad›¤›

ö¤renilmifltir (4,8). Kohlear implantasyon sonras›nda geliflen menenjit vakalar›n›n çocuklarda daha s›k olmas›na ra¤men yetiflkinlerde ve ileri yafllarda da görülmesi nedeni ile her yafl grubu için profilaksi önerilmelidir.

Yap›lan ilk çal›flman›n devam› olarak 2006 y›l›nda vakalar›n uzun süreli izlemlerinin verildi¤i ve fiubat 2006’da Pe- diatrics’te yay›nlanan çal›flman›n sonuçlar›na göre artm›fl menenjit riski cerrahiden sonraki dönemde de devam et- mektedir (9). Bu çal›flman›n sonuçlar›na göre kohlear implantasyon yap›lan çocuklar e¤er daha önce gerekli afl›lar ile afl›lanmam›fllarsa, risk devam etti¤i için cerrahiden sonra geçen zamandan ba¤›ms›z olarak gerekli afl›larla immüni- zasyonlar› ilk f›rsatta yap›lmal›d›r. Bu yöndeki Amerika Birle- flik Devletleri Hastal›klar› Kontrol ve Önleme Merkezi (‘Cen- ters for Disease Control and Prevention’, CDC) önerileri de çal›flman›n yay›nlanmas›n› takiben 6 fiubat 2006’da yay›n- lanm›flt›r (10).

Daha sonra Kanada’n›n verilerinin de 2006 y›l›nda yay›n- lanmas› ile kohlear implant vakalar›nda menenjit riskinin Streptococcus pneumonia ile iliflkili oldu¤u görülmüfltür (11). Neisseria meningitidis’in kohlear implantl› vakalarda toplum geneline göre artm›fl risk olmad›¤› görüldü¤ü için bu patojene yönelik olarak özellikle profilaksi önerilmemekte- dir, ancak pnomokok ve Haemophilus influenzae tip b (Hib) profilaksisinin yap›lmas› mutlak gereklidir (4-11). Tercih edilen uygulama kohlear implant uygulanacak kiflilerin, cerrahi giriflimden en az iki hafta önce afl› flemalar›n›n tamamlanmas› fleklinde olmal›d›r (12). Ancak bunun mümkün olmad›-

¤› durumlarda aﬂ›laman›n cerrahi sonras›nda da devam ederek tamamlanmas› gerekir.

Kohlear implantasyon cerrahisi elektif bir cerrahi giriflim- dir ve yaklafl›k olarak 2 günlük hastane yat›fl›n› da gerektir- mektedir. Cerrahi giriflimin maliyeti yaklafl›k olarak Kana- da’da 30.000 Kanada Dolar›, ABD’de 60.000 ABD Dola- r›’d›r. Ülkemizde de 90 y›llardan itibaren uygulanan kohlear implantasyon pahal› bir cerrahi uygulamad›r. Hacettepe Üniversitesi’nde 2000’li y›llarda 500’den fazla uygulama ya-

p›lm›flt›r (kiflisel iletiflim bilgisi). ‹deal uygulama elektif bir cerrahi giriflim oldu¤u için pnomokok ve Hib afl›lar›n›n cerrahiden önce uygulanmas› olmal›d›r. Ülkemizde Hib afl›s›n›n 2006 y›l› itibari ile rutin afl› flemam›z içerisinde yer ald›¤› dü- flünüldü¤ünde (13) aileler aç›s›ndan pnomokok afl›s›n›n ek maliyet getirece¤i düflünülebilir. Ancak kohlear implantasyon risk grubu olarak tan›mland›¤› için ülkemiz geri ödeme (sa¤l›k güvencesi sa¤layan) kurumlar› taraf›ndan her iki afl›

da durum belirtir raporla birlikte karfl›lanmaktad›r. Ayr›ca ül- kemizde, bulunan afl›lar ve Ocak 2007 fiyatlar›: Konjuge pnömokok afl›s› Prevnar (7 serotip için) 129.24 YTL, Pne- umo23 (23 serotip için polisakkarit afl›) 30.55 YTL, H.influenzae tip b için ülkemizde 3 ayr› firma taraf›ndan ithal edilen ve 3 ayr› tafl›y›c› protein kullan›larak haz›rlanm›fl olan afl›- lar bulunmaktad›r, Hibtiter 22.47 YTL, Hiberix 26.34 YTL ve PedvaxHib 27.88 YTL fleklindedir.

Ülkemiz rutin afl› flemas› Tablo 1’de (13) Hib afl› önerile- ri Tablo 2’de, pnomokok afl› önerileri de Tablo 3 ve 4’de su- nulmufltur.

Kohlear implantasyon cerrahisinde karﬂ›laﬂ›labilecek di-

¤er komplikasyonlar nadir olmakla birlikte elektrodlar›n ha- tal› yerleﬂtirilmesi, fasial sinir paralizisi (genellikle geçicidir), cilt nekrozu ﬂeklinde say›labilir (7).

Sonuç olarak kohlear implant uygulanacak veya uygulan- m›fl (cerrahiden sonra geçen süreden ba¤›ms›z olarak afl›la- ma için f›rsatlar de¤erlendirilmelidir) çocuklara Hib ve pnomokok afl›lar› yafllar›na göre mutlaka yap›lmal›d›r. Ailelere menenjit bulgular› anlat›lmal› ve flikayetleri oldu¤unda acil t›bbi tedavi için baflvurmalar› gerekti¤i anlat›lmal›d›r. Bu vakalarda geliflebilecek otit, mutlaka uygun antimikrobiyal ajan ile uygun süre tedavi edilmeli, bu vakalarda baz› akut otit rehber- lerinde yer alan gözlem seçene¤i hiçbir zaman tercih edil- memelidir. Küçük gruplarda yap›lm›fl olan çal›flmalar kohlear implant yap›lan hastalarda geliflen komplike olmayan otit tedavisinde oral antibiyotik kullan›m›n›n yeterli oldu¤u göster- mifltir (6). Ayr›ca kohlear implant cerrahisinde antimikrobiyal profilaksi, cerrahinin temiz kontamine olarak de¤erlendiril- mesi gerekti¤i düflünüldü¤ünde mutlaka uygulanmal›d›r.

Ateﬂ Kara

Kohlear ‹mplantlar ve Profilaksi

Çocuk Enf Derg 2007; 1: 78-81 J Pediatr Inf 2007; 1: 78-81

80

Tablo 1.Ülkemiz afl› flemas› (2006) (30.11.2006 Geniflletilmifl Ba¤›fl›klama Program› Genelgesi) (13) 1

1.. aayy››nn 22.. aayy››nn 33.. aayy››nn 44.. aayy››nn 66.. aayy››nn ‹‹llkköö¤¤rreettiimm ‹‹llkköö¤¤rreettiimm D

Doo¤¤uummddaa ssoonnuu sosonnuu ssoonnuu ssoonnuu ssoonnuu 1122.. aayy 1166--2244 yyaaﬂﬂ 11.. SS››nn›› 88.. SS››nn››ff

BCG I

DBT I II III R

Hib I II III R

OPA I II III R R

KKK I R

Hepatit B I II III I-II-III*

Td √ √

K›zam›kç›k √*

*Eksik aﬂ›l› ara kohort tamamlanana kadar

DBT- Difteri, Bo¤maca, Tetanoz afl›s›, OPA- Oral Polio afl›s›, Hep B- Hepatit B afl›s›, Hib- Hemofilus influenza tip b afl›s›, KKK- K›zam›k, K›zam›kç›k, Kabakulak, Td- Eriflkin Tipi Difteri- Tetanoz afl›s›, TCT- Tüberkülin Cilt Testi

(4)

Kaynaklar

1. FDA Public Health Web Notification Cochlear Inplant Recepients may be at Greater Risk for Meningitis July 24, 2002.

www.fda.gov/cdrh/safety/cochlear.html (eriﬂim Aral›k 2006).

2. Medical Devices Agency, Department of Health, UK. Risk of pneumococcus meningitis in non-vaccinated cochlear implant patients. http://www.medical-devices.gov.uk (eriﬂim Aral›k 2006) 3. Basavaraj S, Najaraj S, Shanks M, Wardrop P, Allen AA. Short-

term versus long-term antibiotic prophylaxis in cochlear implant surgery. Otol Neurotol. 2004; 25: 720-2.

4. Reefhuis J, Honein MA, Whitney CG, et al. Risk of bacterial meningitis in children with cochlear implants. N Engl J Med. 2003; 349:

435-45.

5. http://www.cdc.gov/nip/issues/cochlear/cochlear-gen.htm (eriﬂim Aral›k 2006).

6. Whitney CG. Cochlear implants and meningitis in children. Pediatr Infect Dis J 2004; 23: 767-8.

7. Wooltorton E. Cochlear implant recipients at risk for meningitis JAMC 2002; 167: 670.

8. http://www.fda.gov/cdrh/cochlear.html (eriﬂim Aral›k 2006).

9. Biernath KR, Reefhuis J, Whitney CG, et al. Bacterial meningitis among children with cochlear implants beyond 24 months after implantation. Pediatrics 2006; 117: 284-9.

10. Advice for Patients with Cohlear Implants: New Information on Meningitis Risk http://www.cdc.gov/nip/issues/cochlear-gen.htm (eriﬂim Aral›k 2006).

11. Wilson-Clark SD, Squires S, Deeks S. Bacterial meningitis among cochlear implant recipients-Canada, 2002. MMMWR; 2006; 55: 20–4.

12. Centers for Disease Control and Prevention. Pneumococcal vac- cination for cochlear implant candidates and recepients: Updated recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR 2003; 52: 739-40.

13. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Temel Sa¤l›k Hizmetleri Genel Müdürlü¤ü Genifllemifl Ba¤›fl›klama Program› Genelgesi 30.11.2006.

http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/gbpgenelge.pdf (eriﬂim Aral›k 2006).

Ateﬂ Kara Kohlear ‹mplantlar ve Profilaksi Çocuk Enf Derg 2007; 1: 78-81

J Pediatr Inf 2007; 1: 78-81

81

Tablo 3.Kohlear implant vakalar› için konjuge pnomokok aﬂ› uygulamas›*

‹‹llkk DDoozz UUyygguullaammaa YYaaflfl›› PPrriimmeerr AAflfl››llaammaa**** RRaappeell DDoozz UUyygguullaammaass››******

2-6 ay 2 ay ara ile 3 doz 12-15 ay aras›nda bir doz

12-23 ay 2 ay ara ile 2 doz& Gerekli de¤il

60 ay ve üzeri Gerekli de¤il Gerekli de¤il

*7 ayr› pnomokok suﬂu içeren konjuge aﬂ› Prevnar için

** Primer aﬂ›lamada aﬂ› dozlar› aras›ndaki süre en az dört hafta olabilir,

*** Son dozdan en az 8 hafta sonra uygulanmal›d›r.

& Dozlar aras›ndaki süre en az 8 hafta olmal›d›r.

Tablo 4.Kohlear implant vakalar› için polisakkarit pnomokok aﬂ› uygulamas›*

B

Baaflflvvuurruu YYaaflfl›› ‹‹llkk DDoozz AAflfl››llaammaa ‹‹kkiinnccii DDoozz UUyygguullaammaass›› &&

2 yaﬂ›ndan küçük Uygulanmaz Gerekli de¤il

2-4 yaﬂ Yap›lmal›** Gerekli de¤il

5-64 yaﬂ Yap›lmal›** Gerekli de¤il

65 yaﬂ ve üzeri Yap›lmal› Gerekli de¤il

* Ülkemizde bulunan polisakkarit pnomokok aﬂ› Pneumo 23

** 5 yafl›ndan küçük çocuklara önce konjuge afl› ile pnomokok afl› flemas› uygulanmal› ve sonras›nda en az 8 hafta sonra polisakkarit afl› uygulanmal›d›r.

& 2006 y›l›nda yay›nlanan çal›flma riskin uygulamadan sonra da devam etti¤ini göstermekle beraber befl y›l için yeterli veri daha olmad›¤›ndan, befl y›ll›k koruyuculu¤u olan polisakkarit afl›n›n tekrar› ile ilgili kesin öneriler henüz mevcut de¤ildir. Bununla birlikte menenjit riskinin devam etti¤i düflünüldü¤ünde implant yerinde kald›¤› müddetçe afl›n›n befl y›lda bir tekrar›

mutlaka düﬂünülmeli ve yap›lmal›d›r.

Tablo 2.Hib aﬂ› önerileri*

‹‹llkk DDoozz UUyygguullaammaa YYaaflfl›› PPrriimmeerr AAflfl››llaammaa**** RRaappeell DDoozz UUyygguullaammaass››

2-6 ay 2 ay ara ile 3 doz*** 12-15 ay aras›nda bir doz

60 ay ve üzeri Gerekli de¤il Gerekli de¤il

* Ülkemizde farkl› Hib aﬂ› preparatlar› bulunmaktad›r (Pedvax-Hib, Hiberix, Hibtiter)

** Ülkemiz afl› flemas›nda primer immünizasyon 4 hafta ara ile uygulanmaktad›r. ‹lk doz afl› uygulamas› ikinci ay›n sonunda bafllamaktad›r.

*** PedvaxHib uygulamas›nda 2 doz afl› uygulanmas› yeterlidir. Tafl›y›c› protein olarak Neisseria meningitidis d›fl membran protein kompleksi kullan›lan afl›larda primer afl›lamada iki doz uygulamas› ile di¤er afl›larla 3 doz uygulama ile elde edilen immün yan›ta eflde¤er yan›t al›nd›¤› için iki doz uygulanmas› yeterlidir.